Ιερά Μητρόπολις Σόφιας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ιερά Μητρόπολις Σόφιας
Γενικές πληροφορίες
XώραΒουλγαρία
ΈδραΣόφια
ΥπαγωγήΒουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία
Μητροπολιτικός ναόςΑγίας Κυριακής Σόφιας
Ιστοσελίδαhttp://https://mitropolia-sofia.org/
Ιεραρχία
Μητροπολίτηςχηρεία
ΠρωτοσύγκελλοςΒασίλειος Σαβόφ

Η Ιερά Μητρόπολις Σόφιας (βουλγαρικά: Софийска света митрополия‎‎) είναι σημαντική πρώην επισκοπή του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και σημερινή επαρχία της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η μητρόπολη εδρεύει στην Σόφια, πρωτεύουσα της Βουλγαρίας και ο εκάστοτε Μητροπολίτης της φέρει ταυτόχρονα τον τίτλο του «Πατριάρχη Βουλγαρίας».

Η Μητρόπολη χηρεύει από τις 13 Μαρτίου 2024, ημερομηνία θανάτου του Πατριάρχη Νεοφύτου. Τοποτηρητής μέχρι την εκλογή νέου Πατριάρχη έχει οριστεί ο Μητροπολίτης Βράτζης Γρηγόριος.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαιότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρη στην ευνοϊκή γεωγραφική της θέση, η τότε ονομαζόμενη Σαρδική εξελίχθηκε σε σημαντικό χριστιανικό κέντρο από τις αρχές του 4ου αιώνα. Το έτος 343 συγκλήθηκε εδώ η ομώνυμη Σύνοδος, η οποία απέτυχε μεν στους κύριους στόχους της, αλλά απέδειξε την ισχύ της επισκοπής Σαρδικής.

Όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία διαιρέθηκε το 395, η Σαρδική βρισκόταν εντός των ορίων της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Όμως, από εκκλησιαστική άποψη συνέχισε να υπάγεται στον Πάπα Ρώμης μέσω του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, ο οποίος το 415 έλαβε τον τίτλο του «Βικάριου της Αποστολικής Έδρας», με δικαιοδοσία τις ανατολικές επισκοπές του Ιλλυρικού[1]. Τις επόμενες δεκαετίες, η εξουσία του επισκόπου Θεσσαλονίκης αποδυναμώθηκε, με τους Πάπες να διοικούν συχνά απευθείας τις τοπικές επισκοπές[1]. Το 535, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α' ίδρυσε την Επισκοπή Πρώτης Ιουστινιανής, της οποίας ο επίσκοπος έγινε λίγο αργότερα Βικάριος της Αποστολικής Έδρας και η Μητρόπολη Σαρδικής περιήλθε στη δικαιοδοσία του[2]. Η αλλαγή αυτή φαίνεται ότι προκάλεσε την αντίθεση των επισκόπων Σαρδικής, των οποίων η ηγετική θέση μεταξύ των επισκοπών της Μεσογειακής Δακίας υποβαθμίστηκε υπέρ της Πρώτης Ιουστινιανής[3].

Μεσαίωνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γύρω στο έτος 733, ως αποτέλεσμα της έντονης σύγκρουσης μεταξύ του Λέοντος Γ' και των Παπών, λόγω της εικονομαχικής πολιτικής του αυτοκράτορα, οι επισκοπές του Ανατολικού Ιλλυρικού, συμπεριλαμβανομένης της Σαρδικής, πέρασαν στην δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Οι Πάπες επί αιώνες ισχυρίζονταν ότι έπρεπε να τους επιστραφούν[4]. Στις αρχές του 9ου αιώνα, η Σαρδική κατακτήθηκε από τη Βουλγαρία και σύγχρονοι ερευνητές αναφέρουν ότι μετά την ίδρυση ανεξάρτητης βουλγαρικής εκκλησίας, η πόλη έγινε έδρα μιας από τις επισκοπές της, αν και στις λίγες πρωτογενείς πηγές που απαριθμούν βουλγαρικές επισκοπές, δεν αναφέρεται[5]. Μετά την κατάκτηση της βορειοανατολικής Βουλγαρίας από την Αυτοκρατορία το 971, ο Πατριάρχης Δαμιανός, που μέχρι τότε διέμενε στη Δρύστρα, εγκαταστάθηκε για κάποιο διάστημα στη Σαρδική (Σρέντετς)[6]. Τα επόμενα χρόνια, η επισκοπή του Σρέντετς υπήχθη στο Πατριαρχείο Πρέσπας[7].

Ο καθεδρικός ναός της Αγίας Κυριακής

Μετά την κατάλυση του Πρώτου Βουλγαρικού Βασιλείου το 1018, η επισκοπή του Σρέντετς συμπεριλήφθηκε στη νεοσύστατη Αρχιεπισκοπή Αχριδών[8]. Αναφέρεται ότι μετά την κατάκτηση του Σρέντετς από το Δεύτερο Βουλγαρικό Βασίλειο το 1195, η επισκοπή πέρασε από την Αρχιεπισκοπή Αχριδών στην Αρχιεπισκοπή Τυρνόβου, αλλά οι άμεσες πληροφορίες για αυτήν τις επόμενες δεκαετίες απουσιάζουν εντελώς[9]. Δεν αναφέρεται ούτε στα έγγραφα που σχετίζονται με την ένωση του βασιλιά Καλογιάν το 1204, γεγονός που οδηγεί σε αποκλίνουσες ερμηνείες: σύμφωνα με ορισμένους συγγραφείς, η επισκοπή απέρριψε την ένωση, σύμφωνα με άλλους είχε καταργηθεί[10]. Η επισκοπή επανεμφανίζεται σε πηγές από τον 14ο αιώνα, ως Μητρόπολη πλέον, και είναι γνωστά τα ονόματα αρκετών μητροπολιτών[11].

Αμέσως μετά την κατάληψη του Σρέντετς από τους Οθωμανούς το 1385, η επισκοπή του υπήχθη στον Μητροπολίτη Βιδύνης, ο οποίος την εποχή εκείνη βρισκόταν στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως[12].

Νεότερα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την δημιουργία της Βουλγαρικής Εξαρχίας, χειροτονήθηκε Μητροπολίτης ο Μελέτιος, παράλληλα με τον Μητροπολίτη Σοφίας Άνθιμο (Οικουμενικό Πατριαρχείο). Αυτός και οι διάδοχοί του, Παρθένιος και Στέφανος, παρέμειναν σε σχίσμα όπως ολόκληρη η Εξαρχία, ως το 1945. Έκτοτε, ο Μητροπολίτης Σόφιας φέρει και τον τίτλο του Πατριάρχη Βουλγαρίας και είναι επικεφαλής της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Επισκοπικός κατάλογος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όνομα Έτη Παρατηρήσεις
Επίσκοποι Σαρδικής
Κλήμης 1ος αιώνας μαθητής του Αποστόλου Παύλου[13]
Άγιος Θεράπων 3ος αιώνας
Πρωτογένης 316 – 351[14]
Μπόνος τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα
Ιούλιος πριν το 424 – μετά το 431[15]
Ζώσιμος ~ 458
Δομνίων ~ 515
Βασιλίσκος ~ 551
Ευπρέπιος 6ος αιώνας
Λεόντιος ~ 580[16]
Φήλιξ ~ 594
Μητροπολίτες Σοφίας (Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως)
Δημήτριος ~ 1000
Μιχαήλ ~ 1070 – 1080
Νικήτας ~ 1100
Ιωάννης ~ 1329
Λεόντιος ~ 1360
Σιλουανός 1455 – 1469
Σίλβεστρος ~ 1469
Κάλλιστος ~ Μάιο του 1484
Καλέβιτος πριν το 1493 – 1503 †
Παγκράτιος 1515[17]
Ιερεμίας πριν το 1513[18][19] – 31 Δεκεμβρίου 1522[20] κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης
Νήφων πριν το 1528[21] – μετά τον Φεβρουάριο 1534 г.[22]
Παγκράτιος ~ 16 Μαΐου 1534[18][19]
Ιάκωβος ~ 17 Αυγούστου 1555[18][19]
Διομήδης ~ 1564 ~ 1565[23]
Παρθένιος πριν τον Μάρτιο 1579[24] – μετά το 1586[25][18]
Γρηγόριος πριν τον Απρίλιο 1580[26] – μετά τις 6 Ιανουαρίου 1587[19] πέθανε το 1601[25]
Ιωάσαφ εξελέγη τον Ιούνιο 1601, αλλά δεν αποδέχτηκε την εκλογή[25]
Νεόφυτος 18 Μαρτίου 1603[25] – ;
Ιερεμίας πριν το 1614[27] – 1628[25] καθαιρέθηκε
Μελέτιος 23 Ιουνίου 1628 – Φεβρουάριος 1631[25][28] καθαιρέθηκε, κατόπιν Αχριδών
Ιγνάτιος Μάιος 1631 – 1639 πέθανε το 1650[25][28]
Ιεζεκιήλ 30 Νοεμβρίου 1639[25] – 1645[28][19]
Νικόλαος 1647 – 1650 τοποτηρητής[29]
Δανιήλ 1650 – 1670 παραιτήθηκε[29], κατόπιν Βιδύνης[30]
Μελέτιος ~ 1670[31] αναφέρεται σε φιρμάνι
Αυξέντιος 1674 – 1676[31]
Δανιήλ Μάιος 1676 – 1678 καθαιρέθηκε[32][31]
Αυξέντιος 1678 – 1680 καθαιρέθηκε[32][31][33]
Κύριλλος 28 Ιουλίου 1680[32][34] – ; από Φιλιππουπόλεως
Θεόκλητος πριν το 1682[35] – μετά το 1692[36][37]
Γρηγόριος πριν το 1694[38] и в 1700[32] – 1701[32] παραιτήθηκε[32]
Αναστάσιος 23 Μαΐου 1701 – 1743 †[32][39]
Άνθιμος Μάιος 1743 – 1754 παραιτήθηκε[40][32]
Ιερεμίας 14 Απριλίου 1754 – 1783 †[40][32]
Ιερώνυμος 1783[41]
Θεοφάνης Σεπτέμβριος 1783 – 26 Οκτωβρίου 1822 †
Ιωακείμ (Μελενικής ή Μελενίκιος) 22 Νοεμβρίου 1822 – 1830 από Φαναρίου, κατόπιν Ιωαννίνων
Παΐσιος Σεπτέμβριος 1830 – 1 Απριλίου 1837 α΄ θητεία, από Ερυθραίας, κατόπιν Σμύρνης
Μελέτιος (Βυζάντιος) 10 Απριλίου 1837 – Ιανουάριος 1847 από πρώην Λαρίσης, κατόπιν Διδυμοτείχου
Παΐσιος 7 Οκτωβρίου 1847 – 14 Ιουλίου 1853 β΄ θητεία, από Σμύρνης, κατόπιν Εφέσου
Γεδεών 14 Ιουλίου 1853 – 19 Απριλίου 1861 από Προικοννήσου, κατόπιν εκ νέου Προικοννήσου
Δωρόθεος (Ιβάνωφ Σπασώφ) 19 Απριλίου 1861 – Οκτώβριος 1872 από Νυσσάβας, κατόπιν Σκοπίων της Βουλγαρικής Εξαρχίας
Άνθιμος (Αλεξιάδης) 27 Νοεμβρίου 1872 – 22 Δεκεμβρίου 1873 κατόπιν Βόσνης
Μητροπολίτες Σόφιας (Βουλγαρική Εξαρχία)
Μελέτιος (Αντώνωφ) 15 Οκτωβρίου 1872 – 11 Φεβρουαρίου 1883
Παρθένιος (Ποπστεφάνωφ Ιβάνωφ) 12 Φεβρουαρίου 1892 – 20 Ιουνίου 1918
Στέφανος (Ποπγεωργίεφ Σοκώφ) 23 Μαρτίου 1922 – 8 Σεπτεμβρίου 1948 από Μαρκιανουπόλεως
Μητροπολίτες Σόφιας (Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία)
Κύριλλος (Μαρκώφ Κωνσταντίνωφ) 10 Μαΐου 1953 – 7 Μαρτίου 1971 † από Φιλιππουπόλεως
Μάξιμος (Ναϊντένωφ Μινκώφ) 4 Ιουλίου 1971 – 6 Νοεμβρίου 2012 † από Λοβτσού
Νεόφυτος (Νικόλωφ Δημητρώφ) 24 Φεβρουαρίου 2013 – 13 Μαρτίου 2024 † από Ρούσε

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 Данчева-Василева 2017, σελ. 320.
  2. ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 320-321.
  3. ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 321-322.
  4. ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 328-329.
  5. ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 331-332.
  6. ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 332-333.
  7. ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 335-336.
  8. ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 339-340.
  9. ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 382-386.
  10. ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 382-387.
  11. ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 388.
  12. ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 389-390.
  13. ↑ Προς Φιλιππησίους 4:3
  14. ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 303.
  15. ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 308.
  16. ↑ Данчева-Василева 2017, σελ. 310.
  17. ↑ Богдановић, Д. Житије Георгија Кратовца. – Зборник историје књижевности, 10, 1976, 259.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 167. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 Тютюнджиев, Иван, Красимира Мутафова (1994). История на българския народ през XV-XVII в. В таблици, схеми, карти, и тестове. Велико Търново: Университетско издателство „Св. св. Кирил и Методий“. σελ. 38. 
  20. ↑ Γερμανός, μιτρ. Σάρδεων (1937). «Επισκοπικοί κατάλογοι των επαρχιών της βορείου Θράκης και εν γένει της Βουλγαρίας από της Αλώσεως και εξής». Θρακικά (8): 166. 
  21. ↑ Στρουμπάκης, Μ. Ιερεμίας Α´ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Ο βίος και το έργο του. Αθήνα, 2004, 294.
  22. ↑ Ковачев, М. Драгалевският манастир „Св. Богородица Витошка“ и неговите старини. С., 1940, 17, 190, табл. ХХ.
  23. ↑ Б. Христова, Д. Караджова, Е. Узунова. Бележки на българските книжовници Х-XVIII век. Т.1 – 2. С., 2003 – 2004, № 188, 190
  24. ↑ Fedalto, G. Hierarchia ecclesiastica orientalis: series episcoporum ecclesiarum christianarum orientalium. Padova, 1988, 554
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 25,5 25,6 25,7 Γερμανός, μιτρ. Σάρδεων (1937). «Επισκοπικοί κατάλογοι των επαρχιών της βορείου Θράκης και εν γένει της Βουλγαρίας από της Αλώσεως και εξής». Θρακικά (8): 167. 
  26. ↑ Παπαδημητρίου-Δούκας, Ν. Οἱ ὁριακές διαφορές μέσα στό Ἃγιο Ὄρος κατά τήν πρώμη μεταβυζαντινή ἐποχή. – Βυζαντιακά, 22, 2002, 289.
  27. ↑ Мутафчиев, П. Избрани произведения. Т.2. С., 1973, 145.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 168. 
  29. ↑ 29,0 29,1 Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 169. 
  30. ↑ Σάρδεων 1937, σελ. 132.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 170. 
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 32,3 32,4 32,5 32,6 32,7 32,8 Γερμανός, μιτρ. Σάρδεων (1937). «Επισκοπικοί κατάλογοι των επαρχιών της βορείου Θράκης και εν γένει της Βουλγαρίας από της Αλώσεως και εξής». Θρακικά (8): 168. 
  33. ↑ Inscripțiile medievale ale României. T.1. București, 1965. №№ 454, 1179.
  34. ↑ Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 170 - 171. 
  35. ↑ Vaporis, M. A Study of the Ziskind MS No.22 of the Yale University Library: Some Aspects of the History of the Ecumenical Patriarchate of Constantinople in the Seventeeth and Eighteenth Centuries. – Greek Orthodox Theological Review, 13, 1968, Supplement, 60.
  36. ↑ Стојановић, Љ. Стари српски записи и натписи. T. 1 – 6, II изд. Београд, 1982 – 1988, № 1964.
  37. ↑ Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 171. 
  38. ↑ Б. Христова, Д. Караджова, Е. Узунова. Бележки на българските книжовници Х-XVIII век. Т.1 – 2. С., 2003 – 2004, № 335
  39. ↑ Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 171 – 172. 
  40. ↑ 40,0 40,1 Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 172. 
  41. ↑ Лачев, М (2006). «Каталог на софийските митрополити». Исторически преглед 62 (5 – 6): 172 – 173. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


π • σ • ε Μητροπόλεις της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ιερά_Μητρόπολις_Σόφιας&oldid=10584977"