Ναβοναΐδ
| Ναβοναΐδ | |
|---|---|
 Ο Ναβοναίδ σε ανάγλυφο, το οποίο τον απεικονίζει να προσεύχεται στη Σελήνη, τον Ήλιο και την Αφροδίτη (Βρετανικό Μουσείο) | |
Βασιλιάς της Βαβυλώνας | |
| Περίοδος | 556 π.Χ. - 539 π.Χ. |
| Προκάτοχος | Λαβασί Μαρδούκ |
| Διάδοχος | Ναβουχοδονόσορ Γ' |
| Θάνατος | 538 π.Χ. |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Ο Ναβοναΐδ (... - 538 π.Χ.) ήταν ο τελευταίος βασιλιάς της νεο-βαβυλωνιακής αυτοκρατορίας, βασιλεύοντας από το 556 π.Χ. έως το 539 π.Χ.. Το όνομά του σημαίνει «δοξάστε τον Ναμπού». Η καταγωγή του ήταν από την Ασσυρία και θρησκεία του η λατρεία της σεληνιακής θεάς Σιν. Η πατρίδα του είχε καταλυθεί το 609 π.Χ. από τους Βαβυλωνίους και τους Μήδους.[1] Μεταρρύθμισε το οικονομικό καθεστώς της συγκεντρωτικής διοίκησης που είχε επιβάλει ο Ναβουχοδονόσωρ και επέφερε σημαντική οικονομική ανάπτυξη της χώρας, ενώ βελτίωσε τις συνθήκες τροφοδοσίας των επαρχιών. Οι θρησκευτικές του μεταρρυθμίσεις περιελάμβαναν την επαναφορά της λατρείας ασσυριακών θεοτήτων καθώς και την επανόρθωση αρχαίων ναών. Οι μεταρρυθμίσεις του αυτές επέφεραν ρήξη με τους ιερείς της λατρείας του Μαρντούκ, και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την χώρα για δέκα χρόνια, και να εγκατασταθεί στην έρημο της σημερινής Σαουδικής Αραβίας. Όταν επέστρεψε και υποβάθμισε την λατρεία του Μαρντούκ, οι ιερείς συμμάχησαν με τον Κύρο επιφέροντας έτσι την κατάλυση και το τέλος της Βαβυλωνίας.
Ιστοριογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι σύγχρονες αντιλήψεις για τη βασιλεία του Ναβοναΐδ προέρχονται από κείμενα που γράφτηκαν πολύ μετά τη βασιλεία του ως βασιλιάς της Βαβυλώνας, κυρίως από Πέρσες και Έλληνες. Ως αποτέλεσμα, ο Ναβοναΐδ περιγράφτηκε συχνά με πολύ αρνητικούς όρους.
Ελάχιστες ιστορικές πηγές και στοιχεία έχουμε για την ζωή του Ναβοναΐδ πριν ανέβει στον θρόνο. Επί βασιλείας του όμως πληθαίνουν οι επιγραφές που περιγράφουν τα έργα του. Οι περιστάσεις του θανάτου του είναι αντιφατικές και προέρχονται από κείμενα πολιτικών και θρησκευτικών αντιπάλων του. Σε σύγκριση με τις σφηνοειδείς επιγραφές, οι πληροφορίες που παρέχουν τα αρχαία ελληνικά κείμενα είναι πενιχρές.
Σφηνοειδείς επιγραφές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Την εποχή της βασιλείας του Ναβοναΐδ πληθαίνουν οι επιγραφές σφηνοειδούς γραφής, και μας μεταφέρουν μια αρκετά συγκεκριμένη εικόνα των εκτεταμένων πολεοδομικών έργων του, της θρησκευτικής ζωής του βασιλιά, καθώς και των οικονομικών δραστηριοτήτων της εποχής. Συγκριτικά έχουμε περίπου 3000 έγγραφα οικονομικού περιεχομένου της δεκαεπτάχρονης εποχής της βασιλείας του Ναβοναΐδη, ενώ από την σαραντατριάχρονη βασιλεία του Ναβουχοδονόσορα Β΄ διασώζονται μόλις 1700 κείμενα. Η εποχή της εξορίας του Ναβοναΐδ στην έρημο αρχίζει τώρα μόλις να τεκμηριώνεται, ενώ είναι αντικείμενο σύγχρονων αρχαιολογικών ερευνών.
Πολλές επιγραφές, ιδίως τα χρονικά του Ναβοναΐδ, είναι συνοπτικές μα και αξιόπιστες καταγραφές γεγονότων. Τα κείμενα αυτά είναι ευανάγνωστες και δίνουν μια αρκετά καλή εικόνα του πρώτου, έκτου, ενδέκατου, δεκάτου έκτου και δεκάτου εβδόμου έτους της βασιλείας του. Χιλιάδες άλλα ιδιωτικά έγγραφα που σώζονται, χρησιμοποιούν ως χρονολογία το εκάστοτε έτος της βασιλείας του.
Το 1879 ανακαλύφθηκε ο κύλινδρος του Κύρου, που περιέχει ένα κείμενο σε σφηνοειδή γραφή, το οποίο αναφέρει τις περιστάσεις της καθαίρεσης του Ναβοναΐδ. Πρόκειται για λίβελο που συνέταξαν οι ιερείς του Μαρντούκ εκ των υστέρων για να τον κατηγορήσουν, αποδίδοντάς του ληστρικές και εγκληματικές πράξεις, καθώς και φρενοβλάβεια. Τα κείμενα αυτά αποσκοπούσαν σίγουρα στην εκ των υστέρων νομιμοποίηση του εκθρονισμού του και γι'αυτό δεν θεωρούνται αξιόπιστες πηγές από τους σημερινούς ιστορικούς. Η χρήση τους είναι επιτρεπτή μόνο κατόπιν διασταύρωσης και με άλλες, αξιόπιστες πηγές.[2]
Ιστορικοί της αρχαιότητας και Παλαιά Διαθήκη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στα αρχαία ελληνικά κείμενα συναντούμε τον Ναβοναΐδ στις ιστορίες του Ηροδότου, ο οποίος τον αναφέρει ως Λαβύνητο,[3] και στα αποσπάσματα του Βηρωσσού, που διασώθηκαν στις επιτομές του Ιώσηπου και του Ευσέβιου. Γενικά όμως τα στοιχεία που παραθέτει ο Ηρόδοτος είναι ανακριβή, ακόμα και λανθασμένα, και δεν είναι σίγουρο, αν ο Λαβύνητος που το έτος 585 π.Χ. σύναψε συμμαχία με τον βασιλιά της Λυδίας Αλυάττη και τον βασιλιά της Μηδίας Κυαξάρη ταυτίζεται πράγματι με τον Ναβοναΐδ. Γενικά, ο Ηρόδοτος δεν θεωρείται αξιόπιστη πηγή ως προς τον Ναβοδαΐδ και τα στοιχεία του δεν είναι αξιολογήσιμα.
Άλλες αρχαίες ελληνικές ιστορικές πηγές αναφέρουν τον Ναβοναΐδ με τα χειρότερα λόγια. Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα, τελευταίος βασιλιάς της Βαβυλωνίας (τον οποίο δεν αναφέρει ονομαστικά) ήταν ένας «άρχοντας άθεος».[4]
Στην Παλαιά Διαθήκη, και συγκεκριμένα στο βιβλίο Δανιήλ, κεφάλαιο 4 και 5, αναφέρεται η βασιλεία του Ναβοναΐδ. Επίσης τα χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας περιέχουν την επική «προσευχή του Ναβοναΐδ» σε αραμαϊκή γλώσσα.[5]
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πρώιμα χρόνια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Λίγα στοιχεία έχουμε για την ζωή του Ναβοναΐδ πριν την στέψη του. Γονείς του ήταν ο Ναμπού-Μπαλάτσου-ικμπί ή Νουσκού-Μπαλάτσου-ικμπί, και η Αντάντ-Χαπέ. Γεννήθηκε μετά το 609 π.Χ. και ανέβηκε στο αξίωμα του κυβερνήτη της Χαρράν. Στις κατοπινές επιγραφές της εποχής του γιου του αναφέρεται ως «σοφός πρίγκηπας» και «ισχυρός πολιούχος». Η μητέρα του παριστάνεται σε στήλες ως υψηλή ιέρεια της θεάς Σιν. Πιθανόν ο Ναβοναΐδ να κατείχε σημαντική θέση στο παλάτι του Ναβουχοδονόσωρα Β΄και του Νεγκράλ-σαρρα-ουσούρ.[5] Επίσης το όνομα κάποιου πολιούχου Ναβοναΐδ αναφέρεται σε μια δικογραφία του έτους 596 π.Χ., στην οποία παρουσιάστηκε ως μάρτυρας, ενώ σε άλλες επιγραφές το όνομα του Ναβοναΐδ συνοδεύεται με τον τίτλο «έμπιστος του βασιλιά» και «γιος του βασιλιά».[6] Η ταυτοπροσωπία των ονομάτων αυτών δεν έχει όμως εξακριβωθεί.[5]
Ο Ναβοναΐδ απόκτησε τουλάχιστον τρεις θυγατέρες, τις Εν-νιγκαλντί-Νάννα, Ίνα-Εσαγγίλα-ρισάτ και Ακκαμπού.[7] Απόκτησε επίσης και έναν γιο, τον Μπελ-σαρρού-ουσούρ, οποίος διετέλεσε αναπληρωτής βασιλιάς την εποχή της εξορίας του στην έρημο, αλλά αναφέρεται περιστασιακά, χωρίς να έχουν βρεθεί ακόμη επιγραφές του.
Άνοδος στην εξουσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η άνοδος στον θρόνο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Όταν ο Ναβουχοδονόσωρ Β' ανέβηκε στον θρόνο, ανακήρυξε την Βαβυλώνα προσωπικό του αγαπημένο μέρος, και διέθεσε τεράστια χρηματικά ποσά από κρατικούς φόρους και εισοδήματα, τα οποία διέθεσε για την προώθηση της ανάπτυξης της νέας μητρόπολης.[8]
Οι πολεοδομικές αυτές εργασίες ήταν καταστρεπτικές για πολλούς και ισχυρούς κατοίκους των προαστίων της Βαβυλώνας καθώς και των ιερέων στους ναούς και στους τόπους λατρείας, διότι οι εκτάσεις τους και τα υλικά τους αγαθά επρόκειτο να απαλλοτριωθούν. Το ιερό του Μαρντούκ, Εσάγκιλα ευνοήθηκε με την νέα αυτή πολιτική, διότι άρχισε να εισπράττει τα εισοδήματα όλων των ναών από όλα τα προάστια της Βαβυλώνας. Το νέο ανάκτορο που κτίστηκε έλαβε τον τίτλο «Δεσμός φιλίας του κράτους και των μεγάλων φυλών.» Μετά τον θάνατο του Ναβουχοδονόσωρα όμως, ξέσπασαν έριδες και διαμάχες μεταξύ των αυλικών.[8] Αντιμαχούμενοι ολιγαρχικοί κύκλοι δολοφόνησαν τον διάδοχο Αμέλ Μαρδούκ στο δεύτερο έτος της βασιλείας του, και ανέβασαν στον θρόνο τον φιλικά προσκείμενο Νεριγκλισσάρ. Μετά τον θάνατο και αυτού, στον θρόνο ανέβηκε ο γιος του, Λαβασί Μαρδούκ, για να δολοφονηθεί και αυτός με την σειρά του μετά από λίγα χρόνια.[8] Διάδοχος έγινε τότε ο Ναβοναΐδης. Η πρώτη γνωστή διαταγή του χρονολογείται στις 18 Μαΐου 556 π.Χ., μόλις 22 ημέρες μετά την πρώτη διαταγή του προκατόχου του.[9] Ο Βήρωσσος αναφέρει ότι ο Ναβοναΐδης ανέβηκε στο θρόνο με προδοσία, στην οποία έπαιξε ο ίδιος σημαντικό ρόλο.[10]
Η ακριβής ημερομηνία της βασιλικής στέψης του Ναβοναΐδη περιγράφεται στην βασιλική έκθεση των δύο πρώτων ετών δια αστρονομικών παρατηρήσεων. Αναφέρεται, ότι «οι πλανήτες Άρης και Ερμής δεν ήταν ορατοί κατά την δύση του ηλίου, ενώ η Αφροδίτη, Δίας και Ποσειδώνας ήταν ευδιάκριτοι». Χάρη στην ιδιαίτερη αυτή αστρονομική συγκυρία, μπορούμε να υπολογίσουμε ότι ο Ναβοναϊδης έγινε βασιλιάς στα τέλη Μαΐου 555 π.Χ..
Τα πρώτα χρόνια της εξουσίας του
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σημαντικότερος στόχος του Ναβοναΐδ ήταν η οικονομική και θεολογική επανόρθωση του κράτους, και η επαναφορά του στην προηγούμενη κατάσταση. Συνεργάστηκε με οικονομικά ισχυρά κοινωνικά στρώματα, τα οποία τον βοήθησαν στις μεταρρυθμίσεις του. Αρχικά εστίασε τις προσπάθειές του στην αναδιοργάνωση της διοικήσεως και της οικονομίας, ιδιαίτερα στην διαρρύθμιση του μεγάλου ναού της λατρείας του Μαρντούκ.[8]
Μεταρρύθμιση της ιδιοκτησίας των ναών και νέα οικονομική πολιτική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Επίκεντρο των οικονομικών μέτρων που ανακήρυξε ο Ναβοναΐδ ήταν η μεταρρύθμιση των κτημάτων των ναών του Μαρντούκ στην κυρίως χώρα της Βαβυλώνας, με αποτέλεσμα για αυτούς την απώλεια σημαντικών πόρων. Αντικατέστησε το αξίωμα του γραφέα του ναού με αυτό του βασιλικού επιστάτη των εισόδων ενώ θέσπισε το αξίωμα του κρατικού διαχειριστή των οικονομικών.[11]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Hans J. Nissen: Geschichte Altvorderasiens; München: Oldenburg, 1999; S. 111.
- ↑ Reinhard-Gregor Kratz: Das Judentum im Zeitalter des Zweiten Tempels (Studienausgabe aus der Schriftenreihe: Forschungen zum Alten Testament, Nr. 42); Tübingen: Mohr (Siebeck), 2006; S. 44–47.
- ↑ Herodot, Ιστορίες, 1, 74; 1, 77; 1, 188.
- ↑ Ξενοφών, Κύρου παίδευσις 5, 4, 35 και 7, 5, 32
- ↑ 5,0 5,1 5,2 M. A. Dandamayev: Nabonid; in: RIA Bd. 9, S. 7–8; F. H. Weissbach: Ναβονάδιος; in: RE 16, Sp. 1483–1486.
- ↑ Theophilus-Goldridge Pinches: The Old Testament in the light of the historical records and legends of Assyria and Babylonia, Society for Promoting Christian Knowledge, London 1908, S. 436.
- ↑ Ανακάλυψη στην πόλη Αχεμέτ.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Lester L. Grabbe: Leading captivity captive - “The exile” as history and ideology – European Seminar in Historical Methodology 2; Sheffield: Sheffield Acad. Press, 1998; S. 31–33.
- ↑ Ημερομηνία σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο, ή 25 Μαΐου σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο.
- ↑ Kontra Apion 1, 20 § 149 u. a.
- ↑ M. A. Dandamayev, Nabonid. In: RIA Bd. 9, S. 8–10.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Nabonaid-Chronik: Kyros II. in Babylon Αρχειοθετήθηκε 2016-12-08 στο Wayback Machine.
- Ansicht des Nabonid-Zylinders im Britischen Museum Αρχειοθετήθηκε 2013-09-29 στο Wayback Machine.
- Nabonaid-Sippar-Zylinder Αρχειοθετήθηκε 2015-04-23 στο Wayback Machine.
- ZDF-Sendung 9. März 2008: Flucht aus Babylon
