Τολοφώνα Φωκίδας
Συντεταγμένες: 38°22′3.94″N 22°11′37.36″E / 38.3677611°N 22.1937111°E
| Τολοφώνα | |
|---|---|
Χάρτης  | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα[1] |
| Περιφέρεια | Στερεάς Ελλάδας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Φωκίδας |
| Δήμος | Δωρίδος |
| Δημοτική Ενότητα | Τολοφώνος |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Νομός Φωκίδος |
| Υψόμετρο | 100 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 231 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Βιτρινίτσα |
| Ταχ. κώδικας | 330 56 |
| Τηλ. κωδικός | 22660 |
Η Τολοφώνα (επίσημα Τολοφών) είναι πεδινό χωριό στη Δωρίδα του Νομού Φωκίδας, σε υψόμετρο 100 μέτρα.[2][3]
Γεωγραφία - Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Τολοφώνα βρίσκεται στα δυτικά όρια του Δήμου Δωρίδας, απέχει 44,5 χλμ. από τη Ναύπακτο και 6 χλμ. από την Ερατεινή. Η παλαιά ονομασία του χωριού ήταν Βιτρινίτσα και το 1927 μετονομάστηκε με το ΦΕΚ: 206/1927[4]. Το Βιτρινίτσα είναι σλάβικο προσωνύμιο που σημαίνει «ανεμοχώρι». Το σύγχρονο όνομα προέρχεται από την αρχαία πόλη Τολοφώνα στην οποία, σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, αποδίδονται τα αρχαία ερείπια που έχουν εντοπιστεί από αρχαιολογικές έρευνες κοντά στο χωριό. Έχει βρεθεί αρχαίο οχυρωματικό τείχος, που πιστεύεται ότι αποτελούσε περίβολο αρχαίας ακρόπολης. Άλλοι αρχαιολόγοι όμως ισχυρίζονται ότι η σημερινή Τολοφώνα είναι χτισμένη στα ερείπια της αρχαίας Οιάνθειας και ότι η αρχαία Τολοφώνα βρισκόταν στη θέση του χωριού Άγιοι Πάντες του Γαλαξιδίου[5]. Αξιοθέατα του χωριού είναι τα εναπομείναντα ίχνη του ναού της Ευαγγελίστριας Πολυπορτούς, βυζαντινής εποχής[6], χτισμένου στη θέση Παλαιόκαστρο δίπλα στη κοίτη του χείμαρρου Ξεριά καθώς και η πέτρινη βρύση του χωριού, από την εποχή της Τουρκοκρατίας.
Σύμφωνα με το χρονικό του Γαλαξειδίου, περί το 1081 ή το 1085 στην περιοχή εισέβαλαν οι Νορμανδοί του Ροβέρου Γυϊσκάρδου, οι οποίοι αποκρούστηκαν από τους κατοίκους της περιοχής με την βοήθεια των Γαλαξειδιωτών.
Η Τολοφώνα έχει υποστεί τρεις μεγάλες καταστροφές από την απελευθέρωση της έως και σήμερα. Κατά την απελευθέρωση το χωριό πυρπολήθηκε με σημαντικότερο πλήγμα την καταστροφή της εκκλησίας του χωριού του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου. Αργότερα με την προσωρινή επανάκτησή της από τους Τούρκους ο πληθυσμός κατέφυγε στα βουνά ενώ όσοι δεν έφυγαν σφαγιάστηκαν.
Κατά την περίοδο της ιταλικής κατοχής εκτελέστηκε ως εχθρός του καθεστώτος ο πρόεδρος του χωριού Ι. Δασκαλόπουλος και πυρπολήθηκε εκ νέου το χωριό. Ως αποτέλεσμα αυτής της πυρκαγιάς ήταν να καταστραφούν σημαντικά δημόσια κτήρια που υπήρχαν στο χωριό, όπως το Ειρηνοδικείο, το Γυμνασιαρχείο και το ληξιαρχείο με αποτέλεσμα όλες οι πληροφορίες για τους προγόνους των κατοίκων να χαθούν.
Διοικητικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1835 αναφέρεται επίσημα, μετά την απελευθέρωση ως Βιτρινίτσα να ορίζεται έδρα του τότε δήμου Τολοφώνος και το 1927 να μετονομάζεται σε Τολοφών.[7] Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 293 κατοίκους και με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης από το 2011 μαζί με την Παραλία Τολοφώνος συναποτελούν την Τοπική Κοινότητα Τολοφώνος της Δημοτικής Ενότητας Τολοφώνος του Δήμου Δωρίδος[8].
Απογραφές πληθυσμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Απογραφή | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 576[9] | 545[10] | 443[11] | 374[12] | 346[13] | 300[14] | 293 |
Προσωπικότητες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κώστας Τριανταφύλλου: ιστορικός, δικηγόρος
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Πύργος Τολοφώνος από το http://www.kastra.eu/
- Τολοφώνα - Ερατεινή Αρχειοθετήθηκε 2016-04-29 στο Wayback Machine. από το http://odysseus.culture.gr Αρχειοθετήθηκε 2008-02-14 στο Wayback Machine.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 219, τομ. 33.
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 57. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 302.
- ↑ «Πανδέκτης: Vitrinitsa -- Tolofon». pandektis.ekt.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2017.
- ↑ «Τολοφώνα - Φωκίδα | Terrabook». Φωκίδα | Terrabook. https://greece.terrabook.com/phocis/el/page/tolofona. Ανακτήθηκε στις 2017-09-16.
- ↑ «Ψηφιακοί Δελφοί > Φωκίδα > Σημαντικές Θέσεις > Τολοφώνα-Ερατείνη». www.delphi.diadrasis.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2017.
- ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών». ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2020.
- ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10671 (σελ. 197 του pdf)
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Μαρτίου 1951, σελ. 180 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1951_1.pdf.
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961, σελ. 173 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1961_1.pdf.
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971, σελ. 170 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1971_1.pdf.
- ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 5 Απριλίου 1981, σελ. 181 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1981_1.pdf.
- ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17 Μαρτίου 1991, σελ. 227 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_1.pdf.
- ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001, σελ. 226 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_1.pdf.