Πάρνωνας

Πάρνωνας - Μαλεβός
Πάρνωνας - Μαλεβός
Ύψος	1.934 μέτρα
Κορυφή	Μεγάλη Τούρλα ή Κρόνιο
Γεωγραφικά στοιχεία
Γεωγραφικό Διαμέρισμα	Πελοπόννησος

Ο Πάρνωνας (γνωστός και ως Μαλεβός ή Κρόνιον στην αρχαιότητα) είναι βουνό ύψους 1.934 μέτρων, που χωρίζει την Αρκαδία από τη Λακωνία, καταλήγοντας στη δεύτερη με απόληξή του το ακρωτήριο Μαλέας (Κάβο Μαλιάς).

Ονομασία

Το όνομα Πάρνωνας είναι αρχαίο και συγγενεύει ετυμολογικά με τα ονόματα των βουνών Παρνασσός και Πάρνηθα. Σημαίνει λαμπερή κορυφή, από το φως του δύοντος ηλίου ή από το φως της σελήνης. Αποκαλείται και «θηλυκό βουνό», επειδή είναι πιο ομαλός και ήπιος από τον «μεγάλο αντίπαλό» του, τον Ταΰγετο.

Ο Πάρνωνας προσφέρεται για πεζοπορία

Περιγραφή

Η κορυφή «Μεγάλη Τούρλα»

Ο Πάρνωνας θεωρείται οροσειρά, αφού το μήκος του ξεπερνά τα 100 χλμ. Η οροσειρά αρχίζει από το οροπέδιο της Τεγέας, βόρεια, και φτάνει έως τον Κάβο Μαλιά. Ανατολικά οι απολήξεις του φτάνουν ως τον Αργολικό κόλπο και το Μυρτώο Πέλαγος και στα δυτικά ως την κοιλάδα του Ευρώτα. Ο ορεινός του όγκος καταλαμβάνει έκταση 2 εκατομμυρίων στρεμμάτων. Το 85% της συνολικής του έκτασης είναι δάση και βοσκοτόπια και το 15% γεωργική γη. Το κυρίως βουνό εκτείνεται σε μια πολύ μακριά ράχη, μήκους 45 χλμ. περίπου, από τα χωριά Άνω Δολιανά και Άγιος Πέτρος στα βόρεια, έως την περιοχή των χωριών Καρίτσα και Μαρί νότια.

Ψηλότερη κορυφή του βουνού είναι η Μεγάλη Τούρλα ή Κρόνιο, στα 1.934 μ. Υπάρχουν ακόμη δέκα κορυφές με ύψος άνω των 1.500 μ. Από αυτές οι σημαντικότερες είναι η Μικρή Τούρλα (1.800 μ.), η Γαϊτανόραχη (1.801 μ.), ο Προφήτης Ηλίας (1.788 μ.) και η Πρεζέση (1.701 μ.). Το διάσελο βόρεια από το χωριό Μαρί, σε υψόμετρο 950 μ., χωρίζει το κύριο βουνό από τις νότιες βουνοκορφές Μαδάρα (1.326 μ.), Χιονοβούνι (1.296 μ.) και Γαϊδουροβούνι (1.095 μ.), οι οποίες γεωγραφικά θεωρούνται οι νότιες απολήξεις του Πάρνωνα.

Τα πετρώματα που κυριαρχούν στο βουνό είναι ασβεστόλιθοι, σχιστόλιθοι και ψαμμίτες, κυρίως στο βόρειο τμήμα του, ενώ προς τα νότια ο ασβεστόλιθος παραχωρεί τη θέση του στα υποστρώματα φλύσχη.

Πολλές πηγές με νερά σχηματίζουν ποτάμια. Ανατολικά ρέουν ο Βρασιάτης και ο Τάνος, οι οποίοι καταλήγουν στον Αργολικό κόλπο. Νότια, ο Δάφνωνας, με το εντυπωσιακό φαράγγι, εκβάλλει στο Μυρτώο πέλαγος κοντά στο Λεωνίδιο Αρκαδίας και ο Οινούντας ή Κελεφίνα, στις δυτικές πλαγιές, καταλήγει στον Ευρώτα κοντά στη Σπάρτη. Από τα πιο εντυπωσιακά φαράγγια του Πάρνωνα είναι η Λεπίδα, που έχει γαλάζια λίμνη με καταρράκτες από τον Δεκέμβρη μέχρι τον Απρίλη και βρίσκεται στο δρόμο ανάμεσα στα χωριά Πλάτανο και Άγιο Ιωάννη, το φαράγγι του Λούλουγκα, που σχηματίζει καταρράκτες και βρίσκεται στη Σίταινα, της Μαζιάς που βρίσκεται ενδιάμεσα από Καστάνιτσα και Πραστό, των Σπηλακίων και της Ζαρμπάνιτσας.

Χλωρίδα και πανίδα

Δενδρόκεδρο, είδος που συναντάται στο βουνό

Ο Πάρνωνας είναι σημαντικότατος βιότοπος. Έχουν καταγραφεί σχεδόν 1.000 είδη χλωρίδας, από τα οποία 15 είναι ενδημικά του βουνού, μοναδικά στον κόσμο, άλλα 69 είναι ενδημικά της Πελοποννήσου ή της Ελλάδας και 11 είναι σπάνια για τον ευρωπαϊκό χώρο (κυρίως ασιατικά είδη). Μερικά από αυτά είναι: astragalus agraniotti, centaurea athoa subsp. parnona, viola parnonia, silene laconica, centaurea laconica.

Τα δάση του Πάρνωνα σχηματίζονται από τρία είδη κωνοφόρων: την κεφαλληνιακή ελάτη (abies cephalonica), τη μαύρη πεύκη (pinus nigra) και το σπάνιο δενδρόκεδρο (juniperus drupacea), καθώς και από βελανιδιές, πλατάνια και χαρουπιές.

Ένα προϊόν που βρίσκεται σε μεγάλη αφθονία στο βουνό είναι το τσάϊ και τα μαρτίνια (μανιτάρια). Επίσης υπάρχουν πολλές κερασιές, καρυδιές, συκιές και αμπελώνες. Αξιομνημόνευτα λόγω της φυσικής ομορφιάς τους είναι το δάσος από δενδρόκεδρα στη μονή Μαλεβής, το οποίο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο της φύσης και έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000, το καστανόδασος της Καστάνιτσας και το δρυόδασος Σέλας που βρίσκεται στην Παναγιά Σέλα στον Πλάτανο τα οποία, μαζί με τον υγρότοπο Μουστού, τον Ωρίοντα και την κοιλάδα του Δάφνωνα, έχουν ενταχθεί στο ίδιο δίκτυο.

Η πανίδα της περιοχής περιλαμβάνει πολλά είδη πουλιών, θηλαστικών, αμφίβιων και ερπετών. Όσον αφορά τα πουλιά, ο πλούτος του Πάρνωνα είναι μεγάλος (χουρχουριστής, ξεφτέρι, φάσα, κοτσύφι, ποντικογερακίνα, δρυοκολάπτης, μικρά αρπακτικά κ.ά.). Συνολικά έχουν καταγραφεί πάνω από 200 είδη. Από αυτά άλλα μένουν όλο το χρόνο στο βουνό, άλλα έρχονται την άνοιξη από την Αφρική, και άλλα κατεβαίνουν το χειμώνα από το βορρά ή απλώς διαβαίνουν κατά τις μεταναστεύσεις τους.

Στον Πάρνωνα υπάρχουν επίσης πολλά είδη εντόμων, που όμως δεν έχουν μελετηθεί αρκετά, καθώς και αρκετά είδη αμφίβιων και ερπετών (σπιτόφιδο, ασυνόφιδο κ.ά.). Το μεγαλύτερο θηλαστικό είναι το τσακάλι (canis aureus), που τείνει να εκλείψει, και ακολουθούν η αλεπού, ο ασβός, το κουνάβι, η νυφίτσα, ο σκαντζόχοιρος και πολλά είδη τρωκτικών, εντομοφάγων και χειρόπτερων (νυχτερίδες).

Χωριά του Πάρνωνα

Οι κάτοικοι του Πάρνωνα τα μετακατοχικά χρόνια κατέβαιναν στα χωριά του Έλους για εργασία. Σήμερα τα περισσότερα χωριά του έχουν ερημώσει και έχουν ζωή κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες.

• Από την πλευρά της Αρκαδίας είναι τα Βέρβενα, τα Άνω Δολιανά, το Μαυρίκι, τα Κούτρουφα, τα Βούρβουρα, ο Άγιος Πέτρος, τα Καστριτοχώρια, ο Άγιος Ιωάννης, η Ορεινή Μελιγού, ο Χάραδρος, ο Πλάτανος, το Ορεινό Κορακοβούνι, η Σίταινα, η Καστάνιτσα, ο Πραστός, ο Κοσμάς, ο Άγιος Βασίλειος, το Πλατανάκι, το Παλιοχώρι, το Νεοχώρι, η Κουνουπιά, το Μαρί, τα Πελετά, το Πηγάδι, η Αμυγδαλιά, τα Βλησίδια, η Βασκίνα.
• Από την πλευρά της Λακωνίας είναι η Βαρβίτσα, η Βαμβακού, οι Καρυές, τα Τσίντζινα.

Ψηλότερο χωριό του Πάρνωνα και δεύτερο ψηλότερο της Πελοποννήσου είναι ο Κοσμάς, σε υψόμετρο 1150 μέτρων.

Μοναστήρια του Πάρνωνα

• Η Μονή της Μαλεβής που βρίσκεται μέσα σε σπάνιο, για την Ευρώπη, δάσος με κέδρους, ανάμεσα στα χωριά Άγιο Πέτρο και Αγιο Ιωάννη.
• Η Μονή της Λουκούς (Σωτήρα) που βρίσκεται μετά το Άστρος και λίγο πριν τα Κάτω Δολιανά.
• Η Μονή της Παλιοπαναγιάς που βρίσκεται στην πλαγιά που βλέπει την πεδιάδα του Άστρους.
• Η Μονή του Τιμίου Προδρόμου που βρίσκεται 30 χλμ δυτικά του Άστρους και σε κοντινή απόσταση από τα χωριά Καστρί και Περδικόβρυση.
• Η Μονή Καρυάς (Αγ.Νικόλαος) που βρίσκεται απένταντι από τον Πραστό.
• Η Ιερά Μονή της Παναγίας Ελώνης είναι ο συνδετήριος κρίκος Έλους και Πάρνωνα, καθώς η ονομασία της Μονής πηγάζει από την ονομασία του Έλους, βρίσκεται στο Λεωνίδιο.

Εικόνες

• 
  Τοπίο στον Πάρνωνα
• 
  Οροπέδιο στον Πάρνωνα
• 
  Τσαλαπετεινός σε πεύκο στον Πάρνωνα
• 
  Κοπάδι με κατσίκες στον Πάρνωνα
• 
  Καστανιές το φθινόπωρο
• 
  Τσάι στην κορυφή του Πάρνωνα
• 
  Οι καταρράκτες της Λεπίδας
• 
• 

Δείτε επίσης

• Λίμνη του Μουστού

Πηγές

• Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ-ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ, τόμος 48, σελ.216: «Πάρνωνας»

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Parnon Trail - Περιπατητικό μονοπάτι Πάρνωνα
• Αναρρίχηση στην Ελλάδα - Αναρριχητικός οδηγός για τα Ελληνικά βουνά
• Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγρότοπου Μουστού
• Τουριστικός Οδηγός Λακωνίας - Πάρνωνας
• Επιτροπή Αναδάσωσης Πάρνωνα

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ

• Πάρνων (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Φωτόσφαιρα: Πάρνωνας (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)