2,4,6-τρινιτροτολουόλιο

2,4,6-τρινιτροτολουόλιο
Γενικά
Όνομα IUPAC	2,4,6-τρινιτροτολουόλιο
Άλλες ονομασίες	τρινιτροτολουόλιο,τρινιτροτολουόλη,TNT
Χημικά αναγνωριστικά
Χημικός τύπος	C6H2(NO2)3CH3
Μοριακή μάζα	227.13 g/mol
Αριθμός CAS	118-96-7
Αριθμός RTECS	XU0175000
Αριθμός UN	0209-Ξηρό ή νωπό με <30% νερό 0388, 0389-Μείγμα με τρινιτροβενζόλιο, εξανιτροστιλβένιο
PubChem CID	11763
ChemSpider ID	8073
Φυσικές ιδιότητες
Σημείο τήξης	80.35 °C
Σημείο βρασμού	240 °C
Πυκνότητα	1.654 g/cm3
Διαλυτότητα στο νερό	0.13 g/L (20 °C)
Χημικές ιδιότητες
Επικινδυνότητα
Φράσεις κινδύνου	R51/53,R33,R23/24/25,R2
Φράσεις ασφαλείας	S61,S45,S35,(S1/2)
MSDS	ICSC 0967
Ιδιότητες εκρηκτικού
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa).

Το «2,4,6-τρινιτροτολουόλιο» ή «τρινιτροτολουόλιο» ή και «τρινιτροτολουόλη», (σε συντομογραφία ΤΝΤ, Αγγλική ονομασία : trinitrotoluene) είναι μια πολύπλοκη χημική ουσία με χημικό τύπο C₆H₂(NO₂)₃CH₃ . Αυτή η κίτρινη, στερεά σε κανονικές συνθήκες ουσία, χρησιμοποιείται στη χημεία για αντιδράσεις, άλλα είναι πιο γνωστή ως ένα χρήσιμο εκρηκτικό. Τα εκρηκτικά που παράγονται από το ΤΝΤ θεωρούνται ως βασικές μονάδες μέτρησης της δύναμης μιας βόμβας και άλλων εκρηκτικών. Στη χημεία το ΤΝΤ χρησιμοποιείται στη παραγωγή ηλεκτρικά φορτισμένων αλάτων.

Προετοιμασία

Το ΤΝΤ παράγεται σε μια διαδικασία τριών βημάτων. Πρώτα η τολουόλη νιτρώνεται μέσω ενός μίγματος από θειικό και νιτρικό οξύ για την παραγωγή ΜΝΤ (mono-nitrotoluene). Το ΜΝΤ στη συνέχεια νιτρώνεται και γίνεται DNT (dinitrotoluene). Στο τελευταίο βήμα το DNT νιτρώνεται για άλλη μια φορά και παράγεται ΤΝΤ. Τα οξέα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή του ΤΝΤ ανακυκλώνονται και επαναχρησιμοποιούνται.

Χρήσεις

Το ΤΝΤ είναι ένα από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα εκρηκτικά σε πολεμικές και βιομηχανικές υποθέσεις. Χρησιμοποιείται λόγω της ανθεκτικότητάς του σε τρανταγμούς και τριβές, κάτι που μειώνει αισθητά τις πιθανότητες ανεπιθύμητης έκρηξης. Το ΤΝΤ λιώνει στους 80^οC (176^oF) πολύ χαμηλότερα από τη θερμοκρασία στην οποία θα έκανε αβίαστα έκρηξη. Επίσης δεν απορροφά το νερό ούτε διαλύεται σε αυτό, κάτι που του επιτρέπει να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά σε υγρό περιβάλλον. Επίσης είναι σχετικά σταθερό, όταν αναμιγνύεται με άλλα εκρηκτικά.

Παρόλο που μπάρες ΤΝΤ είναι διαθέσιμες σε πολλά μεγέθη, το ΤΝΤ συναντάται συχνότερα σε εκρηκτικά μίγματα στα οποία περιέχεται. Μερικοί αγγλικοί τίτλοι κάποιων τέτοιων εκρηκτικών είναι: Amatol, Ammonal, Baratol, Composition B, Composition H6, Ednatol, Hexanite, Minol, Octol, Pentolite, Picratol, Tetrytol, Torpex, Tritonal, …

Ιστορία

Το ΤΝΤ παράχθηκε για πρώτη φορά από τον Γερμανό χημικό Joseph Wilbrand και χρησιμοποιήθηκε ως κίτρινο χρώμα. Η χρήση του ως εκρηκτικού δεν είχε ανακαλυφθεί για μερικά χρόνια, κυρίως λόγω του ότι ήταν δύσκολο να εκραγεί και ότι ήταν λιγότερο δυνατό από κάποιες άλλες εναλλακτικές. Το ΤΝΤ μπορεί να χυθεί με ασφάλεια ως υγρό σε ειδικά περιβλήματα και είναι τόσο ανθεκτικό που το 1910 εξαιρέθηκε από τον βρετανικό νόμο περί εκρηκτικών (“Explosives Act”) και δε θεωρούνταν ως εκρηκτικό σε περιπτώσεις κατασκευής και αποθήκευσης. Οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις το χρησιμοποίησαν ως περιεχόμενο οβίδων το 1902. Οι γεμισμένες με ΤΝΤ οβίδες μπορούσαν να εκρήγνυνται αφού είχαν διαπεράσει το περίβλημα ενός αγγλικού πλοίου, ενώ οι αγγλικές οβίδες που είχαν εκρηκτικό από πικρικό οξύ (lyddite) έκαναν έκρηξη ακριβώς όταν ακουμπούσαν το περίβλημα του πλοίου των αντιπάλων (Γερμανών), με αποτέλεσμα να χάνουν μεγάλο μέρος της ενέργειάς τους εκτός του πλοίου. Οι Άγγλοι άρχισαν να αντικαθιστούν αυτό το εκρηκτικό με ΤΝΤ το 1907. Το ΤΝΤ είναι ακόμη ευρέως χρησιμοποιούμενο, ειδικά από τις στρατιωτικές δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών σε όλο τον κόσμο. Η πλειοψηφία του ΤΝΤ τώρα που χρησιμοποιείται από τις ΗΠΑ κατασκευάζεται στο εργοστάσιο Radford Army Ammunition Plant του Αμερικανικού Στρατού, κοντά στο Ράντφορντ της Βιρτζίνια.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Trinitrotoluene στο Wikimedia Commons