Μπζεζίνι
Συντεταγμένες: 51°48′N 19°45′E / 51.800°N 19.750°E
| Μπζεζίνι | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
  Μπζεζίνι | |||
| Χώρα | Πολωνία | ||
| Διοικητική υπαγωγή | Πόβιατ Μπζεζίνι | ||
| Ίδρυση | 13ος αιώνας[1] | ||
| Έκταση | 29,58 km² | ||
| Πληθυσμός | 12.117 (31 Μαρτίου 2021)[2] | ||
| Ταχ. κωδ. | 95-060 | ||
| Ζώνη ώρας | UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα) | ||
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος | ||
 Σχετικά πολυμέσα | |||
Το Μπζεζίνι (πολωνικά: Brzeziny, προφέρεται: [bʐɛˈʑinɨ], γίντις: Brezin) είναι πόλη στο Βοεβοδάτο Λοτζ της Πολωνίας, περίπου 20 χλμ ανατολικά του Λοτζ. Είναι η πρωτεύουσα του Πόβιατ Μπζεζίνι και έχει πληθυσμό 12.514 κατοίκων (2016).[3] Κάποτε ήταν ένα ακμάζων εβραϊκό στετλ, διάσημο για τους ράφτες του.[4]
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο πρώτος οικισμός στην τοποθεσία της σημερινής πόλης Μπζεζίνι υπήρξε κατά τον 13ο αιώνα. Τα πρώτα αποδεικτικά στοιχεία του χάρτη της πόλης χρονολογούνται από το 1332. Η πόλη διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εμπορίου μεταξύ της Ρωσίας και της πολωνικής πόλης Τόρουν από τον 15ο έως τον 17ο αιώνα. Ιδιαίτερης οικονομικής σημασίας ήταν η χειροτεχνία και η ραπτική.
Το Μπζεζίνι ήταν ένας από τους παλαιότερους εβραϊκούς οικισμούς στην Πολωνία και ήταν γνωστός ως Κρακούβεκ (Krakówek, «Μικρή Κρακοβία»). Η Πολωνή ευγενής Άννα Γουασότσκα έφερε τους πρώτους Εβραίους υφαντές στο Μπζεζίνι και το 1547 έγινε η πρώτη αναφορά σε έναν εβραϊκό πληθυσμό.[5]
Το 1793, μετά το δεύτερο διαμελισμό της Πολωνίας, η πόλη και η περιοχή προσαρτήθηκαν στο Βασίλειο της Πρωσίας ως Νότια Πρωσία. Τον Ιούλιο του 1807, μετά τη Συνθήκη του Τιλσίτ, η πόλη μεταφέρθηκε στο Δουκάτο της Βαρσοβίας και μετά τον Ιούνιο του 1815, έγινε μέλος του Ρωσικού Βασιλείου της Πολωνίας το 1916. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι αυστριακοί και γερμανικοί στρατοί ήταν πολύ δραστήριοι στην περιοχή. Ο Πρώσος στρατηγός Καρλ Λίτζμαν κέρδισε εδώ μια σημαντική μάχη εναντίον του ρωσικού στρατού και κέρδισε το ψευδώνυμο «το λιοντάρι του Μπζεζίνι». Από τον Νοέμβριο του 1916, με την Πολωνία να καταλαμβάνεται ως επί το πλείστον από αυστριακούς και γερμανικούς στρατούς, το αυτόνομο Βασίλειο της Πολωνίας (Królestwo Regencyjne) κυβερνούσε την περιοχή μέχρι τη διακήρυξη της Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας το 1918.
Από το 1939 και τη γερμανική κατοχή της Πολωνίας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ολόκληρη η περιοχή αποτελούσε μέρος του διαβόητου Ράιχσγκαου Βάρτελαντ, το οποίο διοικούνταν από τον Όμπεργκρουπενφυρερ της Σούτσσταφφελ, Άρτουρ Γκράιζερ. Η πόλη μετονομάστηκε σε Λύβενστατ (Löwenstadt) προς τιμήν του για να τιμήσει τον Καρλ Λίτζμαν. Ένα γκέτο ιδρύθηκε στις αρχές του 1940 και περίπου 6.000 Εβραίοι από το Μπζεζίνι φυλακίστηκαν εκεί. Πολλοί πέθαναν εκεί από πείνα, ασθένειες και δολοφονίες από τους Γερμανούς. Κάποιοι Πολωνοί προσπάθησαν να βοηθήσουν εισάγοντας λαθραία τρόφιμα στο γκέτο. Το 1942, εκατοντάδες ηλικιωμένοι, άρρωστοι και μητέρες με παιδιά στάλθηκαν στο στρατόπεδο εξόντωσης Χέλμνο και αμέσως εξοντώθηκαν με αέριο. Άλλοι απελάθηκαν στο γκέτο του Λοτζ, όπου οι περισσότεροι πέθαναν ή στάλθηκαν αργότερα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς. Περίπου 200 έως 300[6] από τους 6.850 Εβραίους που ζούσαν στο Μπζεζίνι στην αρχή του πολέμου επέζησαν.
Στις 18 Ιανουαρίου 1945, ο Κόκκινος Στρατός έφτασε στο Μπζεζίνι.
Αδελφοποιημένες πόλεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Μπζεζίνι έχει αδελφοποιηθεί με τις:
Σαιντ-Αλμπάν (Ωτ-Γκαρόν), Γαλλία (2010)
Σαλγκαρέντα, Ιταλία, (2010)
Αξιοσημείωτοι κάτοικοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Άντζεϊ Φριτς Μοντζέφσκι (1503-1572), Πολωνός αναγεννησιακός λόγιος, ανθρωπιστής και θεολόγος, όπου ονομάστηκε «ο πατέρας της πολωνικής δημοκρατίας».
- Γκζέγκος Πάβεου του Μπζεζίνι (περ. 1525-1591), συγγραφέας και θεολόγος
- Άνταμ Μπούρσκι (περ. 1560-1611), Πολωνός φιλόσοφος
- Αμπράχαμ Ίτσεκ Τουσχίνσκι (1886-1942), επιχειρηματίας
- Γκέοργκ Βάναγκατ (1916-2006), νομικός
- Ζμπίγκνιεφ Ζαμαχόφσκι (1961-), Πολωνός ηθοποιός
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ bdl
.stat .gov .pl /api /v1 /data /localities /by-unit /051011521011-0977025?var-id=1639616&format=jsonapi. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2022. - ↑ Population. Size and Structure and Vital Statistics in Poland by Territorial Division in 2016, as of December 31 (PDF). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. 2017. σελ. 114.
- ↑ Τουσίνσκι, Ντάβιντ. «Brzeziny, Poland [Pages 144-147»]. Yizkor Book Project. http://www.jewishgen.org/yizkor/brzeziny/brz144.html. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2017.
- ↑ «History - Jewish community in Brzeziny» (στα πολωνικά). Virtual Shtetl. sztetl.org.pl (Μουσείο της Ιστορίας των Πολωνοεβραίων). https://sztetl.org.pl/en/towns/b/773-brzeziny/99-history/137132-history-of-community. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ Μέγκατζι, Τζέφρι (2012). Encyclopedia of Camps and Ghettos. Μπλούμιγκτον (Ιντιάνα): University of Indiana Press. σελ. Volume II, 44–46. ISBN 978-0-253-35599-7.