Τα περί Χαιρέαν και Καλλιρρόην
 Πάπυρος του 2ου ή 3ου αιώνα τoυ έργου | |
| Συγγραφέας | Χαρίτων ο Αφροδισιεύς |
|---|---|
| Τίτλος | Τῶν Περὶ Χαιρέαν Καὶ Καλλιρρόην |
| Γλώσσα | αρχαία ελληνικά |
| Μορφή | μυθιστόρημα |
| δεδομένα () | |
Τα περὶ Χαιρέαν και Καλλιρρόην είναι αρχαίο ελληνικό μυθιστόρημα του Χαρίτωνα από την Αφροδισιάδα που θεωρείται ότι γράφτηκε στα μέσα του 1ου αιώνα.[1]
Αφηγείται τις περιπέτειες ενός νεαρού ζευγαριού από τις Συρακούσες: μετά τον χωρισμό τους ακολουθεί μια ατελείωτη σειρά από περιπέτειες, μηχανορραφίες, φόνος, νεκροφάνεια, ταξίδια, αιχμαλωσίες κ.α. που τελικά οδηγούν στην ευτυχή κατάληξη του μυθιστορήματος, με τους δύο συζύγους να ξανασμίγουν.[2]
Η υπόθεση διαδραματίζεται στην κλασική εποχή, ο Χαρίτων βασίζεται σε γεγονότα που αναφέρονται από Έλληνες ιστορικούς και πολλά στοιχεία του μυθιστορήματος αντιστοιχούν στην ιστορική αλήθεια, αλλά υπάρχουν αναχρονισμοί και οι κύριοι χαρακτήρες είναι φανταστικοί. Ο πόλεμος μεταξύ της Περσικής Αυτοκρατορίας και της Αιγύπτου που αναφέρεται στο μυθιστόρημα είναι εμπνευσμένος από ιστορικά γεγονότα αλλά δεν αντιστοιχεί σε τίποτε πραγματικό στις λεπτομέρειες.[3]
Το μυθιστόρημα αποτελείται από οκτώ τόμους, γράφτηκε στα μέσα του 1ου αιώνα και είναι το αρχαιότερο σωζόμενο πλήρες κείμενο από τα πέντε αρχαία ελληνικά μυθιστορήματα και το μόνο που χρησιμοποιεί φαινομενικά ιστοριογραφικά στοιχεία για αληθοφάνεια σε συνδυασμό με στοιχεία της ελληνικής μυθολογίας, καθώς η Καλλιρόη συχνά συγκρίνεται με την Αφροδίτη, την Αριάδνη και την Ωραία Ελένη και ο Χαιρέας με πολλούς ήρωες, έμμεσα ή άμεσα. Καθώς η μυθοπλασία διαδραματίζεται σε χρόνο προγενέστερο της συγγραφής και περιλαμβάνει ιστορικά πρόσωπα, ορισμένοι μελετητές το αναφέρουν ως πρόδρομο του ιστορικού μυθιστορήματος. [4]Αργότερα το μιμήθηκαν μεταξύ άλλων ο Ξενοφών της Εφέσου και ο Ηλιόδωρος από την Έμεσα.
Το περιβάλλον είναι έντονα ειδωλολατρικό, οι ήρωες είναι πολύ αφοσιωμένοι στους θεούς, αναφέρεται ιδιαίτερα η θεά Αφροδίτη που κινεί τα νήματα της ιστορίας.
Το έργο έχει σωθεί σε ένα χειρόγραφο του 13ου αιώνα και δημοσιεύτηκε τον 18ο αιώνα.
Υπόθεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ιστορία διαδραματίζεται περίπου το 400 π.Χ. στις Συρακούσες. Οι δύο βασικοί χαρακτήρες του μυθιστορήματος είναι η Καλλιρόη, κόρη του στρατηγού Ερμοκράτη, ήρωα της αντίστασης των Συρακουσίων κατά τη σικελική εκστρατεία των Αθηναίων και η σημαντικότερη πολιτική φυσιογνωμία των Συρακουσών και ο Χαιρέας, γιος του Αρίστωνα, της δεύτερης μεγάλης προσωπικότητας της πόλης μετά τον Ερμοκράτη. Και οι δύο είναι νέοι και ξεπερνούν σε ομορφιά όλους τους νέους της ηλικίας τους. Η Καλλιρόη φέρει το όνομα μιας Ωκεανίδας και η ομορφιά της είναι σχεδόν θεϊκή, αντίστοιχη της θεάς Αφροδίτης. Αυτή η ομορφιά της φέρνει πολλές ατυχίες σε όλη την ιστορία, καθώς σχεδόν όλοι την ερωτεύονται.[5]
Οι δύο νέοι παντρεύονται στην αρχή του μυθιστορήματος (πράγμα πρωτότυπο: τις περισσότερες φορές, στα ελληνικά μυθιστορήματα ο γάμος έρχεται στο αίσιο τέλος) και όλα τους υπόσχονται ένα λαμπρό μέλλον. Αλλά η θεά Αφροδίτη, της οποίας τη δύναμη δεν αναγνώρισε ο Χαιρέας, είναι θυμωμένη με τον νεαρό σύζυγο και τον υποβάλλει σε σοβαρές δοκιμασίες. Ο φθόνος απογοητευμένων υποψήφιων μνηστήρων της Καλλιρόης οδηγεί σε μια συνωμοσία τους κατά του νεαρού ζευγαριού με σκοπό να υποκινήσουν τη ζήλια του Χαιρέα. Επιστρέφοντας από ένα ταξίδι του, ο Χαιρέας μαθαίνει τις συκοφαντίες των συνωμοτών, που τον κάνουν να πιστέψει ότι η Καλλιρόη τον απάτησε κατά την απουσία του.[6] Τρελός από θυμό, χτυπάει την Καλλιρόη, η οποία πέφτει άψυχη και σαν νεκρή. Ο Χαιρέας ομολογεί το έγκλημά του, είναι απαρηγόρητος και απαιτεί τον θάνατο, αλλά οι δικαστές συγκινημένοι τον αθωώνουν. Η Καλλιρόη τοποθετείται σε έναν πλούσιο τάφο που έχει στηθεί δίπλα στη θάλασσα, αλλά δεν είναι νεκρή και όταν Αθηναίοι πειρατές έρχονται να συλήσουν τον τάφο της, συνέρχεται. Οι πειρατές την πουλούν ως σκλάβα στη Μίλητο, όπου ο κύριός της, ο πλούσιος αξιωματούχος Διονύσιος, την ερωτεύεται και την παντρεύεται, αυτή δεν αναφέρει ότι είναι ήδη παντρεμένη και έγκυος από τον Χαιρέα για να μη γίνει το παιδί της δούλος. Ως αποτέλεσμα, ο Διονύσιος πιστεύει ότι ο γιος της Καλλιρόης είναι δικός του.[7]
Εν τω μεταξύ, ο Χαιρέας συνειδητοποιεί ότι η γυναίκα του είναι ζωντανή και φεύγει να την αναζητήσει, αλλά αιχμαλωτίζεται και σκλαβώνεται και ο ίδιος. Ακολουθούν διάφορες περιπέτειες και οι δύο νέοι καταλήγουν στην αυλή του Αρταξέρξη, του Μεγάλου βασιλιά της Περσίας, ο οποίος θα αποφασίσει ποιος είναι ο νόμιμος σύζυγός της, αλλά την ερωτεύεται και αυτός και σκέφτεται να την αποκτήσει για τον εαυτό του. Όταν οι Αιγύπτιοι επαναστατούν κατά των Περσών, ο Χαιρέας τάσσεται με τους πρώτους και εισβάλλει με επιτυχία στο περσικό προπύργιο της Τύρου και στη συνέχεια κερδίζει μια ναυτική νίκη εναντίον των Περσών, μετά την οποία το ζευγάρι επανενώνεται.[8]
Η Καλλιρόη γράφει ένα γράμμα στον Διονύσιο λέγοντάς του να στείλει τον γιο της στις Συρακούσες όταν ενηλικιωθεί. Το ζευγάρι επιστρέφει στις Συρακούσες και η Καλλιρόη προσφέρει ευχαριστίες και θυσίες στην Αφροδίτη, νιώθοντας ότι τα γεγονότα καθοδηγήθηκαν από τη θεά.
Επιρροές και ύφος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο μυθιστόρημα υπάρχουν αναφορές σε έργα του Ηροδότου, του Θουκυδίδη, του Ξενοφώντα και άλλων συγγραφέων ιστορικών έργων και βιογραφιών από τον αρχαίο κόσμο και σημαντικότατη επίδραση από την πλοκή της Ιλιάδας.
Το ύφος είναι εκπληκτικά απλό σε σύγκριση με άλλα μυθιστορήματα του είδους, όπως Τα κατά Λευκίππην και Κλειτοφώντα του Τάτιου ή τα Αιθιοπικά του Ηλιόδωρου, όπου η επιρροή της ρητορικής και της δεύτερης σοφιστικής είναι πολύ πιο έντονη.
Η αφηγηματική δομή του μυθιστορήματος είναι επίσης πολύ απλή: η πλοκή προχωρά σχεδόν πάντα γραμμικά, χωρίς οπισθοδρόμηση και με σχετικά λίγες σημαντικές αποκαλύψεις εκ των υστέρων. Μετά από μια σύντομη εισαγωγή του συγγραφέα σε πρώτο πρόσωπο, ο αφηγητής χρησιμοποιεί το τρίτο πρόσωπο. Μεγάλο μέρος του μυθιστορήματος είναι σε ευθύ λόγο, αποκαλύπτοντας τη σημασία της ρητορικής και ίσως την επιρροή της Νέας Κωμωδίας. Οι δραματικοί μονόλογοι χρησιμοποιούνται επίσης για να αποκαλύψουν τα αντικρουόμενα συναισθήματα και τους φόβους των χαρακτήρων (τι πρέπει να κάνει η Καλλιρόη, δεδομένου ότι είναι έγκυος και μόνη;).[3]
Το μυθιστόρημα περιλαμβάνει επίσης κάποιες διασκεδαστικές πληροφορίες για τον αρχαίο πολιτισμό της ελληνορωμαϊκής περιόδου (για παράδειγμα, οι πειρατές αποφασίζουν να πουλήσουν την Καλλιρόη στη Μίλητο και όχι στην εξίσου πλούσια Αθήνα, επειδή θεωρούσαν ότι οι Αθηναίοι ως πιο τυπικοί θα έκαναν πολλές ερωτήσεις για την προέλευση της κοπέλας και δεν είχαν έγγραφα που να αποδεικνύουν πού την αγόρασαν).
Η ανακάλυψη πέντε ξεχωριστών θραυσμάτων του μυθιστορήματος του Χαρίτωνα πιστοποιούν τη δημοτικότητα του έργου. Είναι ένα από τα πέντε αρχαία ελληνικά μυθιστορήματα που είναι γνωστά σήμερα.
Μεταφράσεις στα νεοελληνικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Χαιρέας και Καλλιρρόη, μετάφραση: Βασίλης Λεντάκης, εκδόσεις Το Ροδακιό, 1995
- Τα περὶ Χαιρέαν και Καλλιρρόην, μετάφραση: Φιλολογική Ομάδα Κάκτου, εκδόσεις Κάκτος, 2002 (δύο τόμοι).
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ . «greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/anthology/ΧΑΡΙΤΩΝ/Τὰ περὶ Χαιρέαν καὶ Καλλιρρόην».
- ↑ . «babelio.com/livres/dAphrodisias-Le-Roman-de-Chaireas-et-Callirhoe».
- ↑ 3,0 3,1 . «ikee.lib.auth.gr/record/«ΑΝΤΙΚΑΤΟΠΤΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΥ ΧΑΡΙΤΩΝΑ.pdf» (PDF).
- ↑ Tomas Hägg (1987). "Callirhoe and Parthenope: The Beginnings of the Historical Novel". Classical Antiquity. 6 (2): 184–204.
- ↑ . «pedagogie.ac-strasbourg.fr/pedagogie/lettres/romans_antiques_l_amour.pdf» (PDF).
- ↑ . «lesetudesclassiques.be/LA RUSE DANS LE ROMAN DECHARITON :AUTEURS ET VICTIMES».
- ↑ . «gradesaver.com/callirhoe/study-guide/summary».
- ↑ . «gallica.bnf.fr/Histoire des amours de Chéréas et de Callirhoé trad. du grec de Chariton».
|