Μίκλος Χόρτυ
.svg)
Ο Μίκλος Χόρτυ (ουγγρ. Horthy Miklós, γερμαν. Nikolaus Horthy, 18 Ιουνίου 1868 - 9 Φεβρουαρίου 1957) ήταν Ούγγρος ναύαρχος και πολιτικός, ο οποίος διετέλεσε αντιβασιλέας της Ουγγαρίας από το 1920 έως το 1944. Ανήλθε στην εξουσία μετά την κατάπνιξη του σοβιετικού καθεστώτος υπό τον Μπέλα Κουν, το οποίο είχε επικρατήσει στη χώρα το 1919 και ηγήθηκε ενός αυταρχικού εθνικιστικού καθεστώτος. Συμμάχησε με τη Ναζιστική Γερμανία με στόχο να επανέλθουν στην Ουγγαρία περιοχές που είχαν χαθεί μετά την ήττα στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά όταν η ήττα των Γερμανών έγινε ξεκάθαρη, προσπάθησε να έρθει σε συνεννόηση με τους συμμάχους, με αποτέλεσμα τον Οκτώβριο του 1944 να καθαιρεθεί και να συλληφθεί από τους Γερμανούς. Η υστεροφημία του σήμερα στην Ουγγαρία είναι αμφιλεγόμενη.
Γεννήθηκε στο Κέντερες από οικογένεια ευγενών γαιοκτημόνων. Εισήλθε στην Ναυτική Ακαδημία του Φιούμε, απ' όπου αποφοίτησε ως αξιωματικός του Ναυτικού.[14] Το 1909-14 διετέλεσε υπασπιστής του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιωσήφ. Κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου πολέμου έδρασε ως καπετάνιος του καταδρομικού Νοβάρα στην Αδριατική σε διάφορες μικρές συγκρούσεις και επιδρομές από το λιμάνι του Κοτόρ. Στις 14-15 Μαΐου 1917 οδήγησε μια δύναμη οκτώ πλοίων και τριών υποβρυχίων εναντίον του Ιταλικού και Βρετανικού στόλου στη ναυμαχία των στενών του Οτράντο. Η ναυμαχία αυτή αποτέλεσε τη μεγαλύτερη ναυτική σύγκρουση στην Αδριατική θάλασσα κατά τη διάρκεια του πολέμου και έληξε με νίκη των Αυστριακών.[15] Στις αρχές του 1918 σημειώθηκε ανταρσία στη ναυτική βάση του Κοτόρ επηρεασμένη από τη Ρωσική Επανάσταση. Αφού κατεστάλη η ανταρσία, ο αυτοκράτορας Κάρολος αντικατέστησε τον αρχηγό του ναυτικού Μαξιμίλιαν Νιεγκόβαν με τον Χόρτυ. Ο Χόρτυ προσπάθησε να αποκαταστήσει την πειθαρχία στο στόλο αλλά κατά τους τελευταίους οκτώ μήνες του πολέμου που ήταν ανώτατος διοικητής, το ναυτικό δεν επέδειξε ιδιαίτερη δραστηριότητα. Με το τέλος του πολέμου, η Αυστροουγγαρία διαλύθηκε και η Ουγγαρία βρέθηκε χωρίς πρόσβαση στη θάλασσα. Ο στόλος πέρασε στο νεοσύστατο Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων.[16]
Η ήττα στον Ά' Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ως συνέπεια πολλές περιοχές που ανήκαν στο Βασίλειο της Ουγγαρίας και μεγάλος αριθμός Ούγγρων να βρεθούν υπό τον έλεγχο των γειτονικών κρατών της Τσεχοσλοβακίας, της Ρουμανίας και της Γιουγκοσλαβίας. Η δυσαρέσκεια που προκλήθηκε σε συνδυασμό με την αναταραχή που επικρατούσε στην Ευρώπη μετά το τέλος του πολέμου, οδήγησε σε επανάσταση υπό τον Ουγγροεβραίο κομμουνιστή Μπέλα Κουν και το Μάρτιο του 1919 η Ουγγαρία ανακηρύχθηκε σοβιετική δημοκρατία. Στις 30 Μαΐου 1919 όμως οι αντίπαλοι του κομμουνιστικού καθεστώτος συγκρότησαν αντεπαναστατική κυβέρνηση στο Σέγκεντ, το οποίο βρισκόταν υπό γαλλική κατοχή, και ο Χόρτυ ορίστηκε αρχηγός του Εθνικού Στρατού. Οι περισσότεροι που εντάχθηκαν σε αυτό το στράτευμα ήταν πρώην αξιωματικοί του διαλυμένου Αψβουργικού στρατού. Το καθεστώς του Κουν όμως κατέρρευσε κατόπιν της εισβολής της Ρουμανίας και της κατάληψης της Βουδαπέστης από το ρουμανικό στρατό στις 3 Αυγούστου. Μετά από τη πίεση της Αντάντ οι Ρουμάνοι αποχώρησαν και ο Εθνικός Στρατός του Χόρτυ εισήλθε στην πρωτεύουσα στις 16 Νοεμβρίου. Οι παραστρατιωτικές ομάδες του Χόρτυ επέβαλλαν ένα καθεστώς τρόμου, τη λεγόμενη Λευκή Τρομοκρατία, ως αντίποινα για τις διώξεις που είχαν ασκήσει οι κομμουνιστές στους αντιπάλους τους. Εκτός από σοσιαλιστές και συνδικαλιστές, στοχοποιήθηκαν οι Εβραίοι.[17]
Η νέα κυβέρνηση επανέφερε τυπικά τον θεσμό της βασιλείας και τον Μάρτιο του 1920 ο Χόρτυ διορίστηκε αντιβασιλέας. Ο πρώην αυτοκράτορας Κάρολος προσπάθησε ανεπιτυχώς δυο φορές το 1921 να επανέλθει στο θρόνο της Ουγγαρίας με τη βοήθεια φιλομοναρχικών αξιωματικών. Στα τέλη Οκτωβρίου ο Κάρολος συνελήφθη και διατάχθηκε να εγκαταλείψει την Ουγγαρία και πέθανε ένα χρόνο αργότερα στη Μαδέρα. Στις 6 Νοεμβρίου το Ουγγρικό Κοινοβούλιο κήρυξε έκπτωτη τη δυναστεία των Αψβούργων, χωρίς όμως να καταργήσει το θεσμό της μοναρχίας και έτσι ο Χόρτυ παρέμεινε αντιβασιλέας.
Ο Χόρτυ το 1927 υπέγραψε σύμφωνο φιλίας με τη φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι. Το σύμφωνό της με την Ιταλία ενέτασσε έμμεσα την Ουγγαρία στις δυνάμεις του Άξονα, ενώ η φασιστικοποίηση του καθεστώτος σημείωσε αποφασιστικό βήμα, όταν θεσμοθετήθηκε ο αντισημιτισμός με νόμο που υποχρέωνε τους Εβραίους να φέρουν ως επίρραμμα το κίτρινο άστρο. Με την βοήθεια της Γερμανίας και της Ιταλίας, η Ουγγαρία ανέκτησε πολλά από τα εδάφη που είχε στερηθεί με τη Συνθήκη του Τριανόν και όπου κατοικούσαν κατά πλειονότητα Ούγγροι. Τον Νοέμβριο του 1938 προσάρτησε τμήμα του εδάφους της Τσεχοσλοβακίας και τον Αύγουστο του 1940 απέσπασε από τη Ρουμανία το μεγαλύτερο μέρος της Τρανσυλβανίας, ενώ την άνοιξη του 1941 κατέλαβε την Κροατία.
Τον Ιούνιο του 1941, τα Ουγγρικά στρατεύματα πολέμησαν στο πλευρό των Γερμανών κατά της Σοβιετικής Ένωσης και τον Ιανουάριο του 1943, κοντά στον ποταμό Ντον, νοτίως του Βορόνεζ, οι σοβιετικές δυνάμεις αποδεκάτισαν το ουγγρικό εκστρατευτικό σώμα, το οποίο έχασε περισσότερους από τους μισούς άνδρες του και το σύνολο των αρμάτων μάχης και του υπόλοιπου οπλισμού του.
Με τη συναίνεση του Χόρτυ, το 1944 γερμανικά στρατεύματα εγκαταστάθηκαν στην Ουγγαρία. Βοηθούμενοι από τις ουγγρικές αρχές οι Γερμανοί ενέτειναν και συστηματοποίησαν τον εκτοπισμό των Εβραίων. Όταν όμως οι δυνάμεις του Άξονα άρχισαν να καταρρέουν, ο Χόρτυ επιχείρησε να έρθει σε συνεννόηση με τους Συμμάχους για τη σύναψη χωριστής ανακωχής. Οι προτάσεις του απορρίφθηκαν αλλά όταν οι ενέργειές του αυτές έγιναν γνωστές, οι Γερμανοί τον συνέλαβαν και στην θέση του έβαλαν τον Φέρεντς Σάλασι απόστρατο αξιωματικό του Στρατού και αρχηγό του Φασιστικού κόμματος "Σταυρωτό Βέλος".[18] Με την ήττα της Γερμανίας τον απελευθέρωσαν τα αμερικανικά στρατεύματα τον Μάιο του 1945. Η Γιουγκοσλαβία ζήτησε να της παραδοθεί ο Χόρτυ ως εγκληματίας πολέμου για να δικαστεί, αλλά οι Αμερικανοί αρνήθηκαν να ικανοποιήσουν αυτό το αίτημα. Ο Χόρτυ πέρασε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του στο Εστορίλ της Πορτογαλίας.
Σημειώσεις - Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 12217474b. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 (Αγγλικά) SNAC. w6tm8pd5. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Miklos-Nagybanyai-Horthy. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 4,0 4,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ p70461.htm#i704606. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
- ↑ BOE-A-1942-7372.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2021.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2021.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ Antti Matikkala: «Suomen Valkoisen Ruusun ja Suomen Leijonan ritarikunnat» (Φινλανδικά) Edita. Ελσίνκι. 2017. σελ. 497. ISBN-13 978-951-37-7005-1.
- ↑ «Numismaatikko» (Φινλανδικά) Suomen Numismaatikkoliitto. 2022. σελ. 92.
- ↑ Μίκλος Χόρτυ 1868-1957 Οι δοκιμασίες της Ουγγαρίας
- ↑ Noppen, Ryan,. Austro-Hungarian cruisers and destroyers 1914-18. Oxford,UK. ISBN 978-1-4728-1470-8. 933722361.
- ↑ Hathaway, Jane, 1962- (2001). Rebellion, repression, reinvention : mutiny in comparative perspective. Westport, Conn.: Praeger. ISBN 0-275-97010-8. 45330280.
- ↑ Gerwarth, Robert,. The vanquished : why the First World War failed to end (First American edition έκδοση). New York. ISBN 978-0-374-28245-5. 932060360.
- ↑ Ιδέες του Σύγχρονου Κόσμου, Φασισμός, Richard Tames, Εκδόσεις Σαββάλας, σελ. 38