Νίσα (Πολωνία)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 50°28′17″N 17°20′2″E / 50.47139°N 17.33389°E / 50.47139; 17.33389

Νίσα

Σημαία
Έμβλημα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Νίσα
50°28′17″N 17°20′2″E
ΧώραΠολωνία[1]
Διοικητική υπαγωγήGmina Nysa
Έκταση27,5 km²
Υψόμετρο195 μέτρα
Πληθυσμός42.151 (31  Μαρτίου 2021)[2]
Ταχ. κωδ.da 48-300 a 48-304
Ζώνη ώραςUTC+01:00 (επίσημη ώρα)
UTC+02:00 (θερινή ώρα)
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Νίσα (πολωνικά: Nysa, γερμανικά: Neisse, σιλεσικά: Nysa) είναι πόλη και η έδρα του Πόβιατ Νίσα, στο Βοεβοδάτο Οπόλε της νοτιοδυτικής Πολωνίας. Βρίσκεται δίπλα στον ποταμό Ανατολικό Νάισσε (Nysa Kłodzka) και έχει 43.066 κατοίκους (2020).[3] Ιστορικά, η πόλη ήταν μέρος της Άνω Σιλεσίας.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βασιλική του Αγίου Ιακώβου και της Αγίας Αγνής

Η Νίσα είναι μια από τις παλαιότερες πόλεις της Σιλεσίας. Ιδρύθηκε πιθανώς τον 10ο αιώνα. Το όνομα του ποταμού Νίσα, από το οποίο πήρε το όνομά της η πόλη, αναφέρθηκε το 991, όταν ήταν μέρος του Δουκάτου της Πολωνίας υπό τον Μιέσκο Α΄ της Πολωνίας. Ένα πολωνικό οχυρό χτίστηκε στη Νίσα τον 11ο και 12ο αιώνα, λόγω της εγγύτητας των συνόρων με το Δουκάτο της Βοημίας. Ως αποτέλεσμα του κατακερματισμού της Πολωνίας, έγινε μέρος του Δουκάτου της Σιλεσίας και από τον 14ο αιώνα ήταν η πρωτεύουσα του Δουκάτου της Νίσα, που διοικούνταν από την Επισκοπή του Βρότσουαφ. Τον 12ο αιώνα χτίστηκε η γοτθική Βασιλική του Αγίου Ιακώβου και της Αγίας Αγνής, που ξαναχτίστηκε αργότερα μετά τις πολεμικές καταστροφές του 13ου και 14ου αιώνα. Τώρα χαρακτηρισμένο ως Ιστορικό Μνημείο της Πολωνίας, είναι το πιο χαρακτηριστικό και πιο πολύτιμο ορόσημο της Νίσα. Η Νίσα έλαβε προνόμια πόλης γύρω στο 1223 από τον επίσκοπο Βαβζίνιετς, που επιβεβαιώθηκε από τον Μπολέσλαφ Β΄ το Φαλακρό το 1250, και προσέλκυσε Φλαμανδούς και Γερμανούς αποίκους. Το 1241, καταστράφηκε από τους Μογγόλους κατά την πρώτη μογγολική εισβολή στην Πολωνία.[4] Το 1245, της παραχωρήθηκε βασικό δικαίωμα και ιδρύθηκαν δύο ετήσιες εκθέσεις. Στις αρχές του 14ου αιώνα, η Νίσα έγινε σημαντικό εμπορικό και βιοτεχνικό κέντρο της Πολωνίας, προτού περάσει υπό την επικυριαρχία του Βοημικού Στέμματος το 1351,[4] κάτω από την οποία παρέμεινε μέχρι το 1742. Έγινε επίσης ένα από τα κορυφαία πολιτιστικά κέντρα της Σιλεσίας.[5]

Νίσα σε ξυλογραφία του 1493 από το Χρονικό της Νυρεμβέργης

Οι οχυρώσεις της πόλης από το 1350 χρησίμευσαν για την άμυνα ενάντια στους Χουσίτες το 1424. Κατά τη διάρκεια των Πολέμων των Χουστιών, το 1428 ήταν ο τόπος της Μάχης της Νίσα, με Πολωνούς και Τσέχους να μάχονται και στις δύο πλευρές.[4] Ένα από τα εξέχοντα σημάδια ότι η Νίσα ήταν ένα σημαντικό κέντρο, είναι η έκθεση στο Χρονικό της Νυρεμβέργης, που δημοσιεύτηκε το 1493, η οποία αναφέρει την πόλη μεταξύ των μεγάλων αστικών κέντρων της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Στην περιγραφή του πληθυσμού της πόλης που περιλαμβάνεται σε αυτό το χρονικό διαβάζουμε «plebs rustica polonici ydeomatis...». Άλλο στοιχείο είναι το οικόσημο της Νίσα στην είσοδο της Γέφυρας του Καρόλου στην Πράγα, το οποίο εκτίθεται δίπλα στα οικόσημα των πιο επιφανών πόλεων της Βοημίας. Τον 16ο αιώνα ήταν πολωνικό τυπογραφικό κέντρο.[5]

Κατά τη διάρκεια του Τριακονταετούς Πολέμου (1618–1648) πολιορκήθηκε τρεις φορές. Λεηλατήθηκε από τους Σάξονες και τους Σουηδούς.[4] Ο Πολωνός πρίγκιπας και αργότερα βασιλιάς, Βλαδίσλαος Δ΄ της Πολωνίας, επισκέφτηκε την πόλη πολλές φορές μεταξύ 1619 και 1638. Το 1624 το Kolegium Carolinum Neisse (σημερινό I Liceum Ogólnokształcące), ένα από τα πιο φημισμένα σχολεία της Σιλεσίας, ιδρύθηκε ως κολέγιο Ιησουιτών.[5] Ο Πολωνός βασιλιάς Μιχαήλ Κορύμπουτ Βισνιοβιέτσκι[6] και ο Πολωνός πρίγκιπας Ιάκωβος Λουδοβίκος Σομπιέσκι παρακολούθησαν και οι δύο το σχολείο.

Άποψη του 19ου αιώνα της πλατείας της αγοράς

Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Σιλεσικού Πολέμου (Πόλεμος της Αυστριακής Διαδοχής), το 1741 πολιορκήθηκε και καταλήφθηκε από τους Πρώσους,[4] με τον Βασιλιά Φρειδερίκος Β΄ της Πρωσίας να θέτει τα θεμέλια των σύγχρονων οχυρώσεων του. Το 1758 πολιορκήθηκε από τους Αυστριακούς.[4] Στις 25 Αυγούστου 1769, ήταν ο τόπος συνάντησης μεταξύ του Φρειδερίκου Β΄ και του Αυτοκράτορα Ιωσήφ Β΄, συν-αντιβασιλέα στη Μοναρχία των Αψβούργων.

Κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων Πολέμων, το Νάισε καταλήφθηκε από τους Γάλλους το 1807. Διατήρησε ως επί το πλείστον τον καθολικό του χαρακτήρα στην κατ΄ εξοχήν προτεσταντική Επαρχία της Σιλεσίας στο Βασίλειο της Πρωσίας. Λόγω των πολλών εκκλησιών της από τη γοτθική και μπαρόκ περίοδο, η πόλη ονομάστηκε «Σιλεσιανή Ρώμη». Το 1816-1911, η πόλη ήταν η έδρα της Επαρχίας Νάισε, μετά την οποία έγινε ανεξάρτητη πόλη. Σύμφωνα με την πρωσική απογραφή του 1910, η πόλη Νάισε είχε πληθυσμό 25.938 κατοίκων, από τους οποίους περίπου το 95% μιλούσε γερμανικά, το 4% μιλούσε πολωνικά και το 1% ήταν δίγλωσσο.[7]

Αναμνηστική πλάκα για τον Σαρλ ντε Γκωλ
Αναμνηστική πέτρα στον τόπο του πρώην στρατοπέδου συγκέντρωσης για Πολωνούς κρατούμενους του 1921

Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τωνς μεταπολεμικών σιλεσικών εξεγέρσεων στην Πολωνία, ένα στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου βρισκόταν στην πόλη.[4] Ο Σαρλ ντε Γκωλ, μελλοντικός ηγέτης της Γαλλικής Αντίστασης κατά της γερμανικής κατοχής στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και αργότερα πρόεδρος της Γαλλίας, φυλακίστηκε εκεί το 1916. Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το Νάισε έγινε μέρος της νέας Επαρχίας της Άνω Σιλεσίας.

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Γερμανοί δημιούργησαν ένα υποστρατόπεδο του στρατοπέδου συγκέντρωσης Γκρος-Ρόζεν, τρία στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας[5] και αρκετές ομάδες εργασίας του στρατοπέδου αιχμαλώτων πολέμου Stalag VIII-B/344 στο Γουαμπινοβίτσε.[8] Η πόλη κατακτήθηκε από τον Κόκκινο Στρατό τους τελευταίους μήνες του πολέμου και τέθηκε προκαταρκτικά υπό πολωνική διοίκηση σύμφωνα με τη Συμφωνία του Πότσνταμ και μετονομάστηκε σε Νίσα. Ο γερμανικός πληθυσμός της πόλης εκκενώθηκε εν μέρει. Μετά τη γερμανική ήττα, ύστερα από την προκαταρκτική καθιέρωση της Γραμμής Όντερ-Νάισσε ως νέα γερμανο-πολωνικά σύνορα, ο υπόλοιπος γερμανικός πληθυσμός της Nysa εκδιώχθηκε. Οι απελάσεις ξεκίνησαν στα μέσα Ιουνίου 1945 από την σοβιετικά οργανωμένη πολωνική πολιτοφυλακή γύρω από τους οικισμούς, μπαίνοντας στα σπίτια και ζητώντας από τους κατοίκους τους να εγκαταλείψουν το σπίτι τους μαζί τους.[9]

Τα επόμενα χρόνια, νέοι Πολωνοί άποικοι, μερικοί από τους οποίους εκδιώχθηκαν ή επανεγκαταστάθηκαν από τη σημερινή Δυτική Ουκρανία (βλέπε: Κρέσι), έκαναν τη Νίσα το νέο τους σπίτι.

Μνημεία της Νίσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχιτεκτονικές αντιθέσεις στην Παλιά Πόλη μετά την ανακατασκευή

Ως αποτέλεσμα της καταστροφής κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ιδιαίτερα των σκληρών μαχών της Επίθεσης Βιστούλα-Όντερ στις αρχές του 1945, κατά την οποία ο Κόκκινος Στρατός απώθησε τη Γερμανική Ομάδα Στρατού Α από τη νοτιοδυτική Πολωνία, η ιστορική πτυχή της πόλης έχει μόνο εν μέρει διατηρηθεί. Τα σημαντικότερα μνημεία έχουν ξαναχτιστεί.

Τα πολωνικά στρατεύματα βρίσκονταν στη Νίσα μέχρι το 2001, όταν μεταφέρθηκαν στο Κουότσκο.[4]

Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πηγές εσόδων του προϋπολογισμού της Νίσα από το 2015

Μέχρι πρόσφατα, η Νίσα ήταν ένα σημαντικό βιομηχανικό κέντρο στο Βοεβοδάτο Οπόλε. Η πόλη φιλοξενούσε μεταλλουργεία, παραγωγή μηχανημάτων, γεωργικά προϊόντα και οικοδομικά υλικά. Το 2002 έκλεισε η εταιρεία ZSD. Η εταιρεία κατασκεύαζε οχήματα παράδοσης, συγκεκριμένα τα ZSD Nysa, FSO Polonez και, μέχρι πρόσφατα, τα Citroën C15 και Berlingo. Προς το παρόν, το εργοστάσιο παραμένει κλειστό.

Πρόσφατα, η Ειδική Οικονομική Ζώνη Βάουμπζιχ[10] βρίσκεται στην οδό Ντούμποϊς (ul. Dubois) και οδό Κραπάτσκα (ul. Krapacka), περιστρέφεται σε μεγάλο βαθμό γύρω από τα γεωργικά προϊόντα, καθώς και τα μεταλλουργικά έργα.[11]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ GEOnet Names Server. 11  Ιουνίου 2018. -519190.
  2. ↑ bdl.stat.gov.pl/api/v1/data/localities/by-unit/031613107054-0965789?var-id=1639616&format=jsonapi. Ανακτήθηκε στις 5  Οκτωβρίου 2022.
  3. ↑ «Najwieksze miasta w Polsce pod wzgledem liczby ludnosci» [Οι μεγαλύτερες πόλεις της Πολωνίας από άποψη πληθυσμού]. polskawliczbach.pl (στα Πολωνικά). 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 «Nyskie kalendarium militarne». Nasza Nysa (στα Πολωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Απριλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2020. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 «Nysa». Encyklopedia PWN (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2020. 
  6. ↑ «Michał (Michał Tomasz Korybut Wiśniowiecki)». Internetowy Polski Słownik Biograficzny (στα Πολωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2020. 
  7. ↑ Μπέλζιτ, Λέσεκ (1998). Sprachliche Minderheiten im preussischen Staat: 1815 – 1914 ; die preußische Sprachenstatistik in Bearbeitung und Kommentar. Μάρμπουργκ: Herder-Inst. ISBN 978-3-87969-267-5. [νεκρός σύνδεσμος]
  8. ↑ «Working Parties». Stalag VIIIB 344 Lamsdorf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2020. 
  9. ↑ Tragödie Schlesiens 1945&46 in Dokumenten (στα Γερμανικά). Christ Unterwegs. 1952–1953. σελ. 227. 
  10. ↑ «Home – WSSE Invest-Park. Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna Invest-Park». WSSE Invest-Park. Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna Invest-Park. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2017. 
  11. ↑ «Nysa » mapy, nieruchomości, GUS, szkoły, kody pocztowe, wynagrodzenie, bezrobocie, zarobki, edukacja, tabele». www.polskawliczbach.pl (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2017. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Νίσα_(Πολωνία)&oldid=10301816"