Κυβέρνηση της Ελλάδας

Αυτό το λήμμα αφορά την Κυβέρνηση της Ελλάδας εν γένει. Για την τρέχουσα κυβέρνηση της Ελλάδας, δείτε: Κυβέρνηση Αντώνη Σαμαρά 2012.

Κυβέρνηση της Ελλάδας
Ηγέτης	Αντώνης Σαμαράς
Έδρα	Βουλή των Ελλήνων
Κοινοβούλιο	167 / 300
Ιστότοπος
government.gov.gr/
Πολιτικό σύστημα Ελλάδας Πολιτικά κόμματα Εκλογές

Κυβέρνηση της Ελλάδας ονομάζεται το συλλογικό όργανο της ελληνικής πολιτείας που έχει ως αποστολή του τον καθορισμό και την κατεύθυνση της γενικής πολιτικής της Xώρας, σύμφωνα με τους ορισμούς του Συντάγματος και των νόμων.

Η Κυβέρνηση είναι το ανώτατο, μετά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όργανο της εκτελεστικής εξουσίας και ουσιαστικά το κύριο όργανο για τη διακυβέρνηση του κράτους, αφού ο Προεδρος της Δημοκρατίας δε συμμετέχει στη λήψη πολιτικών αποφάσεων.

Την Κυβέρνηση αποτελεί το Υπουργικό Συμβούλιο που απαρτίζεται από τον Πρωθυπουργό και τους Υπουργούς. Οι Υφυπουργοί κατά το Σύνταγμα μπορεί να αποτελούν μέλη της Κυβέρνησης, η ισχύουσα νομοθεσία όμως δεν τους περιλαμβάνει σε αυτή.

Εκτός από το Υπουργικό Συμβούλιο, προβλέπονται και λειτουργούν και άλλα συλλογικά κυβερνητικά όργανα, όπως η Κυβερνητική Επιτροπή και το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωτερικών και Άμυνας (ΚΥ.Σ.Ε.Α.), τα οποία επεξεργάζονται ειδικότερα θέματα κυβερνητικής πολιτικής.

Σχηματισμός Κυβέρνησης

Μετά τις βουλευτικές εκλογές, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζει ως Πρωθυπουργό τον αρχηγό του κόμματος που διαθέτει στη Βουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών (τουλάχιστον 151) και με πρότασή του τα υπόλοιπα μέλη της Κυβέρνησης και τους Υφυπουργούς. Σε περίπτωση που κανένα κόμμα δε διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών στη Βουλή, ακολουθείται η διαδικασία των διερευνητικών εντολών προς τους αρχηγούς των τριών μεγαλύτερων σε κοινοβουλευτική δύναμη κομμάτων, για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού Κυβέρνησης που να απολαύει της εμπιστοσύνης της Βουλής. Αν οι εντολές δεν τελεσφορήσουν, συγκαλείται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας το "συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών" και, αν τελικά επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού Κυβέρνησης, επιδιώκεται ο σχηματισμός Κυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Βουλής για τη διενέργεια εκλογών και στη συνέχεια διαλύεται η Βουλή. Αν αποτύχει και η τελευταία αυτή προσπάθεια, ο σχηματισμός Κυβέρνησης όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής για τη διενέργεια εκλογών ανατίθεται στον Πρόεδρο ενός των τριών ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας (Συμβουλίου της Επικρατείας, Αρείου Πάγου, Ελεγκτικού Συνεδρίου) και στη συνέχεια διαλύεται η Βουλή.

Σύνθεση Υπουργικού Συμβουλίου

Το Υπουργικό Συμβούλιο αποτελείται από τον Πρωθυπουργό και τους Υπουργούς, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι Αναπληρωτές Υπουργοί και οι Υπουργοί Επικρατείας (Υπουργοί άνευ χαρτοφυλακίου κατά το Σύνταγμα). Οι Υφυπουργοί δεν αποτελούν μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου (άρθρο 1 παρ. 2 Κώδικα Κυβέρνησης, Π.Δ. 63/2005), μπορεί όμως να προσκαλούνται στις συνεδριάσεις του χωρίς δικαίωμα ψήφου. Το Υπουργικό Συμβούλιο μπορεί να περιλαμβάνει επίσης και έναν ή περισσότερους Αντιπροέδρους, που διορίζονται μετά από πρόταση του Πρωθυπουργού και πρέπει, κατά το Σύνταγμα, να είναι Υπουργοί (άρθρο 81 παρ. 1).

Σειρά τάξης Υπουργείων

Σύμφωνα με απόφαση του Πρωθυπουργού (Υ4/21.6.2012), η σειρά τάξης των Υπουργείων καθορίστηκε ως εξής:

1. Υπουργείο Εξωτερικών

2. Υπουργείο Οικονομικών

3. Υπουργείο Εθνικής Άμυνας

4. Υπουργείο Εσωτερικών

5. Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης

6. Υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων

7. Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού

8. Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής

9. Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας

10. Υπουργείο Υγείας

11. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

12. Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

13. Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη

14. Υπουργείο Τουρισμού

15. Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου

16. Υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης

Ποινική ευθύνη μελών της Κυβέρνησης και Υφυπουργών

Το άρθρο 86 του Συντάγματος, όπως αναθεωρήθηκε το 2001, και ο εκτελεστικός του νόμος 3126/2003, όπως τροποποιήθηκε από τον 3961/2011, ρυθμίζουν την ποινική ευθύνη όσων διατελούν ή διετέλεσαν μελη της Κυβέρνησης και Υφυπουργοί για πράξεις τους (εξαιρουμένων των πταισμάτων) που τελέστηκαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Κυριότερες αποκλίσεις και ιδιαιτερότητες του συστήματος της εν λόγω ποινικής ευθύνης, τόσο ουσιαστικά όσο και διαδικαστικά, συγκριτικά με την κοινή ποινική ευθύνη, αποτελούν:

• η απαγόρευση θέσπισης ιδιώνυμων υπουργικών αδικημάτων,
• η ανάθεση στη Βουλή καθηκόντων Εισαγγελέα ως προς τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης και άσκησης της ποινικής δίωξης,
• ο χρονικός περιορισμός της αρμοδιότητας της Βουλής να ασκεί την ποινική δίωξη μέχρι το πέρας της δεύτερης τακτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδου που αρχίζει μετά την τέλεση του αδικήματος, ο οποίος οδηγεί στην εξάλειψη του αξιοποίνου της συγκεκριμένης πράξης (άρθρο 3 παρ. 2 ν. 3126/2003),
• η αρμοδιότητα της εκδίκασης των σχετικών υποθέσεων σε πρώτο και τελευταίο βάθμο από Ειδικό Δικαστήριο, που συγκροτείται από μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Αρείου Πάγου,
• η συμπαραπομπή ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου και των τυχόν συμμετόχων που δε διατελούν ή διετέλεσαν μέλη της Κυβέρνησης ή Υφυπουργοί,
• η απαγόρευση έκδοσης εντάλματος βίαιης προσαγωγής, σύλληψης ή προσωρινής κράτησης, ακόμα και αν ο κατηγορούμενος δεν είναι πλέον εν ενεργεία μέλος της Κυβέρνησης ή Υφυπουργός (άρθρο 10 παρ. 3 ν. 3126/2003),
• η μη επιβολή της παρεπόμενης ποινής της στέρησης των πολιτικών δικαιωμάτων σε περίπτωση καταδίκης για πλημμέλημα (άρθρο 18 παρ.1 ν. 3126/2003),
• η υποχρεωτική μετατροπή της ποινής της φυλάκισης για πλημμελήματα σε χρηματική ποινή (άρθρο 18 παρ. 2 ν. 3126/2003) και
• η δυνατότητα σύστασης ειδικής επιτροπής της Βουλής για τον έλεγχο της κατηγορίας, στην οποία μπορούν να συμμετέχουν και ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί, σε περίπτωση μη περάτωσης της διαδικασίας για οποιονδήποτε λόγο, ύστερα από αίτηση του ίδιου του κατηγορηθέντος ή των κληρονόμων του.

Επιπλέον απόκλιση μέχρι το ν. 3961/2011 αποτελούσε και η σύντμηση της προθεσμίας παραγραφής των εν λόγω εγκλημάτων στα 5 έτη από το χρόνο τέλεσής τους. Με το νόμο αυτό ευθυγραμμίστηκε το συγκεκριμένο ζήτημα με τις κοινές διατάξεις του Ποινικού Κώδικα, δηλαδή παραγραφή των πλημμελημάτων σε 5 έτη και των κακουργημάτων σε 15 ή 20 έτη, αναλόγως αν απειλείται ποινή πρόσκαιρης ή ισόβιας κάθειρξης. Επίσης επετράπη η επιβολή περιοριστικών όρων (καταβολή εγγύησης, υποχρέωση εμφάνισης κατά διαστήματα στις αρχές κλπ) σύμφωνα με τις κοινές διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, αναγκαστικών μέτρων που πριν τη θέση σε ισχύ του τελευταίου νόμου απαγορεύονταν.

Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 47 παρ. 2 του Συντάγματος, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να απονέμει χάρη σε Υπουργό που καταδικάστηκε σύμφωνα με τα ανωτέρω μόνο με τη συγκατάθεση της Βουλής. Τέτοια συγκατάθεση της Βουλής δόθηκε στις 26/11/1993 επί του αιτήματος του Υπουργού Δικαιοσύνης Γ. Κουβελάκη προκειμένου να κινηθεί η διαδικασία έκδοσης του Προεδρικού Διατάγματος απονομής χάρης στον πρώην Υπουργό Οικονομικών Δ. Τσοβόλα και άρσης των συνεπειών της καταδίκης του.

Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης

Η Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης αποτελεί αυτοτελή δημόσια υπηρεσία υπαγόμενη απευθείας στον Πρωθυπουργό, στην οποία προΐσταται Γενικός Γραμματέας. Κύριος σκοπός της είναι να υποστηρίζει το έργο του Πρωθυπουργού και της Κυβέρνησης κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους και να παρέχει γραμματειακή υποστήριξη στο Υπουργικό Συμβούλιο, τα λοιπά συλλογικά κυβερνητικά όργανα και τις διυπουργικές επιτροπές.

Η Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης διαρθρώνεται στα εξής Γραφεία: το Ιδιαίτερο Γραφείο του Γενικού Γραμματέα, το Νομικό Γραφείο, το Γραφείο Καλής Νομοθέτησης, το Γραφείο Συντονισμού και Θεσμικών Θεμάτων, το Γραφείο Διεθνών και Κοινοτικών Θεμάτων και το Γραφείο Διοικητικής και Οικονομικής Υποστήριξης. Επιπλέον σε αυτή υπάγονται, μεταξύ άλλων, η Κεντρική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή (ΚΕ.Ν.Ε.) και η Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης (Κ.Ε.Κ.), η οποία θα υποκατασταθεί από την Επιτροπή Κωδικοποιήσεων και Αναμόρφωσης του Δικαίου (Ε.Κ.Α.Δ.) σύμφωνα με το ν. 4048/2012.

Δείτε επίσης

• Κυβέρνηση Αντώνη Σαμαρά 2012

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημη ιστοσελίδα της Κυβέρνησης της Ελλάδας