Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές

Οι Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές είναι είτε διοικητικά όργανα ενταγμένα στο Νομικό Πρόσωπο του Κράτους είτε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (π.χ. η Επιτροπή Ανταγωνισμού).

Έχουν μεγάλο βαθμό ανεξαρτησίας απέναντι στην Κυβέρνηση καθώς, παρά το γεγονός ότι ανήκουν στο Νομικό Πρόσωπο του Κράτος, δεν υπόκεινται κατ'εξαίρεση σε ιεραρχικό έλεγχο και συνήθως ο νομοθέτης προβλέπει ένα καθεστώς αυξημένων ασυμβιβάστων και ασυλιών για αυτές, ώστε να αποφεύγονται κατά το δυνατόν οι κάθε είδους πιέσεις. Οι Α.Δ.Α. έχουν διοικητική φύση και αρμοδιότητες προς έκδοση εκτελεστών διοικητικών πράξεων. Η εξουσία των Α.Δ.Α. μπορεί να είναι είτε κανονιστικής είτε καθαρά ελεγκτικής και γνωμοδοτικής υφής.

Όμως οι Α.Δ.Α. που δεν έχουν νομική προσωπικότητα παραμένουν στον στενό πυρήνα του κράτους και περιλαμβάνονται στην Κεντρική Διοίκηση ή Δημόσιο ή Κράτος (Ν.4270/2014, περίπτωση στ' παρ. 1 άρθρου 14).

Συνταγματικά κατοχυρωμένες Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές

Υπάρχουν 5 συνταγματικά κατοχυρωμένες Ανεξάρτητες Αρχές:

1. η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (άρθρο 9Α Σ)
2. το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (άρθρο 15 § 2 Σ)
3. η Αρχή Προστασίας του Απορρήτου των Τηλεπικοινωνιών (άρθρο 19 § 2 Σ)
4. το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (άρθρο 103 § 7 Σ)
5. ο Συνήγορος του Πολίτη (άρθρο 103 § 9 Σ).

Τα μέλη των συνταγματικά κατοχυρωμένων Ανεξάρτητων Αρχών επιλέγονται, σύμφωνα με το αρ. 101Α§2 του Συντάγματος, από τη Διάσκεψη των Προέδρων με ομοφωνία ή, σε περίπτωση που αυτή δεν είναι εφικτή, με πλειοψηφία των 4/5 των μελών της. Επίσης η Διάσκεψη των Προέδρων ασκεί κοινοβουλευτική εποπτεία στις εν λόγω Ανεξάρτητες Αρχές.

Μη συνταγματικά κατοχυρωμένες Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές

Υπάρχουν και μη συνταγματικά κατοχυρωμένες Α.Δ.Α. και αυτές είναι:

• η Επιτροπή Ανταγωνισμού,
• η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (Ε.Ε.Τ.Τ.),
• η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (Ρ.Α.Ε.),
• η Εθνική Αναλογιστική Αρχή,
• η Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (Ε.Ε.Ε.Π.),
• ο Συνήγορος του Καταναλωτή,
• η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής,
• το Εθνικό Συμβούλιο Δημόσιας Υγείας (Ε.ΣΥ.Δ.Υ.),
• η Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π.) (αρ. 10 του Ν.3374/2005 & αρ. 64 του Ν.4009/2011),
• η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας και Ελέγχου των Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης (Ν.3691/2008),
• η Επιτροπή Διερεύνησης Ατυχημάτων και Ασφάλειας Πτήσεων (Ν.2912/2001),
• η Εθνική Αρχή Συντονισμού Πτήσεων (Ν. 3534/2007),
• η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) (Ν.3832/2010),
• η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε., Ν.4389/2016),
• το Σώμα Φορολογικών Διαιτητών (Σ.Φ.Δ.) (αρ. 31 του Ν.3943/2011) και
• η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων και Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων (Ν.4013/2011).
• η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (Α.Ε.Π.Π., Ν.4412/2016)
• το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο
• η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (Ε.Δ.Α.)
• η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ)
• ο Εθνικός Οργανισμός Εξετάσεων

Μέλη

Τα μέλη των Α.Δ.Α. απολαμβάνουν εκτεταμένης λειτουργικής και προσωπικής ανεξαρτησίας και δεν υπόκεινται σε ιεραρχικό έλεγχο και διοικητική εποπτεία. Διορίζονται επί θητεία (ανανεώσιμη ή μη) χωρίς να μπορούν, συνήθως, να παυθούν πριν από τη λήξη της.

Έλεγχος

Ως διοικητικές αρχές, οι Α.Δ.Α. υπόκεινται στον δικαστικό έλεγχο των πράξεων τους. Το Δημόσιο αναλαμβάνει την ευθύνη σε περίπτωση που επέλθει βλάβη ή ζημία από την δράση τους.