Μοσχονήσια

Τα Μοσχονήσια είναι συστάδα νησίδων και σκοπέλων της Μικράς Ασίας που βρίσκονται στη νότια είσοδο του Αδραμυττηνού κόλπου, απέναντι από τη Λέσβο. Ανήκουν στην Επαρχία Μπαλικεσίρ της Τουρκίας. Πρόκειται για τις αρχαίες «Εκατόνησους» ή «Ασκανίους νήσους».

Η μεγαλύτερη από τις νησίδες λέγεται Μοσχόνησος. Σύμφωνα με τον Αϊβαλιώτη Φώτη Κόντογλου, ονομάστηκε έτσι μαζί με τα άλλα νησάκια (Μοσχονήσια) «από το όνομα ενός κουρσάρου Μόσκου που λημέριαζε πάνω τους». Η απέναντι μικρασιατική ακτή σχηματίζει τα λιμάνια των Κυδωνίων (σημερινό Αϊβαλί).

Νησιά του συμπλέγματος

Χάρτης της περιοχής

Το μεγαλύτερο νησί είναι το Μοσχονήσι ή Μοσχόνησος, το οποίο συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού του συμπλέγματος. Άλλο κατοικημένο νησί είναι το Κρεμμύδι, νησίδα που παρεμβάλλεται ανάμεσα στο Αϊβαλί και το Μοσχονήσι, με τα οποία συνδέεται με γέφυρες. Το δεύτερο μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος είναι ο Πύργος, που βρίσκεται βορειότερα του μεγαλύτερου νησιού και είναι ακατοίκητο. Από τα υπόλοιπα νησιά του συμπλέγματος τα μεγαλύτερα είναι ο Κάλαμος, το Γυμνό, ο Λειψός και το Μοσχόπουλο. Άλλα μικρότερα νησιά του συμπλέγματος είναι οι νησίδες Αγκίστρι, Αδιάβατος, Αιγιαλονήσι, Δασκαλιό, Ζεφύρι, Καλαμόπουλο, Καλαμάκια, Πέρα Μόσχος, Λίχα, Πελαγονήσι, Πλάτη, Τάλιανος, Κόπανος, Πετρούσα, Ουλιά, Σκλαβονήσι και Ψαριανό.

Οι περισσότεροι κάτοικοί τους, ύστερα από την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1924, είναι Τουρκοκρητικοί.

• Μοσχονήσια (τουρκ. Cunda Adaları, Yund Adaları, Ay Adaları, Moshonisya) ή Εκατονήσια
  • Μοσχονήσι (τουρκ. Cunda, Alibey, Yunda, Yund) ή Εκατονήσι ή Νάσος ή Απολλόνησο
  • Πύργος (τουρκ. Büyük Maden) ή Ποροσελήνη
  • Κάλαμος (τουρκ. Kara Ada, Kamış, Kamışada, Kalınada, Akvaryum, Karaada)
  • Γυμνό (τουρκ. Çıplak) ή Χαλκίς
  • Λειψός (τουρκ. Göz)
  • Μοσχόπουλο (τουρκ. Pınar, Kılavuz, Klavuz) ή Πέρα Μόσχος
  • Κρεμμύδι (τουρλ. Lale, Dolap, Soğan) ή Κρεμμυδόνησο ή, Ντουλάπι
  • Τάλιανος (τουρκ. Tavuk, Aya Yani, Kilise, Dalyan, Taliani) ή Αϊ Γιάννης, ή Πρόδρομος
  • Νησοπούλα (τουρκ. Kumru) ή Άγιος Νικόλας
  • Λείος (τουρκ. Büyük İlyosta, Güneş, İlyosta, Fener) ή Έλεος
  • Αιγιαλονήσι (τουρκ. Küçük İlyosta)
  • Αδιάβατος (τουρκ. Küçük Maden)
  • Καλαμόπουλο (τουρκ. Yuvarlak)
  • Βραχονησίδα Πύργος ((τουρκ. Pirgos Kayalıkları)
  • Λίχα (τουρκ. Poyraz, İncirli, Yellice, Leyah)
  • Πουλάκια ((τουρκ. Pulakya)
    • Πλάτη
    • Γιαλονήσι
    • Πελαγονήσι
  • Κόπανος (τουρκ. Akoğlu, Armutçuk, Kedi)
  • Ασημονήσι (τουρκ. Aslı)
  • Ψαριανό (τουρκ. Büyük Karaada)
  • Αγκίστρι (τουρκ. Çiçek, Gümüşlü)
  • Σκλαβονήσι (τουρκ. Gizli, Kör Taşla)
  • Άγιος Γιώργης (τουρκ. Güvercin, Manastır, Mozaikli Manastır)
  • Σεφέρι (τουρκ. Hasır)
  • βράχοι Δασκαλειό (τουρκ. İkiz Kayalar, Mırmırcılar)
  • Καλαμάκια (τουρκ. Kalemli, Sazlı, Oker)
  • Βραχονησίδα Χελιδόνια (τουρκ. Kırlangıç Kayaları)
  • Ουλιά (τουρκ. Kız, Kaşık)
  • Κοντού (τουρκ. Küçük Karaada, Kutu)
  • Βραχονησίδα Μουρμούρισα (τουρκ. Mırmırcalar)
  • Πετρούσα (τουρκ. Taş, Kayabaşı)
  • Κοκκινονήσι (τουρκ. Yumurta)
  • Αγιασμάτι (τουρκ. Tüzüner, Suna, Kurbağa Burnu Adası)

Πρόσωπα από τα Μοσχονήσια

• Στρατής Δούκας (1895–1983)
• Σίτσα Καραϊσκάκη (1897–1987)
• Γεώργιος Γιαγκλής (1869–1946)

Δείτε επίσης

Μοσχονήσι ή Μοσχόνησος (τουρκικά: Alibey Adası).

Βιβλιογραφία

• Φώτης Κόντογλου, Το Αϊβαλί, η πατρίδα μου, Άγκυρα, 2009
• Σίτσα Καραϊσκάκη, Μοσχονήσια: Η πατρίδα μου, Αθήνα 1973

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Μαρία Πασχάλη, «Μοσχονήσι: Τα ζουμπούλια μυρίζουν ακόμη», εφημερίδα Το Βήμα, 28/08/2011 (ανακτήθηκε 21.x.2015)
• Ευστράτιος Ι. Δράκος Μοσχονήσιος, Μικρασιανά: Ή αι Εκατόνησοι τανυν Μοσχονήσια, Τεύχος Α΄: Μικρασιανά ή γενική πραγματεία περί Εκατονήσων τα νυν Μοσχονησίων, Τεύχος Β΄: Μικρασιανά ή ιστορία των Μοσχονησίων υπό έποψιν εκκλησιαστικήν· Αθήνα χ.χ.ε.
• Αϊβαλιώτικο - Μέρος: 3 (Μοσχονήσια) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)