Φοίβη (όνομα)
Φοίβη, ελληνικό γυναικείο κύριο όνομα.
Ετυμολογία του ονόματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με τον Γ. Μπαμπινιώτη, το όνομα προέρχεται από το αρχαιοελληνικό επίθετο φοῖβος «καθαρός, αγνός», αβέβαιου ετύμου.[1] (Βλ. Φοίβος). Το Online Etymology Dictionary Αρχειοθετήθηκε 2015-12-05 στο Wayback Machine. ερμηνεύει το επίθετο ως «λαμπρός, αγνός».[2]
Στην αρχαιοελληνική μυθολογία, η Τιτανίδα Φοίβη, κόρη του Ουρανού και της Γαίας, σύμφωνα με τον Ησίοδο, ήταν μητέρα της Λητώς και γιαγιά της Άρτεμης.[3] Επίσης, το Φοίβη ήταν επίθετο της θεάς Άρτεμης, γυναικείος τύπος του αντρικού Φοίβος (ο Απόλλων).[4]
Το όνομα με τη σημασία «αγνή» είναι παρεμφερές με ονόματα όπως Αγνή ή Ανέζα ή Ινές, ενώ με τη σημασία «λαμπρή» με ονόματα όπως Αγλαΐα, Ηλέκτρα, Κλάρα, Λουκία, Ρωξάνη, Σβετλάνα, Φωτεινή κτλ.
Διάδοση του ονόματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Φοίβη ανήκει στα αρχαιοελληνικά ονόματα που επανήλθαν στο ελληνικό ονοματολόγιο ύστερα από αιώνες, τις παραμονές της επανάστασης του 1821, μαζί με άλλα ονόματα σαν σύμβολο της συνέχειας του ελληνισμού και της επιθυμίας του έθνους να ζήσει ελεύθερο. Ενδεικτικά, σήμερα στον ελλαδικό χώρο, σε μια προσπάθεια στατιστικής αποτίμησης της συχνότητας των ελληνικών ονομάτων από τον Απρίλιο του 2009, το βαφτιστικό Φοίβη παρουσιάζεται ανάμεσα στις θέσεις 562η–609η των πιο συχνών ονομάτων (409ο–441ο ανάμεσα στα γυναικεία). Το φέρουν γύρω στους 383 Ελληνίδες ή ποσοστό 0,005%.[5] Στην Κύπρο, κατά την απογραφή του πληθυσμού το 2011, το όνομα Φοίβη παρουσιάζεται 390ό σε συχνότητα, με 168 εμφανίσεις σε σύνολο 145.612 ή ποσοστό 0,12%.[6]
Σύμφωνα με τη Θετίμα, το όνομα Φοίβη εμφανίζεται στο Lexicon of Greek Personal Names (LGPN) να το φέρουν 40 διαφορετικά πρόσωπα. Παράλληλοι τύποι: Phoebe (1ος αι. π.Χ.–1ος αι. μ.Χ., αυτοκρατορική περίοδος, 1ος–2ος αι. μ.Χ., Κάτω Ιταλία· 2ος αι. μ.Χ., Μικρά Σκυθία), Fybe (αυτοκρατορική περίοδος, Κάτω Ιταλία), Phyeba (αυτοκρατορική περίοδος, Κάτω Ιταλία). Γεωγραφικά το όνομα απλώνεται στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα, την Πελοπόννησο (Αρκαδία, Κορινθία), το Αιγαίο (Κρήτη, Κως, Λέσβος), τη Μικρά Ασία (Λυκία, Λυδία, Βιθυνία, Ιωνία, Καρία, Μυσία, Τρωάδα), τη Δαλματία, την Ιλλυρία, τη Μικρά Σκυθία και την Ιταλία (Σικελία, Καμπανία, Καλαβρία, Bruttium, Απουλία).[7]
Στο LGPN καταχωρίζεται και το παράγωγο όνομα Φοιβιανή (αντρικό Φοιβιανός), με παράλληλο τύπο Phoebiane (αυτοκρατορική περίοδος, Κάτω Ιταλία), το 2ο–3ο αι. μ.Χ.[8]
Τέλος, στο Athenian Onomasticon, αναφέρεται και το όνομα Φοιβίς (2ος αι. μ.Χ.).[9]
Ονομαστική εορτή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Στις 3 Σεπτεμβρίου, ημέρα κατά την οποία η Ορθόδοξη και η Καθολική Εκκλησία τιμούν τη μνήμη της διακόνισσας Φοίβης.[10][11] Η διάκονος Φοίβη, από τις Κεχριές Κορινθίας, αναφέρεται από τον απόστολο Παύλο στην επιστολή Προς Ρωμαίους (ιϛ΄ 1).
Αντρικός τύπος του ονόματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το όνομα σε άλλες γλώσσες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το όνομα διαδόθηκε και σε άλλες γλώσσες μέσω του λατινικού τύπου Phoebe.
- αγγλικά: Phoebe,[12] Phebe, Pheobe.
- βουλγαρικά, ουκρανικά, ρωσικά: Феба.
- γαλλικά: Phœbé.
- γερμανικά: Phöbe, Phoebe.[13]
- δανέζικα: Phoebe,[14] Føbe.[15]
- ιταλικά: Febèa.[16]
- ισπανικά, καταλανικά: Febe.[17]
- κροάτικα: Feba.
- λιθουανικά: Febė.
- νορβηγικά: Phoebe,[14] Føbe.[15]
- ολλανδικά: Febe, Phoebe.
- πολωνικά: Febe.
- σουηδικά: Febe,[18] Föbe,[19] Phebe.[20]
- φινλανδικά: Febe.[18]
Το όνομα στη μυθολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Φοίβη (θεά Άρτεμις), στην αρχαιοελληνική μυθολογία, επίθετο της θεάς Άρτεμης.
- Φοίβη, η Τιτανίδα κόρη του Ουρανού και της Γαίας· η κόρη της Λητώ ήταν μητέρα της Άρτεμης.
- Φοίβη, η κόρη του Τυνδάρεω και της Λήδας, αδελφή της Κλυταιμνήστρας.[21]
- Φοίβη, η Αμαδρυάδα που παντρεύτηκε τον Δαναό.[22]
- Φοίβη, η κόρη του Λευκίππου, του βασιλιά της Μεσσηνίας, αδελφή της Ιλαείρας και μητέρα του Μνησιλάου.[23]
- Φοίβη, η Αμαζόνα που φόνευσε ο Ηρακλής.[24]
Το όνομα στη λογοτεχνία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Φοίβη, η δεκάχρονη αδελφή του Χόλντεν, του κεντρικού ήρωα στον Φύλακα στη σίκαλη (1951) του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ (J. D. Salinger, 1919–2010).
Το όνομα στην τηλεόραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Φοίβη Μπουφφέ, πρωταγωνίστρια στην τηλεοπτική σειρά Τα φιλαράκια, που την ενσαρκώνει η Αμερικανίδα ηθοποιός Λίζα Κούντροου (Lisa Kudrow).
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα, δεύτερη έκδοση, ανατύπωση, 2005.
- ↑ «Phoebe»
- ↑ Ησίοδος, Θεογονία 414 κ.ε.
- ↑ Ομήρου Ιλιάς, Α΄ 443· Βιργιλίου Αινειάδα, iii. 251.
- ↑ Χάρης Φουνταλής, «Ελληνικά ονόματα (και ολίγη από στατιστική)» Αρχειοθετήθηκε 2015-06-22 στο Wayback Machine..
- ↑ «Πληθυσμός – Συχνότητα Ονομάτων, 2011», Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου.
- ↑ Θετίμα Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine..
- ↑ Θετίμα[νεκρός σύνδεσμος].
- ↑ Athenian Onomasticon Αρχειοθετήθηκε 2016-01-25 στο Wayback Machine..
- ↑ «Διακόνου Φοίβης»
- ↑ «Santa Febe (Phoebe)»
- ↑ Patrick Hanks και Flavia Hodges, A Concise Dictionary of First Names, Oxford Univesity Press, αναθεωρημένη έκδοση, 1997, ISBN 0-19-860094-1, σ. 199.
- ↑ Rosa και Volker Kohlheim, Duden Lexikon der Vornamen, Duden Verlag, τρίτη έκδοση, 1998, ISBN 3-411-04943-X, σ. 203.
- ↑ 14,0 14,1 «Phoebe», Nordic Names
- ↑ 15,0 15,1 «Føbe», Nordic Names
- ↑ Emidio De Felice, Dizionario dei nomi italiani, Mondadori, Μιλάνο 1986, ISBN 978-88-04-42791-9, σ. 165.
- ↑ Josep M. Albaigès i Olivart, Diccionari dels noms de noi, Persona femenins, Edicions 62, Βαρκελώνη 1995, ISBN 84-297-3991-2, σ. 84.
- ↑ 18,0 18,1 «Febe», Nordic Names
- ↑ «Föbe», Nordic Names
- ↑ «Phebe», Nordic Names
- ↑ Ευριπίδης, Ιφιγένεια εν Αυλίδι, 50.
- ↑ Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, Β΄ 1. § 5.
- ↑ Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, Γ΄ 10. § 3
- ↑ Διόδωρος Σικελιώτης, Δ΄ 16.