Οικογένεια Καντακουζηνών

Η Οικογένεια Καντακουζηνών ήταν μεγάλη Βυζαντινή οικογένεια, που διακρίθηκε κατά την περίοδο των Κομνηνών και των Παλαιολόγων τόσο στην Κωνσταντινούπολη, όσο και στην Πελοπόννησο. Η προέλευση της οικογένειας των Καντακουζηνών εντοπίζεται στην περιοχή της Σμύρνης. Το όνομα προέρχεται από παραφθορά ελληνικής φράσης, που προσδιορίζει τα κτήματά τους σε ένα βουνό ακριβώς έξω από την Σμύρνη, το Κουζηνόν. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης πολλά μέλη της οικογένειας κατέφυγαν στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, στη Βλαχία, στη Μολδαβία και στη Ρωσία.

Η βυζαντινή οικογένεια των Καντακουζηνών ανέδειξε έναν αυτοκράτορα του Βυζαντίου (Ιωάννης ΣΤ' (1347-1354)) και τρεις δεσπότες του Μωρέως (Μανουήλ (1348-1380), Ματθαίος (1380-1383) και Δημήτριος Α΄ (1383-1384)). Μέλη της οικόγενειας Καντακουζηνών στη Ρουμανία έλαβαν υψηλές διοικητικές θέσεις, συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 και διακρίθηκαν στην πολιτική και στο στρατό.

Κυριότεροι εκπρόσωποι της Βυζαντινής οικογένειας υπήρξαν:

• Ιωάννης, σεβαστός: Βυζαντινός στρατηγός (12ος αιώνας). Νυμφεύθηκε τη Μαρία Κομνηνή, ανιψιά του αυτοκράτορα Μανουήλ Α' (1143-1180) και άσκησε μεγάλη επιρροή στα δημόσια πράγματα της Αυτοκρατορίας. Διακρίθηκε στους πολέμους εναντίον των Ούγγρων και των Σελτζούκων του Ικονίου, φονεύθηκε δε στη μάχη του Μυριοκεφάλου (1176) εναντίον των Τούρκων.

• Θεόδωρος: Βυζαντινός αξιωματούχος και αντίπαλος του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Α' Κομνηνού (1183 - 1185). Έλαβε μέρος στην επανάσταση εναντίον του με κέντρο τη Νίκαια της Βιθυνίας, αλλά φονεύθηκε κατά την πολιορκία της πόλης από τα στρατεύματα του Ανδρόνικου Α΄.

• Ιωάννης: Πανίσχυρος τοπικός άρχοντας στη Μεθώνη της Πελοποννήσου. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (1204), συμμάχησε με τον Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλεαρδουίνο με σκοπό την από κοινού κατάκτηση της περιοχής. Ο θάνατός του δεν άφησε περιθώρια στις φιλοδοξίες του.

• Μιχαήλ: Γιος του άρχοντα της Μεθώνης Ιωάννη, ο οποίος συνέχισε το έργο του πατέρα του, αλλά ήλθε σε σύγκρουση με τον Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλεαρδουίνο. Συμμάχησε με τον φιλόδοξο άρχοντα της Κορίνθου και του Ναυπλίου Λέοντα Σγουρό και με τον δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Α΄ Άγγελο για να εξουδετερώσουν την επέκταση των Φράγκων στην Πελοπόννησο.

• Ιωάννης: Βυζαντινός στρατηγός κατά την περίοδο της βασιλείας του αυτοκράτορα της Νικαίας Ιωάννη Γ' Βατάτζη (1222-1254). Έλαβε μέρος στην επιχείρηση για την απελευθέρωση της νήσου Ρόδου από τους Γενουάτες (1247), η οποία κατέληξε στην εκδίωξη των Γενουατών και στην αποκατάσταση της Βυζαντινής κυριαρχίας.

• Μιχαήλ: Βυζαντινός στρατηγός επί αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου (1259-1282). Διακρίθηκε στους πολέμους εναντίον των Βουλγάρων, ιδιαίτερα στην εκστρατεία του 1262, φονεύθηκε δε στη μάχη της Πρινίτζας (1264) στην Πελοπόννησο.

• Μιχαήλ: Βυζαντινός αξιωματούχος και πατέρας του αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού (1347-1354). Χρημάτισε διοικητής των βυζαντινών κτήσεων του Μωρέως (1308-1316) επί αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου (1282-1328). Απεβίωσε το 1316 σε ηλικία 29 ετών.

• Ιωάννης ΣΤ΄: Αυτοκράτορας των Ρωμαίων (1347-1354)

• Ματθαίος: Δεσπότης του Μορέως (1380-1383). πρωτότοκος γιος του Αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού.

• Μανουήλ: Δεσπότης του Μορέως (1348-1380), δευτερότοκος γιος του Αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού.

• Ιωάννης: Πρωτότοκος γιος του Ματθαίου Καντακουζηνού. Μετά την παραίτηση του πατέρα του από τη διεκδίκηση του θρόνου, τιμήθηκε με το υψηλό αξίωμα του δεσπότη (1357).

• Δημήτριος: Δεσπότης του Μορέως (1383-1384). Δευτερότοκος γιος του Ματθαίου Καντακουζηνού.

• Ιωάννης: Διοικητής Κορίνθου και Αιγίου κατά την τελευταία περίοδο της ζωής του δεσποτάτου του Μωρέως.

• Μανουήλ Γκίν[ης]: Απόγονος του Δημητρίου Α΄ Καντακουζηνού και διοικητής της Μάνης. Ανακηρύχθηκε από τους στασιαστές Αλβανούς ηγεμόνας της Πελοποννήσου επί των δεσποτών του Μωρέως Θωμά και Δημητρίου Παλαιολόγου, κατά την εποχή της άλωσης της Κωνσταντινούπολης (1453). Τότε οι δύο δεσπότες ζήτησαν τη βοήθεια των Τούρκων, οι οποίοι νίκησαν τους στασιαστές σε δύο διαδοχικές εκστρατείες (1453, 1454). Ο Μανουήλ Καντακουζηνός χρησιμοποιήθηκε από τον Μωάμεθ Β΄ για τις συνομιλίες με τις κατακτημένες πόλεις της Πελοποννήσου, αλλά θεωρήθηκε ύποπτος και κατέφυγε στην Ουγγαρία, όπου και απεβίωσε.

Γενεαλογία Καντακουζηνών του Βυζαντίου

Καντακουζηνός εκ Κουζηνού Σμύρνης

γιος

γιος

γιος

Ιωάννης σεβαστός σύζ. Μαρία Κομνηνή (κόρη Ανδρόνικου)

Ιωάννης καίσαρ σύζ. Ειρήνη Αγγελίνα (κόρη Ανδρόνικου)

Μιχαήλ σύζ. Αγγελίνα (κόρη Ιωάννου)

Μανουήλ πιγκέρνης Νίκαιας

Ιωάννης πιγκέρνης σύζ. Ειρήνη Παλαιολογίνα (κόρη Ανδρόνικου)

Μιχαήλ Καντακουζηνός διοικητής του Μωρέως σύζ. Θεοδώρα

γιος

Μαρία σύζ. Κωνσταντίνος Τιχ ηγεμόνας των Βουλγάρων

Άννα σύζ. Νικηφόρος Α΄ Άγγελος δεσπότης της Ηπείρου

κόρη σύζ. Θεόδωρος Μουζάλων μέγας λογοθέτης

Ιωάννης ΣΤ΄ σύζ.Ειρήνη Μίτσο-Ασάν (κόρη Ανδρόνικου δεσπότη του Μωρέως)

Νικηφόρος σεβαστοκράτωρ

κόρη σύζ. Γκυ (Κωνσταντίνος Γ΄) Πουατιέ-Λουζινιάν βασ. της Μικρής Αρμενίας (γιος Ούγου Γ΄ της Κύπρου)

Ματθαίος Καντακουζηνός δεσπότης του Μωρέως σύζ. Ειρήνη Παλαιολογίνα (κόρη Δημητρίου)

Μανουήλ δεσπότης του Μωρέως σύζ. Ισαβέλλα Πουατιέ-Λουζινιάν (κόρη Γκυ (Κωνσταντίνου Γ΄) Πουατιέ-Λουζινιάν βασ. της Μικρής Αρμενίας

Μαρία σύζ. Νικηφόρος Β΄ Ορσίνι δεσπότης της Ηπείρου

Θεοδώρα σύζ. Ορχάν εμίρης Βιθυνίας

Ελένη σύζ. Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος

Ιωάννης δεσπότης του Μωρέως

Δημήτριος Α΄ Καντακουζηνός δεσπότης του Μωρέως

Ελένη σύζ. δον Λουίς-Φαδρίκ κόμης της Μάλτας (δισεγγονός Φρειδερίκου Β΄ της Σικελίας)

Χαλίλ

Ειρήνη Παλαιολογίνα

Γεώργιος Σαχάτης στρατιωτικός

Ανδρόνικος μέγας δομέστικος

Θωμάς διπλωμάτης της Σερβίας

Ειρήνη σύζ. Γεώργιος Μπράνκοβιτς δεσπότης της Σερβίας

Ελένη σύζ. Δαυίδ Μέγας Κομνηνός δεσπότης της Τραπεζούντας

κόρη σύζ.(;) Γεώργιος Η΄ Βαγρατιδών ηγεμόνας της Γεωργίας

Μανουήλ Γκιν διοικητής της Μάνης

Δημήτριος

Ζωή σύζ. Ιάκωβος Β΄ ντε Φλορύ αξιωματούχος της Κύπρου

Άννα Βλαντισλάβ Ερσεγόβιτς δούκας Ερζεγοβίνης

κόρη σύζ. Θεόδωρος Σπανδούνης ιστορικός

Μιχαήλ

Δημήτριος σαϊτάν

Μιχαήλ σαϊτάνογλου ΚΛΑΔΟΣ ΦΑΝΑΡΙΩΤΩΝ πρίγκιπες Βλαχίας & Μολδαβίας

Πηγές

• Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSSE BRITANNICA