1-φθοροπροπίνιο

1-φθοροπροπίνιο
Γενικά
Όνομα IUPAC	1-φθοροπροπίνιο; 1-φθοροπροπίνιο
Άλλες ονομασίες	Μεθυλοφθοροακετυλένιο
Χημικά αναγνωριστικά
Χημικός τύπος	C3H3F
Μοριακή μάζα	58,05426 amu
Σύντομος; συντακτικός τύπος	CH3C ≡ CF
Συντομογραφίες	MeC ≡ CF
SMILES	CC#CF
Ισομέρεια
Ισομερή θέσης	4; Προπινυλοφθορίδιο-3; Προπαδιενυλοφθορίδιο; Κυκλοπροπυλενοφθορίδιο-1; Κυκλοπροπυλενοφθορίδιο-3
Φυσικές ιδιότητες
Χημικές ιδιότητες
	Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa).

Το προπινυλοφθορίδιο-1 ή 1-φθοροπροπίνιο ή μεθυλοφθοροακετυλένιο είναι η χημική ένωση με χημικό τύπο C₃H₃F και σύντομο συντακτικό CH₃C≡CF. Ανήκει στα αλκινυλοαλογονίδια, δηλαδή στα άκυκλα με ένα τριπλό δεσμό, οργανομονοαλογονίδια. Τα δυο (2) άτομα άνθρακα του τριπλού δεσμού βρίσκονται σε υβριδισμό sp και συνδέονται με τριπλό δεσμό, δηλαδή ένα (1) σ και δύο (2) π. Έχει τα ακόλουθα τέσσερα (4) ισομερή θέσης:

Προπινυλοφθορίδιο-3 ή 3-φθοροπροπίνιο.
Προπαδιενυλοφθορίδιο ή φθοροπροπαδιένιο.
Κυκλοπροπυλενοφθορίδιο-1 ή 1-φθοροκυκλοπροπένιο.
Κυκλοπροπυλενοφθορίδιο-3 ή 3-φθοροκυκλοπροπένιο.

Μοριακή δομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δεσμός	τύπος δεσμού	ηλεκτρονική δομή	Μήκος δεσμού	Ιονισμός
Δεσμοί
C-H	σ	2sp³-1s	109 pm	3% C^- H⁺
C≡C	σ	2sp-2sp	120 pm
	π	2p_y-2p_y
	π	2p_z-2p_z
C-C	σ	2sp³-2sp	137 pm
C-F	σ	2sp-2sp³	122 pm	43% C⁺ F^-

Παραγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με απόσπαση υδραλογόνων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με απόσπαση δύο μορίων υδραλογόνου από 1,1-διαλο-1-φθοροπροπάνιο, με χρήση υδροξειδίου του νατρίου (NaOH), με καλύτερα αποτελέσματα αν τα άλλα αλογόνα δεν είναι κι εκείνα φθόριο, παράγεται προπινυλοφθορίδιο-1.^[2]:

$\mathrm {CH_{3}CH_{2}CX_{2}F+2NaOH{\xrightarrow {}}CH_{3}C\equiv CF+2NaX+2H_{2}O}$

Με απόσπαση αλογόνου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με απόσπαση δύο μορίων αλογόνου από 1,1,2,2-τετρααλο-1-φθοροπροπάνιο, με χρήση ψευδαργύρου (Zn), παράγεται προπινυλοφθορίδιο-1. Καλύτερη απόδοση αν τα άλλα αλογόνα δεν είναι κι εκείνα φθόριο^[3]:

$\mathrm {CH_{3}CX_{2}CX_{2}F+2Zn{\xrightarrow {}}CH_{3}C\equiv CF+2ZnX_{2}}$

Από προπινυλοχλωρίδιο-1[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση φθοριούχου υφυδραργύρου (Hg₂F₂) σε προπινυλοχλωρίδιο-1 παράγεται προπινυλοφθορίδιο-1^[4]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CCl+{\frac {1}{2}}Hg_{2}F_{2}{\xrightarrow {}}{\frac {1}{2}}Hg_{2}Cl_{2}\downarrow +CH_{3}C\equiv CF}$

Χημικές ιδιότητες και παράγωγα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρέχει δυνατότητες προσθήκης στο τριπλό του δεσμό, όσο και υποκατάστασης με το αλογόνο του, αν και το οποίο είναι το χειρότερο για τέτοιες αντιδράσεις.

Ενυδάτωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση θειικού οξέος και στη συνέχεια νερού (ενυδάτωση) σε προπινυλοφθορίδιο-1, παρουσία ιόντων υδραργύρου (Hg), παράγεται προπανοϋλοφθορίδιο (CH₃CH₂COF) ^[5]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+H_{2}O{\xrightarrow[{H_{2}SO_{4}}]{Hg^{2+}}}CH_{3}CH_{2}COF}$

Ενδιάμεσα παράγεται 1-φθοροπροπεν-1-όλη-1 (ασταθής ενόλη) που ισομερειώνεται προς προπανοϋλοφθορίδιο.

Προσθήκη υπαλογονώδους οξέος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση (προσθήκη) υποαλογονώδους οξέος (HOX) σε προπινυλοφθορίδιο-1 παράγεται (2-αλοπροπανοϋλο)φθορίδιο^[6]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+HOX{\xrightarrow {}}CH_{3}CHXCOF}$

Το HOX παράγεται συνήθως επιτόπου με την αντίδραση:

$\mathrm {2H_{2}O+X_{2}{\xrightarrow {}}2HOX}$

Ενδιάμεσα παράγεται 2-αλο-1-φθοροπροπεν-1-όλη-1 (ασταθής ενόλη) που ισομερειώνεται σε (2-αλοπροπανοϋλο)φθορίδιο.

Καταλυτική υδρογόνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με καταλυτική υδρογόνωση προπινυλοφθορίδιου-1 σχηματίζεται αρχικά προπενυλοφθορίδιο-1 και στη συνέχεια (με περίσσεια υδρογόνου) προπυλοφθορίδιο-1.^[7]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+H_{2}{\xrightarrow {Ni\;{\acute {\eta }}\;Pd\;{\acute {\eta }}\;Pt}}CH_{3}CH=CHF{\xrightarrow[{+H_{2}}]{Ni\;{\acute {\eta }}\;Pd\;{\acute {\eta }}\;Pt}}CH_{3}CH_{2}CH_{2}F}$

Αλογόνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση αλογόνου (X₂) (αλογόνωση) προπινυλοφθορίδιου-1 έχουμε προσθήκη στον τριπλό δεσμό. Παράγεται αρχικά 1,2-διαλο-1-φθοροπροπένιο και στη συνέχεια (με περίσσεια αλογόνου) 1,1,2,2-τετρααλο-1-φθοροπροπάνιο.^[8]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+X_{2}{\xrightarrow {CCl_{4}}}CH_{3}CX=CXF{\xrightarrow[{+X_{2}}]{CCl_{4}}}CH_{3}CX_{2}CX_{2}F}$

Υδραλογόνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με προσθήκη υδραλογόνων (HX) (υδραλογόνωση) σε προπινυλοφθορίδιο-1 παράγεται αρχικά 1-αλο-1-φθοροπροπένιο και στη συνέχεια (με περίσσεια υδραλογόνου) 1,1-διαλο-1-φθοροπροπάνιο.^[9]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+HX{\xrightarrow {}}CH_{3}CH=CXF{\xrightarrow {+HX}}CH_{3}CH_{2}CX_{2}F}$

Υδροκυάνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με προσθήκη υδροκυανίου (HCN) (υδροκυάνωση) σε προπινυλοφθορίδιο-1 παράγεται 2-φθοροβουτεν-2-νιτρίλιο:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+HCN{\xrightarrow {}}CH_{3}CH=CFCN}$

Προσθήκη μονοξειδίου του άνθρακα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1. Με προσθήκη μονοξειδίου του άνθρακα (CO) και νερού (H₂O), παράγεται 2-φθοροβουτεν-2-ικό οξύ:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+CO+H_{2}O{\xrightarrow {}}CH_{3}CH=CFCOOH}$

2. Με προσθήκη μονοξειδίου του άνθρακα (CO) και αλκοόλης (ROH), παράγεται 2-φθοροβουτεν-2-ικός αλκυλεστέρας:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+CO+ROH{\xrightarrow {}}CH_{3}CH=CFCOOR}$

Διυδροξυλίωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η διυδροξυλίωση προπινυλοφθορίδιου-1, αντιστοιχεί σε προσθήκη H₂O₂ και παράγει 2-υδροξυπροπανοϋλοφθορίδιο^[10]:

1. Επίδραση αραιού διαλύματος υπερμαγγανικού καλίου (KMnO₄). Π.χ.:

$\mathrm {5CH_{3}C\equiv CF+4KMnO_{4}+2H_{2}SO_{4}{\xrightarrow {}}5CH_{3}C(OH)=C(F)OH+4MnO+2K_{2}SO_{4}+2H_{2}O}$

$\mathrm {CH_{3}C(OH)=C(F)OH\xrightarrow {} CH_{3}CH(OH)COF}$

2. Επίδραση καρβονικού οξέος και υπεροξείδιου του υδρογόνου:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+H_{2}O_{2}{\xrightarrow {RCOOH}}CH_{3}C(OH)=C(F)OH}$

$\mathrm {CH_{3}C(OH)=C(F)OH{\xrightarrow {}}CH_{3}CH(OH)COF}$

Ενδιάμεσα παράγεται 1-φθοροπροπεν-1-διόλη-1,2 (ασταθής ενόλη) που ισομερειώνεται σε 2-υδροξυπροπανοϋλοφθορίδιο.

Προσθήκη αλκοολών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση αλκοόλης (ROH) σε προπινυλοφθορίδιο-1 παράγεται αλκυλο(1-φθοροπροπεν-1-υλο)αιθέρας^[11]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+ROH{\xrightarrow {\triangle }}CH_{3}CH=CFOR}$

Προσθήκη καρβονικών οξέων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση καρβονικών οξέων (RCOOH) σε προπινυλοφθορίδιο-1 παράγεται καρβονικός (1'-φθοροπροπεν-1'-υλο)εστέρας^[12]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+RCOOH{\xrightarrow {}}RCOOCF=CHCH_{3}}$

Οζονόλυση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση όζοντος (οζονόλυση) σε προπινυλοφθορίδιο-1, παράγεται αρχικά ασταθές οζονίδιο που τελικά διασπάται σε 2-οξοπροπανούλοφθορίδιο^[13]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+{\frac {2}{3}}O_{3}{\xrightarrow {H_{2}O}}CH_{3}COCOF}$

Επίδραση πυκνού υπερμαγγανικού καλίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με επίδραση πυκνού διαλύματος υπερμαγγανικού καλίου (KMnO₄) παράγεται 2-οξοπροπανούλοφθορίδιο^[14]:

$\mathrm {5CH_{3}C\equiv CF+6KMnO_{4}+3H_{2}SO_{4}{\xrightarrow {}}5CH_{3}COCOF+6MnO_{2}+3K_{2}SO_{4}+3H_{2}O}$

Υποκατάσταση φθορίου από υδροξύλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υδρόλυση με αραιό διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου (NaOH) προς προπεν-1-άλη (CH₂CH=C=O)^[15]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+NaOH{\xrightarrow {-NaF}}CH_{3}C\equiv COH{\xrightarrow {}}CH_{2}CH=C=O}$

Ενδιάμεσα παράγεται προπιν-1-όλη-1 (ασταθής ινόλη) που ισομερειώνεται προς προπεν-1-άλη.

Παραγωγή αιθέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με αλκοολικά άλατα (RONa) προς αλκυλοπροπιν-1-υλοαιθέρα (CH₃C≡COR)^[15]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+RONa{\xrightarrow {}}CH_{3}C\equiv COR+NaF}$

Παραγωγή αλκαδιινίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με αλκινικά άλατα (RC≡CNa) προς αλαδιίνιο. Π.χ.^[15]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+RC\equiv CNa{\xrightarrow {}}RC\equiv CC\equiv CCH_{3}+NaF}$

Παραγωγή εστέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με καρβονικά άλατα (RCOONa) προς καρβονικό προπιν-1'-υλεστέρα (RCOOC≡CCH₃)^[15]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+RCOONa{\xrightarrow {}}RCOOC\equiv CCH_{3}+NaF}$

Παραγωγή νιτριλίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με κυανιούχο νάτριο (NaCN) προς βουτιν-2-νιτρίλιο (CH₃C≡CCN)^[15]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+NaCN{\xrightarrow {}}CH_{3}C\equiv CCN+NaF}$

Παραγωγή αλκινίου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με αλκυλολίθιο (RLi) προς αλκίνιο^[15]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+RLi{\xrightarrow {}}RC\equiv CCH_{3}+LiF}$

Παραγωγή θειάλης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με όξινο θειούχο νάτριο (NaSH) προς προπεν-1-θειάλη (CH₂CH=C=S)^[15]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+NaSH{\xrightarrow {-NaF}}CH_{3}C\equiv CSH{\xrightarrow {}}CH_{2}CH=C=S}$

Αρχικά παράγεται προπιν-1-θειόλη-1 που ισομερειώνεται προς προπεν-1-θειάλη.

Παραγωγή θειαιθέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με θειολικό νάτριο (RSNa) προς αλκυλοπροπιν-1-υλοθειαιθέρα (RSC≡CCH₃)^[15]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+RSNa{\xrightarrow {}}CH_{3}C\equiv CSR+NaF}$

Παραγωγή προπινυλιωδιδίου-1[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με ιωδιούχο νάτριο (NaI) προς προπινυλοοϊωδίδιο-1 (CH₃C≡CI)^[15]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+NaI{\xrightarrow {}}CH_{3}C\equiv CI+NaF}$

Παραγωγή νιτροπαραγώγων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με νιτρώδη άργυρο (AgNO₂) προς 1-νιτροπροπίνιο (CH₃C≡CNO₂)^[16]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+AgNO_{2}{\xrightarrow {}}CH_{3}C\equiv CNO_{2}+AgF}$

Παραγωγή οργανομεταλλικών ενώσεων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1. Με λίθιο (Li). Παράγεται προπινυλολίθιο-1:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+2Li{\xrightarrow {|Et_{2}O|}}CH_{3}C\equiv CLi+LiF}$

2. Με μαγνήσιο (Mg) (αντιδραστήριο Grignard)^[17]:

$\mathrm {CH_{3}C\equiv CF+Mg{\xrightarrow {|Et_{2}O|}}CH_{3}C\equiv CMgF}$

Παραγωγή 1-φαινυλοπροπίνιου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με αιθινυλίωση κατά Friedel-Crafts βενζολίου παράγεται 1-φαινυλοπροπίνιο:

$\mathrm {PhH+CH_{3}C\equiv CF{\xrightarrow {AlF_{3}}}PhC\equiv CCH_{3}+HF}$

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γ. Βάρβογλη, Ν. Αλεξάνδρου, Οργανική Χημεία, Αθήνα 1972
Α. Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991
SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999
Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ Ελλείψει άλλης πηγής χρησιμοποιήθηκε: MM(προπενυλοφθορίδιου-1)-2AM(υδρογόνου)
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ.153, §6.4.3.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ.153, §6.3.1β.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 185, §7.2.8.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.3.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 156, §6.8.4.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.4α.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.2.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.1.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 157, §6.8.9.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.5.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.6.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.7α.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.8.
↑ ^15,0 ^15,1 ^15,2 ^15,3 ^15,4 ^15,5 ^15,6 ^15,7 ^15,8 Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 186, §7.3.1.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 244, §10.3.Α, R = CH₃C≡C, X = F.
↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 187, §7.3.5, R = CH₃C≡C, X = F.

[1] Ελλείψει άλλης πηγής χρησιμοποιήθηκε: MM(προπενυλοφθορίδιου-1)-2AM(υδρογόνου)

[2] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ.153, §6.4.3.

[3] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ.153, §6.3.1β.

[4] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 185, §7.2.8.

[5] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.3.

[6] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 156, §6.8.4.

[7] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.4α.

[8] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.2.

[9] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.1.

[10] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 157, §6.8.9.

[11] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.5.

[12] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.6.

[13] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.7α.

[14] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 158, §6.9.8.

[Pet186-15] 15,0 ^15,1 ^15,2 ^15,3 ^15,4 ^15,5 ^15,6 ^15,7 ^15,8 Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 186, §7.3.1.

[16] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 244, §10.3.Α, R = CH₃C≡C, X = F.

[17] Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 187, §7.3.5, R = CH₃C≡C, X = F.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]