Καλέντουλα η φαρμακευτική
| Καλέντουλα η φαρμακευτική >(Calendula officinalis) | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Σχέδιο 64 από το βιβλίο «Deutschlands Flora in Abbildungen» (1796).
| ||||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||||||
| Καλέντουλα η φαρμακευτική (Calendula officinalis) Κάρολος Λινναίος (L.) | ||||||||||||||||||
| Συνώνυμα[1] | ||||||||||||||||||
|
Η Καλέντουλα η φαρμακευτική (Calendula officinalis) (καλέντουλα γλάστρας, κατιφές, κοινή καλέντουλα, καλέντουλα κήπου, Αγγλική καλέντουλα ή Σκωτική καλέντουλα)[2] είναι φυτό του γένους Καλέντουλα από την οικογένεια των Αστεροειδών (Asteraceae). Πιθανόν να είναι εγγενές στη νότια Ευρώπη, αν και η μακρά ιστορία της καλλιέργειας, καθιστά την ακριβή προέλευση του άγνωστη και μπορεί ενδεχομένως να είναι προέλευσης κήπων. Έχει, επίσης, ευρέως εγκλιματισθεί βορειότερα στην Ευρώπη (βόρεια, νότια Αγγλία) και αλλού σε θερμές εύκρατες περιοχές του κόσμου.[2][3][4][5][6][7]
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Καλέντουλα η φαρμακευτική (Calendula officinalis) είναι ένα βραχύβιο ποώδες αρωματικό, πολυετές (perennial),[Σημ. 1] φυτό το οποίο φθάνει σε ύψος έως και 80 εκ. (31 in), με αραιά χαλαρά διακλαδισμένα ή όρθια στελέχη. Τα φύλλα είναι επιμήκη-λογχοειδή μήκους 5-17 εκ. (2-7 in), χνουδάτα και από τις δύο πλευρές και με περιθώρια ολόκληρα ή περιστασιακά κυματιστά ή ασθενώς οδοντωτά. Οι ταξιανθίες είναι κίτρινες, που αποτελούνται από ένα παχύ ψευδάνθιον ή ανθική κεφαλή διαμέτρου 4-7 εκ. οι οποίες περιβάλλονται από δύο σειρές χνουδάτα βράκτια (ή βράκεια) (bracts)·[Σημ. 2] άγριo, το φυτό έχει ένα ενιαίο δαχτυλίδι από ακτινωτά ανθύλλια (ray florets)[Σημ. 3] γύρω από τον κεντρικό δίσκο ανθυλλίων (disc florets).[Σημ. 4] Οι ανθύλλιοι δίσκοι είναι σωληνοειδής και ερμαφρόδιτοι και γενικά με πιο έντονο πορτοκαλί-κίτρινο χρώμα από το θηλυκό, tridentate, περιφερικά ακτινωτά ανθύλλια. Τα άνθη μπορεί να εμφανιστούν όλο το χρόνο, όπου οι συνθήκες είναι κατάλληλες. Ο καρπός είναι ακανθώδες κυρτό αχαίνιο (achene).[2][3][Σημ. 5]
Καλλιέργεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Καλέντουλα η φαρμακευτική (Calendula officinalis) καλλιεργείται ευρέως και μπορεί να καλλιεργηθεί εύκολα σε ηλιόλουστες θέσεις στα περισσότερα είδη των εδαφών. Αν και πολυετές, συνήθως αντιμετωπίζεται ως ετήσιο (annual),[Σημ. 6] ιδιαίτερα σε ψυχρότερες περιοχές όπου η επιβίωση τον χειμώνα είναι πτωχή και σε τοποθεσίες με θερμό καλοκαίρι όπου, επίσης, δεν επιβιώνει.
Οι καλέντουλες θεωρούνται από πολλούς ειδικούς στην κηπουρική, ως ένα από τα πιο εύκολα και πιο ευπροσάρμοστα άνθη που μεγαλώνουν σε έναν κήπο, ειδικά επειδή ανέχονται τα περισσότερα εδάφη. Στα εύκρατα κλίματα, οι σπόροι σπέρνονται την άνοιξη για τους ανθοφόρους οφθαλμούς που διαρκούν όλο το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Σε περιοχές με περιορισμένη χειμερινή παγωνιά, οι σπόροι σπέρνονται το φθινόπωρο, για χρωματισμό κατά τον χειμώνα. Τα φυτά θα μαραθούν στο υποτροπικό καλοκαίρι. Σπόροι θα βλαστήσουν ελεύθερα στις ηλιόλουστες ή μισό-ηλιόλουστες θέσεις, αλλά τα φυτά ευδοκιμούν, αν φυτεύονται σε ηλιόλουστες θέσεις με πλούσια, καλά στραγγιζόμενα εδάφη. Οι κατιφέδες στις γλάστρες, συνήθως ανθίζουν γρήγορα από τον σπόρο (σε λιγότερο από δύο μήνες), σε φωτεινό κίτρινο, χρυσό και πορτοκαλί.
Τα φύλλα είναι σπειροειδώς τοποθετημένα, σε μήκος 5-18 εκατοστών, απλά και ελαφρώς χνουδάτα. Οι ανθικές κεφαλές κυμαίνονται από παστέλ κίτρινο έως βαθύ πορτοκαλί και είναι πλάτους 3-7 εκ., τόσο με ακτινωτά ανθύλλια (ray florets)[Σημ. 7] όσο και με ανθύλλια δίσκου (disc florets). Οι περισσότερες ποικιλίες έχουν ένα πικάντικο άρωμα. Συνιστάται η τακτική περικοπή (αφαίρεση του ξηραμένων ανθοκεφαλών) του φυτού, για να διατηρηθεί η ομαλή παραγωγή ανθέων.
Πολλές καλλιεργητικές ποικιλίες έχουν επιλεγεί για την ποικιλία με τα άνθη, από το ωχρό κίτρινο στο πορτοκαλί-κόκκινο και με τις "διπλές" ανθοκεφαλές (flowerheads) με τα ακτινωτά ανθύλλια να αντικαθιστούν ορισμένα ή όλα τα ανθύλλια των δίσκων. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν το: "Άλφα" (βαθύ πορτοκαλί), "Τζέιν Αρμονία", "Ήλιος Λάμψη" (φωτεινό κίτρινο), "Λεμόνι" (απαλό κίτρινο), "Πορτοκαλής Πρίγκιπας" (πορτοκαλί), "Ινδικός Πρίγκιπας" (σκούρο πορτοκαλί-κόκκινο), "Ροζ Έκπληξη" (διπλό, με το εσωτερικό ανθύλλιο πιο σκούρο από το εξωτερικό ανθύλλιο) και "Chrysantha" (κίτρινο, διπλό). Η "variegata" είναι μια ποικιλία με κίτρινα διαφοροποιημένα φύλλα.[2]
Οι καλέντουλες, χρησιμοποιούνται ως τροφή φυτών από τις προνύμφες ορισμένων ειδών Λεπιδοπτέρων, συμπεριλαμβανομένων των Cabbage Moth, The Gothic, Large Yellow Underwing και Setaceous Hebrew Character.
Χρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι ανθύλλες της καλέντουλα είναι βρώσιμες. Συχνά χρησιμοποιούνται για να προσθέσουν χρώμα σε σαλάτες ή προστίθεται σε πιάτα ως γαρνιτούρα και αντί για σαφράνι. Τα φύλλα είναι βρώσιμα, αλλά συχνά δεν είναι εύγευστα. Έχουν μια ιστορία χρήσης ως πράσινο σαλατικό και σε σαλάτες.
Τα άνθη χρησιμοποιούνταν στον Αρχαίο Ελληνικό, Ρωμαϊκό, Μέσης Ανατολής και Ινδικό πολιτισμό, ως ένα φαρμακευτικό βότανο, καθώς και ως χρωστική ουσία για τα υφάσματα, τρόφιμα και καλλυντικά.[4] Πολλές από αυτές τις χρήσεις, εξακολουθούν να υφίστανται σήμερα. Επίσης, χρησιμοποιούνται για την παρασκευή ελαίου για την προστασία του δέρματος.
Συστατικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα πέταλα (petals)[Σημ. 8] και η γύρη της Καλέντουλα της φαρμακευτικής (Calendula officinalis), περιέχουν τριτερπενοειδείς εστέρες και τα καροτενοειδή flavoxanthin και auroxanthin (αντιοξειδωτικά και η πηγή του κίτρινου-πορτοκαλί χρωματισμού). Τα φύλλα και τα στελέχη περιέχουν άλλα καροτενοειδή, κυρίως λουτεΐνη (80%), ζεαξανθίνη (5%), και βήτα-καροτίνη. Φυτικά εκχυλίσματα είναι επίσης ευρέως χρησιμοποιούμενα από τα καλλυντικά, πιθανώς λόγω της παρουσίας ενώσεων όπως σαπωνίνες, ρητίνες και αιθέρια έλαια.[8]
Τα άνθη του φυτού Calendula officinalis, περιέχουν γλυκοζίτες φλαβονόλης, τριτερπενικές ολιγογλυκοζίτες, oleanane τύπου triterpene γλυκοζίτες σαπωνίνες και λακτόνες γλυκοζίτες.[9][10]
Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
-
Καλέντουλα η φαρμακευτική. -
Καλέντουλα η φαρμακευτική. -
Ανθοφόρος οφθαλμός Καλέντουλας της φαρμακευτικής. -
Καλέντουλα η φαρμακευτική.
Φαρμακολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Φαρμακολογικές μελέτες του φυτού, έχουν δείξει ότι τα εκχυλίσματα Καλέντουλας μπορεί να έχουν αντι-ιικές, αντι-γονοτοξικές και αντι-φλεγμονώδεις ιδιότητες in vitro.[11] Σε μία in vitro χημική δοκιμή, το μεθανολικό εκχύλισμα της C. officinalis, εμφάνισε αντιβακτηριακή δραστηριότητα και τα εκχυλίσματα μεθανόλης και αιθανόλης έδειξαν αντιμυκητιακή δράση.[12] Μαζί με τις ιππουρίδες (Ίππουρις η αρουραία (Equisetum arvense)), η καλέντουλα της γλάστρας, είναι από τα λίγα φυτά που θεωρείται στυπτικό, παρά το ότι δεν είναι πλούσιο σε τανίνες.
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Πολυετές φυτό (perennial plant) ή απλά πολυετές (perennial) (από το Λατινικό per, που σημαίνει "μέσα" και annus, που σημαίνει "χρόνος"), είναι ένα φυτό που ζει για περισσότερο από δύο χρόνια.[Παρ. Σημ. 1]
- ↑ Στη βοτανική βράκτιο (bract) ή βράκειο, είναι ένα φύλλο στο μίσχο του άνθους δηλαδή ένα τροποποιημένο ή εξειδικευμένο φύλλο, ειδικά ένα που σχετίζεται με την αναπαραγωγική δομή, όπως ένα λουλούδι, ταξιανθία άξονας ή κλίμακα κώνου.
- ↑ Ένα "ακτινωτό ανθύλλιο" (ray floret), είναι ένα 3-αιχμών (3-λοβών), σχήματος ιμάντα, μεμονωμένο άνθος στην κεφαλή ορισμένων μελών της οικογένειας των Αστερίδων (Asteraceae). Ορισμένες φορές ένα ακτινωτό ανθύλλιο έχει 2 άκρες (ή 2-λοβούς). Το πέταλο του ακτινωτού ανθυλλίου μπορεί να έχει 2 μικροσκοπικά δόντια απέναντι από τον ιμάντα, ή τη γλώσσα των 3 λοβών, υποδεικνύοντας την εξέλιξη από τη σύντηξη από μια αρχική στεφάνη 5 μερών. Κάποιες φορές, η διάταξη 3:2 αντιστρέφεται, με 2 άκρες στην γλώσσα, και 0 ή 3 μικροσκοπικά δόντια απέναντι από την γλώσσα.Ορισμένες φορές τα ακτινωτά ανθύλλια μπορεί να είναι ελαφρώς εκτός της ακτινωτής συμμετρίας, ή ασθενώς διμερώς συμμετρικά, όπως στην περίπτωση των desert pincushions (Chaenactis fremontii).[Παρ. Σημ. 2][Παρ. Σημ. 3]
- ↑ Ένα "ανθύλλιο δίσκου" (disc floret), είναι ένα ακτινικό συμμετρικό (δηλαδή, με πανομοιότυπου σχήματος πέταλα διατεταγμένα σε κύκλο γύρω από το κέντρο) μεμονωμένο άνθος στην κεφαλή, του οποίου είναι δακτυλωμένο από ακτινωτά ανθύλλιθα όταν και τα δύο είναι παρόντα.[Παρ. Σημ. 4][Παρ. Σημ. 5]
- ↑ Αχαίνιο (achene), είναι ο ξηρός μονόσπορος μη διανοιγόμενος καρπός.
- ↑ Ετήσιο φυτό (annual plant), είναι το φυτό που ολοκληρώνει τον κύκλο ζωής του από τη βλάστηση έως την παραγωγή σπόρων προς σπορά, εντός ενός έτους και μετά ξεραίνεται. Τα καλοκαιρινά μονοετή βλαστάνουν την άνοιξη ή νωρίς το καλοκαίρι και ωριμάζουν το φθινόπωρο του ίδιου έτους. Τα χειμερινά μονοετή βλαστάνουν κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και ωριμάζουν κατά τη διάρκεια της άνοιξης ή το καλοκαίρι του επόμενου ημερολογιακού έτους.[Παρ. Σημ. 6]
- ↑ Το ανθύλλιο (floret), είναι κυριολεκτικά ένα μικρό άνθος, αλλά συνήθως αναφέρεται σε επιμέρους αληθινά άνθη συγκεντρωμένα μέσα σε μία ταξιανθία, ιδιαίτερα σε ταξιανθίες των οικογενειών της μαργαρίτας και του γρασιδιού.
- ↑ Τα πέταλα (φυτολογία) (petals), είναι τροποποιημένα φύλλα τα οποία περιβάλλουν τα αναπαραγωγικά μέρη των λουλουδιών.
- Παραπομπές σημειώσεων
- ↑ The Garden Helper. The Difference Between Annual Plants and Perennial Plants in the Garden. Retrieved on 2008-06-22.
- ↑ Sia Morhardt, Emil Morhardt, California Desert Flowers, University of California Press, pp. 29–32
- ↑ Pam MacKay, Mojave Desert Wildflowers, illustration p. 35
- ↑ Sia Morhardt, Emil Morhardt, California Desert Flowers, University of California Press, pp. 29–32
- ↑ Pam MacKay, Mojave Desert Wildflowers, illustration p. 35
- ↑ http://www.illinoiswildflowers.info/files/line_drawings.htm
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ The Plant List, Calendula officinalis L.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 The New RHS Dictionary of Gardening 1: 462.
- ↑ 3,0 3,1 Interactive Flora of NW Europe: Calendula officinalis[νεκρός σύνδεσμος]. eti.uva.nl
- ↑ 4,0 4,1 «Calendula officinalis – L». Plants For A Future. Ιουνίου 2004. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2007.
- ↑ Flora of China, 金盏菊 jin zhan ju Calendula officinalis Linnaeus, Sp. Pl. 2: 921. 1753.
- ↑ Flora of North America, Calendula officinalis Linnaeus
- ↑ Altervista Flora Italiana, Calendola medicinale Calendula officinalis L.
- ↑ National Institutes of Health. «Calendula». Herbs and Supplements. U.S. National Library of Medicine. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2007.
- ↑ Ukiya M; Akihisa; Yasukawa; Tokuda; Suzuki; Kimura (2006). «Anti-inflammatory, anti-tumor-promoting, and cytotoxic activities of constituents of pot marigold (Calendula officinalis) flowers». J Nat Prod 69 (12): 1692–1696. doi:. PMID 17190444.
- ↑ Yoshikawa M; Murakami; Kishi; Kageura; Matsuda (2001). «Medicinal flowers. III. Marigold.(1): hypoglycemic, gastric emptying inhibitory, and gastroprotective principles and new oleanane-type triterpene oligolycosides, calendasaponins A, B, C, and D, from Egyptian Calendula officinalis». Chem Pharm Bull 49 (7): 863–70. PMID 11456093.
- ↑ Jimenez-Medina E; Garcia-Lora; Paco; Algarra; Collado; Garrido (2006). «A new extract of the plant Calendula officinalis produces a dual in vitro effect: cytotoxic anti-tumor activity and lymphocyte activation». BMC Cancer 6: 6. doi:. PMID 16677386.
- ↑ Efstratiou E; Hussain; Nigam; Moore; Ayub; Rao (2012). «Antimicrobial activity of Calendula officinalis petal extracts against fungi, as well as Gram-negative and Gram-positive clinical pathogens». Complement Ther Clin Pract 18 (3): 173–176. doi:. PMID 22789794.
Πρόσθετη ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- (Αγγλικά) Aro, A.A.; Perez, M.O.; Vieira, C.P. (February 2015). «Effect of Calendula Officinalis Cream on Achilles Tendon Healing». The Anatomical Record 298 (2): 428–435. doi:.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Calendula officinalis στο Wikimedia Commons
