Σωτείρα Κοττάκη
Συντεταγμένες: 37°58′12″N 23°44′13″E / 37.97000°N 23.73694°E
| Σωτείρα Κοττάκη | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | ορθόδοξη εκκλησία |
| Διεύθυνση | Οδός Κυδαθηναίων 10 |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 37°58′22″N 23°43′56″E |
| Θρησκευτική υπαγωγή | Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Αθηναίων |
| Τοποθεσία | Πλάκα |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Έναρξη κατασκευής | 11ος αιώνας |
| Προστασία | διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα[1] |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Η Σωτείρα Κοττάκη ή Σωτήρα Κοττάκη είναι βυζαντινός ναός στην Πλάκα της Αθήνας. Ο ναός χρονολογείται στο πρώτο μισό του 11ου αιώνα. Είναι αφιερωμένος στη μεταμόρφωση του Σωτήρος και το όνομά της το οφείλει στην οικογένεια Κοττάκη. Ανήκει στον τύπο του σύνθετου σταυροειδή εγγεγραμμένου.[2] Ο αρχικός ναός επεκτάθηκε προς τα δυτικά τον 19ο αιώνα, όπου έχουν κατασκευαστεί δύο πυργόμορφα κωδωνοστάσια. Το νότιο παρεκκλήσι του ναού είναι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο και το βόρειο στον Άγιο Δημήτριο.[3]
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο ναός Σωτείρα Κοττάκη χρονολογείται από τους μεσοβυζαντινούς χρόνους, αλλά δεν σώζονται γραπτές πηγές για την ίδρυσή του. Ο Χαράλαμπος Μπούρας τοποθέτησε την κατασκευή του στο τέλος του 10ού αιώνα, ενώ ο Ανδρέας Ξυγγόπουλος τον 11ο-12ο αιώνα. Η Ελευθερία Βολτυράκη χρονολόγησε τον αρχικό ναό με βάση τα ευρήματα των εργασιών αποκατάστασης στο δεύτερο μισό του 11ου αιώνα.[3] Ο ναός μάλλον ήταν αρχικά αφιερωμένος στην Παναγία Σωτείρα. Η οικογένεια Κοττάκη, η οποία αναφέρεται στη σημερινή ονομασία του ναού, είτε ανήγειρε το ναό είτε της ανήκε ο ναός. Ο ναός φαίνεται ότι υπέστη ζημιές κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821, όπως και άλλοι ναοί της Αθήνας.[4]
Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, ο ναός παραχωρήθηκε στη ρωσική παροικία για τις ανάγκες της. Επίσης για σύντομο χρονικό διάστημα χρησιμοποιήθηκε για να καλυφθούν οι ανάγκες της ενορίας της Παναγίας Κανδήλη. Ο ναός επεκτάθηκε από τη ρωσική κοινότητα προς τα βόρεια, νότια και δυτικά την περίοδο 1834-1855, με την κατεδάφιση του δυτικού τοίχου, δημιουργώντας μια τρίκλιτη καμαρόσκεπη τρουλαία βασιλική.[3] Ο ναός μετά την παραχώρηση της Σωτήρας Λυκόδημου στη ρωσική κοινότητα έγινε πάλι ενοριακός.[4] Στις αρχές του 20ού αιώνα επεκτάθηκε ακόμη περισσότερο προς τα δυτικά και κτίστηκαν στη δυτική πρόσοψη δύο πυργοειδή κωδωνοστάσια. Ο ναός τοιχογραφήθηκε εσωτερικά το 1930 από τον Δημήτριο Πελεκάση.[3]
Περιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο ναός σήμερα είναι μια τρίκλιτη καμαρόσκεπη τρουλαία βασιλική με εγκάρσιο κλίτος. Ο αρχικός ναός ήταν σύνθετος τετρακίονος σταυροειδής εγγεγραμμένος με συνεπτυγμένο ιερό ή απλός τετρακίονος με επιμηκυσμένο ιερό. Ο αρχικός ναός έχει τοιχοδομία αποτελούμενη από κοχυλιάτη λίθο οι οποίοι μεταξύ τους έχουν πλίνθους πάχους 3-4 εκατοστών, αν και παραλείπονται σε πολλούς κάθετους αρμούς. Στα κάτωτερα τμήματα του ναού έχουν φθαρεί και επισκευαστεί. Στα ανώτερα στρώματα, μετά την αφαίρεση νεότερων κονιαμάτων και επιχρισμάτων, διακρίνονται ίχνη ωχράς βαφής στην εξωτερική επιφάνεια, ενώ τα κεραμικά έχουν βαφτεί κόκκινα, ενώ αργότερα χρησιμοποιήθηκε ώχρα και σκουρόχρωμες ταινίες ώστε να δώσουν την εντύπωση του ισόδομης τοιχοποιίας.[3]
Ο τρούλος του ναού είναι οκτάγωνος με ισάριθμα μονόλοβα παράθυρα και είναι αθηναϊκού τύπου. Τα παράθυρα έχουν διπλό πλίνθινο τόξο και γείσο. Στις ακμές βρίσκονται κιονίσκοι και από πάνω τους υδρορροές σε σχήμα αχλαδιού.[3] Στο ανατολικό τμήμα ο ναός έχει τρεις ημικυλινδρικές αψίδες με υψηλές αναλογίες, από τις οποίες η κεντρική είναι η μεγαλύτερη και με ποιο επιμελημένη τοιχοποιία. Διαθέτει τρίλοβο παράθυρο με μαρμάρινα διαχωριστικά τα οποία είναι ημικιονίσκοι με κιονόκρανα σε σχήμα ανάποδης κούλουρης πυραμίδας διακοσμημένα με ρόδακα. Διακοσμητικά στοιχεία των αψίδων είναι η διπλή γραμμή πλίνθων και οδοντωτή ταινία που ακολουθεί την καμπύλη των λοβών των παραθύρων.[3]
Στο ναό έχουν χρησιμοποιηθεί πολλά αρχιτεκτονικά μέλη σε δεύτερη χρήση. Για παράδειγμα έχουν χρησιμοποιηθεί τρία κιονόκρανα κορινθιακού ρυθμού των ρωμαϊκών (ανατολικοί κίονες) και πρωτοβυζαντινών χρόνων (βορειοδυτικός κίονας) και μια αναποδογυρισμένη αττική βάση. Οι ανατολικοί κίονες είναι οι αρχικοί και είναι μονολιθικοί, με μείωση της διαμέτρου στην κορυφή ύψους περίπου 4 μέτρων. Οι δυτικοί αντικαταστάθηκαν για λόγους σταθερότητας. Στο νότιο παρεκκλήσι βρίσκεται τμήμα υστερορωμαϊκής πλάκας.[3]
Στο βόρειο κογχιάριο του ιερού βήματος αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια εργασιών αποκαταστάσης τμήμα της αρχικής τοιχογράφησης του ναού, το οποίο δείχνει ένα σταυρό. Χρονολογήθηκε στα τέλη του 11ου αιώνα.[3]
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ναός Αγίας Αικατερίνης (Πλάκα) - ένας κοντινός βυζαντινός ναός
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ www
.arxaiologikoktimatologio .gov .gr /el /monuments _info?id=147926&type=Monument. - ↑ «Σωτείρα Κοττάκη, Πλάκα». Βυζαντινά Μνημεία Αττικής. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2021.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Βολτυράκη, Ελευθερία (2018-09-22). «Ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Σώτειρα του Κοττάκη) στην Αθήνα. Νεότερα στοιχεία και παρατηρήσεις.». Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας 39: 153-166. doi:. ISSN 2241-2190. https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/deltion/article/view/18481.
- ↑ 4,0 4,1 «Αγία Σωτείρα Κοττάκη, οδού Κυδαθηναίων, Πλάκ&alph». Βυζαντινός Περίπατος στην Αθήνα. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2021.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με έναν χριστιανικό ναό ή χώρο λατρείας χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |
