Μηναίον

Ρωσική εικόνα με αγίους που αναφέρονται στα Μηναία.

Με την ονομασία Μηναίον, φέρεται ένα σύνολο 12 βιβλίων, ένα για κάθε μήνα του έτους, εξ ου και ο όρος στον πληθυντικό "Μηναία", άνισου όγκου τόμοι, τα οποία περιέχουν τις Ακολουθίες των σταθερών εορτών. Σε αντίθεση με το Τριώδιο και το Πεντηκοστάριο, που περιέχουν ύμνους των κινητών εορτών, εξυπηρετεί υμνολογικά τις Ακολουθίες των λεγόμενων ακινήτων εορτών.

Οι σταθερές εορτές

Οι ακίνητες εορτές διακρίνονται σε:

• δεσποτικές: Χριστούγεννα, Περιτομή, Υπαπαντή, Θεοφάνια, Μεταμόρφωση, Ύψωση του Τίμιου Σταυρού, κ.ά.
• θεομητορικές: Γενέσιο, Εισόδια της Θεοτόκου, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, Κοίμηση της Θεοτόκου, κ.ά.
• μνήμες Αγίων.

Το περιεχόμενο των Μηναίων

Το βραχύτερο Μηναίο είναι του Απριλίου, γιατί, ενόψει του εορτασμού της κινητής εορτής τού Πάσχα, η Εκκλησία απέφυγε να ορίσει στο πρώτο εικοσαήμερο άλλες εορτές ή μνήμες πανηγυριζομένων Αγίων. Το εκτενέστερο είναι αυτό του Δεκεμβρίου, ακολουθούμενο κατά πόδας από εκείνο τού Ιανουαρίου. Η έκταση τού κάθε τόμου δεν προδικάζει τη -θεολογική και καλλιτεχνική- ποιότητα των περιεχομένων ύμνων. Πολλές ομάδες ύμνων για Αγίους είναι άτεχνες απομιμήσεις, επαναλήψεις και αναπαραγωγές παλαιοτέρων.

Τους ύμνους που περιέχουν τα Μηναία συνέθεσαν, ίσως και εκατοντάδες, υμνογράφοι σε εντελώς διακεκριμένες εποχές. Άλλοι γνωστοί και επώνυμοι, άλλοι άσημοι ή ανώνυμοι.

Τα Μηναία και άλλα υμνογραφικά λειτουργικά βιβλία προοριζόταν για χρήση στα μοναστήρια, όχι στους ενοριακούς ναούς: οι μακρές, γεμάτες ύμνους και αναγνώσματα ακολουθίες που προβλέπονται στα βιβλία, αφορούσαν τους μοναχούς.

Τα 12 βιβλία προβάλλουν ιερά πρόσωπα τού Χριστιανισμού προς μίμηση ή ανακαλούν στο παρόν ιερά γεγονότα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Μηναία, Αρχιεπισκοπή Αμερικής