Ιερά Μητρόπολις Προικοννήσου
Η Ιερά Μητρόπολις Προ(ι)κοννήσου, παλαιότερα γνωστή ως Αρχιεπισκοπή Προ(ι)κοννήσου (λατινικά: Archidioecesis Proconnesia) είναι μια από τις αρχαιότερες επισκοπές του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η οποία ήταν ενεργή από τον 5ο αιώνα ως το 1923.
Σήμερα παραμένει ενεργός μόνο ο τίτλος του Μητροπολίτη Προικοννήσου και από το 2008 τον φέρει ο Ιωσήφ (Χαρκιολάκης).
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην Προ(ι)κόννησο έδρευε μια αρχαία αρχιεπισκοπή της επαρχίας Ελλησπόντου στην Διοίκηση Ασιανής, η οποία υπαγόταν στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.
Αναφέρονται αρκετοί επίσκοποι Προκοννήσου κατά την πρώτη χριστιανική χιλιετία. Ο Ιωάννης μετατέθηκε εκεί από την Επισκοπή Γόρδης της Λυδίας και έλαβε μέρος στη σύνοδο της Εφέσου το 431. Ο Ακάκιος δεν έλαβε μέρος στη σύνοδο της Χαλκηδόνας το 451, αντ'αυτού τα πρακτικά των πανηγυρικών συνεδριάσεων της 25ης και 31ης Οκτωβρίου υπέγραψε ο Μητροπολίτης Κυζίκου Διογένης, στον οποίο υπαγόταν. Ο Στρατοκλής υπέγραψε διάταγμα του Γεννάδιου Α' Κωνσταντινουπόλεως κατά της Σιμωνίας περί το 458/459. Στη βυζαντινή αγιογραφία απαντάται ο άγιος Τιμόθεος, αρχιεπίσκοπος Προικοννήσου, ο οποίος έζησε σύμφωνα με ορισμένους συγγραφείς μεταξύ 518 και 548 ή τον όγδοο αιώνα κατ'άλλους. Ο Νικήτας παρέστη στη δεύτερη σύνοδο της Νίκαιας το 787. Ο Ιγνάτιος συμμετείχε στη Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης του 879-880 που αποκατέστησε τον Πατριάρχη Φώτιο. Τέλος, σώζεται σφραγίδα με το όνομα του επισκόπου Λέοντος, ο οποίος έζησε μεταξύ 10ου και 11ου αιώνα.
Η Προικόννησος αναφέρεται στις Notitiae Episcopatuum του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως μέχρι τον 15ο αιώνα[1]. Αρχικά υπαγόταν στη Μητρόπολη Κυζίκου, και περί τον 7ο αιώνα ανυψώθηκε σε αυτοκέφαλη αρχιεπισκοπή, εξαρτώμενη απευθείας από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Ως τέτοια αναφέρεται σε όλη τη δεύτερη χριστιανική χιλιετία.
Τον Μάιο του 1823 ανυψώθηκε περαιτέρω σε Μητρόπολη και δόθηκε στον Μητροπολίτη της ο τίτλος του «Ὑπερτίμου καὶ Ἐξάρχου πάσης Προποντίδος[2]». Στη δικαιοδοσία της, εκτός από την Προικόννησο, υπάγονταν και τα νησιά Αλώνη ή Αυλωνία, Οφιούσα ή Αφυσία και Κούταλη. Έδρα της Μητρόπολης ως το 1900 ήταν η Αλώνη. Μεταξύ 1900 και 1906 η έδρα μεταφέρθηκε στον Μαρμαρά.
Τον Σεπτέμβριο του 1922, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, όλοι οι Έλληνες Χριστιανοί που κατοικούσαν στο νησί του Μαρμαρά κατέφυγαν στην Ελλάδα πριν την άφιξη του τουρκικού στρατού (1923). Σήμερα δεν υπάρχουν πλέον Ορθόδοξοι Χριστιανοί στην επικράτεια της αρχαίας μητρόπολης, αν και το Πατριαρχείο διατηρεί και συνεχίζει να αποδίδει τον τίτλο της[3].
Τον 19ο αιώνα δημιουργήθηκε έδρα τιτουλάριου αρχιεπισκόπου Προικοννήσου στην Καθολική Εκκλησία, η οποία σταμάτησε να χρησιμοποιείται από τις 26 Ιουνίου 1967.
Επισκοπικός κατάλογος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Όνομα | Έτη | Σημειώσεις |
|---|---|---|
| Ιωάννης | ~ 431 | |
| Ακάκιος | ~ 451 | |
| Στρατοκλής | ~ 458/459 | |
| Τιμόθεος | ~ 518 – 548 | άγιος |
| Νικήτας Α΄ | ~ 787[4] | |
| Ιγνάτιος | ~ 879 | |
| Λέων | 10ος–11ος αιώνας | |
| Νικήτας Β΄ | 11ος αιώνας | |
| Διονύσιος Α΄ | πριν το 1027 – μετά το 1030 | |
| Κοσμάς Α΄ | ~ 1078 | |
| Ισαάκιος | ~ 1166[5] | |
| Βασίλειος | ~ 1232 | |
| Νικόλαος | ~ 1280 | |
| Νήφων | ; – 1303 | κατόπιν Κυζίκου, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Μανουήλ | ~ 1329 ~ 1330 | |
| Μακάριος | ~ 1548 ~ 1585 | |
| Άνθιμος | ~ 1580[6] | |
| Κλήμης Α΄ | ~ 1585[7] | |
| Διονύσιος Β΄ | ~ 1600 | |
| Κλήμης Β΄ | πριν τον Αύγουστο 1605 – μετά τον Ιούλιο 1626 | |
| Δανιήλ Α΄ | πριν το 1629 – Ιούνιος 1638 † | |
| Γρηγόριος | Ιούνιος 1638[8] – Ιούλιος 1639 | παραιτήθηκε[9] |
| Ιερεμίας | Ιούλιος 1639 – Ιούλιος 1660 | από Ηρακλείας[9], καθαιρέθηκε[10] |
| Γεράσιμος | Ιούλιος 1660[11] – 1665 (;) | |
| Δανιήλ Β΄ | 3 Νοεμβρίου 1665 – 1668 (;) | |
| Κωνσταντίνος | 1668 – 1677 (;) | |
| Μητροφάνης | 1677 – Μάρτιος 1702 | |
| Θεόκλητος | 15 Μαρτίου 1702 – περί το 1731 | |
| Γαβριήλ | πριν το 1739 – Ιανουάριος 1745 | |
| Νικηφόρος Α΄ | 23 Ιανουαρίου 1745 – 25 Μαρτίου 1759 | |
| Ανανίας | 25 Μαρτίου 1759 – Αύγουστος 1791 | |
| Αρσένιος | 17 Αυγούστου 1791 – Αύγουστος 1795 | |
| Νικηφόρος Β΄ (Πηλουσιώτης) | Αύγουστος 1795 – Ιούνιος 1821 | κατόπιν Αδριανουπόλεως |
| Κοσμάς Β΄ | Ιούνιος 1821 – Σεπτέμβριος 1830 | κατόπιν Βιζύης |
| Σαμουήλ ο Κύπριος | Σεπτέμβριος 1830 – Ιανουάριος 1835 | κατόπιν Μεσημβρίας |
| Βησσαρίων | Ιανουάριος 1835 – Αύγουστος 1841 | κατόπιν Διδυμοτείχου |
| Γεδεών | Αύγουστος 1841 – 14 Ιουλίου 1853 | α΄ θητεία, κατόπιν Σόφιας |
| Σωφρόνιος | 14 Ιουλίου 1853 – 19 Απριλίου 1861 | κατόπιν Νυσσάβας |
| Γεδεών | 19 Απριλίου 1861 – 12 Ιανουαρίου 1877 † | β΄θητεία |
| Διονύσιος (Γεωργιάδης ή Ροΐδης) | 24 Ιανουαρίου 1877 – 9 Μαρτίου 1885 | επαύθη |
| Νικόδημος (Αγγελίδης ή Αμαξόπουλος) | 16 Μαρτίου 1885 – 14 Ιανουαρίου 1892 | κατόπιν Ελασσώνος |
| Ιγνάτιος | 14 Ιανουαρίου 1892 – 4 Οκτωβρίου 1893 † | από Λιτίτσης |
| Βενέδικτος (Αδαμαντίδης) | 23 Οκτωβρίου 1893 – 9 Μαρτίου 1900 | επαύθη |
| Παρθένιος (Παπαφωτεινός) | 9 Μαρτίου 1900 – 12 Δεκεμβρίου 1900 † | |
| Σωφρόνιος (Αργυρόπουλος ή Βουτσάς) | 16 Ιανουαρίου 1901 – 15 Νοεμβρίου 1911 † | |
| Νικόδημος (Παπαδόπουλος) | 8 Δεκεμβρίου 1911 – 4 Αυγούστου 1920 † | |
| Γεώργιος (Μισαηλίδης) | 20 Φεβρουαρίου 1922 – 9 Οκτωβρίου 1924 | κατόπιν Θάσου |
| Φιλόθεος (Παπακωνσταντίνου ή Σταυρίδης) | 5 Οκτωβρίου 1943 – 13 Νοεμβρίου 1963 † | |
| Ησαΐας (Χρονόπουλος) | 24 Νοεμβρίου 1997 – 20 Δεκεμβρίου 2002 | κατόπιν Ντένβερ |
| Ιωσήφ (Χαρκιολάκης) | 28 Ιουνίου 2008 – σήμερα |
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Jean Darrouzès, Notitiae episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae. Texte critique, introduction et notes, Paris, 1981, indice p. 510, voce Prokonésos/Proikonésos.
- ↑ Προικοννήσου, Ιωσήφ. «Ἅγιοι τῆς Μητροπόλεως Προικοννήσου». Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022.
- ↑ Kiminas 2009, σελ. 71.
- ↑ Πατριάρχου Γερμανού, Ευρισκόμενα πάντα, σελ. 204
- ↑ Χωνιάτης, Νικήτας (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. σελ. 256.
- ↑ Χαμουδόπουλος, Μηνάς (1881-1882). «Αποσπάσματα πατριαρχικών σελίδων». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΜΕ): 731. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&lpg=PA731&ots=ch0jdS98Cp&pg=PA731#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022.
- ↑ Χαμουδόπουλος, Μηνάς (1882). «Αι του Πατριαρχείου περιπέτειαι». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΜΘ): 795. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&lpg=PA731&ots=ch0jdS98Cp&hl=el&pg=PA795#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 420.
- ↑ 9,0 9,1 Αποστολόπουλος 1987, σελ. 427.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 164.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 165.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ελληνόγλωσσες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αποστολόπουλος, Δημήτρης Γ. (1987). Η Νομική Συναγωγή Του Δοσιθέου. Μία Πηγή Και Ένα Τεκμήριο. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών.
Ξενόγλωσσες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- (Λατινικά) Le Quien, Michel (1740). Oriens christianus in quatuor Patriarchatus digestus. 1. Παρίσι: Βασιλικό Τυπογραφείο. σελ. 783-786.
- (Λατινικά) Gams, Pius Bonifacius (1957). Series episcoporum Ecclesiae Catholicae. Γκρατς: Akademische Druck- und Verlagsanstalt. σελ. 445.
- (Αγγλικά) Pétridès, Sophrone (1911). «Proconnesus». Catholic Encyclopedia. 12. Νέα Υόρκη: Robert Appleton Company. http://www.newadvent.org/cathen/12449c.htm.
- (Γαλλικά) Destephen, Sylvain (2008). Prosopographie du diocèse d'Asie (325-641). Prosopographie chrétienne du Bas-Empire. 3. Παρίσι: ACHCByz.
- (Αγγλικά) Kiminas, Demetrius (2009). The Ecumenical Patriarchate: A History of Its Metropolitans with Annotated Hierarch Catalogs. Wildside Press. σελ. 71-72 & 179-180. ISBN 978-1434458766.
