Γκέτο του Νόβι Σοντς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 49°37′59.999″N 20°43′0.001″E / 49.63333306°N 20.71666694°E / 49.63333306; 20.71666694

Γκέτο του Νόβι Σοντς
Οδός στο Γκέτο του Νόβι Σοντς, περ. 1941
The map
Η τοποθεσία του Νόβι Σοντς κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος στην Πολωνία.
ΤοποθεσίαΝόβι Σοντς, Γερμανοκρατούμενη Πολωνία
ΚατατρεγμόςΦυλάκιση, μαζικοί πυροβολισμοί, καταναγκαστική εργασία, πείνα, εκτοπίσεις σε στρατόπεδα θανάτου
ΟργανισμοίΣούτσσταφφελ (SS), τάγματα Αστυνομίας Τάξης
Στρατόπεδο εξόντωσηςΣτρατόπεδο εξόντωσης Μπέλζεκ
Θύματα20.000 Πολωνοεβραίοι

Το Γκέτο του Νόβι Σοντς (γερμανικά: Ghetto von Neu-Sandez, γίντις: צאנז ή נײ-סאנץ) ήταν γκέτο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο δημιουργήθηκε από τη Ναζιστική Γερμανία με σκοπό τη δίωξη και εκμετάλλευση των Πολωνοεβραίων στην πόλη Νόβι Σοντς, κατά τη διάρκεια της κατοχής της Πολωνίας (1939–45).[1]

Η μετεγκατάσταση των Εβραίων συνεχίστηκε από τότε που ο Γερμανικός Στρατός εισήλθε στο Νόβι Σοντς στις 6 Σεπτεμβρίου 1939, την πρώτη εβδομάδα της εισβολής στην Πολωνία. Οι συναγωγές και τα σπίτια προσευχής καταστράφηκαν και μετατράπηκαν σε αποθήκες.[2] Το γκέτο γέμισε με 18.000 κρατούμενους από την πόλη και όλους τους γειτονικούς οικισμούς και έκλεισε από έξω επίσημα τον Ιούνιο του 1941. Εκκαθαρίστηκε ένα χρόνο αργότερα, με όλους τους Εβραίους άνδρες, γυναίκες και παιδιά να συγκεντρώνονται και να στέλνονται με τρένα του Ολοκαυτώματος στο στρατόπεδο εξόντωσης Μπέλζεκ στα τέλη Αυγούστου 1942.[1]

Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με αρχεία, το ιστορικό Νόβι Σοντς κατοικήθηκε από Εβραίους τουλάχιστον από το 1469.[3] Κατά τη διάρκεια των αιώνων, οι Εβραίοι συνέβαλαν πολύ στη συνολική οικονομία της πόλης. Οι περισσότερες εβραϊκές οικογένειες ζούσαν στη γειτονιά Ζακαμιενίτσα (Zakamienica) δίπλα στον ποταμό Καμιενίτσα. Η πρώτη συναγωγή από τούβλα και κονίαμα χτίστηκε στο Νόβι Σοντς το 1699, απαλλαγμένη από φόρους.[4] Το Νόβι Σοντς ήταν ένα κέντρο επιρροής του Χασιδικού Ιουδαϊσμού και του Σιωνιστικού κινήματος, που χρονολογείται από τον 19ο αιώνα. Περίπου το 30% του συνολικού πληθυσμού των 34.000 κατοίκων του Νόβι Σοντς ήταν Εβραίοι πριν από τη γερμανοσοβιετική εισβολή στην Πολωνία το 1939.[5] Στο κέντρο της πόλης το 90% των κτιρίων ανήκε σε Εβραίους.[3]

Στις 6 Σεπτεμβρίου 1939, οι Γερμανοί κατέλαβαν το Νόβι Σοντς και το μετονόμασαν σε Νόι-Ζάντες (Neu-Sandez). Η διοίκηση της πόλης δόθηκε στον SS-Obersturmführer Χάινριχ Χάμαν της Γκεστάπο.[6] Το Νόβι Σοντς έγινε η έδρα του Κράι Νόι-Ζάντες (Kreis Neu-Sandez) στην Περιφέρεια Κρακοβίας του Γενικού Κυβερνείου, σύμφωνα με το ναζιστικό-σοβιετικό σύμφωνο κατά της Πολωνίας.[7] Ο διωγμός των Εβραίων άρχισε αμέσως μετά.[1] Η νέα γερμανική διοίκηση διέταξε να κλείσουν όλες οι εβραϊκές επιχειρήσεις εν αναμονή της διαδικασίας κατάσχεσης.[1] Την άνοιξη του 1940 δημιουργήθηκε η Γιούντενρατ κατόπιν γερμανικής εντολής.[1] Η πρώτη μαζική εκτέλεση Εβραίων και Πολωνών έλαβε χώρα τον Μάιο του 1940,[1] κατά τη διάρκεια της γερμανικής Επιχείρησης AB-Aktion στην Πολωνία.[8] Το αστικό τετράγωνο γύρω από το γερμανικό γραφείο της Σίχερχαϊτσπολιτσαϊ καθαρίστηκε από όλα τα λεγόμενα ανεπιθύμητα άτομα.[9] Σχεδόν 1.000 άνθρωποι δολοφονήθηκαν.[5]

Ιστορία του γκέτο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι εκδιωχθέντες Εβραίοι επανεγκαταστάθηκαν στο Νόβι Σοντς σε πολλές μεγάλες ενέργειες απέλασης από τις γειτονικές πόλεις Μουσίνα, Κρινίτσα (1.000–1.200),[10] Πιβνίτσνα, αλλά και από τις Λοτζ, Σιέρατς, Κρακοβία, Λβουφ και Μπιέλσκο.[1] Η δημιουργία του γκέτο ανακοινώθηκε από τον Χάμαν τον Ιούνιο του 1941, οπότε και ανεγέρθηκε ένας τοίχος 2-3 μέτρων κατά μήκος της περιμέτρου του,[3][11] αν και η ζώνη του γκέτο υπήρχε ήδη από τις 12 Ιουλίου 1940.[3] Αποτελούνταν από δύο αλληλένδετα μέρη του κέντρου της πόλης, και τα δύο πολύ μικρά. Ένα από αυτά, γύρω από την οδό Καζίμιερ Βιέλκα δίπλα στο κάστρο, και το δεύτερο στην άλλη πλευρά του ποταμού, στη λεγόμενη συνοικία Πιέκουοο (Piekło), απέναντι από τη γέφυρα της οδού Λβόφσκα (Lwowska). Περίπου 12.000 Εβραίοι αναγκάστηκαν να εγκατασταθούν εκεί. Τους επόμενους μήνες, περισσότεροι Εβραίοι επανεγκαταστάθηκαν στο Νόβι Σοντς από το Γενικό Κυβερνείο και τα εδάφη της Πολωνίας που προσαρτήθηκαν από τη Ναζιστική Γερμανία. Αναγκάστηκαν από την Σούτσσταφφελ να επιβιώσουν με λίγα έως καθόλου πράγματα σε συνθήκες μεγάλου συνωστισμού. Συχνά 20 άτομα είχαν τοποθετηθεί σε ένα δωμάτιο. Το γκέτο εξαρτιόταν εξ ολοκλήρου από τις γερμανικές αρχές για φαγητό. Εισήχθησαν σιτηρέσια πείνας. Το φθινόπωρο του 1941, περίπου 30 Εβραίοι πιάστηκαν και εκτελέστηκαν μετά από αποτυχημένη απόπειρα διαφυγής πέρα από τα σύνορα στην κατεχόμενη από τη Σοβιετική Ένωση Ανατολική Πολωνία.[1] Ο συνολικός αριθμός των Εβραίων στο γκέτο αυξήθηκε σε 18.000.[3]

Ο SS-Obersturmführer Χάινριχ Χάμαν, υπεύθυνος για την εκκαθάριση του γκέτο.

Διάφορα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας δημιουργήθηκαν στην περιοχή του Νόβι Σοντς για τους αρτιμελείς κρατούμενους, συμπεριλαμβανομένου του στρατοπέδου στο Ρόζνουφ, καθώς και των στρατοπέδων στο Στάρι Σοντς, στο Χέουμιετς, στο Ρίτρο και στο Λίπιε. Αρκετές εκατοντάδες άνδρες στάλθηκαν στη Ράμπκα.[3] Όλοι οι Εβραίοι καταναγκαστικής εργασίας στεγαζόταν στο γκέτο της Ζακαμιενίτσα, που βρίσκεται μεταξύ της όχθης του ποταμού και των οδών Ζντρογιόβα (στα βόρεια), Χαλέρα, Μπάρσκα και Λβόφσκα (στα νότια).[3] Συνολικά, απεστάλησαν 2.500 Εβραίοι.[5] Εισήχθη ένα σύστημα σταδιακής κλιμάκωσης του τρόμου με δημοσίως ανακοινωθείσες εκτελέσεις. Περίπου 200 άνδρες δολοφονήθηκαν για υποτιθέμενες σιωνιστικές δραστηριότητες, άλλοι 70 άνδρες πυροβολήθηκαν για φερόμενο λαθρεμπόριο τσιγάρων, και οι δύο πράξεις μέσα σε δύο ημέρες η μία από την άλλη.[1]

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής Επιχείρησης Ράινχαρντ που σηματοδότησε την πιο θανατηφόρα φάση του Ολοκαυτώματος, από τις 23 Αυγούστου 1942 η τελική δράση εκκαθάρισης του γκέτο έλαβε χώρα σε μια περίοδο τριών ημερών, υπό το πρόσχημα της «επανεγκατάστασης στην Ανατολή» (Umsiedlung) [12] Πριν από αυτό, οικογένειες με ηλικιωμένους και άρρωστους, έλαβαν εντολή να μετεγκατασταθούν στο γκέτο στην οδό Καζίμιες Βιέλκι. Οι περισσότεροι από εκείνους που δεν μπόρεσαν να φύγουν από το σπίτι για τα τρένα σε μια περίπτωση, πυροβολήθηκαν από την Αστυνομία Τάξης (Ordnungspolizei) κατά τη διάρκεια περισυλλογών νωρίς το πρωί. Η μεγάλη πορεία των Εβραίων αιχμαλώτων, που συγκεντρώθηκαν για απέλαση, οδηγήθηκε σε ένα ανοιχτό χωράφι δίπλα στο ποτάμι, όχι μακριά από τη σιδηροδρομική γέφυρα που διασχίζει τον Ντουνάγιετς. Τους διέταξαν να φέρουν ταξιδιωτικά τρόφιμα, ελαφριές αποσκευές και κλειδιά για τα σπίτια τους, γιατί θα μεταφέρονταν σε στρατόπεδα εργασίας στο Ράιχσκομισαριατ Ουκρανίας. Κατά τη διάρκεια μιας επιλογής, περίπου 750 νεαροί άντρες οδηγήθηκαν για να σταλθούν σε στρατόπεδα εργασίας στις κοντινές Μουσίνα, Ρόζνουφκαι και Σεντζίσουφ Μαουοπόλσκι.[11] Όλοι οι άλλοι Εβραίοι, που υπολογίζονται σε τουλάχιστον 15.000, κρατήθηκαν στην όχθη του ποταμού κατά τη διάρκεια της νύχτας και μεταφέρθηκαν σε τρεις μεταφορές στο στρατόπεδο θανάτου Μπέλζεκ στις 25-28 Αυγούστου 1942.[11] Το Γκέτο του Νόι-Ζάντες (Νόβι Σοντς) δεν υπήρχε πια.[9]

Ο διοικητής της πόλης και επικεφαλής του Νόι-Ζάντες, SS-Obersturmführer Χάινριχ Χάμαν της Γκεστάπο,[6] που είχε σκοτώσει δεκάδες Εβραίους με τα χέρια του κατά τη διάρκεια της ύπαρξης του γκέτο και της δολοφονικής εκκαθάρισής του, συνέχισε να έχει μια κανονική ζωή στη Δυτική Γερμανία μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Συνελήφθη είκοσι χρόνια μετά το γεγονός από τις γερμανικές αρχές και το 1962 δικάστηκε στο Μπόχουμ,[13] μαζί με 14 μέλη του τμήματός του για συνενοχή στη δολοφονία 17.000 Πολωνοεβραίων από το Νόι-Ζάντες.[14] Ο Χάμαν κατηγορήθηκε για 76 περιπτώσεις δολοφονίας βάσει καταθέσεων μαρτύρων[15] και καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη.[16]

Διάσωση κατά το Ολοκαύτωμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μία από τις πιο εκτεταμένες αποστολές διάσωσης στο Νόβι Σοντς διεξήχθη από την Άννα Σοκοουόφκσα, το γένος Χαντζιάτσκα, μια καθολική δασκάλα που διατηρούσε ένα ασφαλές σπίτι στο διαμέρισμά της στην οδό Σουϊσκιέγκο (Szujskiego) 10 για Εβραίους μαθητές. Προμηθεύτηκε πλαστά έγγραφα για αυτούς, αγόρασε τρόφιμα, ρούχα, φάρμακα, στέγαζε τους άρρωστους, έβρισκε πολωνικές οικογένειες για παιδιά Εβραίων και παρέδωσε την αλληλογραφία του γκέτο. Την έπιασε η Γκεστάπο με δύο Εβραίες στο σπίτι της και την έστειλαν στο Ράβενσμπρικ, όπου τη σκότωσαν με ένεση φαινόλης σύμφωνα με μία αναφορά. Οι Εβραίοι επιζώντες την μνημόνευσαν. Στη Σοκοουόφκσα απονεμήθηκε ο τίτλος του Δικαίου των Εθνών το 1989.[17]

Η οικογένεια Κρουλ (Król) των Πολωνών Δικαίων των Εθνών από το Κράσνε ( π. 1937–39), μπροστά από το σπίτι τους δυτικά του Νόβι Σοντς. Καθισμένοι: Πιοτρ Κρουλ (απ. 1956) και Ζενόμπια (απ. 1979), και οι δύο αναγνωρίστηκαν από τον Γιαντ Βασσέμ μεταθανάτια το 1982.

Μια μέρα πριν από την εκκαθάριση του γκέτο, η εβραϊκή οικογένεια του Έμιλ και της Σάλα Στάινλαουφ με τα τέσσερα παιδιά τους: Λόλα, Λέον, Ρούζα και Γιανίνα, κατάφεραν να δραπετεύσουν.[18] Γνώριζαν την οικογένεια των Πιοτρ και Ζενόμπια Κρουλ (στη φωτογραφία) με τα επτά παιδιά τους, πριν από τον πόλεμο. Οι Στάινλαουφ βοήθησαν τους Κρουλ να επιβιώσουν τον χειμώνα του 1939.[18] Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, η Ζενόμπια και ο Πιοτρ έφεραν παράνομα φαγητό στο γκέτο για τους φίλους τους, ενάντια στις αυστηρές εντολές των Ναζί που το απαγόρευαν με την ποινή του θανάτου.[18] Μετά την επιτυχημένη διαφυγή των Στάινλαουφ από την απέλαση στο στρατόπεδο εξόντωσης Μπέλζεκ, οι Κρουλ κανόνισαν έναν μυστικό χώρο διαμονής για αυτούς στη σοφίτα για τα επόμενα τρία χρόνια.[18] Τα παιδιά τους έπαιζαν μαζί καθώς κρύβονταν μεταξύ 15 Αυγούστου 1942 και 30 Ιανουαρίου 1945. Όλοι επέζησαν. Οι Στάινλαουφ μετανάστευσαν στο Ισραήλ μετά το τέλος του πολέμου, αλλά και οι δύο οικογένειες παρέμειναν σε επαφή. Σε εννέα μέλη της οικογένειας Κρουλ απονεμήθηκαν οι τίτλοι των Δικαίων των Εθνών τον Ιανουάριο του 1982, χάρη στα επιζώντα παιδιά των Στάινλαουφ.[19]

Κατά τη διάρκεια της δράσης εκκαθάρισης του γκέτο, δύο Εβραίες αδερφές, Χελένα και Γκενοφέβα Μπράντελ-Μπούχμπιντερ (ηλικίας 23 και 29 ετών αντίστοιχα) διέφυγαν ντυμένες ως αγρότισσες. Τα αδέρφια τους, Καζίμιες (24 ετών) και Βουαντίσουαφ από το στρατόπεδο εργασίας σκλάβων στο Χέουμιετς, για να ενωθούν μαζί τους. Βρήκαν καταφύγιο στο μακρινό σπίτι της οικογένειας Σίκον, μετέπειτα αναγνωρισμένοι ως των Πολωνοί Δίκαιοι των Εθνών. Τόσο οι διασώστες όσο και οι διασωθέντες είχαν λίγα να φάνε. Τα παιδιά Σίκον έκλεβαν τρόφιμα από τις γειτονικές φάρμες για να τα ταϊστούν όλοι. Η Γκενοφέβα πέθανε τον Μάρτιο του 1943 από φυματίωση. Όλοι οι άλλοι επέζησαν από τον πόλεμο. Η Ζόφια Σίκον πέθανε το 1971. Στα παιδιά των Σίκον, Στανίσουαφ και Άννα, απονεμήθηκαν οι τίτλοι των Δικαίων τον Εθνών το Μάιο του 2000.[20]

Ο Εβραίος ιατρός, Γιούλιους Χέλεραϊχ και η Πολωνή αρραβωνιαστικιά του, Ιρένα, βρήκαν καταφύγιο στο μικρό διαμέρισμα του Πολωνού Δίκαιου των Εθνών, Μάριαν Γκοουεμπιόφσκι, δικηγόρου στο επάγγελμα, που κατοικούσε στο Νόβι Σοντς για τον πόλεμο. Αναζητώντας ασφαλή καταφύγια, ο Γκοουεμπιόφσκι ταξίδεψε μαζί τους με ψεύτικα ονόματα ως ζευγάρι Γιακομπίσιν σε άλλες τοποθεσίες. Και οι τρεις έμειναν μαζί μέχρι το τέλος της κατοχής και επέζησαν βοηθώντας και άλλους ανθρώπους. Ο Γκοουεμπιόφσκι τιμήθηκε από το Γιαντ Βασσέμ το 1989, σε ηλικία 90 ετών.[21] Ο Στέφαν Κιεουμπάσα (18 ετών), που ζούσε στο Νόβι Σοντς, πυροβολήθηκε με έναν από τους Χριστιανούς φίλους του το 1942 από την Γκεστάπο επειδή προμήθευε στους Εβραίους πλαστά έγγραφα ταυτότητας «Άριου».[22] Ο Στανίσουαφ Αντάμτσικ από το Νόβι Σοντς ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από τους Γερμανούς την άνοιξη του 1943, επειδή έδωσε καταφύγιο σε έναν μόνο Εβραίο.[23] Ένας άλλος Χριστιανός Πολωνός από το Νόβι Σοντς, ο ιατρός Γιούζεφ Πιετσικόφσκι, συνελήφθη και εκτελέστηκε τον χειμώνα του 1942, επειδή παρείχε ιατρική βοήθεια σε ένα άρρωστο Εβραιόπουλο.[24]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Krzysztof Bielawski· Anna Rutkowski· Aleksandra Bilewicz (2015). «Nowy Sącz Ghetto. Part three». Virtual Shtetl. Μουσείο Ιστορίας των Πολωνοεβραίων. σελ. 3. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2016. 
  2. ↑ Gedeon, Justyna Filochowska· Anna Rutkowski (2009). «Synagoga w Nowym Sączu» (στα Πολωνικά). Virtual Shtetl. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Marta Duch· Mateusz Dyngosz (2012). «Śladami kultury i historii Żydów Małopolskich» [On the trail of Jewish history and culture of Lesser Poland: Nowy Sącz]. Małopolskie Szlaki Dziedzictwa Żydowskiego. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2016. 
  4. ↑ Piotr M. A. Cywiński· Anna Marta Szczepan-Wojnarska· Kaja Wieczorek. «Ślady i Judaica. Nowy Sącz». Serwis informacyjny Diapozytyw. Instytut Adama Mickiewicza. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2004. CS1 maint: Unfit url (link)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Justyna Filochowska· Anna Rutkowski. «History of Nowy Sącz». Virtual Shtetl (στα Αγγλικά και Πολωνικά). Μουσείο Ιστορίας των Πολωνοεβραίων. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2016. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Łukasz Połomski (2013). «Crimes of the Obersurmführer Heinrich Hamann in the Nowy Sącz Ghetto». Kamienica z historią (στα Αγγλικά και Πολωνικά). Stowarzyszenie Rodzicielstwa Zastępczego “Betlejem”. 
  7. ↑ Czesław Madajczyk (1988). Die okkupationspolitik Nazideutschlands in Polen 1939–1945 (στα Γερμανικά). Pahl-Rugenstein, Akademie-Verlag Berlin. ISBN 3-05-000302-2. 
  8. ↑ J. Bieńka (17 Απριλίου 2013). «Poszukiwany Heinrich Hamann». Heinrich Hamann – w cieniu swastyki. Rocznik Sądecki, tom XXII. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Robin O'Neil (2011). Rabka Police School. ARC 2005. ISBN 978-1-908128-15-7. 
  10. ↑ Avraham Klevan (1982). «The Jewish Communities Of Poland (alphabetically – letter: K)». Jerusalem: We Remember. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Krzysztof Bielawski· και άλλοι. (2015). «Nowy Sącz Getto. Part four». Virtual Shtetl. σελίδες 1–4. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2016. 
  12. ↑ Wolfgang Curilla (2011). Der Judenmord in Polen und die deutsche Ordnungspolizei 1939–1945. Verlag Ferdinand Schöningh GmbH & CoKG. σελ. 397. ISBN 978-3-506-77043-1. 
  13. ↑ Jewish Telegraphic Agency (3 Ιανουαρίου 1962). «35 German Police Officers to Face Trial for Killing Jews in Poland». The Bochum prosecution office preparing a trial against 35 former security police officers in the 1940–42 period. Bonn. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2016. CS1 maint: Unfit url (link)
  14. ↑ Nans Lamm. «Trial of Nazi crimes». Central Europe: West Germany (American Jewish Yearbook): 350 (7/24 in PDF). http://www.ajcarchives.org/AJC_DATA/Files/1966_10_CentralEurope.pdf. 
  15. ↑ Jewish Telegraphic Agency, JTA (17 Ιουνίου 1966). «The World Over: Bonn». The Canadian Jewish Chronicle. 
  16. ↑ Faculteit der Rechtsgeleerdheid – Universiteit van Amsterdam. «Court: LG Bochum 660722, Case Nr. 635». Court decisions and press reports. Justiz und NS-Verbrechen Vol. XXIV, Nazi Crimes on Trial. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2024. 
  17. ↑ Martyna Grądzka (2014). «Sokołowska Anna». Sprawiedliwy wśród Narodów Świata – tytuł przyznany: 1989. Historia pomocy. Μουσείο Ιστορίας των Πολωνοεβραίων. 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 Yad Vashem (quote from a certificate of honor): The Krol family harbored their friends, the six members of the Steinlauf family – for almost three years. They hid them in their loft. This was particularly dangerous, as the house was not a good place for shelter: it was on a crossroads and far from the forest. In close vicinity, Germans carried out numerous "pacifications" (mass executions of civilians). Urząd Miasta Nowego Sącza (2016). «Sądeczanie w telewizji: Sprawiedliwy Artur Król». Nowy Sącz: Oficjalna strona miasta. Komunikaty Biura Prasowego. 
  19. ↑ Dr Martyna Grądzka-Rejak (Νοεμβρίου 2015). «Rodzina Królów». Sprawiedliwy wśród Narodów Świata – tytuł przyznany: 1982. Historia pomocy. Μουσείο Ιστορίας των Πολωνοεβραίων. 
  20. ↑ Karolina Dzięciołowska (2010). «Rodzina Sikoniów» [The Sikoń Family of the Righteous]. Sprawiedliwy wśród Narodów Świata – tytuł przyznany: 2000. Historia pomocy. Μουσείο Ιστορίας των Πολωνοεβραίων. 
  21. ↑ Joel Goldenberg (11 Νοεμβρίου 2009). «Holocaust heroes from Poland honoured in Montreal». Κεμπέκ: The Suburban. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2024. 
  22. ↑ Pogonowski, Iwo (1997). Jews in Poland: A Documentary History (2 illustrated έκδοση). University of Michigan: Hippocrene Books. σελ. 118. ISBN 0781806046. 
  23. ↑ Main commission for the investigation of crimes against the Polish nation· Główna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu--Instytut Pamięci Narodowej (1993). Those who helped: Polish rescuers of Jews during the Holocaust. Agencja Wydawnicza Mako. σελίδες 48, 93. ISBN 9788390057361. 
  24. ↑ Władysław Bartoszewski· Zofia Lewinówna (1970). The Samaritans: heroes of the holocaust. Twayne Publishers. σελ. 431. 

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γκέτο_του_Νόβι_Σοντς&oldid=10537454"