Μαργκερίτα Γκουαρντούτσι
| Μαργκερίτα Γκουαρντούτσι | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Margherita Guarducci (Ιταλικά) |
| Γέννηση | 20 Δεκεμβρίου 1902[1] Φλωρεντία[1] |
| Θάνατος | 2 Σεπτεμβρίου 1999[1] Ρώμη[1] |
| Κατοικία | Φλωρεντία |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ιταλία (1946–1999) Βασίλειο της Ιταλίας (1902–1946) |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ιταλικά[2][3][4] λατινική γλώσσα |
| Σπουδές | Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών (1927)[5] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | κλασικός αρχαιολόγος[1] επιγραφολόγος[1] καθηγήτρια πανεπιστημίου[1] αρχαιολόγος[6] ιστορικός[6] |
| Εργοδότης | Πανεπιστήμιο Σαπιέντσα Ρώμης[1] |
Η Μαργκερίτα Γκουαρντούτσι (ιταλ. Margherita Guarducci ή Guarduci, 20 Δεκεμβρίου 1902 – 2 Σεπτεμβρίου 1999) ήταν Ιταλίδα αρχαιολόγος, κλασικίστρια και επιγραφολόγος, η πρώτη γυναίκα στην ιστορία που ηγήθηκε αρχαιολογικών ανασκαφών στο Βατικανό: διαδέχθηκε σε αυτές τον Λούντβιχ Κάας, και διεξήγαγε έρευνα στον Τάφο του Αποστόλου Πέτρου, ταυτοποιώντας τα ευρήματα ως λείψανα του Αποστόλου Πέτρου, αν και προκλήθηκε διχογνωμία σχετικώς. Επίσης συμμετείχε στη διαμάχη σχετικώς με την αυθεντικότητα της Πόρπης της Πραινέστου, υποστηρίζοντας ότι η επιγραφή που φέρει είναι πλαστή. Η Γκουαρντούτσι υπήρξε φοιτήτρια του Φεντερίκο Χάλμπχερ και επιμελήθηκε και εξέδωσε τα έργα του μετά τον θάνατό του.
Γενικά βιογραφικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Γκουαρντούτσι γεννήθηκε στη Φλωρεντία και αναδείχθηκε ως μια από τις καλύτερες αρχαιολόγους της ιταλικής αρχαιολογικής αποστολής στην Κρήτη, που υπεστήριζε ήδη από το 1910 η Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών. Σε αυτά τα πλαίσια εξέδωσε το έργο του δασκάλου της Χάλμπχερ με τίτλο Inscriptiones Creticae (= «Κρητικαί επιγραφαί»), το οποίο περιείχε τις επιγραφές στην ελληνική και τη λατινική γλώσσα που βρέθηκαν στην Κρήτη. Επίσης εργάσθηκε στην ανασκαφές αντικειμένων που συνδέονται με την Επιγραφή της Γόρτυνας (ή Γορτύνιο Κώδικα) και είναι γνωστή για τις δημοσιεύσεις της αναφορικώς με αυτή την επιγραφή.
Απέκτησε τον τίτλο της «υφηγητρίας» (docent) και δίδασκε επιγραφολογία και αρχαία ελληνική γλώσσα στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης «Λα Σαπιέντσα», διατηρώντας αυτή τη θέση μέχρι τα μεταπολεμικά χρόνια. Συνέχισε να διδάσκει στην Εθνική Σχολή Αρχαιολογίας της Ρώμης, στην οποία διετέλεσε και διευθύντρια, μέχρι το 1978. Συνέγραψε 4 τόμους επί της ελληνικής επιγραφολογίας συν μία επιτομή. Στο τέλος της ακαδημαϊκής της σταδιοδρομίας, τής δόθηκε ο τίτλος της επίτιμης καθηγήτριας από το «Λα Σαπιέντσα».
Από το 1956 συνδεόταν με την Εθνική Ακαδημία των Λυγκέων και διορίσθηκε μέλος της Παπικής Ακαδημίας Αρχαιολογίας (Pontificia Accademia Romana di Archeologia) το 1969.
Η Γκουαρντούτσι αναγορεύθηκε επίτιμη διδάκτορας από το Καθολικό Πανεπιστήμιο του Μιλάνου και από το Πανεπιστήμιο της Ρεν. Πέθανε στη Ρώμη σε ηλικία 96 ετών.
Η Κρήτη και οι Inscriptiones Creticae
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αφού πήρε πτυχίο από το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια το 1924, η Γκουαρντούτσι σπούδασε στην Εθνική Σχολή Αρχαιολογίας στη Ρώμη από το 1927 και στη συνέχεια απασχολήθηκε στην Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών. Υπήρξε μία από τις πρώτες Ιταλίδες γυναίκες που εξάσκησαν την αρχαιολογία στην Ελλάδα, όπου μαθήτευσε κοντά στον Φεντερίκο Χάλμπχερ και συνεργάσθηκε μαζί του στις ανασκαφές της αρχαίας πόλεως Γόρτυνας στην Κρήτη. Οι έρευνές της στην περιοχή συνεχίσθηκαν και μετά τον θάνατο του Χάλμπχερ το 1930. Κατόπιν ανέλαβε την ολοκλήρωση του «έργου ζωής» εκείνου, που ήταν να καταγράψει σε ένα ενιαίο έργο όλες τις αρχαιοελληνικές και λατινικές επιγραφές της Κρήτης μετά τον 7ο αιώνα π.Χ.. Ξεκίνησε μια μακρά περίοδο αναγνωριστικών περιηγήσεων ανά τη μεγαλόνησο, επιβεβαιώνοντας την ακρίβεια των αναγνώσεων του Χάλμπχερ, επιφέροντας διορθώσεις και προσθέτοντας νέα δεδομένα. Συνέχισε με πλήρη απασχόληση μέχρι τον διορισμό της στην έδρα της αρχαιοελληνικής επιγραφολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης «Λα Σαπιέντσα». Εκεί δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας εικοσαετίας ερευνών υπό τον τίτλο Inscriptiones Creticae, σταδιακά από το 1935 έως το 1950. Το έργο αυτό θεωρείται παγκοσμίως η «συλλογή αναφοράς» των κρητικών επιγραφών, καθώς και η μείζων συγκέντρωση πληροφοριών αρχαιολογίας και τοπογραφίας για τη Γόρτυνα.
Το όλο έργο αποτελείται από 4 τόμους, με βάση τη γεωγραφία (Κεντρική Κρήτη, Δυτική Κρήτη, Ανατολική Κρήτη και Γόρτυνα) και έχει πλήρη τίτλο Inscriptiones Creticae, opera et consilio Friderici Halbherr collectae, Guarducci curavit Margarita. Είναι γραμμένο στη λατινική γλώσσα, όπως απαιτείτο στην παράδοση των επιγραφικών συλλογών που εξέδιδε η Ακαδημία του Βερολίνου τον 19ο αιώνα. Οι επιμέρους τόμοι φέρουν τους εξής τίτλους (με το έτος δημοσιεύσεως):
- Tituli Cretæ mediæ præter Gortynios (= «Επιγραφαί της κεντρικής Κρήτης πλην Γορτύνης), 1935
- Tituli Cretæ occidentalis (= «Επιγραφαί της δυτικής Κρήτης), 1939
- Tituli Cretæ orientalis (= «Επιγραφαί της ανατολικής Κρήτης), 1942
- Tituli Gortynii (= «Επιγραφαί της Γορτύνης»), 1950
Ο κάθε τόμος συνοδεύεται από εκτεταμένη βιβλιογραφία και υποδιαιρείται σε δύο μέρη: αρχαιολογία και επιγραφές. Οι εισαγωγές εξηγούν αρχαιολογικές και τοπογραφικές πλευρές των περιοχών, ενώ περιλαμβάνονται φωτογραφίες επιγραφών, μεταγραφές και εκτεταμένα σχόλια.
Η Επιγραφή της Γόρτυνας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στον τέταρτο τόμο, που εστιάζει στη Γόρτυνα, η συγγραφέας ασχολείται με τον λεγόμενο «Μέγα Κώδικα», τη μεγάλη Επιγραφή της Γόρτυνας (Inscr. Cret., τόμ. IV, nο. 72), που ανακαλύφθηκε από τους Χάλμπχερ και Φαμπρίκιους το 1884.
Είναι ένα μεγάλο νομικό κείμενο, χαραγμένο σε καμπύλο τοίχο ενός κτηρίου που χρησίμευε ως ωδείο, ο οποίος έχει μήκος περίπου 8 μέτρα. Εκτείνεται σε 12 στήλες και είναι πιθανό ότι στην αριστερή πλευρά του τοίχου ήταν γραμμένες άλλες οκτώ στήλες που έχουν χαθεί. Δεν είναι ένας πραγματικός νομικός «κώδικας», αλλά ένα κορεσμένο legum, δηλαδή μια μερική συλλογή νόμων, τόσο αναπροσαρμογές αρχαιότερων νόμων, όσο και νέοι νόμοι εστιασμένοι σε κάποια συγκεκριμένα θέματα. Στην περίπτωση του «Γορτύνιου Κώδικα», οι σωζόμενοι νόμοι αφορούν κυρίως το οικογενειακό δίκαιο, καθώς και την οικονομία και το εμπόριο.
Το Epigrafia Greca
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η μακρά εμπειρία της Γκουαρντούτσι στη διδασκαλία είχε ως απόσταγμα ένα έργο που αποτελεί σήμερα έναν ακρογωνιαίο λίθο στη διδασκαλία της ελληνικής επιγραφολογίας: το Epigrafia Greca, που δημοσιεύθηκε επίσης σταδιακά, από το 1967 μέχρι το 1978. Από τον σχεδιασμό της συγγραφέως, δεν αποσκοπεί να καλύψει μόνο ανάγκες των ειδικών αρχαιολόγων, αλλά και ενός γενικότερου κοινού, αποτελούμενου από φοιτητές, μελετητές και ερασιτέχνες αρχαιολόγους. Σύμφωνα με την ίδια, η επιγραφολογία «είναι ένας από τους πλέον κινητικούς, φρέσκους και ενδιαφέροντες τομείς των κλασικών σπουδών».
Και αυτό το έργο είναι τετράτομο, γραμμένο αυτή τη φορά στην ιταλική γλώσσα, με τους εξής τίτλους και περιεχόμενο των τόμων:
- Caratteri e storia della disciplina. La scrittura greca dalle origini all'età imperiale (= «Χαρακτήρας και ιστορία του κλάδου. Η ελληνική γραφή από τις απαρχές της μέχρι την αυτοκρατορική εποχή.»), 1967
- Epigrafi di carattere pubblico (= «Επιγραφές δημοσίας φύσεως»), 1969
- Epigrafi di carattere privato (= «Επιγραφές ιδιωτικής φύσεως»), 1974
- Epigrafi sacre, pagane e cristiane (= «Ιερές επιγραφές, παγανιστικές και χριστιανικές»), 1978
Το ύφος του έργου είναι καθαρό και ευθύ. Παρουσιάζει πραγματικά παραδείγματα παραλλήλως με θεωρητικές εξηγήσεις, παρέχοντας έτσι μια «μικρή ανθολογία» αρχαιοελληνικών επιγραφών, με φωτογραφίες, μεταγραφές, μεταφράσεις, σχολιασμό και πολύ συχνές βιβλιογραφικές αναφορές. Ο κάθε τόμος περιλαμβάνει μεγάλη βιβλιογραφία. Τα αντίτυπα των τόμων του Epigrafia Greca εξαντλήθηκαν σύντομα. Η Γκουαρντούτσι αισθάνθηκε την ανάγκη να συγγράψει έναν πέμπτο τόμο, που θα χρησίμευε ως μία «επιτομή» (compendium) των προηγούμενων τεσσάρων. Αυτός εκδόθηκε το 1987 μρ L'epigrafia greca dalle origini al tardo impero (= «Η ελληνική επιγραφολογία από τις απαρχές μέχρι την ύστερη Αυτοκρατορία»).
Υπόλοιπη εργογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- I graffiti sotto la confessione di San Pietro in Vaticano, 3 τόμοι, Libreria Editrice Vaticana, 1958
- La cattedra di san Pietro nella scienza e nella fede, Ist. Poligrafico dello Stato, 1982
- La più antica icona di Maria. Un prodigioso vincolo fra Oriente e Occidente, Ist. Poligrafico dello Stato, 1989
- La tomba di san Pietro. Una straordinaria vicenda, Rusconi Ed., 1989
- San Pietro e sant'Ippolito: storia di statue famose in Vaticano, Ist. Poligrafico dello Stato, 1991
- Le chiavi sulla pietra. Studi, ricordi e documenti inediti intorno alla tomba di Pietro, Piemme, 1995
- Verità. Meditazioni, esperienze, documenti in tempi antichi e recenti, Ist. Poligrafico dello Stato, 1995
- Le reliquie di Pietro in Vaticano, Ist. Poligrafico dello Stato, 1995
- Epigrafia greca, 4 τόμοι, Ist. Poligrafico dello Stato, 1995
- La tomba di san Pietro. Una straordinaria vicenda, Bompiani, 2000
- L'epigrafia greca dalle origini al tardo impero, Ist. Poligrafico dello Stato, 2005
- Fibula Prenestina. Tra antiquari, eruditi e falsari nella Roma dell'Ottocento, Bardi Editore, 2007
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Giovanna Bandini: Lettere dall'Egeo: archeologhe italiane tra 1900 e 1950, 2003
- M.L. Lazzarini: Margherita Guarducci e Creta, Accademia Nazionale dei Lincei, 2005
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Margherita Guarducci: "La fondazione di Roma" στο Wayback Machine (αρχειοθετήθηκε September 28, 2007)
- "Giornata Lincea in ricordo di Margherita Guarducci" στο Wayback Machine (αρχειοθετήθηκε September 27, 2007)
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 «Dizionario Biografico degli Italiani». (Ιταλικά) Dizionario Biografico degli Italiani. 2003. margherita-guarducci. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2022.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb119060965. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. mub2011657427. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2022.
- ↑ CONOR.SI. 46886755.
- ↑ www
.scuoladiatene .it /saia /storia /gli-allievi .html. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2021. - ↑ 6,0 6,1 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. mub2011657427. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2022.
|