Τσαγκαράδα
Συντεταγμένες: 39°23′17.24″N 23°10′22.68″E / 39.3881222°N 23.1729667°E
| Τσαγκαράδα | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Αποκεντρωμένη Διοίκηση | Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας |
| Περιφέρεια | Θεσσαλίας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Μαγνησίας |
| Δήμος | Ζαγοράς - Μουρεσίου |
| Δημοτική Ενότητα | Μουρεσίου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Θεσσαλία |
| Νομός | Μαγνησίας |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 415 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 37012 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Η Τσαγκαράδα είναι οικισμός της Θεσσαλίας στο Πήλιο και την Περιφερειακή Ενότητα Μαγνησίας.[1][2]
Γενικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Τσαγκαράδα βρίσκεται στις ανατολικές πλαγιές του Πηλίου σε υψόμετρο 420 μέτρα[1] ενώ απέχει περίπου 46 χλμ. Α. του Βόλου και 25 χλμ. ΝΑ. από τη Ζαγορά (έδρα του δήμου). Αποτελεί παραδοσιακό οικισμό[3] και δημοφιλές τουριστικό θέρετρο με πολλές ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις. Είναι κτισμένο σε περιοχή κατάφυτη από οξιές, καστανιές και διαθέτει πανοραμική θέα προς το Αιγαίο πέλαγος.[1]
Το χωριό αποτελείται από τέσσερεις μικρότερους οικισμούς, οι οποίοι παίρνουν το όνομά τους από τις εκκλησίες που βρίσκονται στις κεντρικές πλατείες: Άγιοι Ταξιάρχες που είναι και ο παλαιότερος οικισμός, Αγία Παρασκευή και Άγιος Στέφανος, που βρίσκονται κατά μήκος του δημόσιου δρόμου, και Αγία Κυριακή, η οποία βρίσκεται χαμηλά στην πλαγιά του βουνού προς τη θάλασσα.[4]
Ονομασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το τοπωνύμιο «Τσαγκαράδα» στάθηκε αφορμή να διατυπωθούν πολλές αντιφατικές εκδοχές. Η πιο απλοϊκή εκδοχή έχει σχέση με τα παπούτσια και βασίζεται στο ότι το χωριό κάποτε ονομαζόταν «Τσαγκαράδες». Μια άλλη εκδοχή στηρίζεται σε ετυμολογία ξένων λέξεων, κυρίως σλάβικων, που σχετίζονται με την «ωραία θέα».
Ο Τσαγκαραδιώτης λόγιος Αδρακτάς θεώρει ότι το τοπωνύμιο προέρχεται από τα «Τσαγκάρια» που στη διαλεκτό των πλανόδιων γυφτών σημαίνει «τσαντίρια». Μια άλλη εκδοχή θέλει το όνομα «Τσαγκαράδα» να προέρχεται από το αραβικό «τσαγκάρ» που σημαίνει «βράχος». Φημολογείται ότι στο βουνό της Τσαγκαράδας κατοικούσαν οι Κένταυροι κατά την αρχαιότητα. Υπήρξε επίσης το πεδίο της «Γιγαντομαχίας» και το αγαπημένο θέρετρο των θεών του Ολύμπου. Στο Πήλιο πήγαιναν για κυνήγι θεοί, βασιλιάδες και πρίγκιπες. Εδώ έγινε και ο γάμος του θνητού Πηλέα με τη θεά Θέτιδα, καθώς επίσης και ο πρώτος διαγωνισμός ομορφιάς ανάμεσα στις πανέμορφες θεές Ήρα, Αθήνα και Αφροδίτη.
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Τσαγκαράδα άρχισε να κτίζεται γύρω στο 1600. Υπάρχουν όμως ευρήματα, όπως αρχαίες οικοδομές, τάφοι και πιθάρια που χρονολογούνται γύρω στο 1363. Επίσης η περιοχή ήταν κατοικημένη στις αρχές της Μακεδονικής περιόδου καθώς και στα Βυζαντινά χρόνια. Τα πρώτα σπίτια που κτίστηκαν βρίσκονταν κοντά στην θάλασσα, αλλά εξαιτίας του φόβου που υπήρχε για τους πειρατές άρχισαν να κτίζουν όλο και πιο ψηλά. Επιπλέον, εξαιτίας του μεγάλου ποσοστού της φτωχολογιάς που υπήρχε, ο πληθυσμός της Τσαγκαράδας στράφηκε στη βιοτεχνία. Υπήρξε επίσης και έντονο μεταναστευτικό ρεύμα των περισσότερων κάτοικων του Ανατολικού Πηλίου προς τις πόλεις της Ανατολής, κυρίως στην Σμύρνη, την Αλεξάνδρεια και την Κωνσταντινούπολη.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, στα 1909 ιδρύθηκε η Νανοπούλειος σχολή, παίρνοντας το όνομα της από τον ευεργέτη Νικόλαο Νανόπουλο. Το 1985 χαρακτηρίστηκε ως Έργο Τέχνης. Αρχικά η λειτουργία της περιορίζονταν ως Οικονομικό Γυμνάσιο και αργότερα άρχισε να καλύπτει τις ανάγκες της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.[5]
Στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση αρμόδια ήταν η Αχιλλοπούλειος Εμπορική Σχολή η οποία κατασκευάστηκε το 1864, με δωρεά των Αιγυπτιωτών αδερφών Αχιλλόπουλων, αρχικά για να στεγάσει αστική σχολή, το 1905 έγινε εμπορική (όπου προσέλκυσε φοιτητές από όλα τα μέρη της Ελλάδας) ενώ αργότερα και έως το 1988 λειτουργούσε ως χώρος εκπαίδευσης μαθητών δημοτικού, γυμνάσιου και λυκείου, μέχρι που κτίστηκε το σημερινό κτήριο στέγασης Γυμνασίου - Λυκείου Τσαγκαράδας.[6]
Προσωπικότητες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Τσαγκαράδα είναι τόπος καταγωγής της πολιτικής οικογένειας Καρτάλη, καθώς και του επιχειρηματία και ευεργέτη Ευάγγελου Αχιλλόπουλου[7].
Διοικητικά - πληθυσμιακά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αναφέρεται επίσημα, μετά την Ένωση της Θεσσαλίας, το 1883 να ορίζεται έδρα του τότε δήμου Μυρεσίου και το 1912 έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Το 1997 και μέχρι το 2010 (σχέδιο Καποδίστριας) ορίστηκε έδρα του δήμου Μουρεσίου.[8] Σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι, μαζί με τον Μυλοπόταμο αποτελούν την κοινότητα Τσαγκαράδας που υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Μουρεσίου του Δήμου Ζαγοράς - Μουρεσίου και σύμφωνα με την απογραφή 2011 είχε 525 κατοίκους.[9]
Οι απογραφές πληθυσμού μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο είναι:
| Έτος | Πληθ. |
|---|---|
| 1951 | 939[10] |
| 1961 | 826[11] |
| 1971 | 626[12] |
| 1981 | 605[13] |
| 1991 | 722[14] |
| 2001 | 710[15] |
| 2011 | 543[9] |
Αρχιτεκτονική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Χαρακτηριστικό της Τσαγκάραδας αποτελεί και η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, γνωστή ως «Πηλιορείτικη». Αυτή η αρχιτεκτονική περιλαμβάνει εξαίρετα οικοδομήματα που φέρουν τη σφραγίδα της αρχοντιάς και του δημιουργικού οίστρου του αποδήμου Τσαγκαραδιώτικου στοιχείου, όπως έργα κοινής ωφέλειας (σχολεία, εκκλησίες) και αρχοντικά. Πολλά από αυτά έχουν δημιουργηθεί από την γενιά των ευεργετών οι όποιοι, όταν επέστρεψαν από την ξενιτιά, ίδρυσαν λαμπρά οικοδομήματα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η Εμπορική Σχολή, το Νανοπούλειο, το υδραγωγείο των Αγίων Ταξιαρχών και η κατασκευή του δρόμου Τσαγκαράδας- Μηλεών.
Αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κρυφό Σχολειό
Κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας στη μέση ενός θεόρατου και απόκρημνου βράχου που δέρνεται από τα άγρια κύματα του Αιγαίου πελάγους, δίπλα από την παραλία της Φακίστρας βρίσκεται το Κρυφό Σχολειό (το εκκλησάκι της Παναγίας της Μεγαλομάτας). Εκεί ασκήτευε ένας καλόγερος από το 1668, ο οποίος δίδασκε στα παιδιά, κρυφά από τον Τούρκους. Η σπηλιά σώζεται και είναι επισκέψιμη στο κοινό.[16]
Παλιό γεφύρι
Στην αρχή του χωριού της Τσαγκαράδας βρίσκεται το παλιότερο και πιο γνωστό πέτρινο μονότοξο γεφύρι. Ονομάστηκε έτσι εξαιτίας της ημερομηνίας κτίσης του το 1728 και αποτελούσε τον μοναδικό χερσαίο εμπορικό δρόμο της εποχής εκείνης. Ενώνει το χωριό της Τσαγκαράδας και του Ξουριχτιού. Το μήκος του γεφυριού είναι 18 μέτρα.
Πλάτανος 1.000 ετών
Η τουριστική ατραξιόν του χωριού είναι αναμφίβολα ο χιλιόχρονος πλάτανος στην πλατεία της Αγίας Παρασκευής. Ο κορμός του έχει περίμετρο 15 μέτρα, ενώ το καλοκαίρι η σκιά του καλύπτει ολόκληρη την πλατεία.
Εκκλησίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αγία Παρασκευή
Στην κεντρική πλατεία της Τσαγκαράδας, όπου τοποθετείται και ο χιλιόχρονος πλάτανος, βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, που κτίστηκε το 1909 από τον Τσαγκαραδιώτη ευεργέτη Νικόλαο Στακό. Γιορτάζει στις 26 Ιουλίου. Τη μέρα αυτή διοργανώνεται λαϊκό πανηγύρι στην πλατεία. Η εκκλησία λειτουργεί κανονικά κάθε Κυριακή και σε όλες τις γιορτές.
- Άγιος Ταξιάρχης
Στην πρώτη συνοικία της Τσαγκαράδας βρίσκεται η πλατεία και η εκκλησία των Αγίων Ταξιαρχών. Άξιο αναφοράς αποτελεί το τέμπλο Βενετσιάνικου τύπου που χρονολογείται το 1749. Η κατασκευή του τέμπλου αποπερατώθηκε τρία χρόνια μετά το χτίσιμο της εκκλησίας (1746).[6] Η εκκλησία αυτή γιορτάζει στις 6 Σεπτεμβρίου.
- Άγιος Στέφανος
Το 1772 (ή το 1805 σύμφωνα με άλλη πηγή) κτίστηκε η εκκλησία του Αγίου Στεφάνου, η οποία στη διάρκεια του 20ου αιώνα υπέστη ζημίες με αποτέλεσμα τη μείωση του ύψους της. Αξιοθέατα είναι ο αρχιερατικός θρόνος και το ιδιαίτερο τέμπλο.[17] Γιορτάζει στις 2 Αυγούστου.
Παραλίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Τσαγκάραδα είναι γνωστή για τις παραλίες της εξαιτίας των κρυστάλλινων, γαλαζοπράσινων και εξαιρετικά καθαρών νερών. Αυτές είναι:
Μυλοπόταμος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η παραλία του Μυλοπόταμου είναι μια από τις πιο γνωστές πανελλαδικά, εξαιτίας του επιβλητικού τοπίου και των απόκρημνων βράχων που καταλήγουν σε μια θαυμάσια βοτσαλωτή αμμουδιά. Η παραλία χωρίζεται στα δύο από έναν βράχο που εισχωρεί στη θάλασσα. Διάμεσου όμως ενός φυσικού ανοίγματος ενώνονται οι δυο παραλίες.[18]
Φακίστρα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η παραλία της Φακίστρας χαρακτηρίζεται από την άγρια και μαγευτική ομορφιά της. Είναι περιτριγυρισμένη από απότομα βράχια πού συγκροτούν έναν κολπίσκο. Επειδή όμως είναι ανέγγιχτη από κάθε είδους ανθρώπινη παρέμβαση είναι σχετικά απομονωμένη και "αναξιοποίητη".[16]
Καραβοστασιά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Λέγεται επίσης και Καραβοτσακσιά (καράβι+ τσακίζω) επειδή πιθανολογείται ότι στα βράχια της, στη διάρκεια μιας θαλασσοταραχής, καταστράφηκε ένα μέρος του στόλου του Πέρση βασιλιά Ξέρξη. Η τοποθεσία της είναι ανάμεσα σε αυτές της Φακίστρας και του Μυλοπόταμου. Επειδή η παραλία δεν είναι αμμώδης, προσφέρει ένα απόκρημνο και βραχώδες τοπίο.[19] Πιθανολογείται ότι στη διάρκεια της Μακεδονικής και Βυζαντινής περιόδου βρίσκονταν εκεί η αρχαία πόλη Κασθαναία.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 58. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 162.
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 34. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 12.
- ↑ NEWSROOM (20 Φεβρουαρίου 2020). «Εξήντα πέντε οι παραδοσιακοί οικισμοί στη Μαγνησία». Magnesia News. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2024.
- ↑ «Τσαγκαράδα: Η φύση συναντά την παράδοση (Visit Pilio)». 10 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2024.
- ↑ «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού | Νανοπούλειος Σχολή στην Τσαγκαράδα (Πηλίου) Μαγνησίας». odysseus.culture.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2024.
- ↑ 6,0 6,1 Συμβουλίδης, Xάρης (20 Οκτωβρίου 2022). «Τσαγκαράδα: Ο μαγευτικός μικρόκοσμος του Πηλίου με τα μονοπάτια και τις ρεματιές». travel.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2024.
- ↑ Σπυρίδων Θ. Καμαλάκης, Η ευεργετική προσφορά του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού. Αιγυπτιώτες Εθνικοί Ευεργέτες, εκδόσεις Αγγελάκη, Αθήνα 2011, σελ. 91, 111.
- ↑ «Τσαγκαράδα Μαγνησίας». Διοικητικές μεταβολές των ΟΤΑ. Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2024.
- ↑ 9,0 9,1 ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10620 (σελ. 146 του pdf)
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Μαρτίου 1951, σελ. 143 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1951_1.pdf.
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961, σελ. 138 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1961_1.pdf.
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971, σελ. 134 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1971_1.pdf.
- ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 5 Απριλίου 1981, σελ. 147 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1981_1.pdf.
- ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17 Μαρτίου 1991, σελ. 177 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1991_1.pdf.
- ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001, σελ. 178 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_2001_1.pdf.
- ↑ 16,0 16,1 Τουρούτογλου, Αναστασία (25 Απριλίου 2023). «Μυλοπόταμος, Νταμούχαρη, Φακίστρα: Οι υπέροχες παραλίες του Κεντρικού Πηλίου». travel.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2024.
- ↑ «Εκκλησίες της Τσαγκαράδας». www.topoguide.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2024.
- ↑ «Παραλία Μυλοπόταμος, Τσαγκαράδα». TravelGreece365. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2024.
- ↑ «Ο όρμος της Καραβοστασιάς στην Τσαγκαράδα». Enjoy Thessaly. 2 Ιουνίου 2024. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2024.