Γραφή

Παράσταση ενός γραφέα

Η γραφή είναι ένα μέσο επικοινωνίας για τη δημιουργία αναπαραστάσεων της ανθρώπινης γλώσσας μέσω της χρήσης συστημάτων γραφής. Είναι μια συλλογή γραμμάτων και άλλων γραπτών χαρακτήρων ή συμβόλων που χρησιμοποιούνται για την γραφική αναπαράσταση κειμενικών πληροφοριών, μέσω της τέχνης της συγγραφής κειμένων. Είναι μια νοητική και ανθρώπινη δραστηριότητα που περιλαμβάνει νευροψυχολογικές και φυσικές διεργασίες.

Η γραφή μπορεί να χρησιμοποιήσει αφηρημένους χαρακτήρες που αναπαριστούν τα φωνητικά στοιχεία του λόγου, όπως στις Ινδο-ευρωπαϊκές γλώσσες, ή απλοποιημένες αναπαραστάσεις αντικειμένων και εννοιών, όπως είχαμε στην Ανατολική Ασία και στην Αρχαία Αίγυπτο στις πικτογραφικές μορφές γραφής.

Εντούτοις η γραφή διακρίνεται από την εικονογραφία (όπως εξάλλου οι τοιχογραφίες σπηλαίων και η ζωγραφική) και την καταγραφή ομιλίας με άλλα μέσα, για παράδειγμα σε ένα ηχητικό βιβλίο ή με μαγνητικές ταινίες ηχογράφησης, δηλαδή από τη μη συμβολική διατήρηση της γλώσσας μέσα από μη κειμενικά μέσα.

Περίπου στο 3000 π.Χ. αναπτύσσονται στη Μεσοποταμία συστήματα γραφής μέσω της μετάλλαξης θρησκευτικών συμβόλων, τα ιδεογράμματα. Οι Φοίνικες δανείζονται αρκετά σύμβολα των Αιγυπτίων αλλά για να αναπαραστήσουν άυλες οντότητες, τις συλλαβές. Οι αρχαίοι Έλληνες με την ίδια λογική παίρνουν από τους Φοίνικες το αλφάβητο και προσθέτουν τα δικά τους γράμματα.

Στήλη της Ροζέττας, κείμενο στη Δημώδη αιγυπτιακή γραφή.

Η γραφή υπερνικά τον χρόνο και τον χώρο, δίνει στο μήνυμα ανθεκτικότητα και το απαλλάσει από την χρονικότητα και την χωρικότητα. Είναι μια προέκταση της ανθρώπινης γλώσσας στον χώρο και στον χρόνο. Ξεκίνησε πιθανότατα ως συνέπεια της πολιτικής επέκτασης των αρχαίων πολιτισμών, που χρειαζόταν αξιόπιστα μέσα για να μεταφέρουν πληροφορίες, να διατηρούν οικονομικούς καταλόγους, να κρατούν ιστορικά αρχεία, και παρόμοιες δραστηριότητες.

Ταξινόμηση

Η κύρια ταξινόμηση των γραφών γίνεται με βάση τη σημασία που έχουν τα σημεία της, αν δηλαδή τα σημεία της αντιπροσωπεύουν ολόκληρες λέξεις, φθόγγους, ιδέες κλπ. Με βάση αυτό το σκεπτικό οι κύριες μορφές γραφής είναι:

• εικονογραφική
• ιδεογραφική
• συλλαβογραφική
• φθογγογραφική

Εικονογραφική

Εικονογραφική ή πικτογραφική ονομάζεται η γραφή στην οποία χρησιμοποιούνται εικόνες-σχέδια για να αποδώσουν μια λέξη, μια έννοια ή μια ολόκληρη φράση. Θεωρείται η αρχαιότερη μορφή γραφής.

Ιδεογραφική

Ιδεογραφική γραφή ονομάζεται η γραφή στην οποία το κάθε σημείο αναπαριστά μια προφορική λέξη ή το πιο σημαντικό σημείο της. Δηλαδή μπορεί να αναπαριστά τον ήλιο ή την ηλιοφάνεια ή το τμήμα της ημέρας που έχει ήλιο κλπ. Τα πιο παλιά συστήματα τέτοιας γραφής είναι:

• η αρχαία αιγυπτιακή γραφή
• η σουμερική γραφή
• τα είδη της σφηνοειδούς γραφής
• η πρωτοϊνδική γραφή
• η κρητική γραφή
• η κινεζική γραφή
• η γραφή των λαών της Κεντρικής Αμερικής και του Μεξικού

Από αυτά τα συστήματα μόνο η κινεζική γραφή διατηρείται ακόμα σήμερα.

Συλλαβογραφική

Συλλαβογραφική ονομάζεται η γραφή που χρησιμοποιεί σημεία για την αποτύπωση ολόκληρων συλλαβών και χρησιμοποιείται σε συστήματα που δεν έχουν μεγάλο αριθμό συλλαβών. Υπάρχουν ακόμα τέτοια συστήματα γραφής όπως ιαπωνικές συλλαβογραφικές γραφές κάνα και διάφορες ινδικές γραφές όπως η Ντεβανάγκαρι.

Φθογγογραφική

Φθογγογραφική ονομάζεται η γραφή που αποδίδει με γραπτά σημεία φθόγγους ή φθογγολογικούς τύπους. Μπορεί να υποδιαιρεθεί σε συμφωνο-φθογγογραφική όπου αποδίδονται συνήθως μόνο τα σύμφωνα και στη φωνηεντο-φθογγογραφική που αποδίδει και τα σύμφωνα και τα φωνήεντα. Συμφωνο-φθογγογραφική γραφή πρωτοχρησιμοποίησαν οι δυτικοί Σημίτες, στο τέλος της δεύτερης χιλιετηρίδας π.Χ.. Η εβραϊκή συμφωνο-φθογγογραφική γραφή και ή ελληνική φθογγογραφική γραφή προήλθαν από αυτές τις πρώτες Δυτικές σημιτικές γλώσσες.

Φωτοθήκη

• 
  Επιγραφή με ιερογλυφικά σε τοίχο του Ναού της Ίσιδος (Φίλαι)
• 
  Ο καθιστός γραφέας, 2620-2500 π.Χ., Τέταρτη δυναστεία Φαραώ (Μουσείο του Λούβρου).
• 
  Σφραγίδες από τον Πολιτισμό της κοιλάδα του Ινδού, 3η χιλιετία π.Χ. (Βρετανικό Μουσείο).
• 
  Η παλέτα του Νάρμερ, περ. 3000 π.Χ., Ιερακόπολις.
• 
  Αγαλμάτιο Γουδέα με επιγραφή, περ. 2120 π.Χ., Τρίτη Δυναστεία της Ουρ (Μουσείο του Λούβρου).
• 
  Ταμπλέτα με σφηνοειδή γραφή που χρονολογείται περίπου το 2400 π.Χ.
• 
  «Ταμπλέτες Πυργί». Ελασματοποιημένα φύλλα χρυσού με πραγματεία (μελέτη) τόσο στην ετρουσκική όσο και στη φοινικική γλώσσα (Εθνικό Ετρουσκικό Μουσείο της Βίλλα Τζούλια).
• 
  Η όψη Β΄ του Δίσκου της Φαιστού, Μινωική Εποχή του Χαλκού (2η χιλιετία π.Χ.) (Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου).
• 
  Πινακίδα με την ιστορία του Κατακλυσμού από το Έπος του Γκιλγκαμές στην ακκαδική γλώσσα, περ. 2.100-1.200 π.Χ. (Βρετανικό Μουσείο).
• 
  Πρόλογος του Κώδικα του Χαμουραμπί (τα 305 πρώτα ενεπίγραφα τετράγωνα στη στήλη), περ. 1827 π.Χ. (Μουσείο του Λούβρου).
• 
  Ι Τσινγκ ή Βιβλίο των Αλλαγών, γραμμένο σε γλώσσα Παλαιά Κινεζικά.
• 
  Ένα αρχαϊκό ελληνικό αλφάβητο σε κεραμικό (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα).
• 
  Επιστολή γραμμένη σε φλοιό σημύδας (N 955), 12ος αιώνας, από το Νόβγκοροντ: το γράμμα Ματσμέικερ'ς Μιλούσα (Matchmaker's Milusha) στη Μαρένα (Marena).