Πεντάλοφος Θεσσαλονίκης
Συντεταγμένες: 40°44′35″N 22°51′9″E / 40.74306°N 22.85250°E
| Πεντάλοφος | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κεντρική Μακεδονία |
| Δήμος | Θεσσαλονίκη |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονία |
| Νομός | Θεσσαλονίκη |
| Υψόμετρο | 122 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 54500 |
| Τηλ. κωδικός | 231 |
Η Πεντάλοφος είναι κωμόπολη, έδρα της δημοτικής ενότητας Καλλιθέας του δήμου Ωραιοκάστρου, της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται 16 χιλιόμετρα βόρεια της πόλης της Θεσσαλονίκης, στις δυτικές παρυφές του Σιβρίου. Δυτικά της κωμόπολης ρέει ο Γαλλικός ποταμός.
Ιστορική αναδρομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πρώιμη Τουρκοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Πεντάλοφος με το όνομα Γραδεμπόριο αναφέρεται από τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Η κωμόπολη ήταν γνωστή για το παρακείμενο πυριτιδοποιείο στο οποίο εργάζονταν πολλοί κάτοικοι. To 1669 παραχωρήθηκαν προνόμια στους κατοίκους του Γραδεμπορίου από την Υψηλή Πύλη, καθώς στα καθήκοντά τους ήταν να φροντίζουν τον καθαρισμό του υδραγωγείου του πυριτιδοποιείου.
Ελληνική Επανάσταση του 1821[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Γραδεμπορίτες συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, με γνωστότερους αγωνιστές τους Ζαφείριο Μάρκου[1], που πήρε μέρος σε πολλές μάχες στη νότιο Ελλάδα.
Ύστερη Τουρκοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στον Πεντάλοφο λειτουργούσε Ελληνικό σχολείο, τουλάχιστον από τα μέσα του 19ου αιώνα. Το 1862 αναφέρεται ότι υπάρχουν 79 χριστιανικές οικογένειες. Κατά τη διάρκεια των εθνικών ανταγωνισμών, οι Βούλγαροι πέτυχαν την ίδρυση και Βουλγαρικού σχολείου. Κατέλαβαν μάλιστα και την μία από τις δύο εκκλησίες του χωριού. Όταν οι κομιτατζήδες προσπάθησαν να καταλάβουν και τη δεύτερη εκκλησία, οι Έλληνες κάτοικοι αντέδρασαν και λόγω των επεισοδίων, οι Οθωμανικές αρχές αποφάσισαν το προσωρινό κλείσιμό της.[2][3][4]
Μακεδονικός Αγώνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το καλοκαίρι του 1904, ο κομιτατζής Τσιόπκας εισήλθε με το σώμα του στο Γραδεμπόριο, τρομοκράτησε τους κατοίκους και στρατολόγησε μερικούς απ' αυτούς, μεταξύ των οποίων και δύο Έλληνες διά της βίας. Ο δάσκαλος της κωμόπολης, Μιχαήλ Τριανταφύλλου ενημέρωσε για τα τεκταινόμενα το Ελληνικό Προξενείο Θεσσαλονίκης. Με πληροφορίες του Προξενείου, οι Οθωμανικές αρχές συνέλαβαν και εξόντωσαν τον Τσιόπκα και το σώμα του. Στις 28 Αυγούστου του 1904 εισήλθε στην κώμη ο Αποστόλ Πέτκωφ προκειμένου να τιμωρήσει τους Έλληνες για τις ενέργειές τους. Αφού κατέκαψε την οικία του, σκότωσε τον πρόκριτο Στέργιο Τράικο (Τσιφούτη), τη γυναίκα του Βελίκα και τους δυο γιους του Αναστάσιο και Αστέριο. Κατά το Μακεδονικό Αγώνα οι Γραδεμπορίτες που διακρίθηκαν στον αγώνα για την ελευθερία κατά Οθωμανών και Βουλγάρων, ήταν οι Δημήτριος Δεμερτζής, Δημήτριος Προδρόμου και Κωνσταντίνος Σαροράς.[5][6]
Νεώτερη Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1953 το Γραδεμπόριο μετονομάστηκε σε Πεντάλοφος.[7] Σήμερα στον Πεντάλοφο δραστηριοποιούνται στον τομέα του πολιτισμού και του αθλητισμού ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πενταλόφου και ο Μορφωτικός Αθλητικός Σύλλογος Δόξα Πενταλόφου, αντίστοιχα.
Εξέλιξη πληθυσμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Έτος απογραφής | Κάτοικοι |
|---|---|
| 1910 | 420 |
| 1913 | 822 |
| 1920 | 740 |
| 1928 | 907 |
| 1940 | 1.114 |
| 1951 | 1.236 |
| 1961 | 1.344 |
| 1971 | 1.353 |
| 1981 | 1.435 |
| 1991 | 1.563 |
| 2001 | 1.944 |
| 2011 | 2.022 |
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Νίκος Εμμ. Παπαοικονόμου, "Προσωπογραφία Αγωνιστών του 1821 από τη Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη", έκδοση Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 2016, σ. 170, ISBN 978-960-9458-12-2
- ↑ «Η Προσφορά της Χαλκιδικής και ιδιαιτέρως του Ταξιάρχη στην Ελλάδα, Δρ. Ερατώ Ζέλλιου Μαστροκώστα, ομιλία στο 2ο Αντάμωμα των Απανταχού Ταξιαρχιωτών, 2008». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2013.
- ↑ «Η αγορά Καπάνι στην παρούσα οικονομική κρίση, Χρήστος Τερζής, Πτυχιακή Εργασία, Σχολή Διοίκησης Οικονομίας, Τμήμα Εμπορίας & Διαφήμισης, ΤΕΙ Θεσσαλονίκης 2009» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 26 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2013.
- ↑ «ιστοσελίδα Πολιτιστικού Συλλόγου Πενταλόφου Θεσσαλονίκης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2013.
- ↑ «Δημήτριος Λιθοξόου, Πληθυσμός και οικισμοί της περιοχής Θεσσαλονίκης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2013.
- ↑ Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σελ. 61
- ↑ Πανδέκτης, Μετονομασίες οικισμών
Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| ||||||||||||||