Ιβηρική Ένωση

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Χάρτης της Ισπανοπορτογαλικής Αυτοκρατορίας το 1598.
  Εδάφη που διοικούνταν από το Συμβούλιο της Καστίλης
  Εδάφη που διοικούνταν από το Συμβούλιο της Αραγωνίας
  Εδάφη που διοικούνταν από το Συμβούλιο της Πορτογαλίας
  Εδάφη που διοικούνταν από το Συμβούλιο της Ιταλίας
  Εδάφη που διοικούνταν από το Συμβούλιο των Ινδιών
  Εδάφη που διοικούνταν από το Συμβούλιο της Φλάνδρας

Ιβηρική Ένωση είναι ένας σύγχρονος όρος που αναφέρεται στην ιστορική πολιτική ένωση που κυβέρνησε όλη την Ιβηρική Χερσόνησο νότια από τα Πυρηναία την περίοδο 1580-1640, μέσω μιας δυναστικής ένωσης.[1] Αυτή η ένωση συντέθηκε από τα στέμματα της Πορτογαλίας και της Ισπανίας, μετά την Πορτογαλική δυναστική κρίση και ως προσωπική ένωση των στεμμάτων, μαζί με τις αντίστοιχες αποικιακές τους κτήσεις.

Το να ενώσουν την Ιβηρία ήταν μια από τις φιλοδοξίες των μεσαιωνικών μοναρχών της Ιβηρικής χερσονήσου. Ο Σάντσο Γ΄ της Ναβάρρας και ο Αλφόνσος Ζ' της Καστίλης πήραν αμφότεροι τον τίτλο Imperator Totius Hispaniae, που σημαίνει "Αυτοκράτορας όλης της Ισπανίας"[2]αιώνες πριν. Η ένωση μπορούσε να είχε επιτευχθεί νωρίτερα αν ο Μιγκέλ της Παζ, Πρίγκηπας του Αστούριας,είχε γίνει βασιλιάς.[εκκρεμεί παραπομπή] Πέθανε νωρίς στην παιδική του ηλικία.

Η ιστορία της Πορτογαλίας από τη δυναστική κρίση του 1578 έως τους πρώτους μονάρχες της Δυναστείας Μπραγάνζα ήταν μια μεταβατική περίοδος. Η Πορτογαλική Αυτοκρατορία ήταν κοντά στο αποκορύφωμα της στην αρχή εκείνης της περιόδου. Συνέχισε να απολαμβάνει εξαπλωμένη επιρροή στον κόσμο αφότου ο Βάσκο ντα Γκάμα είχε τελικά φθάσει στην Ανατολή πλέοντας γύρω από την Αφρική το 1497-1498. Το κατόρθωμα του Γκάμα ολοκλήρωσε τις εξερευνητικές προσπάθειες, εγκαινιασμένες από τον Ερρίκο τον Θαλασσοπόρο, και άνοιξε έναν ωκεάνειο δρόμο για το απίστευτα επικερδές εμπόριο μπαχαρικών στην Ευρώπη που παρέκαμψε τη Μέση Ανατολή.

Σε όλον τον 17ο αιώνα, οι αυξανόμενοι κίνδυνοι και η περικύκλωση των Πορτογαλικών εμπορικών σταθμών στην Ανατολή από τους Ολλανδούς, τους Άγγλους και τους Γάλλους, και η ραγδαία αυξανόμενη διείσδυση στο Ατλαντικό δουλεμπόριο, υπέσκαψαν το σχεδόν μονοπώλιο στο επικερδή ωκεάνεια εμπορία μπαχαρικών και δούλων. Αυτό έστειλε το βασίλειο σε μια μακρά παρακμή. Σε μια μικρότερη επέκταση η διαίρεση του πλούτου από την Πορτογαλία από τη μοναρχία των Αψβούργων για να βοηθήσει να υποστηριχθεί η Καθολική πλευρά του Τριακονταετούς Πολέμου και να καταπολεμηθούν οι Ολλανδοί, επίσης συνεισέφερε στην εξασθένηση της οικονομικής θέσης της Πορτογαλίας. Ο έλεγχος της Ισπανίας στις αντίπαλες δυνάμεις επέκτεινε την περίοδο της Ισπανικής ναυτικής κυριαρχίας, κάτω από μεγάλη πρόκληση, ικανοποιητικά μέσα στον 17ο αιώνα. Αυτά τα γεγονότα, και αυτά που συνέβησαν στο τέλος της Δυναστείας Αζίζ και την περίοδο της Ιβηρικής Ένωσης, οδήγησαν την Πορτογαλία σε ένα κράτος εξάρτησης από τις αποικίες της, πρώτα από την Ινδία και μετά από τη Βραζιλία. Αυτή η μεταστροφή από την Ινδία στη Βραζιλία ήταν μια συνέπεια της ανόδου της Ολλανδικής και της Βρετανικής αυτοκρατορίας οι οποίες αναπτύχθηκαν από τους εμπορικούς τους σταθμούς στα ανατολικά. Μια παρόμοια μεταστροφή συνέβη μετά της ανεξαρτησία της Βραζιλίας, καταλήγοντας η Πορτογαλία να συγκεντρωθεί στις κτήσεις της στην Αφρική.

Ίδρυση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολιτικός χάρτης της Ιβηρικής Χερσονήσου το 1570.

Η Μάχη του Αλκαζαρκιβίρ το 1578 έληξε με τον θάνατο του νεαρού βασιλιά Σεμπαστιάν και το τέλος του Οίκου του Αβίς. Ο διάδοχος του Σεμπαστιάν, ο Καρδινάλιος Ερρίκος της Πορτογαλίας, ήταν 70 ετών τότε. Τον θάνατο του Χένρι ακολούθησε μια δυναστική κρίση, με τρία εγγόνια του Μανουέλ Α΄ να διεκδικούν το θρόνο: την Αικατερίνη, δούκισσα της Μπραγκάνσα (σύζυγο του Ιωάννη, 6ου Δούκα της Μπραγάνσα), τον Αντώνιο, Προηγούμενο της μονής του Κράτο, και τον Φίλιππο Β΄ της Ισπανίας. Ο Αντώνιος είχε κηρυχθεί Βασιλιάς της Πορτογαλίας από τους κατοίκους του Σανταρέμ στις 24 Ιουλίου 1580 και μετά σε πολλές πόλεις και κωμοπόλεις σε όλη τη χώρα. Μερικά μέλη του Συμβουλίου των Κυβερνητών της Πορτογαλίας, τα οποία είχαν υποστηρίξει τον Φίλιππο, διέφυγαν στην Ισπανία και τον ανακήρυξαν νόμιμο διάδοχο του Ερρίκου. Ο Φίλιππος Β΄ της Ισπανίας προέλασε μέσα στην Πορτογαλία και νίηκσε τα στρατεύματα που ήταν πιστά στον Ηγούμενο του Κράτο στη Μάχη της Αλκάνταρα. Οι δυνάμεις που κατέλαβαν την εξοχή (Τέρθιος) που διοικούνταν από τον 3ο Δούκα της Άλμπα, έφθασαν στη Λισαβόνα.[3] Ο Δούκας της Άλμπα επέβαλε στις Πορτογαλικές επαρχίες μια υποτέλεια του Φιλίππου πριν εισέλθει στη Λισαβόνα, όπου κατέσχε έναν απέραντο θησαυρό· εν τω μεταξύ, επέτρεψε στους στρατιώτες του να λεηλατήσουν την περιοχή.[4] Ο Φίλιππος Β' της Ισπανίας στέφθηκε ως Φίλιππος Α' της Πορτογαλίας το 1581 (αναγνωρισμένος ως βασιλιάς από την Cortes του Τομάρ) και άρχισε ο Πορτογαλικός Οίκος των Αψβούργων (επίσης καλούμενος «Δυναστεία των Φιλιππίνων»). Όταν ο Φίλιππος έφυγε το 1583 στη Μαδρίτη, έκανε τον ανιψιό του Αλβέρτο της Αυστρίας αντιβασιλέα στη Λισαβόνα. Στη Μαδρίτη εγκατέστησε ένα Συμβούλιο της Πορτογαλίας για να τον συμβουλεύσουν στα Πορτογαλικά θέματα.

Η θέση της Πορτογαλίας διατηρήθηκε υπό τους πρώτους δύο βασιλείς της Ιβηρικής Ένωσης, τον Φίλιππο Α΄ και τον γιο του Φίλιππο Β΄ της Πορτογαλίας και Γ΄ της Ισπανίας. Και οι δύο μονάρχες έδωσαν άριστες θέσεις σε Πορτογάλους ευγενείς στις Ισπανικές αυλές, και η Πορτογαλία διατήρησε έναν ανεξάρτητο νόμο, νόμισμα, και κυβέρνηση. Προτάθηκε ακόμη και να μεταφερθεί η Βασιλική πρωτεύουσα στη Λισαβόνα από τους Πορτογάλους.

Η συνοχή στο διοικητικό σύστημα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξαιτίας της πολυπλοκότητας στη διοίκηση της κυβέρνησης, ο Ισπανός Μονάρχης χρειαζόταν μερικά βοηθητικά σώματα, όπως τα Συμβούλια (Consejos), αφοσιωμένα στη συμβούλευση και την επίλυση προβλημάτων, και υποταγμένα στη γνώση και ρήση του Μονάρχη. Αυτή η πολυπλοκότητα χρειαζόταν μια μόνιμη έδρα, και ο βασιλιάς Φίλιππος Β' εγκατέστησε το 1562 τη μόνιμη πρωτεύουσα στη Μαδρίτη, έδρα της Βασιλικής Αυλής και του διοικητικού προσωπικού.[5][6][7][8] αν και μεταφέρθηκε στο Βαγιαδολίδ, με όλο το διοικητικό προσωπικό, κατά μια σύντομη περίοδο (1601-1606).[9]

Όσο για τη λειτουργία, η διοικητική ανταπόκριση ήρθε στα διάφορα Συμβούλια, στη Μαδρίτη, τότε ο γραμματέας του κάθε Συμβουλίου κανόνισε το υλικό που έπρεπε να παραδοθεί για τη φροντίδα του βασιλιά, και αργότερα ο Βασιλιάς συνεδρίασε με τους γραμματείς ζητώντας τη γνώμη του Συμβουλίου. Μετά, το Συμβούλιο απάντησε μετά από μια συνεδρίαση ότι θα διαχειρισθεί το θέμα και ότι θα εγείρει την επίσημη συνεδρίαση προς τον μονάρχη. Ο γραμματέας ήγειρε τη συνεδρίαση προς τον βασιλιά, και ο γραμματέας επέστρεψε στο Συμβούλιο με την ανταπόκριση του να εκτελείται. Οι συναντήσεις των Συμβουλίων έλαβαν χώρα στο βασιλικό παλάτι, και δεν βασίσθηκαν στην παρουσία του βασιλιά από συνήθεια. Σε αυτό το πολυσυνοδικό σύστημα[10] ξεχώρισε για τη σημασία του, το Consejo de Estado (Συμβούλιο του Κράτους). Το Consejo de Estado στη Μαδρίτη, με δικαιοδοσία να κηρύσσει τις μεγάλες αποφάσεις που αφορούσαν την άμυνα του συνόλου της Ισπανικής μοναρχίας, και συχνά τα Πορτογαλικά ζητήματα. Ακόμη, το Συμβούλιο Πολέμου (Consejo de Guerra) ασκούσε τη δικαιοδοσία του στις δυνάμεις που ήταν τοποθετημένες σε Καστιλιανά προπύργια στα Πορτογαλικά παράλια.

Και επίσης, υπήρχαν Συμβούλια εδαφικού χαρακτήρα, των οποίων οι εξουσίες ειδικεύονταν σε έναν συγκεκριμένο εδαφικό χώρο, το Συμβούλιο της Καστίλης, το Συμβούλιο της Αραγονίας, το Συμβούλιο της Ναβάρρας, το Συμβούλιο της Ιταλίας, το Συμβούλιο των Ινδιών, το Συμβούλιο της Φλάνδρας, και το Συμβούλιο της Πορτογαλίας. Το Συμβούλιο της Πορτογαλίας, που ιδρύθηκε το 1582, ολοκληρώθηκε με έναν πρόεδρο και έξι (αργότερα τέσσερις) συμβούλους, και εξαφανίσθηκε το 1668. Η λειτουργία του Συμβουλίου συνίσταται στην αντιπροσώπευση πλησίον του βασιλιά τις αυλές του Στέμματος της Πορτογαλίας για τα ζητήματα που εξαρτώνταν από τη δικαιοσύνη, τη χάρη, τελικά, την οικονομία της βασιλικής Πορτογαλικής επικράτειας. Οποιαδήποτε απόφαση του βασιλιά ο οποίος φροντίζοντας για το Βασίλειό του έπρεπε να στείλει το αντκείμενο ενός συμβουλίου στο Συμβούλιο πριν μεταφερθεί στην καγκελαρία της Λισαβόνας και στα αντίστοιχα δικαστήρια. Το Συμβούλιο της Πορτογαλίας γνώρισε δύο εκλείψεις: το 1619, για την παρουσία του Βασιλιά στη Λισαβόνα, και μεταξύ 1639–1658, οπότε αντικαταστάθηκε από τη Χούντα της Πορτογαλίας. Από τη Restauração, το Συμβούλιο συνέχισε να υπάρχει, εφόσον ο Φίλιππος Δ' δεν είχε αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Πορτογαλίας, και διεξήγαγε την προσέλευση των πιστών Πορτογάλων στον Ισπανό μονάρχη, και την κυβέρνηση της Θέουτα.[11]

Σημειώσεις-Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. History of Portugal by António Henrique R. de Oliveira Marques - 1972, Page 322. A Concise History of Brazil - Page 40, by Boris Fausto - History.
  2. Notice that, before the emergence of the modern country of Spain (beginning with the dynastic union of Castile and Aragon in 1479, followed by political unification in 1516), the Latin word Hispania, in any of the Iberian Romance languages, either in singular or plural forms (in English: Spain or Spains), was used to refer to the whole of the Iberian Peninsula, and not exclusively, as in modern usage, to the country of Spain, thus excluding Portugal.
  3. Geoffrey Parker The army of Flanders and the Spanish road, London, 1972 ISBN 0-521-08462-8, p. 35
  4. Henry Kamen, The duke of Alba (New Haven–London: Yale University Press, 2004), Pp. x + 204.
  5. http://books.google.es/books?id=j_e4Iz1k10IC&lpg=PA48&dq=madrid%20capital%20permanent&as_brr=3&pg=PA48#v=onepage&q=madrid%20capital%20permanent&f=false
  6. John Horace Parry, The Spanish seaborne empire, University of California Press, 1990
  7. Stephen J. Lee, Aspects of European history, 1494-1789, Routledge (1984)
  8. Torbjørn L. Knutsen, The rise and fall of world orders, Manchester University Press (1999)
  9. Alastair Boyd, The Companion guide to Madrid and central Spain, Companion Guides (2002)
  10. Stephen J. Lee, Aspects of European history, 1494-1789, Routledge (1984)
  11. «Santiago de Luxán Meléndez, ''La pervivencia del Consejo de Portugal durante la Restauración: 1640-1668'', Norba. Revista de historia, ISSN 0213-375X, Nº 8-9, 1987-1988, p.61-86». Dialnet.unirioja.es. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2010.