Πάολο Μαντεγκάτσα
.jpg)
Ο Πάολο Μαντεγκάτσα (Paolo Mantegazza, 31 Οκτωβρίου 1831 – 28 Αυγούστου 1910) ήταν Ιταλός νευρολόγος, φυσιολόγος και ανθρωπολόγος, γνωστός για τις πειραματικές του έρευνες σχετικώς με τις επιπτώσεις των φύλλων κόκας στην ανθρώπινη ψυχή, ενώ ήταν και συγγραφέας μυθοπλασίας.
Βιογραφικά δεδομένα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Μαντεγκάτσα γεννήθηκε στη Μόντσα και ήταν γιος της νοσοκόμας Λάουρα Σολέρα-Μαντεγκάτσα (1813-1873), η οποία είχε φροντίσει τον ίδιο τον Γαριβάλδη όταν ο τελευταίος ήταν τραυματίας. Αφού πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της φοιτητικής ζωής του στα πανεπιστήμια της Πίζας και του Μιλάνου, πήρε πτυχίο ιατρικής από το Πανεπιστήμιο της Παβίας το 1854. Αφού ταξίδεψε στην Ευρώπη, την Ινδία και την Αμερική, εργάσθηκε ως γιατρός στην Αργεντινή και την Παραγουάη. Επιστρέφοντας στην Ιταλία το 1858 διορίσθηκε ως χειρουργός στο νοσοκομείο του Μιλάνου, αλλά και ως καθηγητής της Γενικής Παθολογίας στην Παβία. Το 1870 διορίσθηκε καθηγητής της Ανθρωπολογίας στο Ινστιτούτο Ανώτερων Σπουδών (Istituto di Studi Superiori) της Φλωρεντίας. Στη Φλωρεντία ίδρυσε το πρώτο Μουσείο Ανθρωπολογίας και Εθνολογίας στην Ιταλία και αργότερα την Ιταλική Ανθρωπολογική Εταιρεία. Από το 1865 έως το 1876 ήταν βουλευτής της Μόντσα στο κοινοβούλιο της Ιταλίας, και στη συνέχεια εκλέχθηκε στην Γερουσία της Δημοκρατίας. Υπήρξε στόχος έντονων επικρίσεων, εξαιτίας του βαθμού στον οποίο ασκούσε τη ζωοτομία.
Σε μια εποχή που η επιστήμη και ο πολιτισμός στην Ιταλία επηρεάζονταν ακόμη έντονα από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ο Μαντεγκάτσα ήταν ένθερμος φιλελεύθερος και υπερασπίστηκε τις ιδέες του Δαρβινισμού στην ανθρωπολογία, καθώς οι έρευνές του βοήθησαν στο να καθιερωθεί ως η «φυσική ιστορία του ανθρώπου». Από το 1868 έως το 1875 διατηρούσε αλληλογραφία με τον ίδιο τον Κάρολο Δαρβίνο. Η φυσική ιστορία του Μαντεγκάτσα, ωστόσο, πρέπει να θεωρηθεί ως ενέχουσα τον φυλετικό και κοινωνικό δαρβινισμό, που είναι εμφανής στο «Μορφολογικό δένδρο των ανθρώπινων φυλών». Αυτό το δένδρο χαρτογραφεί τρεις αρχές: 1) Μια ενιαία ευρωπαϊκή μετα-αφήγηση ελέγχει όλους τους πολιτισμούς του κόσμου. 2) Η ανθρώπινη ιστορία απεικονίζεται ως προοδευτική, με τον Ευρωπαίο άνθρωπο ως το αποκορύφωμα της προόδου και της αναπτύξεως. 3) Τέλος, οι διαφορετικές φυλές κατατάσσονται σε μια ιεραρχική δομή. Αν κάποιος οραματιστεί ένα δέντρο, η Αρία φυλή είναι ο κορυφαίος κλάδος, ακολουθούμενος από τους Πολυνησίους, τους Σημίτες, τους Ιάπωνες και ούτω καθεξής, έως τον κατώτατο κλάδο, τους «Νεγροειδείς» (Negritos). Ο Μαντεγκάτσα σχεδίασε επίσης ένα «Αισθητικό Δένδρο της Ανθρώπινης Φυλής» με παρόμοια συμπεράσματα.
Ο Πάολο Μαντεγκάτσα πίστευε επίσης ότι φαρμακευτικές ουσίες και ορισμένες τροφές θα άλλαζαν την ανθρωπότητα στο μέλλον και υπερασπίσθηκε την πειραματική διερεύνηση και τη χρήση της κοκαΐνης ως ένα από αυτά τα θαυματουργά φάρμακα. Στη Νότια Αμερική είχε δει τη χρήση των φύλλων της κόκας από τους ντόπιους και, όταν επέστρεψε από εκεί δοκίμασε την επίδρασή της στον εαυτό του, το 1859. Στη συνέχεια συνέγραψε μια εργασία με τίτλο Sulle Virtù Igieniche e Medicinali della Coca e sugli Alimenti Nervosi in Generale (= «Σχετικώς με τις υγιεινές και φαρμακευτικές ιδιότητες της κόκας και γενικώς για τις τροφές που επιδρούν στο νευρικό σύστημα»). Σημείωσε με ενθουσιασμό την ισχυρή διεγερτική επίδραση της κοκαΐνης στα φύλλα της κόκας στη συνείδηση:
«...Χλεύασα τους φτωχούς θνητούς που ήταν καταδικασμένοι να ζουν σε αυτόν τον λυμεώνα των δακρύων, ενώ εγώ, πάνω στις φτερούγες δύο φύλλων κόκας, πετούσα ανάμεσα στα διαστήματα 77.438 λέξεων, με την καθεμιά να είναι πιο υπέροχη από την προηγούμενη... Μία ώρα αργότερα, ήμουν αρκετά ήρεμος, ώστε να γράψω αυτά τα λόγια με σταθερό χέρι: Ο Θεός είναι άδικος στο ότι έπλασε τον άνθρωπο ανίκανο να ανθέξει το αποτέλεσμα της κόκας για όλη του τη ζωή. Θα προτιμούσα να έχω διάρκεια ζωής δέκα έτη με κόκα, παρά 10.000.000.000.000.000.000.000 αιώνες χωρίς κόκα.»
Ο Μαντεγκάτσα πέθανε στο Σαν Τερέντσο, κοντά στη Λα Σπέτσια, σε ηλικία 78 ετών. Ήταν έγγαμος, με τη Μαρία Μαντεγκάτσα.
Μερική εργογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα δημοσιευμένα έργα του Πάολο Μαντεγκάτσα περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:
- Fisiologia del Dolore (= «Φυσιολογία του πόνου», 1880)
- Elementi d'igiene (= «Στοιχεία Υγιεινής», 1875)
- Fisonomia e Mimica (= «Φυσιογνωμική και μιμητική», 1883)
- Gli Amori degli Uomini (= «Οι ερωτικές σχέσεις του ανθρώπου», 1885)
- Fisiologia dell'odio, (= «Φυσιολογία του μίσους», 1889)
- Fisiologia della Donna = «Φυσιολογία της γυναικός», 1893)
- Fisiologia dell'Amore (= «Φυσιολογία του έρωτα», 1896)
Οι φιλοσοφικές και κοινωνικές απόψεις του Μαντεγκάτσα εκδόθηκαν σε έναν τόμο 1.200 σελίδων το 1871, υπό τον τίτλο Quadri della Natura Umana. Feste ed Ebbrezze (= «Εικόνες της ανθρωπίνης φύσεως»). Πολλοί θεωρούν αυτό το έργο ως το αριστούργημά του. Οι μετέπειτα εκδόσεις είναι δίτομες.
Ως συγγραφέας μυθοπλασίας, ο Μαντεγκάτσα υπήρξε πολύ πρωτότυπος. Συνέγραψε ένα μυθιστόρημα με θέμα τον γάμο μεταξύ ανθρώπων με ασθένεια, με τίτλο Un Giorno a Madera (= `Ενα πρωινό στη Μαδέρα, 1876), που έκανε αίσθηση. Λιγότερο γνωστό είναι το μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας και µελλοντολογίας L'Anno 3000 (= «Το έτος 3000»), που γράφτηκε το 1897. Σε αυτό, ο Μαντεγκάτσα προβλέπει με αξιοσημείωτη ακρίβεια σημαντικές κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές εξελίξεις που έλαβαν χώρα μόλις στα τέλη του 20ού αιώνα, όπως η αποτυχία των κομμουνιστικών καθεστώτων και η εμφάνιση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, αλλά και τεχνικές, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η χρήση αιρ-κοντίσιον σε όλα τα οχήματα. Συνέγραψε επίσης το μυθιστόρημα Testa (= «Κεφαλή», 1887), ως μία συνέχεια στο γνωστό τότε μυθιστόρημα Καρδιά του φίλου του Εντμόντο Ντε Αμίτσις.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 124834478. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 (Αγγλικά) ISFDB. 143555. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 (Ιταλικά) Vegetti Catalog of Fantastic Literature. 13486.
- ↑ «Annuaire prosopographique : la France savante» 107705. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb124834478. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ CONOR.SI. 49328995.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2015.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2019.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 (Ιταλικά) storia.camera.it. paolo-mantegazza-18311031. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2019.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Το παρόν λήμμα ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Mantegazza, Paolo» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 17 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σελ. 602
- Το λήμμα «Μαντεγκάτσα Παύλος» στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 17
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Η αλληλογραφία Δαρβίνου-Μαντεγκάτσα
- Giovanni Landucci: Darwinismo a Firenze. Tra scienze e ideologia (1860-1900), εκδ. Olschki, Φλωρεντία 1977, κεφ. 4 και 5
- Giovanni Landucci: L'occhio e la mente. Scienza e filosofia nell'Italia dell'Ottocento, εκδ. Olschki, Φλωρεντία 1987, κεφ. 3, ISBN 88-222-3509-6
- Paola Govoni: Un pubblico per la scienza. La divulgazione scientifica nell'Italia in formazione, εκδ. Carocci, Ρώμη 2002, κεφ. 5: «Paolo Mantegazza. I rischi della divulgazione»
- Nicoletta Pireddu: Antropologi alla corte della bellezza. Decadenza ed economia simbolica nell'Europa fin de siècle, Fiorini, 2000, κεφ. 2: «Ethnos/Hedone/Ethos: Paolo Mantegazza, antropologo delle passioni»
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Βιβλία του Π. Μαντεγκάτσα στο Project Gutenberg
- Έργα της/του ή για την/τον Πάολο Μαντεγκάτσα στο Internet Archive
- www.paolomantegazza.it Το έργο του Quadri della natura umana. Feste ed ebbrezze
- Ο Μαντεγκάτσα για την επίδραση της κόκας στο Cocaine.org