Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ισπανιόλα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ισπανιόλα
Ισπανικά: La Española
Γεωγραφία
ΤοποθεσίαΚαραϊβική θάλασσα
Συντεταγμένες19°N 71°W / 19°N 71°W / 19; -71Συντεταγμένες: 19°N 71°W / 19°N 71°W / 19; -71
ΑρχιπέλαγοςΜεγάλες Αντίλλες
Έκταση76.480 km²
Υψόμετρο3.098 μ
Υψηλότερη κορυφήΠίκο Ντουάρτε
Χώρα
Δημογραφικά
Πληθυσμός22.077.535[1] (απογραφής 2021)
Πυκνότητα288,7 /χλμ2
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Η Ισπανιόλα(/ˌhɪspənˈjoʊlə/,[2][3][4] ισπανικά: La Española‎‎, λατινικά: Hispaniola‎‎, γαλλικά: Hispaniola‎‎, αϊτινά κρεολικά: Ayiti, ταΐνο: Ispayola/ Quisqueya)[5][6] είναι νησί της Καραϊβικής θάλασσας, ανοιχτά της Κεντρικής Αμερικής, το δεύτερο σε μέγεθος των Μεγάλων Αντιλλών μετά την Κούβα, η οποία βρίσκεται ΒΔ της Ισπανιόλας και το πολυπληθέστερο νησί στην Καραϊβική. Έχει έκταση 76.480 τ. χλμ., και πληθυσμό 22.077.535 κατοίκους (2021). Πολιτικά, το νησί χωρίζεται σε δύο κράτη: τη Δημοκρατία της Αϊτής, η οποία καταλαμβάνει τρία όγδοα του νησιού, και στη συνέχεια, τη Δομινικανή Δημοκρατία, η οποία εκτείνεται στα ανατολικά. Το μόνο άλλο διαιρεμένο νησί της Καραϊβικής είναι ο Άγιος Μαρτίνος, ο οποίος μοιράζεται μεταξύ της Γαλλίας (Άγιος Μαρτίνος (Γαλλία)) και της Ολλανδίας (Άγιος Μαρτίνος (Ολλανδία)).

Στην Ισπανιόλα ιδρύθηκε η πρώτη αποικία των Ευρωπαίων στην Αμερική το 1492, της Λα Ναβιδάδ (1492–1493), καθώς και η πρώτη πόλη, η Λα Ισαμπέλα (1493–1500), και η πρώτη μόνιμη εγκατάσταση - η τρέχουσα πρωτεύουσα της Δομινικανής Δημοκρατίας, το Σάντο Ντομίνγκο (περίπου το 1498). Αυτοί οι οικισμοί ιδρύθηκαν διαδοχικά σε καθένα από τα τρία πρώτα ταξίδια του Χριστόφορου Κολόμβου.[7][8][9][10]

Ετυμολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το νησί ονομαζόταν με διάφορα ονόματα από τους ιθαγενείς του, τους Ταΐνο. Οι Ταΐνο δεν είχαν γραπτή γλώσσα, επομένως, ιστορικά στοιχεία για αυτά τα ονόματα προέρχονται από τρεις Ευρωπαίους ιστορικούς: τον Ιταλό Πέτρο Μάρτυρα της Ανγκιέρα και τους Ισπανούς Βαρθολομαίο ντε λας Κάζας και Γκονζάλο Φερνάντεζ ντε Οβιέδο. Ο Φερνάντεζ ντε Οβιέδο και ο Ντε λας Κάζας κατέγραψαν ότι το νησί ονομαζόταν Αϊτή («Ορεινή Γη») από τους Ταΐνο. Ο Ανγκιέρα πρόσθεσε ένα άλλο όνομα, το Quisqueya (δήθεν «Μητέρα όλων των εδαφών»),[5] το οποίο σήμερα χρησιμοποιείται κυρίως στη Δομινικανή Δημοκρατία για να περιγράψει τη χώρα, όχι ολόκληρο το νησί. Αν και η χρήση της Αϊτής από τους Ταΐνο έχει επαληθευτεί και το όνομα χρησιμοποιήθηκε και από τους τρεις ιστορικούς, στοιχεία δείχνουν ότι αναφέρεται μόνο στη βορειοανατολική περιοχή που είναι τώρα γνωστή ως Los Haitises στη Δομινικανή Δημοκρατία, και όχι σε ολόκληρο το νησί.

Όταν ο Κολόμβος κατέλαβε το νησί το 1492, το ονόμασε Insula Hispana στα λατινικά[11] και La Isla Española στα ισπανικά,[12] και τα δύο σημαίνουν «ισπανικό νησί». Ο Ντε λας Κάζας συντόμευσε το όνομα σε Española, και όταν ο Ανγκιέρα περιέγραψε λεπτομερώς από τη μεριά του το νησί στα λατινικά, του έδωσε το όνομά Hispaniola.[12] Στον παλαιότερο τεκμηριωμένο χάρτη του νησιού, που δημιουργήθηκε από τον Andrés de Morales, το Los Haitises φέρει την ονομασία Montes de Haití («βουνά της Αϊτής»), και ο Ντε λας Κάζας προφανώς ονόμασε ολόκληρο το νησί της Αϊτής βάσει αυτής της συγκεκριμένης περιοχής,[6] όπως δηλώνει ο Ανγκιέρα ότι το όνομα ενός μέρους δόθηκε σε ολόκληρο το νησί.[5]

Λόγω των Ταΐνο, της ισπανικής και της γαλλικής επιρροής στο νησί, ιστορικά ολόκληρο το νησί αναφέρεται συχνά ως Haiti, Hayti, Santo Domingo, St. Domingue ή San Domingo. Οι αποικιακοί όροι Santo Domingo και Saint-Domingue εφαρμόζονται μερικές φορές σε ολόκληρο το νησί, αν και αυτά τα ονόματα αναφέρονται, αντίστοιχα, στις αποικίες που έγιναν η Αϊτή και η Δομινικανή Δημοκρατία.[13] Δεδομένου ότι το λογοτεχνικό έργο του Ανγκιέρα μεταφράστηκε στα αγγλικά και τα γαλλικά αμέσως μετά τη σύνταξη του, το όνομα Ισπανιόλα έγινε ο πιο συχνά χρησιμοποιούμενος όρος στις αγγλόφωνες χώρες για το νησί σε επιστημονικά και χαρτογραφικά έργα. Το 1918, η κυβέρνηση κατοχής των Ηνωμένων Πολιτειών, με επικεφαλής τον Χάρι Σέπαρντ Ναπ, υποχρέωσε τη χρήση του ονόματος Ισπανιόλα στο νησί και συνέστησε τη χρήση αυτού του ονόματος στην Εθνική Γεωγραφική Εταιρεία.[14]

Το όνομα «Αϊτή» υιοθετήθηκε από τον επαναστάτη της Αϊτής Ζαν-Ζακ Ντεσαλίν το 1804, ως επίσημο όνομα του ανεξάρτητου Αγίου Δομίνικου, ως φόρος τιμής στους Αμερικανούς ιθαγενείς του νησιού. Υιοθετήθηκε επίσης ως επίσημο όνομα του ανεξάρτητου Αγίου Δομίνικου, ως Δημοκρατία της Ισπανικής Αϊτής, ένα κράτος που υπήρχε από τον Νοέμβριο του 1821 έως την προσάρτησή της από την Αϊτή τον Φεβρουάριο του 1822.[15][16]

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προκολομβιανή εποχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι σπηλιές Pomier είναι μια σειρά από 55 σπηλιές που βρίσκονται βόρεια του Σαν Κριστόμπαλ στη Δομινικανή Δημοκρατία. Περιέχουν τη μεγαλύτερη συλλογή βραχογραφιών 2.000 ετών στην Καραϊβική, που δημιουργήθηκαν κυρίως από τους Ταΐνο, αλλά και τους Καραΐβους και τους Ιγκνέρι.

Η πρωταρχική γηγενής ομάδα στο νησί της Ισπανιόλας ήταν οι Ταΐνο.[17] Οι Αραουάκοι, οι οποίοι προέρχονταν από το Δέλτα του Ορίνοκο, και εξαπλώθηκαν από τη σημερινή Βενεζουέλα.[17] Έφτασαν στην Ισπανιόλα γύρω στο 1200 μ.Χ.[18] Κάθε κοινωνία στο νησί ήταν ένα μικρό ανεξάρτητο βασίλειο με έναν επικεφαλής γνωστό ως cacique («βασιλιά»).[19] Το 1492, που θεωρείται η ακμή των Ταΐνο, υπήρχαν πέντε διαφορετικά βασίλεια στο νησί,[17] το Xaragua, το Higuey (Caizcimu), το Magua (Huhabo), το Ciguayos (Cayabo ή Maguana) και το Marien (Bainoa).[19] Πολλές διαφορετικές γλώσσες Ταΐνο υπήρχαν επίσης σε αυτό το χρονικό διάστημα.[20] Υπάρχει ακόμη έντονη συζήτηση σχετικά με τον πληθυσμό των Ταΐνο στο νησί Ισπανιόλα το 1492, αλλά οι εκτιμήσεις κυμαίνονται στους πάνω από 750.000 Ταΐνο.[21] Η γενετική ανάλυση του 2020 υπολόγισε ότι ο πληθυσμός δεν θα ξεπερνούσε μερικές δεκάδες χιλιάδες άτομα.[22][23]

Ένα Ταΐνο σπίτι αποτελούνταν από ένα κυκλικό κτήριο με υφασμένα άχυρα και φύλλα φοίνικα για σκεπή.[19] Τα περισσότερα άτομα κοιμούνταν σε αιώρες, αλλά χρησιμοποιούνταν επίσης κρεβάτια από γρασίδι.[17] Ο βασιλιάς (cacique) ζούσε σε διαφορετική δομή με μεγαλύτερους ορθογώνιους τοίχους και βεράντα.[19] Το Ταΐνο χωριό είχε επίσης ένα επίπεδο γήπεδο που χρησιμοποιούνταν για παιχνίδια και φεστιβάλ.[19] Θρησκευτικά, οι Ταΐνο ήταν πολυθεϊστές, και οι θεοί τους ονομάζονταν Ζεμί (Zemí).[19] Η θρησκευτική λατρεία και ο χορός ήταν συνηθισμένα, ενώ οι θεραπευτές ή οι ιερείς συμβουλεύονταν επίσης το Ζεμί για συμβουλές σε δημόσιες τελετές.[19]

Η διατροφή των Ταΐνο βασιζόταν στο κρέας και τα ψάρια ως πρωταρχική πηγή πρωτεΐνης·[18] ορισμένα μικρά θηλαστικά στο νησί κυνηγιούνταν, συμπεριλαμβανομένων αρουραίων, αλλά πάπιες, χελώνες, φίδια και νυχτερίδες ήταν μια κοινή πηγή τροφής.[19] Οι Ταΐνο βασιζόταν επίσης στη γεωργία ως κύρια πηγή τροφίμων.[18] Οι ιθαγενείς της Ισπανιόλας έθεσαν καλλιέργειες σε ένα conuco, το οποίο είναι ένα μεγάλο ανάχωμα γεμάτο με φύλλα και είχαν σταθερές καλλιέργειες για την πρόληψη της διάβρωσης.[19] Μερικά κοινά γεωργικά προϊόντα ήταν η μανιόκα, ο αραβόσιτος, το σκουός, τα φασόλια, οι πιπεριές, τα φιστίκια, το βαμβάκι και ο καπνός, το οποίο χρησιμοποιούνταν ως πτυχή της κοινωνικής ζωής και των θρησκευτικών τελετών.[19]

Οι Ταΐνο ταξίδευαν συχνά και χρησιμοποιούσαν κοίλα κανό με κουπιά όταν βρισκόταν στο νερό για ψάρεμα ή μετανάστευση,[19] και πάνω από 100 άτομα μπορούσαν να χωρέσουν σε ένα μόνο κανό.[17] Οι Ταΐνο έρχονταν σε επαφή με τους Καραΐβους, μια άλλη γηγενή φυλή, συχνά.[19] Οι Ταΐνο έπρεπε να αμυνθούν χρησιμοποιώντας τόξα και βέλη με δηλητηριασμένες αιχμές και ρόπαλα.[19] Όταν ο Κολόμβος έφτασε στην Ισπανιόλα, πολλοί ηγέτες των Ταΐνο ήθελαν προστασία από τους Καραΐβους.[19]

Μετακολομβιανή εποχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Κολόμβος στην Ισπανιόλα
Πρώιμος χάρτης της Ισπανιόλας και του Πουέρτο Ρίκο, περίπου το 1639 μ.Χ.
Βασίλεια της Ισπανιόλας

Ο Χριστόφορος Κολόμβος έφτασε πρώτη φορά στην Ισπανιόλα στις 6 Δεκεμβρίου του 1492 σε έναν μικρό κόλπο που ονόμασε Σαν Νικόλα, ο οποίος τώρα ονομάζεται Μολ Σαν Νικόλα στη βόρεια ακτή της σημερινής Αϊτής. Τον υποδέχτηκαν με φιλικό τρόπο οι αυτόχθονες που είναι γνωστοί ως Ταΐνο. Οι συναλλαγές με τους ιθαγενείς απέδωσαν περισσότερο χρυσό από ό, τι είχαν συναντήσει προηγουμένως στα άλλα νησιά της Καραϊβικής και ο Κολόμβος άρχισε να πιστεύει ότι πολύ περισσότερος χρυσός θα βρεθεί στην ενδοχώρα. Προτού μπορέσει να εξερευνήσει περαιτέρω, η ναυαρχίδα του, η Σάντα Μαρία, προσάραξε και βυθίστηκε στον κόλπο στις 24 Δεκεμβρίου. Με μόνο δύο μικρότερα πλοία για το ταξίδι επιστροφής, ο Κολόμβος έχτισε ένα οχυρωμένο καταυλισμό, τη Λα Ναβιδάδ, στην ακτή και άφησε πίσω 21 άντρες για να περιμένουν την επιστροφή του τον επόμενο χρόνο.[24] Ένα μικρό κοπάδι βοοειδών, που αργότερα ταξινομήθηκε ως Τεξανές Μακρυκέρατες (Texas Longhorns), έμεινε επίσης πίσω.[25]

Ο αποικισμός ξεκίνησε τον επόμενο χρόνο, όταν ο Κολόμβος έφερε 1.300 άνδρες στην Ισπανιόλα τον Νοέμβριο του 1493 με σκοπό την ίδρυση μόνιμου οικισμού. Διαπίστωσαν ότι ο οχυρωμένος καταυλισμός της Λα Ναβιδάδ είχε καταστραφεί και όλοι οι άντρες που έμειναν πίσω σκοτώθηκαν από τους ιθαγενείς. Ο Κολόμβος αποφάσισε να πλεύσει ανατολικά αναζητώντας μια καλύτερη τοποθεσία για να ιδρύσει έναν νέο οικισμό. Τον Ιανουάριο του 1494 ίδρυσε τη Λα Ισαμπέλα στη σημερινή Δομινικανή Δημοκρατία.[24]

Το 1496 ιδρύθηκε η πόλη Νουέβα Ισαμπέλα. Αφού καταστράφηκε από έναν τυφώνα, ξαναχτίστηκε στην απέναντι πλευρά του ποταμού Ozama και ονομάστηκε Σάντο Ντομίνγκο. Είναι ο παλαιότερος μόνιμος ευρωπαϊκός οικισμός στην Αμερική.[26]

Η σκληρή υποδούλωση που ασκούσαν οι Ισπανοί άποικοι εναντίον των Ταΐνο, καθώς και η ανακατεύθυνση των προμηθειών τροφίμων και η εργασία των αυτόχθονων για τη σίτιση των Ισπανών αποίκων, είχαν καταστροφικές επιπτώσεις τόσο στη θνησιμότητα όσο και στη γονιμότητα του πληθυσμού των Ταΐνο κατά το πρώτο τέταρτο αιώνα.[27] Οι αποικιακοί διαχειριστές και οι ιεραπόστολοι παρατήρησαν ότι η αναζήτηση χρυσού και η αγροτική σκλαβιά μέσω του συστήματος encomienda μείωναν τον πληθυσμό.[27] Τα δημογραφικά δεδομένα από δύο επαρχίες το 1514 δείχνουν χαμηλό ποσοστό γεννήσεων, το οποίο συμφωνούσε με την ετήσια μείωση του πληθυσμού κατά 3,5%. Το 1503 η αποικία άρχισε να εισάγει αφρικανούς σκλάβους μετά την έγκριση ενός καταστατικού χάρτη το 1501 που επέτρεπε την εισαγωγή σκλάβων από τους Φερδινάνδο Β΄ και Ισαβέλλα Α΄. Οι Ισπανοί πίστευαν ότι οι Αφρικανοί θα ήταν πιο ικανοί να εκτελούν σωματική εργασία. Από το 1519 έως το 1533, η εγχώρια εξέγερση που ήταν γνωστή ως Επανάσταση του Ενρικίγιο (Enriquillo), από τον βασιλιά των Ταΐνο που ήταν επικεφαλής, είχε ως αποτέλεσμα την απόδραση Αφρικανών σκλάβων που πιθανώς συνεργάστηκαν με τους Ταΐνο.[28]

Τα πολύτιμα μέταλλα έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην ιστορία του νησιού μετά την άφιξη του Κολόμβου. Ένας από τους πρώτους κατοίκους που συνάντησε ο Κολόμβος σε αυτό το νησί ήταν «ένα κορίτσι που φορούσε μόνο ένα χρυσό βύσμα μύτης». Σύντομα οι Ταΐνο αντάλλαζαν κομμάτια χρυσού για κουδούνια γερακιού, με τον βασιλιά τους να δηλώνει ότι ο χρυσός προήλθε από το Τσιμπάο (Cibao). Ταξιδεύοντας πιο ανατολικά από το Ναβιδάδ, ο Κολόμβος βρήκε τον ποταμό Γιάκε ντελ Νόρτε (Yaque del Norte), τον οποίο ονόμασε «ποταμό του χρυσού» (Río de Oro) επειδή «η άμμος του αφθονεί σε χρυσή σκόνη».[29]

Πανοπλία ιππότη σε μουσείο του Σάντο Ντομίνγκο.

Κατά την επιστροφή του Κολόμβου κατά τη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού του, έμαθε ότι ήταν ο αρχηγός Caonabo που είχε σφαγιάσει τον οικισμό του στο Ναβιδάδ. Ενώ ο Κολόμβος δημιούργησε έναν νέο οικισμό, το χωριό Λα Ισαμπέλα, στις 14 Ιανουαρίου, έστειλε τον Αλόνσο ντε Οχέδα και 15 άντρες να ψάξουν για τα ορυχεία του Τσιμπάο. Μετά από ένα ταξίδι έξι ημερών, ο Οχέδα συνάντησε μια περιοχή που περιείχε χρυσό, στην οποία ο χρυσός εξήχθη από ρυάκια από τους Ταΐνο. Ο ίδιος ο Κολόμβος επισκέφτηκε τα ορυχεία του Τσιμπάο στις 12 Μαρτίου του 1494. Κατασκεύασε το οχυρό του Σάντο Τομά, σημερινή Jánico, αφήνοντας τον καπετάνιο Pedro Margarit στη διοίκηση 56 ανδρών.[29]:119,122–126 Στις 24 Μαρτίου του 1495, ο Κολόμβος με τον σύμμαχο του τον αρχηγό Guacanagarix, ξεκίνησε έναν πόλεμο εκδίκησης εναντίον του Caonabo, αιχμαλωτίζοντάς τον και την οικογένειά του ενώ πολλοί ιθαγενείς σκοτώθηκαν και αιχμαλωτίστηκαν. Στη συνέχεια, κάθε άτομο άνω των δεκατεσσάρων ετών έπρεπε να παράγει ένα καβούκι χελώνας με χρυσό.[29]:149–150

Ο Μιγκέλ Ντίαζ (Miguel Díaz) και ο Φρανσίσκο ντε Γκαράι (Francisco de Garay) ανακάλυψαν μεγάλα ψήγματα χρυσού στον ποταμό Haina το 1496. Αυτά τα ορυχεία του Σαν Κριστόμπαλ αργότερα ήταν γνωστά ως ορυχεία Μίνας Βιέχας (Minas Viejas). Στη συνέχεια, το 1499, πραγματοποιήθηκε η πρώτη σημαντική ανακάλυψη χρυσού στην κεντρική κορδιλιέρα, η οποία οδήγησε σε άνθηση των μεταλλείων. Το 1501 ο ξάδερφος του Κολόμβου, Τζιοβάνι Κολόμβος, ανακάλυψε χρυσό κοντά στην Μπουεναβεντούρα. Τα ορυχεία αργότερα ήταν γνωστά ως Μίνας Νουέβας (Minas Nuevas). Προέκυψαν δύο μεγάλες περιοχές εξόρυξης, μία κατά μήκος του Σαν Κριστόμπαλ-Μπουεναβεντούρα και μια άλλη στο Τσιμπάο στο τρίγωνο La Vega-Cotuy-Bonao, ενώ το Σαντιάγο ντε Λος Καμπαλέρος, το Κονσεπσιόν και το Μπονάο έγιναν πόλεις εξόρυξης. Ακολούθησε ένα κυνήγι χρυσού το 1500-1508 και ο Οβάντο απαλλοτρίωσε τα ορυχεία χρυσού των Μιγκέλ Ντίαζ και Φρανσίσκο ντε Γκαράι το 1504, καθώς τα ορυχεία έγιναν βασιλικά ορυχεία για τον Φερδινάνδο, ο οποίος κράτησε τα καλύτερα ορυχεία για τον εαυτό του, αν και οι επενδυτές ήταν ανοιχτοί σε υποψήφιους ιδιώτες. Επιπλέον, ο Φερδινάνδος κράτησε 967 ιθαγενείς στην περιοχή εξόρυξης Σαν Κριστόμπαλ, υπό την επίβλεψη μισθωτών ανθρακωρύχων.[30]:68,71,78,125–127

Υπό τη διοίκηση του Νικολά ντε Οβάντο (Nicolás de Ovando y Cáceres), οι ιθαγενείς αναγκάστηκαν να δουλεύουν στα μεταλλεία χρυσού. Μέχρι το 1503, το ισπανικό στέμμα νομιμοποίησε τη διανομή ιθαγενών για να εργαστούν στα ορυχεία μέσω του συστήματος encomienda. Μόλις οι ιθαγενείς έμπαιναν στα ορυχεία, συχνά εξαφανίζονταν από την πείνα και τις δύσκολες συνθήκες. Μέχρι το 1508, ο πληθυσμός των Ταΐνο περίπου 400.000 μειώθηκε σε 60.000, και έως το 1514, μόνο 26.334 παρέμειναν. Περίπου οι μισοί κατοικούσαν στις πόλεις εξόρυξης Κονσεπσιόν, Σαντιάγο, Σάντο Ντομίνγκο και Μπουεναβεντούρα. Η κατανομή του 1514 επιτάχυνε τη μετανάστευση των Ισπανών αποίκων, σε συνδυασμό με την εξάντληση των ορυχείων.[30]:191–192[31] Το πρώτο τεκμηριωμένο ξέσπασμα ευλογιάς, στο παρελθόν μια ασθένεια του Ανατολικού ημισφαιρίου, εμφανίστηκε στην Ισπανιόλα τον Δεκέμβριο του 1518 μεταξύ των σκλαβωμένων Αφρικανών ανθρακωρύχων.[27][32] Μερικοί μελετητές πιστεύουν ότι οι ευρωπαϊκές ασθένειες έφτασαν πριν από αυτήν την ημερομηνία, αλλά δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία για ένα ξέσπασμα.[27] Οι ιθαγενείς δεν είχαν ανοσία στις ευρωπαϊκές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της ευλογιάς.[33][34] Μέχρι τον Μάιο του 1519, το ένα τρίτο των υπόλοιπων Ταΐνο είχαν πεθάνει.[32]

Ο Χριστόφορος Κολόμβος έφερε το ζαχαροκάλαμο στο νησί το 1493, στο δεύτερο ταξίδι του. Ο πρώτος μύλος ζάχαρης στην Καραϊβική ιδρύθηκε στην Ισπανιόλα το 1516.[35] Η μελάσα ήταν το κύριο προϊόν. Η φυτεία του Ντιέγκο Κολόν είχε 40 Αφρικανούς σκλάβους το 1522. Μέχρι το 1526, 19 μύλοι λειτουργούσαν από την Αζούα έως το Σάντο Ντομίνγκο.[30]:224 Το 1574, μια απογραφή των Μεγάλων Αντιλλών ανέφερε 1.000 Ισπανούς και 12.000 Αφρικανούς σκλάβους στην Ισπανιόλα.[36]

Πολλοί συγγραφείς περιγράφουν τη γενοκτονία στην Ισπανιόλα υπό την Ισπανική Αυτοκρατορία που πραγματοποιήθηκε από το 1492 έως το 1513.[37] [38] [39] [40] [41] [42] [43] [44] [45] [46] [47] Οι χαμηλές εκτιμήσεις για τον αριθμό των θυμάτων είναι 1.000.000 [40] και οι υψηλές εκτιμήσεις είναι 8.000.000.[48] Μέχρι το 95% του πληθυσμού χάθηκε αυτά τα πρώτα χρόνια.[40][49][50]

Καθώς η Ισπανία κατέκτησε νέες περιοχές στην ηπειρωτική Αμερική, το ενδιαφέρον της για την Ισπανιόλα μειώθηκε και ο πληθυσμός της αποικίας αυξήθηκε αργά. Στις αρχές του 17ου αιώνα, το νησί και οι μικρότεροι γείτονές του (ιδίως η Τορτούγα) έγιναν τακτικά σημεία στάσης για τους πειρατές της Καραϊβικής. Το 1606, η κυβέρνηση του Φίλιππου Γ΄ διέταξε όλους τους κατοίκους της Ισπανιόλας να μετακινηθούν κοντά στο Σάντο Ντομίνγκο, για να αποφύγουν την αλληλεπίδραση με τους πειρατές. Αντί να ασφαλίσει το νησί, η δράση του σήμαινε ότι οι Γάλλοι, οι Άγγλοι και οι Ολλανδοί πειρατές δημιούργησαν τις δικές τους βάσεις στις εγκαταλελειμμένες βόρειες και δυτικές ακτές του νησιού.

Γαλλικός χάρτης της Ισπανιόλας από τον Nicolas de Fer

Το 1665, ο γαλλικός αποικισμός του νησιού αναγνωρίστηκε επίσημα από τον βασιλιά Λουδοβίκος ΙΔ΄. Στη γαλλική αποικία δόθηκε το όνομα Σεν Ντομινίκ (Saint-Domingue). Στη Συνθήκη του Ρίσβικ το 1697, η Ισπανία παραχώρησε επίσημα το δυτικό τρίτο του νησιού στη Γαλλία.[51][52] Το Σεν Ντομινίκ γρήγορα επισκίασε το ανατολικό τμήμα τόσο σε πλούτο όσο και σε πληθυσμό. Έχοντας το παρατσούκλι «Μαργαριτάρι των Αντιλλών», έγινε η πλουσιότερη και πιο ευημερούσα αποικία στις Δυτικές Ινδίες, με ένα σύστημα ανθρώπινης δουλείας που καλλιεργούσε ζαχαροκάλαμο σε μια εποχή που η ζήτηση για ζάχαρη στην Ευρώπη ήταν υψηλή. Η δουλεία διατηρούσε το κόστος χαμηλό και το κέρδος μεγιστοποιήθηκε. Ήταν ένα σημαντικό λιμάνι στην Αμερική για αγαθά και προϊόντα που έρεαν από και προς τη Γαλλία και την Ευρώπη.

Οι Ευρωπαίοι άποικοι συχνά πέθαναν νέοι λόγω τροπικών πυρετών, καθώς και από βίαιη αντίσταση σκλάβων στα τέλη του 18ου αιώνα. Το 1791, κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, ξέσπασε μια μεγάλη εξέγερση σκλάβων στο Σεν Ντομινίκ. Όταν η Γαλλική Δημοκρατία κατάργησε τη δουλεία στις αποικίες στις 4 Φεβρουαρίου του 1794, ήταν μια ευρωπαϊκή πρωτιά.[53] Ο πρώην στρατός σκλάβων ένωσε τις δυνάμεις του με τη Γαλλία στον πόλεμο εναντίον των ευρωπαίων γειτόνων της. Στη δεύτερη Συνθήκη της Βασιλείας του 1795 (22 Ιουλίου), η Ισπανία παραχώρησε τα ανατολικά δύο τρίτα του νησιού της Ισπανιόλας, τα οποία αργότερα έγιναν η Δομινικανή Δημοκρατία. Οι Γάλλοι άποικοι είχαν αρχίσει να αποικίζουν ορισμένες περιοχές στην ισπανική πλευρά του εδάφους.[εκκρεμεί παραπομπή]

Υπό τον Ναπολέοντα, η Γαλλία επανέφερε τη δουλεία στα περισσότερα από τα νησιά της Καραϊβικής το 1802 και έστειλε στρατό για να επαναφέρει το Σεν Ντομινίκ υπό αυστηρότερο έλεγχο. Ωστόσο, χιλιάδες γαλλικά στρατεύματα υπέκυψαν στον κίτρινο πυρετό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και περισσότεροι από τους μισούς γάλλους στρατιώτες πέθαναν λόγω ασθένειας.[54] Μετά την απομάκρυνση των 7.000 Γάλλων στρατιωτών στα τέλη του 1803, οι ηγέτες της επανάστασης κήρυξαν τη δυτική Ισπανιόλα το νέο έθνος της ανεξάρτητης Αϊτής στις αρχές του 1804. Η Γαλλία εξακολούθησε να κυριαρχεί στο ισπανικό Σάντο Ντομίνγκο. Το 1805, τα στρατεύματα της Αϊτής του στρατηγού Ανρί Κριστόφ (Henri Christophe) προσπάθησαν να κατακτήσουν όλη την Ισπανιόλα. Εισέβαλαν στο Σάντο Ντομίνγκο και λεηλάτησαν τις πόλεις του Σαντιάγο ντε Λος Καμπαλέρος και τη Μόκα, σκοτώνοντας τους περισσότερους από τους κατοίκους τους, αλλά νέα για έναν γαλλικό στόλο που έπλεε προς την Αϊτή ανάγκασε τον στρατηγό Κριστόφ να αποχωρήσει από τα ανατολικά, αφήνοντάς το ανατολικό τμήμα στα γαλλικά χέρια.

Το 1808, μετά την εισβολή του Ναπολέοντα στην Ισπανία, το ισπανικό τμήμα του Σάντο Ντομίνγκο εξεγέρθηκε ενάντια στη γαλλική κυριαρχία και, με τη βοήθεια του Ηνωμένου Βασιλείου, επέστρεψε το Σάντο Ντομίνγκο στον ισπανικό έλεγχο. Φοβούμενη την επιρροή μιας κοινωνίας σκλάβων που είχε εξεγερθεί επιτυχώς εναντίον των ιδιοκτητών τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι ευρωπαϊκές δυνάμεις αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν την Αϊτή, τη δεύτερη δημοκρατία στο δυτικό ημισφαίριο. Η Γαλλία ζήτησε υψηλό ποσό αποζημίωσης για τους κατόχους σκλάβων που έχασαν την περιουσία τους, και η Αϊτή ήταν φορτωμένη με ανεξέλεγκτο χρέος για δεκαετίες.[55] Έγινε μια από τις φτωχότερες χώρες της Αμερικής, ενώ η Δομινικανή Δημοκρατία[55] εξελίχθηκε σταδιακά σε μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες της Κεντρικής Αμερικής και της Καραϊβικής.

Γεωγραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χάρτης της Ισπανιόλας

Το ανάγλυφο της Ισπανιόλας είναι διαμορφωμένο κυρίως από παράλληλες οροσειρές και πεδιάδες. Η Κεντρική Κορδιλιέρα φτάνει στα 3.175 μ. στο Πίκο Ντουάρτε (στη Δομινικανή Δημοκρατία), την ψηλότερη κορυφή της Καραϊβικής· αντίθετα, η επιφάνεια της λίμνης Ενρικίγιο βρίσκεται 35 μ. κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Οι σημαντικότεροι ποταμοί της Ισπανιόλας είναι ο Αρτιμπονίτ, ο Καμού και ο Γιάκε ντελ Νόρτε. Οι δασώδεις περιοχές στα υψίπεδα έχουν περιοριστεί σημαντικά μετά την αποψίλωση που προκάλεσε η εντατική αγροκαλλιέργεια. Στις πεδιάδες ευνοείται η καλλιέργεια του κακάο, ενώ στις ορεινές περιοχές η καλλιέργεια του καφέ, κύρια προϊόντα παραγωγής του νησιού.

Μεγαλύτερες πόλεις της Ισπανιόλας είναι το Πορτ-ο-Πρενς, την πρωτεύουσα της Αϊτής, και ο Άγιος Δομίνικος (Σάντο Ντομίνγκο), πρωτεύουσα της Δομινικανής Δημοκρατίας.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Εκτίμηση πληθυσμού Αϊτής και Εκτίμηση πληθυσμού Δομινικανής Δημοκρατίας Αρχειοθετήθηκε 2006-10-12 στο Wayback Machine.
  2. ↑ Πρότυπο:Cite American Heritage Dictionary
  3. ↑ «Hispaniola». Collins English Dictionary. HarperCollins. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2019. 
  4. ↑ Πρότυπο:Cite Merriam-Webster
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Anglería, Pedro Mártir de (1949). Décadas del Nuevo Mundo, Tercera Década, Libro VII (στα Ισπανικά). Buenos Aires: Editorial Bajel. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Las Casas, Fray Bartolomé de (1966). Apologética Histórica Sumaria (στα Ισπανικά). Mexico: UNAM. 
  7. ↑ «Embassy of the Dominican Republic, in the United States». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαΐου 2007. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2009. 
  8. ↑ Central America and Caribbean: Haiti, CIA World Factbook
  9. ↑ Davies, Arthur (1953). «The Loss of the Santa Maria Christmas Day, 1492». The American Historical Review: 854–865. doi:10.1086/ahr/58.4.854. 
  10. ↑ Maclean, Frances (Ιανουαρίου 2008). «The Lost Fort of Columbus». Smithsonian Magazine. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2008. 
  11. ↑ "Quam protinus Hispanam dixi": Epistola De Insulis Nuper Repertis (Letter to Lord Raphael Sanchez, March 14, 1493).
  12. ↑ 12,0 12,1 McIntosh, Gregory C (2000). The Piri Reis Map of 1513. University of Georgia Press. σελ. 88. ISBN 978-0-8203-2157-8. 
  13. ↑ Schwartz, Albert (1989). The Butterflies of Hispaniola. σελ. 10. ISBN 978-0-8130-0902-5. Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2015. 
  14. ↑ Castillo Pantaleón, Juan Miguel (2012). La Nacionalidad Dominicana (στα Ισπανικά). Santo Domingo: Editora Nacional, Ministerio de Cultura. σελ. 329. ISBN 978-9945-469-97-4. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2015. 
  15. ↑ Lancer, Jalisco. «The Conflict Between Haiti and the Dominican Republic». allempires.com. Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2018. 
  16. ↑ «Haiti – Historical Flags». Flags of the World. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις Μαΐου 5, 2005. Ανακτήθηκε στις Δεκεμβρίου 24, 2007. 
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 Poole, Robert (2011). «What Became of the Taíno?». Smithsonian 70. ProQuest 897718111. 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 Cook, Noble David (2005). «Taino (Arawak) Indians». Encyclopedia of Genocide and Crimes Against Humanity 3. http://go.galegroup.com/ps/retrieve.do?resultListType=RELATED_DOCUMENT&userGroupName=wash43584&inPS=true&contentSegment=9780028659923&prodId=GVRL&isETOC=true&docId=GALE%7CCX3434600333. 
  19. ↑ 19,00 19,01 19,02 19,03 19,04 19,05 19,06 19,07 19,08 19,09 19,10 19,11 19,12 19,13 Corbett, Bob (1995). «The History of Haiti». Ανακτήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2018. 
  20. ↑ Berman, Mary (2008). «The Greater Antilles and Bahamas». Encyclopedia of Archaeology. doi:10.1016/B978-012373962-9.00391-5. https://search.credoreference.com/content/entry/estarch/the_greater_antilles_and_bahamas/0. 
  21. ↑ Holguín (2010). 21st Century Anthropology: A Reference Handbook. Thousand Oaks, CA, USA: Sage Publications. ISBN -9781412957380. 
  22. ↑ Reich, David; Patterson, Orlando (2020-12-23). «Opinion | Ancient DNA Is Changing How We Think About the Caribbean» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2020/12/23/opinion/dna-caribbean-genocide.html. Ανακτήθηκε στις 2020-12-24. 
  23. ↑ Fernandes, Daniel M.; Sirak, Kendra A.; Ringbauer, Harald; Sedig, Jakob; Rohland, Nadin; Cheronet, Olivia; Mah, Matthew; Mallick, Swapan και άλλοι. (2020-12-23). «A genetic history of the pre-contact Caribbean» (στα αγγλικά). Nature 590 (7844): 103–110. doi:10.1038/s41586-020-03053-2. ISSN 1476-4687. PMID 33361817. 
  24. ↑ 24,0 24,1 Morison, Samuel Eliot (1974). The European Discovery of America: The Southern Voyages. Oxford University Press. 
  25. ↑ «Texas Longhorn Cattle Facts». grunlonghorns.com. The Grün Ranch. 15 Μαΐου 2020. 
  26. ↑ Centre, UNESCO World Heritage. «Colonial City of Santo Domingo». whc.unesco.org. Ανακτήθηκε στις Οκτωβρίου 4, 2018. 
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 Livi-Bacci, Massimo (2006). «The Depopulation of Hispanic America after the Conquest». Population and Development Review 32 (2): 208–213. doi:10.1111/j.1728-4457.2006.00116.x. ISSN 0098-7921. https://archive.org/details/sim_population-and-development-review_2006-06_32_2/page/208. 
  28. ↑ «The Early Trans-Atlantic Slave Trade: Nicolas Ovando, African Laborers for a New Empire: Iberia, Slavery, and the Atlantic World, Lowcountry Digital History Initiative». ldhi.library.cofc.edu (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2018. 
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 Columbus, Ferdinand (1959). The Life of the Admiral Christopher Columbus by his son Ferdinand. New Brunswick: Rutgers, The State University. σελίδες 76–77, 83, 87. 
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Floyd, Troy (1973). The Columbus Dynasty in the Caribbean, 1492–1526. Albuquerque: University of New Mexico Press. σελίδες 44, 50, 57–58, 74. 
  31. ↑ Pons, Frank (1995). The Dominican Republic, A National HistoryΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. New Rochelle: Hispaniola Books. σελίδες 33–37. ISBN 1885509014. 
  32. ↑ 32,0 32,1 Hopkins, Donald R. (15 Σεπτεμβρίου 2002). The Greatest Killer: Smallpox in History. University of Chicago Press. σελίδες 205. ISBN 978-0-226-35168-1. 
  33. ↑ "History of Smallpox – Smallpox Through the Ages" Αρχειοθετήθηκε 2016-03-14 στο Wayback Machine.. Texas Department of State Health Services.
  34. ↑ Austin Alchon, Suzanne (2003). A pest in the land: new world epidemics in a global perspective. University of New Mexico Press. σελ. 62. ISBN 0-8263-2871-7. 
  35. ↑ Williams, Eric (1984) [1970]. From Columbus to Castro: The History of the CaribbeanΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. Vintage. σελ. 26. ISBN 0-394-71502-0. 
  36. ↑ Morison, Samuel Eliot (1972). The Oxford History of the American PeopleΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. New York City: Mentor. σελ. 71. ISBN 0-451-62600-1. 
  37. ↑ Thornton, Russel (1987). American Indian holocaust and survival : a population history since 1492. Norman : University of Oklahoma Press. σελ. 16. ISBN 978-0-8061-2074-4. 
  38. ↑ Churchill, Ward, A Little Matter of Genocide: Holocaust and Denial in the Americas, 1492 to the Present, City Lights, 1997, 381 pages, page 86, (ISBN 978-0-87286-323-1)
  39. ↑ Sheri P. Rosenberg, “Genocide Is a Process, Not an Event,” Genocide Studies and Prevention 7, 1 (April 2012): 16–23. © 2012 Genocide Studies and Prevention. doi: 10.3138/gsp.7.1.16
  40. ↑ 40,0 40,1 40,2 David Moshman (2007) Us and Them: Identity and Genocide, Identity: An International Journal of Theory and Research, 7:2, page 125, DOI: 10.1080/15283480701326034, http://dx.doi.org/10.1080/15283480701326034
  41. ↑ Alexander Laban Hinton, “Critical Genocide Studies,” Genocide Studies and Prevention 7, 1 (April 2012): 4–15. © 2012 Genocide Studies and Prevention. doi: 10.3138/gsp.7.1.4, page 11
  42. ↑ Keegan, William F., “Destruction of the Taino” in Archaeology. January/February 1992, pages. 51-56.
  43. ↑ Grenke, Arthur. God, greed, and genocide: The Holocaust through the centuries. New Academia Publishing, LLC, 2005. page 141-143, 200.
  44. ↑ Rosenbaum, Alan S. Is the Holocaust unique?: perspectives on comparative genocide. Routledge, 2018. page 302.
  45. ↑ Donald Bloxham, A. Dirk Moses, The Oxford Handbook of Genocide Studies, OXFORD UNIVERSITY press, 2010, page 310.
  46. ↑ Norman M Naimark, Genocide a world history, OXFORD UNIVERSITY press, 2017, page 39.
  47. ↑ Jones, Adam. 2006. Genocide: a comprehensive introduction. London: Routledge. page 108-111.
  48. ↑ Stannard, David E. 1992. American Holocaust: The Conquest of the New World. New York: Oxford University Press. Page 267. https://archive.org/details/americanholocaus00stan
  49. ↑ S, Rosenbaum S. Alan. Is the Holocaust Unique?: Perspectives on Comparative Genocide. Boulder, CO: Westview Press, 2018. Page 302,313.
  50. ↑ Stannard, David E. 1992. American Holocaust: The Conquest of the New World. New York: Oxford University Press. Page 261-268. https://archive.org/details/americanholocaus00stan
  51. ↑ «Hispaniola Article». Britannica.com. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/266962/Hispaniola. Ανακτήθηκε στις 4 January 2014. 
  52. ↑ «Dominican Republic 2014». Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2014. 
  53. ↑ Popkin, Jeremy D. (2008) Facing Racial Revolution: Eyewitness Accounts of the Haitian Insurrection. pp. 184–213. (ISBN 0226675831)
  54. ↑ Bollet, A.J. (2004). Plagues and Poxes: The Impact of Human History on Epidemic DiseaseΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. Demos Medical Publishing. σελίδες 48–49. ISBN 1-888799-79-X. 
  55. ↑ 55,0 55,1 Diamond, Jared M. and Robinson, James A. (2011) Natural Experiments of History. pp. 126–128. (ISBN 9780674060197)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ισπανιόλα&oldid=10817429"