Γρηγόριος Αμπού αλ-Φαράτζ

Γρηγόριος Αμπού αλ-Φαράτζ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	ܡܪܝ ܓܪܝܓܘܪܝܘܣ ܒܪ ܥܒܪܝܐ (Κλασικά Συριακά)
Γέννηση	1226 Μαλάτεια
Θάνατος	30  Ιουλίου 1286 ή 1286 Maragheh
Τόπος ταφής	Mar Mattai monastery
Εθνικότητα	Ασσύριοι
Παρατσούκλι	ابن العبري, أبو الفرج και ܒܪ ܥܒܪܝܐ
Θρησκεία	Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Eορτασμός αγίου	30 Ιουλίου
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Συριακή γλώσσα
Ομιλούμενες γλώσσες	Συριακή γλώσσα Αραβικά περσικά Aρμενικά Ιρλανδικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιστορικός συγγραφέας θεολόγος φιλόσοφος
Αξιοσημείωτο έργο	Letter to the catholicus Denha Chronicle History of the dynasties
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	επίσκοπος

Ο Γρηγόριος Αμπού αλ-Φαράτζ Ιμπν αλ-Ιμπρί ή Αμπούλ Φαράτζ μπιν Χαρούν αλ-Μαλατί (1226-1286), γνωστός σε όλη τη ζωή του με το προσωνύμιο «γιος του Εβραίου» (συρ. ܒܪ ܥܒܪܝܐ, «μπαρ-Εβράγια», εκλατινισμένα Bar Hebraeus) επειδή ήταν γιος ενός Ιουδαίου που ασπάσθηκε τον Χριστιανισμό, ήταν αρχιεπίσκοπος της Συριακής Ορθόδοξης Εκκλησίας, ιατρός, φιλόσοφος, θεολόγος, ποιητής, βιβλικός σχολιαστής και σημαντικός ιστορικός συγγραφέας. Θεωρείται από αρκετούς ως ένας από τους πολυμαθέστερους και πλέον πολυσχιδείς συγγραφείς του συρορθόδοξου χριστιανικού πολιτισμού.

Στις πολυάριθμες και επιμελείς πραγματείες του, ο Γρηγόριος συγκέντρωσε όσες γνώσεις στη φιλοσοφία, τη θεολογία, την επιστήμη και την ιστορία θα μπορούσε κάποιος να συγκεντρώσει τον 13ο αιώνα στη Συρία. Τα περισσότερα έργα του τα έγραψε στην κλασική συριακή γλώσσα και λίγα μόνο στην αραβική, που ήταν η κοινή γλώσσα της ευρύτερης περιοχής στην εποχή του.

Ο Γρηγόριος Αμπού αλ-Φαράτζ έχει ανακηρυχθεί άγιος από τη Συριακή Εκκλησία, η οποία τιμά τη μνήμη του την ημερομηνία του θανάτου του, στις 30 Ιουλίου.

Βίος

Ο Γρηγόριος ήταν γιος του επίσης ιατρού Χαρούν (= Ααρών) μπιν Τουμά αλ-Μαλατί (αραβ. هارون بن توما الملطي) από το χωριό Έμπρα ή Ιζολί κοντά στη Μαλάτεια, που τότε ανήκε στο Σουλτανάτο του Ρουμ, ενώ σήμερα ανήκει στην Τουρκία (το Έμπρα ονομάζεται σήμερα Κουσσαράι). Εκεί γεννήθηκε και ο Γρηγόριος (το όνομα αυτό είναι μάλλον το ιερατικό του, δηλαδή του δόθηκε όταν χειροτονήθηκε επίσκοπος), που έμαθε την ιατρική από τον πατέρα του, όπως και πολλές άλλες γνώσεις. Με τις εισβολές των Μογγόλων, ένας στρατηγός τους αρρώστησε στην περιοχή της Μαλάτειας και ανεζήτησε κάποιον ιατρό. Κάλεσαν τον Ααρών και όταν θεράπευσε τον στρατηγό εκείνος πήρε τον γιατρό και την οικογένειά του μαζί του στην Αντιόχεια. Εκεί ο Γρηγόριος συνέχισε τις σπουδές του, αλλά σε ηλικία περίπου 17 ετών έγινε μοναχός και άρχισε να ζει μια ζωή ερημίτη.

Αργότερα ωστόσο άφησε την Αντιόχεια και ταξίδεψε στην Τρίπολη, όπου επίσης μελέτησε ρητορική και ιατρική. Το 1246, σε ηλικία μόλις 20 ετών, χειροτονήθηκε επίσκοπος από τον Συρορθόδοξο Πατριάρχη Ιγνάτιο Β΄, ο οποίος τον τοποθέτησε στη επισκοπή Γκούμπος, αλλά το 1252 μετατέθηκε στο Χαλέπι και το 1255 στο Λακαμπίν. Τελικώς προβιβάσθηκε σε μαφριανό (τίτλος αντίστοιχος του αρχιεπισκόπου στην Ορθόδοξη εκκλησία και του πριμάτου στη Ρωμαιοκαθολική, δηλαδή του επικεφαλής της Εκκλησίας μιας «χώρας» με την ευρεία έννοια) της Ανατολής από τον Πατριάρχη Ιγνάτιο Δ΄ Γιεσού το 1264. Τα επισκοπικά καθήκοντα δεν επηρέαζαν τον Γρηγορίο στις μελέτες του. Αντιθέτως, επωφελείτο από τις συχνές επισκέψεις που έπρεπε να πραγματοποιεί σε όλα τα μέρη της μεγάλης του επαρχίας, ώστε να συμβουλεύεται τις τοπικές βιβλιοθήκες και να συνομιλεί με όσους μορφωμένους ανθρώπους συνέβαινε να συναντηθεί. Με τον τρόπο αυτόν συσσώρευσε βαθμιαία μια τεράστια ποσότητα γνώσεων και εξοικειώθηκε με σχεδόν όλες τις περιοχές της μαθήσεως. Σε πολλές περιπτώσεις γνώριζε όλη τη βιβλιογραφία της εποχής του για τα θέματα που ανελάμβανε να πραγματευθεί στα έργα του. Διέσωσε και συστηματοποίησε το έργο των προγενέστερων συγγραφέων, είτε με πιστή αναπαραγωγή, είτε συμπυκνωμένη μορφή. Τόσο εξαιτίας της αρετής του, όσο και εξαιτίας της πολυμάθειάς του, ο «γιος του Εβραίου» έχαιρε μεγάλης υπολήψεως. Απεβίωσε στο Μαραγκέ του Ιλχανάτου, στο σημερινό βορειοανατολικό Ιράν και τάφηκε στο Μοναστήρι Μορ Ματάι (= του Αγίου Ματθαίου), κοντά στη Μοσούλη. Ο Γρηγόριος άφησε πίσω του μια αυτοβιογραφία, που περιέχεται στο μεγάλο έργο του Τζουζέππε Σιμόνε Ασσεμάνι Bibliotheca Orientalis (τόμος II, σελίδες 248-263). Τα σχετικά με τον θάνατό του γράφηκαν από τον αδελφό του, που ήταν επίσης μαφριανός και μάλιστα με το ίδιο ιερατικό όνομα, Γρηγόριος (Γκριγκόριους μπαρ Σάουμο, πέθανε το 1307 ή το 1308).

Έργα

Εγκυκλοπαιδικά και φιλοσοφικά

Το μεγάλο εγκυκλοπαιδικό έργο του Γρηγορίου είναι το Hewath Hekhmetha (= «Η αφρόκρεμα της Επιστήμης»), που ασχολείται με σχεδόν κάθε κλάδο της ανθρώπινης γνώσεως, στα πλαίσια της αριστοτελικής παραδόσεως στο σύνολό της, μετά τον Αβικέννα και τους άλλους Άραβες συγγραφείς. Αυτό το έργο δεν έχει ποτέ τυπωθεί μέχρι σήμερα, με την εξαίρεση ενός και μόνο κεφαλαίου του, που συμπεριλήφθηκε από τον Ντέιβιντ Σάμιουελ Μαργκόλιαθ στο Analecta Orientalia ad poeticam Aristoteleam (Λονδίνο 1887, σελίδες 114-139).

Το Kethabha dhe-Bhabhatha (= «Βιβλίο των κορών των οφθαλμών») είναι ένα εγχειρίδιο λογικής και διαλεκτικής. Υπάρχουν και άλλα σχετικά έργα του Γρηγορίου, που βρίσκονται σε διάφορα χειρόγραφα, τα οποία φυλάσσονται στη Φλωρεντία, την Οξφόρδη, το Λονδίνο και αλλού. Το Teghrath Teghratha είναι μια σύνοψη του προηγούμενου, ενώ το Kethabha dhe-Sewadh Sophia (= «Βιβλίο της ομιλίας της σοφίας») είναι μια συγκέντρωση των γνώσεων της φυσικής και της μεταφυσικής. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν λίγες μεταφράσεις αραβικών έργων στη συριακή γλώσσα, καθώς και κάποιες πραγματείες γραμμένες στην αραβική γλώσσα.

Βιβλικά

Το σημαντικότερο έργο του Γρηγορίου είναι το Awsar Raze (= «Αποθήκη των μυστικών») με σημειώσεις και σχόλια πάνω σε ολόκληρη την Αγία Γραφή, τόσο δογματικά όσο και κριτικά. Αν και χρησιμοποιεί ως βάση την Πεσίτα, γνωρίζει ότι αυτή δεν είναι άψογη και για τον λόγο αυτόν την αντιπαραβάλλει και την ελέγχει με το εβραϊκό πρωτότυπο, τη μετάφραση των Εβδομήκοντα, τις ελληνικές αποδόσεις του Συμμάχου και του Θεοδοτίωνος, με την αρμενική και την κοπτική, και τέλος με άλλες συριακές μεταφράσεις: του Ηρακλείου, του Φιλοξένου και ιδίως με τη συριακή των Εξαπλών. Το έργο του Γρηγορίου έχει μεγάλη σημασία για την ανάκτηση αυτών των μεταφράσεων, και ειδικότερα για τα Εξαπλά του Ωριγένους, των οποίων η συριακή στήλη είναι μετάφραση του Παύλου της Τέλλης. Στα ερμηνευτικά και δογματικά μέρη του έργου ο Γρηγόριος ερανίζεται από τους Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας και από προγενέστερους Συρορθόδοξους θεολόγους. Δεν υπάρχει μέχρι σήμερα καμιά πλήρης έκδοση του έργου, αλλά τμήματά του έχουν περιληφθεί σε πολλά ανεξάρτητα βιβλία σε διάφορες εποχές.

Ιστορικά

Ο Γρηγόριος συνέγραψε μια μεγάλη ιστορία, το Makhtbhanuth Zabhne (Χρονικόν), στην οποία εξετάζει την ιστορία από την Κοσμογονία της Γενέσεως μέχρι την εποχή του. Σε αυτό το έργο αξιοποίησε σχεδόν οτιδήποτε είχε γραφεί σχετικώς πριν από αυτόν, με μία ιδιαίτερη προτίμηση στις απωλεσθείσες πλέον χρονογραφικές καταγραφές που δημοσίευσε ο Θεόφιλος Εδεσσηνός (Περί κοσμικῶν καταρχῶν, 8ος αιώνας), παρότι τις έχει στη διάθεσή του μόνο μέσω του Μιχαήλ του Σύρου και άλλων. Το έργο αυτό είναι διαιρεμένο σε δύο μέρη, που συχνά παραδίδονται ξεχωριστά.

Το πρώτο μέρος ασχολείται την πολιτική ιστορία και είναι γνωστό ως Chronicon Syriacum (η πρότυπη έκδοσή του είναι εκείνη του Πωλ Μπετζάν). Χρησιμεύει ως υπόστρωμα για το δεύτερο μέρος, το Chronicon Ecclesiasticum, που καλύπτει τη θρησκευτική ιστορία. Αρχίζει με τον Ααρών και αποτελείται από μια σειρά «λημμάτων» για σημαντικά πρόσωπα. Το πρώτο μισό καλύπτει την ιστορία της Συρορθόδοξης Εκκλησίας και των Σύρων Πατριαρχών Αντιοχείας, ενώ το δεύτερο μισό είναι αφιερωμένο στην Εκκλησία της Ανατολής, τους Νεστοριανούς Πατριάρχες και τους Ιακωβίτες. Η πρότυπη έκδοση του Chronicon Ecclesiasticum είναι εκείνη των Abbeloos και Lamy, που δίνει το συριακό κείμενο και λατινική μετάφραση. Μια αγγλική μετάφραση από τον David Wilmshurst εκδόθηκε το 2016.

Προς το τέλος του βίου του ο Γρηγόριος απεφάσισε να γράψει μια ιστορία και στην αραβική γλώσσα βασισμένη στο Chronicon Syriacum, προσαρμοσμένη για ένα ευρύτερο αραβόφωνο αναγνωστικό κοινό, καθώς η κλασική συριακή γλώσσα ήταν πλέον κατανοητή κυρίως από τους κληρικούς. Αυτό το έργο αναφέρεται ως Al-Mukhtaṣar fi-l-Duwal και εκδόθηκε τυπωμένο για πρώτη φορά το 1663 από τον Έντουαρντ Πόκοκ με λατινική μετάφραση και σχόλια. Μια νεότερη έκδοση έγινε το 1890 στη Βηρυτό από τον πατέρα Αντώνιο Σαλχανί (Fr. Anton Salhani).

Θεολογία

Ο Γρηγόριος ήταν ως προς το δόγμα του Miaphysite. Ωστόσο είχε κάποτε αναλογισθεί: «Μετά από πολλή σκέψη και συλλογισμούς επί του θέματος, πείσθηκα ότι αυτές οι διαμάχες ανάμεσα στις διαφορετικές Χριστιανικές Εκκλησίες δεν είναι θέμα πραγματικής ουσίας, αλλά λέξεων και ορολογίας. Γιατί όλοι ομολογούν ότι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, χωρις καμμία σύμμειξη ή σύγχυση των δύο φύσεων... Θεώρησα έτσι ότι όλες οι χριστιανικές κοινότητες, με τις διαφέρουσες χριστολογικές θέσεις τους, κατέχουν ένα κοινό ενιαίο έδαφος, που δεν παρουσιάζει κάποια διαφορά μεταξύ τους.

Τούτων λεχθέντων, ο Γρηγόριος συνέγραψε το έργο Menarath Qudhshe (= «Λυχνία του Ναού») και μια σύνοψή του με τίτλο Kethabha dhe-Zalge (= «Βιβλίο των ακτίνων». Δεν υπάρχει μέχρι σήμερα τυπωμένη έκδοση κάποιου από αυτά και υφίστανται σε μορφή χειρογράφων στο Παρίσι, το Βερολίνο, το Λονδίνο, την Οξφόρδη και τη Ρώμη. Πραγματείες του με θέματα ασκητικής και ηθικής θεολογίας είναι οι Kethabha dhe-Ithiqon (= «Βιβλίο της Ηθικής») και Kethabha dhe-Yauna (= «Βιβλίο της περιστεράς», ένας οδηγός ασκητικής). Αμφότερα έχουν εκδοθεί με επιμέλεια του Πωλ Μπετζάν ως Ethicon seu Moralia Gregorii Barhebræi (Παρίσι και Λειψία 1898) και ταυτοχρόνως το δεύτερο από τον Cardahi (Ρώμη 1898). Ο Γρηγόριος κωδικοποίησε επίσης τα κείμενα εκκλησιαστικού Δικαίου της Συρορθόδοξης Εκκλησίας σε μία συλλογή υπό τον τίτλο Kethabha dhe-Hudhaye (= «Βιβλίο των οδηγιών»), που εκδόθηκε από τον Μπετζάν ως Barhebræi Nomocanon (Παρίσι 1898). Μια λατινική μετάφρασή του βρίσκεται στο έργο του Άντζελο Μάι Scriptorum Veter / Nova Collectio (τόμος x).

Γλωσσο-φιλολογικά

Τα γλωσσολογικά έργα του Γρηγορίου προέκυψαν από τις μελέτες του της συριακής γλώσσας και γραμματείας. Συνέγραψε δύο μείζονα έργα γραμματικής. Το πρώτο είναι το Βιβλίο γραμματικής στο μέτρο του Μορ Εφραίμ, γνωστό και ως απλώς Μετρική γραμματική, γραμμένο σε στίχους με σχολιασμό. Σώζονται σήμερα περί τα 140 αντίγραφά του από διάφορες περιόδους. Στο έργο αυτό αναφέρεται στη μητρική γλώσσα του τόσο ως «αραμαϊκή» (ārāmāytā), όσο και ως «συριακή» (sûryāyā). Το άλλο γλωσσο-φιλολογικό έργο του είναι το λεγόμενο Βιβλίο των μεγαλείων (Ktābā d-ṣemḥe). Αμφότερα τυπώθηκαν το 1872 σε έκδοση επιμελημένη από τον αββά Πωλέν Μαρτέν.

Διάφορα άλλα

Εκτός από τα προαναφερθέντα, ο Γρηγόριος κατέλιπε πολλά άλλα έργα. Πρόκειται για έργα μαθηματικών, αστρονομίας, ιατρικής και φιλοσοφίας, κάποια από τα οποία έχουν τυπωθεί, ενώ άλλα υπάρχουν μόνο σε χειρόγραφα. Τα σημαντικότερα είναι τα εξής:

• Hewath Hekmetha (= «Βούτυρο της σοφίας»), μια έκθεση ολόκληρης της φιλοσοφίας του Αριστοτέλη
• Sullarat Haunãnãyã (= «Άνοδος του νου»), μια πραγματεία αστρονομίας και κοσμογραφίας, που μεταφράσθηκε και δημοσιεύθηκε από τον François Nau (Παρίσι 1899)
• Διάφορα ιατρικά έργα
• Πραγματείες περί ηθικής
• Kethabha dhe-Thunnaye Mghahkhane (= «Βιβλίο ψυχαγωγικών διηγήσεων»), που εκδόθηκε σε μετάφραση και επιμέλεια του Ε.Α. Γουόλις Μπατζ (Λονδίνο 1897)
• Ποιήματα

Πλήρεις κατάλογοι των άλλων έργων του Γρηγορίου και των εκδόσεών τους μπορούν να βρεθούν σε αρκετά εξειδικευμένα συγγράμματα.

Πηγές

• Bedjan, Paul, επιμ. (1890). Gregorii Barhebraei Chronicon Syriacum e codd. mss. emendatum ac punctis vocalibus adnotationibusque locupletatum. Παρίσι: Maisonneuve. 
• Bohas, Georges (2008). «Barhebraeus et la tradition grammaticale syriaque». Parole de l'Orient 33: 145-158. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-07-30. https://web.archive.org/web/20210730141714/http://documents.irevues.inist.fr/bitstream/handle/2042/35462/po_2008_145.pdf?sequence=1. Ανακτήθηκε στις 2023-11-25. 
• Brock, Sebastian P. (1989). «Three Thousand Years of Aramaic Literature». ARAM Periodical 1 (1): 11-23. https://www.aramsociety.org/periodical/published-papers. 
• Budge, Ernest A. Wallis, επιμ. (1932a). The Chronography of Gregory Abû'l Faraj, the Son of Aaron, the Hebrew Physician, Commonly known as Bar Hebraeus. 1. Λονδίνο: Oxford University Press. 
• Budge, Ernest A. Wallis, επιμ. (1932b). The Chronography of Gregory Abû'l Faraj, the Son of Aaron, the Hebrew Physician, Commonly known as Bar Hebraeus. 2. Λονδίνο: Oxford University Press. 
• Conrad, Lawrence I. (1994). «On the Arabic Chronicle of Bar Hebraeus: His Aims and Audience». Parole de l'Orient 19: 319-378. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-07-30. https://web.archive.org/web/20210730141551/http://documents.irevues.inist.fr/bitstream/handle/2042/35233/po_1994_319.pdf?sequence=1. Ανακτήθηκε στις 2023-11-25. 
• Farina, Margherita (2015). «La Grammatica Metrica di Barhebraeus (XIII sec.) e le sue glosse: Siriaco, greco e arabo in contatto». Rappresentazioni linguistiche dell'identità. Νάπολη: Università degli Studi di Napoli. σελίδες 107–125. 
• Farina, Margherita (2016). «Barhebraeus' Metrical Grammar and Ms. BML Or. 298: Codicological and Linguistic Remarks». Studi classici e orientali 62: 345-360. https://www.academia.edu/26751894. 
• Farina, Margherita (2017). «The Syro-Arabic Glosses to Barhebraeus' Metrical Grammar». Language and Identity in Multilingual Mediterranean Settings: Challenges for Historical Sociolinguistics. Βερολίνο-Βοστώνη: Walter de Gruyter. σελίδες 157–170. ISBN 9783110554274. 
• Habbabé, Dibo (2018). «Comparing the Syriac and Arabic Chronicles of Barhebraeus: The Question of Intended Audiences». The Harp 33: 205-268. https://www.academia.edu/40073903. 
• Hambye, Édouard R. (1990). «Bar Ebroyo and the Byzantine Empire». V Symposium Syriacum 1988. Ρώμη: Pontificium institutum studiorum orientalium. σελίδες 403–408. 
• Martin, Jean-Pierre-Paulin, επιμ. (1872a). Oeuvres grammaticales d'Abou'lfaradj dit Bar Hebreus. 1. Παρίσι: Maisonneuve. 
• Martin, Jean-Pierre-Paulin, επιμ. (1872b). Oeuvres grammaticales d'Abou'lfaradj dit Bar Hebreus. 2. Παρίσι: Maisonneuve. 
• Mazzola, Marianna (2018). «The Textual Tradition of Bar Ebroyo's Chronicle: A Preliminary Study». Le Muséon 131 (1-2): 73-100. https://www.academia.edu/37027318. 
• Mazzola, Marianna (2020). «From High Priest to Patriarch: History and Authority in the Ecclesiastical History of Bar Ebroyo». Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium, Subsidia (Louvain: Peeters Publishers). https://www.academia.edu/44036912. 
• Το λήμμα «Αμπού αλ-Φαράτζ Ιμπν αλ-Ιμπρί Γρηγόριος» στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 5, σελ. 153
• Schmitt, Jens Ole (2020). «Some Remarks on East Syrian Influences Found in Barhebraeus's Works». Griechische Philosophie und Wissenschaft bei den Ostsyrern. Βερολίνο-Βοστώνη: Walter de Gruyter. σελίδες 157–175. ISBN 9783110667349. 
• Takahashi, Hidemi (2005). Barhebraeus: A Bio-Bibliography. Piscataway, NJ: Gorgias Press. ISBN 9781593331481. 
• Takahashi, Hidemi (2007). «Barhebraeus: Gregory Abū al‐Faraj». The Biographical Encyclopedia of Astronomers. Νέα Υόρκη: Springer. ISBN 978-0-387-31022-0.  (σε PDF)
• Takahashi, Hidemi (2011). «Bar ʿEbroyo, Grigorios». Gorgias Encyclopedic Dictionary of the Syriac Heritage. Piscataway, NJ: Gorgias Press. σελίδες 54–56. 
• Taylor, David G.K. (2011). «Syriac Lexicography». Gorgias Encyclopedic Dictionary of the Syriac Heritage. Piscataway, NJ: Gorgias Press. σελίδες 391–393. 
• Teule, Herman G.B. (1996). «The Crusaders in Barhebraeus' Syriac and Arabic Secular Chronicles: A Different Approach». East and West in the Crusader States: Context, Contacts, Confrontations. 1. Leuven: Peeters Publishers. σελίδες 39–49. ISBN 9789068317923. 
• Teule, Herman G.B. (1999). «It is Not Right to Call Ourselves Orthodox and the Other Heretics: Ecumenical Attitudes in the Jacobite Church in the Time of the Crusaders». East and West in the Crusader States: Context, Contacts, Confrontations. 2. Leuven: Peeters Publishers. σελίδες 13–27. ISBN 9789042907867. 
• Teule, Herman G.B. (2003). «Gregory Barhebraeus and his Time: The Syrian Renaissance». Journal of the Canadian Society for Syriac Studies 3: 21-43. doi:10.31826/jcsss-2009-030104. https://www.degruyter.com/document/doi/10.31826/jcsss-2009-030104/html. 
• Teule, Herman G.B. (2006). «The Ecclesiastical Chronicle of Gregory Bar Ebroyo». Journal of the Canadian Society for Syriac Studies 6: 61-81. https://www.researchgate.net/publication/324783939. 
• Teule, Herman G.B. (2009). «Reflections on Identity: The Suryoye of the Twelfth and Thirteenth Centuries: Bar Salibi, Bar Shakko, and Barhebraeus». Church History and Religious Culture 89 (1-3): 179-189. doi:10.1163/187124109X407899. https://doi.org/10.1163/187124109X407899. 
• Teule, Herman G.B. (2012). «Barhebraeus». Christian-Muslim Relations: A Bibliographical History. 4. Leiden και Βοστώνη: Brill. σελίδες 588–609. ISBN 978-9004228542. 
• Teule, Herman G.B. (2013). «Gregory Bar Ebrōyō and Abdisho Bar Brikhā: Similar but Different». Orientalia Christiana: Festschrift für Hubert Kaufhold zum 70. Geburtstag. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. σελίδες 543–551. ISBN 9783447068857. 
• Todt, Susanne Regina (1988). «Die Syrische und die Arabische Weltgeschichte des Bar Hebraeus - ein Vergleich». Der Islam: Zeitschrift für Geschichte und Kultur des Islamischen Orients 65 (1): 60-80. https://books.google.com/books?id=k2o_AQAAIAAJ. 
• Weltecke, Dorothea· Younansardaroud, Helen (2019). «The Renaissance of Syriac Literature in the Twelfth–Thirteenth Centuries». The Syriac World. Λονδίνο: Routledge. σελίδες 698–717. ISBN 9781138899018. 
• Wilmshurst, David, επιμ. (2016). Bar Hebraeus: The Ecclesiastical Chronicle: An English Translation. Piscataway, NJ: Gorgias Press. ISBN 9781463205355. 
• Wright, William (1894). A Short History of Syriac Literature. Λονδίνο: Adam and Charles Black. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Gregorii Barhebraei Chronicon ecclesiasticum: quod e codice Musei britannici descriptum conjuncta opera ediderunt, Latinitate donarunt annotationibusque ... illustrarunt Jean Baptiste Abbeloos, Thomas Joseph Lamy, επίσης εδώ
• Gregorii Bar-Hebraei Scholia in Psalmum LXVIII. e codicibus mss. syriacis Bibliothecae Florentinae et Clementino-Vaticanae et Bodleianae Oxoniensis primum edita et annotationibus illustrata, Vratislaviae 1852