Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ζώμινθος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 35°14′55.3″N 24°53′13.7″E / 35.248694°N 24.887139°E / 35.248694; 24.887139

Ζώμινθος
Χάρτης
Είδοςοροπέδιο και αρχαιολογική θέση
Γεωγραφικές συντεταγμένες35°14′55″N 24°53′14″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Ανωγείων
ΧώραΕλλάδα
Προστασίααρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα[1]
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Η Ζώμινθος (Ζόμινθος ή Ζόμιθος), είναι οροπέδιο στους πρόποδες του Ψηλορείτη (Ιδαίον Όρος) της Κρήτης. Βρίσκεται δυτικά της κωμόπολης Ανώγεια, στη διαδρομή από την Κνωσσό προς το Ιδαίον Άντρον, την ιερή σπηλιά κοντά στην κορυφή της Νίδας. Η τοποθεσία ξεχωρίζει για το μινωικό ανακτορικό συγκρότημα το οποίο θεωρείται το μοναδικό ορεινό ανάκτορο στην καρδιά της Κρήτης.[2]

Μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, 30 μέτρα από την είσοδο, βρίσκεται ένας μεγάλος κράταιγος. Το δέντρο έχει ύψος 12 μέτρα, σε αντίθεση με τους περισσότερους κράταιγους που είναι θάμνοι ή μικρά δέντρα, και έχει χαρακτηριστεί μνημείο της Φύσης. Γύρω από τον κορμό του έχει κατασκευαστεί χαμηλό πέτρινο τοιχίο, ύψους 0,50μ.[3]

Ανασκαφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στο Ιδαίον Άντρο, τον Αύγουστο του 1983, ο αρχαιολόγος Γιάννης Σακελλαράκης πληροφορήθηκε από έναν Ανωγειανό βοσκό, τον Γιαχουντή, ότι «βόσκει» τα ζώα του σε μια περιοχή που αποκαλούσε «Ζώμιθο». Η φωνητική μορφή της λέξης, με την κατάληξη -νθος, εντυπωσίασε τον Σακελλαράκη, ο οποίος την θεώρησε πιθανώς κατάλοιπο μινωικής ή προελληνικής ονομασίας, χαρακτηριστικής της μινωικής τοπωνυμίας[4].

Η θέση ανασκάφηκε συστηματικά από τον ίδιο και την Επίτιμη  Έφορο Αρχαιοτήτων Δρ. Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη. Η ανασκαφή έφερε στο φως Κεντρικό Κτίριο της Νεοανακτορικής περιόδου (1700-1650 π.Χ), που περιβάλλεται από εκτεταμένο οικισμό μεγαλύτερο των τεσσάρων στρεμμάτων. Τόσο στο κτίριο όσο και στον οικισμό έχουν εντοπιστεί λείψανα της Παλαιοανακτορικής περιόδου (1900-1700 π.Χ.).[5]

Το Κεντρικό Κτίριο αποτελείται από περίπου 70 ισόγειους χώρους, συνολικής έκτασης άνω των 1600 τ.μ., αρκετοί από τους οποίους διέθεταν δεύτερο ή και τρίτο όροφο. Οι χώροι αυτοί περιλάμβαναν ιδιωτικά διαμερίσματα, δημόσιους χώρους συγκέντρωσης, λατρευτικά σημεία, εργαστήρια και αποθηκευτικές εγκαταστάσεις. Η πρόσβαση στο κτίριο γινόταν τόσο από τα βόρεια όσο και από τα νότια. Ένας κεντρικός διάδρομος (γνωστός ως Διάδρομος 10) χώριζε το συγκρότημα σε δύο πτέρυγες — ανατολική και δυτική — με διαμήκη διάταξη από Βορρά προς Νότο.[5]

Το κεντρικό κτήριο του οικισμού παρουσιάζει λαβυρινθώδη και πολύπλοκη διάταξη, γεγονός που αποδίδεται σε έναν μελετημένο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και υψηλού επιπέδου τεχνική κατάρτιση. Η κατασκευή του έγινε με χρήση ογκωδών, πλακοειδών πωρόλιθων μεγάλου μεγέθους από τοπικά λατομεία, οι οποίοι εντοπίζονται κυρίως στους εξωτερικούς τοίχους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι λίθοι αυτοί είναι προσεκτικά πελεκημένοι. Για την επίστρωση των δαπέδων χρησιμοποιήθηκε κόκκινος και πράσινος σχιστόλιθος, υλικό που προέρχεται από τα γειτονικά Ταλαία Όρη[6].

Όλα δείχνουν ότι πρόκειται για σημαντικό οικονομικό, θρησκευτικό και παραγωγικό κέντρο. Σύμφωνα με τις ως τώρα ενδείξεις στο κτίριο της Ζωμίνθου έχουν εντοπιστεί τρεις χρονικές φάσεις. Η πρώτη συμπίπτει με την ίδρυσή του περίπου το 1900 π.Χ., η δεύτερη περίπου το 1600 π.Χ. με την ακμή του και αργότερα με την καταστροφή του από τον σεισμό της Θήρας, και τέλος κατά το 1400 π.Χ. με ένα άλλο οικοδόμημα σε μικρή απόσταση κτισμένο από τους Μυκηναίους. Μετά τον σεισμό, ακολούθησε πυρκαγιά κι έτσι προκλήθηκε η κατάρρευση των ορόφων του κτίσματος.[7]

Από το 2011 έως και σήμερα, η ανασκαφή στη Ζώμινθο διενεργείται υπό την ευθύνη της Έφης Σαπουνά – Σακελλαράκη. Στην έρευνα συμμετέχουν επιστήμονες από πολλούς διαφορετικούς κλάδους και χώρες – αρχαιολόγοι, τοπογράφοι, αρχαιοζωολόγοι, αρχαιοβοτανολόγοι, παλαιογεωγράφοι, αρχιτέκτονες κ.ά. Με τη συμβολή αυτής της διεπιστημονικής ομάδας, έχουν συγκεντρωθεί πολύτιμες πληροφορίες για τον τρόπο ζωής των ανθρώπων στη Ζώμινθο, όπως οι διατροφικές τους συνήθειες και οι εμπορικές τους σχέσεις. Παράλληλα, η ομάδα, μελετώντας το έδαφος και το υπέδαφος της περιοχής, επιδιώκει να ανασυνθέσει ψηφιακά τη μορφή του φυσικού περιβάλλοντος κατά τη μινωική εποχή..[8][9]

Μυθολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με τον Όμηρο ο Μίνωας ανέβαινε κάθε εννέα χρόνια στο ιερό Ιδαίον Άντρον του Ψηλορείτη (όπου είχε γεννηθεί ο Δίας) προκειμένου να πάρει από τον θεό τους νόμους για να κυβερνήσει. Μαζί του ανέβαιναν και οι Μινωίτες ως προσκυνητές. Ο συντομότερος δρόμος προς το ιερό σπήλαιο του Ιδαίου Δία είναι αυτός της Κνωσσού, ο οποίος περνάει από τη Ζώμινθο. Ο αρχαιολόγος Σακελλαράκης πιστεύει ότι το κτίριο της Ζωμίνθου ήταν ένας σταθμός προς το Ιδαίον Αντρον και ότι εάν όντως ισχύει ο μύθος για τον Μίνωα, το ερώτημα είναι αν ο μεγάλος σεισμός που κατέστρεψε τη Ζώμινθο έγινε τον πρώτο χρόνο ή τον τελευταίο. Με άλλα λόγια αν στη Ζώμινθο προετοίμαζαν την υποδοχή του βασιλιά έχοντας γεμάτες τις αποθήκες τους ή αν είχε ήδη περάσει και φύγει, παίρνοντας μαζί του όλα τα αγαθά.[10] Αυτό που εμείς γνωρίζουμε είναι ότι η λατρεία του Κρηταγενούς Δία συνεχίστηκε κατά την ελληνική αλλά και τη ρωμαϊκή εποχή της Κρήτης. Αυτό αποδεικνύεται καθώς από τα πολλά λυχνάρια και αναθήματα που βρέθηκαν στο Ιδαίον Άντρον τα τελευταία χρονολογούνται στην εποχή του Ιουλιανού.[11]

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ www.arxaiologikoktimatologio.gov.gr/el/monuments_info?id=167457&type=Space.
  2. ↑ Ε, Σαπουνά-Σακελλαράκη (2022). Ζώμινθος- Ένα ανάκτορο στο βουνό. Αθήνα. σελ. 10. 
  3. ↑ Ο κράταιγος (τρικοκιά) στη Ζώμινθο Αρχειοθετήθηκε 2012-09-02 στο Wayback Machine. cretanbeaches.com. Ανακτήθηκε την 3 Σεπτεμβρίου 2012
  4. ↑ Σαπουνά-Σακελλαράκη, Έ. (2022). *Ζώμινθος – Ένα ανάκτορο στο βουνό*. Αθήνα, σελ. 9.
  5. ↑ 5,0 5,1 «Ανακτορικό Κέντρο Ζωμίνθου». Ψηφιακές Πολιτιστικές Διαδρομές Ρεθύμνου. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2025. 
  6. ↑ Σαπουνά-Σακελλαράκη, Έ. (2022). *Ζώμινθος – Ένα ανάκτορο στο βουνό*. Αθήνα, σελ. 29.
  7. ↑ Η Καθημερινή: Εξιχνιάζοντας τα μυστήρια της Ζωμίνθου[νεκρός σύνδεσμος] 17/08/2008, ανάκτηση 07/01/2009
  8. ↑ Η Καθημερινή: Πρόσφατη έκπληξη η ορεία κρύσταλλος Αρχειοθετήθηκε 2012-02-15 στο Wayback Machine. 17/08/2008, ανάκτηση 07/01/2009
  9. ↑ Τα Νέα: Μινωική βιοτεχνία 3.600 ετών ήρθε στο φως στον Ψηλορείτη Αρχειοθετήθηκε 2011-02-17 στο Wayback Machine. 08/09/2006, ανάκτηση 07/01/2009
  10. ↑ Το Βήμα: Τα διαμάντια του Δία Αρχειοθετήθηκε 2012-04-30 στο Wayback Machine. 16/11/2008, ανάκτηση 07/01/2009
  11. ↑ Γ. Σακελλάρακης, Η Ποιητική της ανασκαφής, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα, 2003, σελ 89-90

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Μανουράς, Στ.M. Η λαϊκή παράδοση για τη Ζώμιθο και το τραγούδι του Μανουρά, Αμάλθεια 10: 19-50, 1979
  • Μυλωνάς, Γ.Ε. Ζώμινθος, Έργον της Αρχαιολογικής Εταιρείας: 139-41, 1986
  • Πετράκος, B.X. Ζώμινθος, Έργον της Αρχαιολογικής Εταιρείας: 165-72, 1988
  • Diamantis Panagiotopoulos: Minoische Villa in den Wolken Kretas. Ein ungewöhnlich grosses Gebäude im kretischen Bergland besitzt hohe Brisanz für die minoische Archäologie. In: Antike Welt. 38, 2007, Nr. 4, S. 17-24,
  • Γιάννης Σακελλαράκης: Ανασκάπτοντας το παρελθόν, εκδόσεις Άμμος, 1995
  • Γιάννης Σακελλάρακης: Η Ποιητική της ανασκαφής, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα, 2003
  • Σαπουνά-Σακελλαράκη Έ. Ζώμινθος- Ένα ανάκτορο στο βουνό. Αθήνα, 2022

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ζώμινθος&oldid=11112036"