Μετάβαση στο περιεχόμενο

Δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Αυτό το λήμμα χρειάζεται επιμέλεια ώστε να ανταποκρίνεται σε υψηλότερες προδιαγραφές ορθογραφικής και συντακτικής ποιότητας ή μορφοποίησης.
Αίτιο: σύνδεσμοι
Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τα λήμματα πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και τον οδηγό μορφοποίησης λημμάτων.
Δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα
Ειδικότηταεπείγουσα ιατρική
Συμπτώματαπονοκέφαλος[1], συγκοπή[1], στηθάγχη[1], ST depression[1], κυάνωση[1], παραίσθηση[1], ψυχική σύγχυση[1], ζάλη[1], κόπωση[1], ναυτία[1] και ταχύπνοια[1]
Ταξινόμηση
ICD-10T58
ICD-9986
DiseasesDB2020
MedlinePlus002804
eMedicineemerg/817
MeSHC21.613.455.245

Η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα συμβαίνει μετά από αρκετή εισπνοή μονοξειδίου του άνθρακα (CO). Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι ένα τοξικό αέριο, αλλά επειδή είναι άχρωμο, άοσμο, άγευστο και αρχικά μη ερεθιστικό, είναι πολύ δύσκολα ανιχνεύσιμο. Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι προϊόν ατελούς καύσης της οργανικής ύλης που οφείλεται σε ανεπαρκή παροχή οξυγόνου για να επιτρέψει την πλήρη οξείδωση σε διοξείδιο του άνθρακα (CO2). Συχνά παράγεται σε οικιακές ή βιομηχανικές εγκαταστάσεις, από τα παλαιότερα μηχανοκίνητα οχήματα και άλλα βενζινοκίνητα εργαλεία, θερμοσίφωνες και μαγειρικό εξοπλισμό. Η έκθεση σε 100 ppm ή μεγαλύτερες ποσότητες μπορεί να είναι επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία.

Τα συμπτώματα της ήπιας οξείας δηλητηρίασης περιλαμβάνουν ζάλη, σύγχυση, πονοκέφαλο, ίλιγγο και συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της κοινής γρίπης. Η έκθεση σε μεγαλύτερες ποσότητες μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική τοξικότητα του κεντρικού νευρικού συστήματος και της καρδιάς, ακόμη και στο θάνατο. Μετά από οξεία δηλητηρίαση, εμφανίζονται συχνά μακροπρόθεσμες συνέπειες. Το μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί επίσης να έχει σοβαρές επιπτώσεις στο έμβρυο μιας εγκυμονούσης γυναίκας. Η χρόνια έκθεση σε χαμηλά επίπεδα μονοξειδίου του άνθρακα μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη, σύγχυση, και απώλεια μνήμης. Το μονοξείδιο του άνθρακα προκαλεί κυρίως αρνητικές επιπτώσεις στον άνθρωπο τροποποιώντας την αιμοσφαιρίνη με αποτέλεσμα να σχηματίσει καρβοξυαιμοσφαιρίνη (HbCO) στο αίμα. Αυτή εμποδίζει το οξυγόνο να δεσμευτεί από την αιμοσφαιρίνη, μειώνοντας το ποσό του οξυγόνου που μπορεί να μεταφέρει το αίμα, οδηγώντας σε υποξία. Επιπλέον, η μυοσφαιρίνη και η μιτοχονδριακή οξειδάση του κυτοχρώματος πιστεύεται ότι θα επηρεαστούν αρνητικά. Η ανθρακυλαιμοσφαιρίνη μπορεί να μετατραπεί σε αιμοσφαιρίνη, αλλά η ανάκαμψη χρειάζεται χρόνο επειδή η ένωση HbCO είναι αρκετά σταθερή.

Η θεραπεία της δηλητηρίασης περιλαμβάνει κυρίως τη χορήγηση 100% οξυγόνου ή θεραπεία με υπερβαρικό οξυγόνο, αν και η βέλτιστη θεραπεία παραμένει αμφιλεγόμενη.[2] Το οξυγόνο λειτουργεί ως αντίδοτο καθώς αυξάνει την απομάκρυνση του μονοξειδίου του άνθρακα από την αιμοσφαιρίνη, με αποτέλεσμα το επίπεδο του οξυγόνου στο σώμα να επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα. Η πρόληψη της δηλητηρίασης είναι σημαντικό θέμα για την δημόσια υγεία. Οικιακή δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί να προληφθεί με την έγκαιρη ανίχνευση με τη χρήση των οικιακών ανιχνευτών μονοξειδίου του άνθρακα. Δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα είναι ο πιο κοινός τύπος των θανατηφόρων δηλητηριάσεων σε πολλές χώρες.[3] Ιστορικά, ήταν επίσης μία συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος αυτοκτονίας, συνήθως με την σκόπιμη εισπνοή καυσαερίων από έναν κινητήρα αυτοκινήτου που λειτουργεί. Σύγχρονα αυτοκίνητα, ακόμη και με ηλεκτρονικά ελεγχόμενη καύση και καταλυτικούς μετατροπείς, μπορεί να εξακολουθούν να παράγουν επίπεδα μονοξειδίου του άνθρακα τα οποία θα σκότωναν εάν βρίσκονταν εντός ενός κλειστού γκαράζ ή αν ο σωλήνας εξαγωγής είναι βουλωμένος (για παράδειγμα, με χιόνι) και τα εκφεύγοντα αέρια της καύσης δεν διαφεύγουν κανονικά. Η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα έχει επίσης ενοχοποιηθεί ως αιτία για φαινομενικά στοιχειωμένα σπίτια. Συμπτώματα όπως παραισθήσεις και παραλήρημα έχουν οδηγήσει τους ανθρώπους που πάσχουν από δηλητηρίαση να νομίζουν ότι έχουν δει φαντάσματα ή να πιστεύουν ότι το σπίτι τους είναι στοιχειωμένο.[4] Το μονοξείδιο του άνθρακα χρησιμοποιήθηκε, επίσης, ως αέριο εξόντωσης των Εβραίων από τους Ναζί στα Ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Σημάδια και συμπτώματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι τοξικό για όλα τα αερόβια όντα. Μπορεί εύκολα να απορροφηθεί μέσω της αναπνευστικής οδού. Η εισπνοή ακόμη και σχετικά μικρών ποσοτήτων αυτού του αερίου μπορεί να οδηγήσει σε υποξικό τραυματισμό, νευρολογικές βλάβες, ακόμη και στο θάνατο. Διαφορετικοί άνθρωποι και πληθυσμοί μπορεί να έχουν διαφορετικά επίπεδα ανοχής στο μονοξείδιο του άνθρακα.[5] Κατά μέσο όρο, η έκθεση στα 100 ppm ή σε μεγαλύτερα επίπεδα είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες τα όρια έκθεσης OSHA μακροπρόθεσμα στο χώρο εργασίας σε λιγότερο από 50 ppm κατά μέσο όρο το οκτάωρο.[6] Επιπλέον, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να απομακρυνθούν από οποιοδήποτε κλειστό χώρο αν επέλθει το ανώτατο όριο («πλαφόν») των 100 ppm. Η έκθεση στο μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά μικρότερη διάρκεια ζωής λόγω καρδιακής βλάβης.[7][8] Το επίπεδο ανοχής στο μονοξειδίου του άνθρακα για κάθε άτομο μεταβάλλεται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του επιπέδου κινητικότητας, του ρυθμού αναπνοής, μίας προϋπάρχουσας εγκεφαλικής ή καρδιαγγειακής νόσου, της καρδιακής παροχής αίματος, της αναιμίας, της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας και άλλων αιματολογικών διαταραχών, της βαρομετρικής πίεσης και του μεταβολικού ρυθμού.[9][10][11]

Οι οξείες επιδράσεις που οφείλονται στο μονοξείδιο του άνθρακα σε σχέση με την συγκέντρωση του περιβάλλοντος ανά εκατομμύριο πληθυσμό αναφέρονται παρακάτω:[12][13]

Συγκέντρωση Συμπτώματα
35 ppm (0.0035%) Πονοκέφαλος και ζάλη από 6 έως 8 ώρες συνεχούς έκθεσης
100 ppm (0.01%) Ελαφρύς πονοκέφαλος μέσα σε δύο με τρεις ώρες
200 ppm (0.02%) Ελαφρύς πονοκέφαλος μέσα σε δύο με τρεις ώρες, απώλεια της κρίσης
400 ppm (0,04%) Μετωπιαίος πονοκέφαλος μέσα σε μία έως δύο ώρες
800 ppm (0,08%) Ζάλη, ναυτία και σπασμοί μέσα σε 45 λεπτά, λιποθυμία μέσα σε 2 ώρες
1.600 ppm (0,16%) Πονοκέφαλος, ταχυκαρδία, ζάλη και ναυτία εντός 20 λεπτών, θάνατος σε λιγότερο από 2 ώρες
3.200 ppm (0,32%) Πονοκέφαλος, ζάλη και ναυτία σε πέντε με δέκα λεπτά, θάνατος μέσα σε 30 λεπτά
6.400 ppm (0,64%) Πονοκέφαλος και ζάλη σε ένα έως δύο λεπτά, σπασμοί, διακοπή της αναπνοής και θάνατο σε λιγότερο από 20 λεπτά
12.800 ppm (1,28%) Απώλεια των αισθήσεων μετά από 2-3 αναπνοές, θάνατος σε λιγότερο από τρία λεπτά

Οξεία δηλητηρίαση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι κύριες εκδηλώσεις της δηλητηρίασης αναπτύσσονται στα όργανα που εξαρτώνται περισσότερο από την χρήση του οξυγόνου, στο κεντρικό νευρικό σύστημα και στην καρδιά.Τα αρχικά συμπτώματα της οξείας δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα περιλαμβάνουν πονοκέφαλο, ναυτία, αίσθημα κακουχίας, και κόπωση.[14] Αυτά τα συμπτώματα συχνά συγχέονται με αυτά ενός κοινού ιού, όπως η γρίπη, ή άλλων ασθενειών, όπως τροφική δηλητηρίαση ή γαστρεντερίτιδα.[15] Ο πονοκέφαλος είναι το πιο κοινό σύμπτωμα της οξείας δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα και συχνά περιγράφεται ως θαμπός, μετωπικός, και συνεχής.[16] Η αύξηση της έκθεσης προκαλεί καρδιακές ανωμαλίες όπως ταχυκαρδία, χαμηλή πίεση του αίματος, καρδιακή αρρυθμία και [17][18] βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα περιλαμβανομένου παραληρήματος, ψευδαισθήσεων, ζάλης, αστάθειας στο βάδισμα, σύγχυσης, σπασμούς, καταστολής του κεντρικού νευρικού συστήματος, απώλειας των αισθήσεων, διακοπής της αναπνοής, και θανάτου.[19] Λιγότερο κοινά συμπτώματα της οξείας δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα είναι η ισχαιμία του μυοκαρδίου, η κολπική μαρμαρυγή, η πνευμονία, το πνευμονικό οίδημα, τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα, η γαλακτική οξέωση, η νέκρωση μυός, η οξεία νεφρική ανεπάρκεια, οι αλλοιώσεις του δέρματος, και τα οπτικά προβλήματα και προβλήματα ακοής.[17][20][21][22]

Μια από τις σημαντικότερες ανησυχίες μετά από οξεία δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα είναι οι σοβαρές καθυστερημένες νευρολογικές εκδηλώσεις που μπορούν να συμβούν. Στα προβλήματα μπορεί να περιλαμβάνονται η δυσκολία για υψηλότερες διανοητικές λειτουργίες, η βραχυπρόθεσμη απώλεια μνήμης, η άνοια, η αμνησία, η ψύχωση, η ευερεθιστότητα, το παράξενο βάδισμα, οι διαταραχές της ομιλίας, νόσοι όπως Πάρκινσον, η φλοιώδη τύφλωση, και μια καταθλιπτική διάθεση.[15][23] Η κατάθλιψη μπορεί να συμβεί ακόμη και σε εκείνους που δεν είχαν προϋπάρχουσα κατάθλιψη.[24] Πρόκειται για καθυστερημένα νευρολογικά επακόλουθα και μπορεί να εμφανιστούν σε ποσοστό μέχρι και 50% των ανθρώπων που δηλητηριάστηκαν μετά από 2 έως 40 ημέρες.[15] Είναι δύσκολο να προβλέψουμε ποιος θα αναπτύξει καθυστερημένα επακόλουθα ωστόσο η αύξηση της ηλικίας, η απώλεια συνείδησης ενώ συμβαίνει η δηλητηρίαση και οι νευρολογικές ανωμαλίες σε πρώιμο στάδιο μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης καθυστερημένων συμπτωμάτων.[25]

Ένα κλασικό σημάδι της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα, το οποίο είναι συχνότερο στους νεκρούς και όχι στους ζωντανούς, είναι τα ροζ και υγιή μάγουλα. Ωστόσο, δεδομένου ότι αυτό το <<κόκκινο του κερασιού>> είναι σημάδι μόνο στο νεκρό, και είναι ασυνήθιστο σε ζωντανούς ανθρώπους, δεν θεωρείται ένα χρήσιμο διαγνωστικό σημείο στην κλινική ιατρική. Σε παθολογικές εξετάσεις (αυτοψία) η κατακόκκινη εμφάνιση της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα είναι αξιοσημείωτη επειδή η εξωτερική όψη των νεκρών είναι συνήθως απαλό μπλε, ενώ τα νεκρά άτομα που μπορεί να έχουν δηλητηριαστεί από μονοξείδιο του άνθρακα φαίνονται ασυνήθιστα ζωντανά στο χρωματισμό.[26][27][28] Η μεταθανάτια χρωστική επίδραση του μονοξειδίου του άνθρακα είναι ανάλογο με τη χρήση της ως ένα κόκκινο χρωστικό στην εμπορική βιομηχανία συσκευασίας κρέατος.

Χρόνια δηλητηρίαση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η χρόνια έκθεση σε σχετικά χαμηλά επίπεδα μονοξειδίου του άνθρακα μπορεί να προκαλέσει επίμονους πονοκεφάλους, ζάλη, κατάθλιψη , σύγχυση, απώλεια μνήμης, ναυτία και εμετό.[29] Είναι άγνωστο εάν χαμηλού επιπέδου χρόνια έκθεση μπορεί επίσης να προκαλέσει μόνιμες νευρολογικές βλάβες.[15] Συνήθως, μετά την απομάκρυνση από την έκθεση σε μονοξείδιο του άνθρακα, τα συμπτώματα υποχωρούν από μόνα τους, εκτός εάν υπήρξε ένα επεισόδιο της σοβαρής οξείας δηλητηρίασης.[29] Ωστόσο, σε μία περίπτωση σημειώθηκαν μόνιμη απώλεια μνήμης και μαθησιακά προβλήματα μετά από τρία χρόνια έκθεσης σε σχετικά χαμηλά επίπεδα μονοξειδίου του άνθρακα από ελαττωματικό φούρνο.[30] Η χρόνια έκθεση μπορεί να επιδεινώσει τα καρδιακά συμπτώματα σε μερικούς ανθρώπους.[29] Η χρόνια έκθεση του μονοξειδίου του άνθρακα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης αθηροσκλήρωσης.[31][32] ] Η μακροχρόνια έκθεση σε μονοξείδιο του άνθρακα επηρεάζει περισσότερο τα άτομα με στεφανιαία νόσο και τις γυναίκες που είναι έγκυες.[33]

Αιτίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Συγκέντρωση Πηγή
0.1 ppm Φυσιολογικό ατμοσφαιρικό επίπεδο (MOPITT)[34]
0.5 to 5 ppm Μέσο επίπεδο στα σπίτια[35]
5 to 15 ppm Σχεδόν σωστά ρυθμισμένες σόμπες αερίου στα σπίτια[35]
100 to 200 ppm Καυσαέρια από αυτοκίνητα στο κέντρο της πόλης του Μεξικού[36]
5,000 ppm Καυσαέρια από σπιτικές ξυλόσομπες [37]
7,000 ppm Αδιάλυτο καύσιμο ζεστού αυτοκινήτου χωρίς καταλυτικό μετατροπέα[37]

Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι ένα προϊόν της καύσεως της οργανικής ύλης υπό συνθήκες περιορισμένης παροχής οξυγόνου, το οποίο αποτρέπει την πλήρη οξείδωση σε διοξείδιο του άνθρακα (CO2). Στις πηγές του μονοξειδίου του άνθρακα περιλαμβάνουν ο καπνός από τσιγάρο, οι πυρκαγιές στα σπίτια, οι ελαττωματικοί φούρνους, οι θερμοσίφωνες, οι ξυλόσομπες, η εσωτερική καύση καυσαερίων των οχημάτων, οι ηλεκτρικές γεννήτριες, ο εξοπλισμός που χρησιμοποιεί προπάνιο όπως φορητές σόμπες και τα βενζινοκίνητα εργαλεία, όπως φυσητήρες φύλλων, μηχανές κουρέματος γκαζόν, υψηλής πίεσης μηχανές πλυσίματος, συγκεκριμένα πριόνια κοπής, ηλεκτρικές σπάτουλες, και συγκολλητές.[15][29][38][39][40][41][42] Η εκπομπή του μονοξειδίου του άνθρακα παρουσιάζεται συνήθως όταν ο εξοπλισμός χρησιμοποιείται σε κτίρια με κλειστά παράθυρα ή ημίκλειστους χώρους.[15]

Η δηλητηρίαση μπορεί επίσης να εμφανιστεί μετά τη χρήση μιας αυτόνομης υποβρύχιας αναπνευστικής συσκευής (SCUBA) γεγονός που οφείλεται σε ελαττωματικούς καταδυτικούς αεροσυμπιεστές.[43] Η οδήγηση φορτηγών έχει οδηγήσει πολλές φορές σε δηλητηρίαση στα παιδιά.[44] Αυτοκίνητα σε ρελαντί με αποκλεισμένο τον σωλήνα εξάτμισης από χιόνι έχουν οδηγήσει σε δηλητηρίαση των επιβατών του αυτοκινήτου.[45] Οι γεννήτριες και οι κινητήρες πρόωθησης για σκάφη, κυρίως σε σκάφη που χρησιμοποιούνται ως κατοικίες, έχουν οδηγήσει σε θανατηφόρα διαρροή του μονοξειδίου του άνθρακα.[46][47] Στο πλαίσιο του Ολοκαυτώματος κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, γερμανοί Ναζί χρησιμοποιούσαν φορτηγά αερίου προκειμένου να δηλητηριάσουν θανατηφόρα περίπου 700.000 κρατούμενους με μονοξείδιο του άνθρακα. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιήθηκε επίσης στους θαλάμους αερίων πολλών στρατοπέδων συγκέντρωσης.[48]

Μια άλλη πηγή δηλητηρίασης είναι η έκθεση σε οργανικό διαλύτη διχλωρομεθανίου[49] καθώς ο μεταβολισμός του διχλωρομεθανίου παράγει μονοξείδιο του άνθρακα.[50][51][52] Στα περισσότερα ελαφρά αεροσκάφη και μερικά αυτοκίνητα με σύστημα θέρμανσης καμπίνας περιλαμβάνεται ένα πέπλο γύρω από την εξάτμιση. Κάθε διάτρηση μεταξύ της πολλαπλής εξαγωγής και του πέπλου μπορεί να διοχετεύσει τα καυσαέρια στην καμπίνα. Σπήλαια μονοξειδίου του άνθρακα μπορούν να δημιουργηθούν σε κλειστούς θαλάμους, εξαιτίας της παρουσίας της οργανικής ύλης που αποσυνδέεται.[53]

Παθοφυσιολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ακριβείς μηχανισμοί με τους οποίους προκαλούνται τα αποτελέσματα του μονοξειδίου του άνθρακα στα συστήματα του σώματος είναι πολύπλοκοι και δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητοί.[14] Οι γνωστοί μηχανισμοί περιλαμβάνουν την δέσμευση του μονοξείδιου του άνθρακα με την αιμοσφαιρίνη, την μυοσφαιρίνη και την μιτοχονδριακή οξειδάση του κυτοχρώματος και την πρόκληση υπεροξείδωσης των λιπιδίων του εγκεφάλου από το μονοξείδιο του άνθρακα.[19][26][54]

Αιμοσφαιρίνη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το μονοξείδιο του άνθρακα μετατοπίζει την καμπύλη διαχωρισμού οξυγόνου προς τα αριστερά.

Το μονοξείδιο του άνθρακα έχει υψηλότερο συντελεστή διάχυσης σε σχέση με το οξυγόνο καθώς και το μόνο ένζυμο στο ανθρώπινο σώμα που παράγει μονοξείδιο του άνθρακα είναι η οξυγενάση της αίμης που βρίσκεται σε όλα τα κύτταρα και διασπά την αίμη. Υπό κανονικές συνθήκες τα επίπεδα μονοξειδίου του άνθρακα στο πλάσμα είναι περίπου 0 mmHg, διότι έχει υψηλότερο συντελεστή διάχυσης και το σώμα απαλλάσσεται εύκολα από το CO.[55] Όταν το CO δεν συνδέεται με οξυγόνο δεσμεύεται στην αιμοσφαιρίνη, η οποία είναι η κύρια ένωση που μεταφέρει οξυγόνο στο αίμα και έτσι παράγεται μία ένωση γνωστή ως ανθρακυλαιμοσφαιρίνη. Η πεποίθηση είναι ότι η τοξικότητα του μονοξειδίου του άνθρακα προκύπτει από τον σχηματισμό καρβοξυαιμοσφαιρίνη, η οποία μειώνει την ικανότητα μεταφοράς οξυγόνου του αίματος και αναστέλλει τη μεταφορά, την παράδοση, και τη χρησιμοποίηση του οξυγόνου από το σώμα. Η συγγένεια μεταξύ αιμοσφαιρίνης και του μονοξειδίου του άνθρακα είναι περίπου 230 φορές ισχυρότερη από την συγγένεια μεταξύ αιμοσφαιρίνης και οξυγόνου, έτσι η αιμοσφαιρίνη δεσμεύεται με το μονοξείδιο του άνθρακα αντί με το οξυγόνο.[26][56][57]

Η αιμοσφαιρίνη είναι ένα τετραμερές με τέσσερις θέσεις συνδέσεως οξυγόνου. Η δέσμευση του μονοξειδίου του άνθρακα σε μία από τις θέσεις αυτές αυξάνει τη συγγένεια των υπόλοιπων τριών θέσεων με το οξυγόνο, και έτσι το μόριο αιμοσφαιρίνης μπορεί να συγκρατήσει το οξυγόνο που διαφορετικά θα απελευθερωνόταν στους ιστούς.[54] Αυτή η κατάσταση περιγράφεται ως ότι το μονοξείδιο του άνθρακα μετατοπίζει την καμπύλη διαχωρισμού του οξυγόνου προς τα αριστερά.[26] Λόγω της αυξημένης συγγένειας μεταξύ της αιμοσφαιρίνης και του οξυγόνου κατά τη διάρκεια της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα, η περιεκτικότητα του οξυγόνου στο αίμα αυξάνεται. Αλλά επειδή όλο το οξυγόνο παραμένει στην αιμοσφαιρίνη, το οξυγόνο δεν μεταφέρεται στους ιστούς. Αυτό προκαλεί υποξική βλάβη στον ιστό.[15] Η αιμοσφαιρίνη αποκτά ένα φωτεινό κόκκινο χρώμα όταν μετατρέπεται σε καρβοξυαιμοσφαιρίνη και έτσι τα δηλητηριασμένα πτώματα και ακόμη και τα εμπορικά κρέατα που έχουν υποστεί αγωγή με μονοξείδιο του άνθρακα αποκτούν μια αφύσικη κοκκινωπή απόχρωση.

Μυοσφαιρίνη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μονοξείδιο του άνθρακα συνδέεται επίσης με την αιμοπρωτεΐνη μυοσφαιρίνη. Αυτή έχει υψηλή συγγένεια με την μυοσφαιρίνη, περίπου 60 φορές μεγαλύτερη από εκείνη του οξυγόνου.[15][26] Το μονοξείδιο του άνθρακα συνδεδεμένο με την μυοσφαιρίνη μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά της να αξιοποιήσει το οξυγόνο. [29] Αυτό προκαλεί μειωμένη καρδιακή παροχή και υπόταση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ισχαιμία του εγκεφάλου.[15] Μια καθυστερημένη εκδήλωση των συμπτωμάτων έχει αναφερθεί. Αυτό είναι αποτέλεσμα μιας επανάληψης των αυξημένων επιπέδων καρβοξυαιμοσφαιρίνης τα οποία οφείλονται σε καθυστερημένη απελευθέρωση του μονοξειδίου του άνθρακα από την μυοσφαιρίνη, η οποία στη συνέχεια συνδέεται με την αιμοσφαιρίνη.[3]

Η οξειδάση του κυτοχρώματος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένας άλλος μηχανισμός περιλαμβάνει επιδράσεις στην μιτοχονδριακή αλυσίδα ενός ενζύμου του αναπνευστικού που είναι υπεύθυνο για την αποτελεσματική αξιοποίηση του οξυγόνου των ιστών. Το μονοξείδιο του άνθρακα συνδέεται με την οξειδάση του κυτοχρώματος με μικρότερη συγγένεια από το οξυγόνο και έτσι απαιτεί σημαντική ενδοκυτταρική υποξία προ της σύνδεσης της.[58] Αυτή η πρόσδεση παρεμβαίνει στον αερόβιο μεταβολισμό και στην αποτελεσματική σύνθεση της τριφωσφορικής αδενοσίνης. Τα κύτταρα αποκρίνονται στην αλλαγή στον αναερόβιο μεταβολισμό, προκαλώντας ανοξία, γαλακτική οξέωση, και τελικά θάνατο των κυττάρων.[59] Το ποσοστό της αποσύνδεσης του μονοξειδίου του άνθρακα από την οξειδάση του κυτοχρώματος είναι αργή, προκαλώντας μια σχετικά παρατεταμένη δυσλειτουργία του οξειδωτικού μεταβολισμού.[14]

Επιδράσεις στο κεντρικό νευρικό σύστημα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο μηχανισμός αυτός θεωρείται ότι έχει σημαντική επίδραση στα μεταγενέστερα συμπτώματα που σχετίζονται με τα κύτταρα του αίματος και τους χημικούς μεσολαβητές, οι οποίοι προκαλούν την υπεροξείδωση των λιπιδίων του εγκεφάλου (αποικοδόμηση των ακόρεστων λιπαρών οξέων). Το μονοξείδιο του άνθρακα προκαλεί τα ενδοθηλιακά κύτταρα και τα αιμοπετάλια να απελευθερώσουν το μονοξείδιο του αζώτου και το σχηματισμό των ελευθέρων ριζών οξυγόνου όπως υπεροξεινιτρικό.[14] Στον εγκέφαλο αυτό προκαλεί περαιτέρω μιτοχονδριακή δυσλειτουργία, τριχοειδή διαρροή, παγίδευση των λευκοκυττάρων και απόπτωση.[60] Το αποτέλεσμα αυτών των επιπτώσεις είναι η υπεροξείδωση των λιπιδίων, η οποία προκαλεί αναστρέψιμη απομυελίνωση της λευκής ουσίας στο κεντρικό νευρικό σύστημα, γνωστό ως Grinker myelinopathy, που μπορεί να οδηγήσει σε οίδημα και νέκρωση εντός του εγκεφάλου.[54] Η εγκεφαλική βλάβη εμφανίζεται κυρίως κατά τη διάρκεια της περιόδου ανάρρωσης. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε γνωστικές ελλείψεις και κυρίως επηρεάζουν την μνήμη και τη μάθηση και τις κινητικές διαταραχές. Αυτές οι διαταραχές τυπικά σχετίζονται με την βλάβη στην εγκεφαλική λευκή ουσία και τα βασικά γάγγλια.[60][61] Θετικές παθολογικές αλλαγές μετά τη δηλητηρίαση είναι διμερής νέκρωση της λευκής ουσίας, της ωχρής σφαίρας, της παρεγκεφαλίδας, του ιππόκαμπου και του εγκεφαλικού φλοιού.[15][62][63]

Εγκυμοσύνη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα σε έγκυες γυναίκες μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες στο έμβρυο. Η δηλητηρίαση προκαλεί εμβρυϊκή υποξία των ιστών, μειώνοντας την απελευθέρωση του μητρικού οξυγόνου προς το έμβρυο. Το μονοξείδιο του άνθρακα διαπερνά τον πλακούντα ενώ παράλληλα συνδυάζετε με την εμβρυϊκή αιμοσφαιρίνη, προκαλώντας πιο άμεση εμβρυϊκή υποξία των ιστών. Επιπροσθέτως, η εμβρυϊκή αιμοσφαιρίνη έχει ένα 10 έως 15% υψηλότερη συγγένεια με το μονοξείδιο του άνθρακα από την αιμοσφαιρίνη των ενηλίκων, προκαλώντας πιο σοβαρή δηλητηρίαση στο έμβρυο από ό,τι στον ενήλικα.[3] Η εξάλειψη του μονοξειδίου του άνθρακα είναι βραδύτερη στο έμβρυο, οδηγώντας σε μια συσσώρευση του τοξικού χημικού.[64] Το επίπεδο της εμβρυϊκής νοσηρότητας και θνησιμότητας στην οξεία δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα είναι σημαντική, έτσι ώστε παρά την ήπια μητρική δηλητηρίαση η δηλητηρίαση στο έμβρυο μπορεί να προκαλέσει ακόμα και θάνατο.[65]

Διάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Finger tip Οθόνη κορεσμού ανθρακυλαιμοσφαιρίνης (SpCO%). Σημείωση:Αυτό δεν είναι το ίδιο με ένα παλμικό οξύμετρο (SpO2%), αν και ορισμένα μοντέλα (όπως αυτό) μετράει τα επίπεδα κορεσμού τόσο του οξυγόνου όσο και του μονοξειδίου του άνθρακα.
Οθόνη CO αναπνοής που εμφανίζει τη συγκέντρωση μονοξειδίου του άνθρακα του εκπνεόμενου δείγματος αναπνοής (σε ppm) με αντίστοιχη συγκέντρωση επί τοις εκατό της ανθρακυλαιμοσφαιρίνης.

Καθώς πολλά συμπτώματα της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί να παρουσιάζονται και σε άλλους τύπους δηλητηριάσεων και μολύνσεων (όπως η γρίπη), η διάγνωση είναι συχνά δύσκολη.[52][66] Ένα ιστορικό πιθανής έκθεσης σε CO, όπως η έκθεση σε φωτιά, μπορεί να υποδηλώνει δηλητηρίαση, αλλά η διάγνωση επιβεβαιώνεται με τη μέτρηση των επιπέδων CO στο αίμα. Αυτό μπορεί να καθοριστεί με τη μέτρηση της ποσότητας καρβοξυαιμοσφαιρίνης σε σύγκριση με την ποσότητα αιμοσφαιρίνης στο αίμα.[15] Το μονοξείδιο του άνθρακα παράγεται φυσιολογικά από τον οργανισμό ως ένα υποπροϊόν της μετατροπής πρωτοπορφυρίνης σε χολερυθρίνη. Αυτό το μονοξείδιο του άνθρακα συνδυάζεται με αιμοσφαιρίνη για να κάνει καρβοξυαιμοσφαιρίνη αλλά όχι σε τοξικά επίπεδα.[15] Η αναλογία καρβοξυαιμοσφαιρίνης σε μόρια αιμοσφαιρίνης σε ένα μέσο άτομο μπορεί να είναι μέχρι 5%, παρόλο που στους καπνιστές που καπνίζουν δύο πακέτα την ημέρα μπορεί να είναι έως 9%.[67] Καθώς οι άνθρωποι μπορεί να συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν σημαντικά συμπτώματα της δηλητηρίασης από CO καιρό μετά τη στιγμή που η συγκέντρωση ανθρακυλαιμοσφαιρίνης στο αίμα τους έχει επιστρέψει στο φυσιολογικό, η παρουσίαση εξέτασης με ένα κανονικό επίπεδο ανθρακυλαιμοσφαιρίνης (το οποίο μπορεί να συμβεί στα τελευταία στάδια μιας δηλητηρίασης) δεν αποκλείει δηλητηρίαση.[68]

Ένα CΟ-οξύμετρο χρησιμοποιείται για να καθορίσει τα επίπεδα καρβοξυαιμοσφαιρίνης.[69][70] CO-οξύμετρα παλμών υπολογίζουν την καρβοξυαιμοσφαιρίνη με ένα μη-επεμβατικό κλιπ δακτύλου παρόμοιο με ένα παλμικό οξύμετρο.[71] Αυτές οι συσκευές λειτουργούν με πέρασμα των διαφόρων μηκών κύματος του φωτός διαμέσου του δακτύλου και μέτρηση της απορρόφησης του φωτός των διαφόρων τύπων της αιμοσφαιρίνης στα τριχοειδή αγγεία.[72]

Η χρήση ενός συνήθους παλμικού οξύμετρου δεν είναι αποτελεσματική στη διάγνωση της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα, καθώς τα άτομα που πάσχουν από δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί να έχουν ένα κανονικό επίπεδο κορεσμού οξυγόνου σε ένα παλμικό οξύμετρο.[73] Αυτό οφείλεται στην καρβοξυαιμοσφαιρίνη που παρερμηνεύεται ως οξυαιμοσφαιρίνη.[74]

Η παρακολούθηση των εκπομπών CO αναπνοής προσφέρει μια βιώσιμη εναλλακτική λύση αντί του παλμού CO-οξυμετρίας. Τα επίπεδα καρβοξυαιμοσφαιρίνης έχει αποδειχθεί ότι έχουν μια ισχυρή συσχέτιση με τη συγκέντρωση CO αναπνοής.[75][76] Ωστόσο, πολλές από αυτές τις συσκευές απαιτούν από το χρήστη να εισπνέει βαθιά και να κρατήσει την αναπνοή του έτσι ώστε να επιτρέψουν στο CO στο αίμα να διαφύγει μέσα στον πνεύμονα πριν γίνει η μέτρηση. Καθώς αυτό δεν είναι δυνατόν σε έναν ασθενή που δεν αποκρίνεται, αυτές οι συσκευές δεν είναι κατάλληλες για χρήση στην ανίχνευση έκτακτης ανάγκης σε-σκηνή φροντίδας του CO δηλητηρίασης.

Διαφορική διάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχουν πολλοί όροι που πρέπει να εξεταστούν στη διαφορική διάγνωση της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα.[77][78] Τα πρώτα συμπτώματα, ιδίως από χαμηλού επιπέδου έκθεσης, είναι συχνά μη ειδικά και εύκολα συγχέονται με άλλες ασθένειες, συνήθως συμπτώματα όπως ιογενούς σύνδρομου , κατάθλιψης , το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, πόνος στο στήθος, και ημικρανία ή άλλους πονοκεφάλους.[79] Το μονοξείδιο του άνθρακα έχει κληθεί μια «μεγάλη mimicker" λόγω του ότι η κάθε παρουσίαση δηλητηρίασης είναι διαφορετική και μη ειδική.[77] Άλλοι όροι που περιλαμβάνονται στη διαφορική διάγνωση περιλαμβάνουν σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας, ασθένεια του υψομέτρου, γαλακτική οξέωση, διαβητική κετοξέωση,μηνιγγίτιδα, μεθαιμοσφαιριναιμία, ή οπιοειδή ή τοξική δηλητηρίαση από αλκοόλ.[78]

Ανίχνευση σε βιολογικά δείγματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί να ποσοτικοποιηθεί στο αίμα με τη χρήση μεθόδων φασματοφωτομετρικής ή χρωματογραφικές τεχνικές, προκειμένου να επιβεβαιωθεί η διάγνωση της δηλητηρίασης σε ένα πρόσωπο ή να βοηθήσει στην ιατροδικαστική διερεύνηση της υπόθεσης των θανατηφόρων εκθέσεων. Κορεσμός καρβοξυαιμοσφαιρίνης αίματος μπορεί να κυμαίνεται μέχρι 8-10% σε βαρείς καπνιστές ή πρόσωπα που εκτίθενται εκτεταμένα σε καυσαέρια αυτοκινήτων. Σε συμπτωματικά δηλητηριασμένους ανθρώπους είναι συχνά στην κλίμακα 10-30%, ενώ τα άτομα που υποκύπτουν μπορεί να έχουν μεταθανάτια επίπεδα στο αίμα 30-90%.[80][81]

Πρόληψη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανίχνευση μονοξειδίου του άνθρακα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πρόληψη παραμένει ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, που απαιτεί τη δημόσια εκπαίδευση για την ασφαλή λειτουργία των συσκευών, θερμάστρες, τζάκια, και κινητήρες εσωτερικής καύσης, καθώς και την αυξημένη έμφαση στην εγκατάσταση ανιχνευτών μονοξειδίου του άνθρακα.[82] Οργανώσεις αερίου θα συστήνουν συχνά να πάρετε συσκευές αερίου που υπόκεινται σε έλεγχο τουλάχιστον μία φορά το χρόνο.[83] Σε κτίρια, οι ανιχνευτές μονοξειδίου του άνθρακα συνήθως εγκαθίστανται γύρω από θερμάστρες ή άλλο εξοπλισμό. Εάν ένα σχετικά υψηλό επίπεδο του μονοξειδίου του άνθρακα ανιχνευτεί, η συσκευή εκπέμπει έναν συναγερμό, δίνοντας στους ανθρώπους την ευκαιρία να εκκενώσουν και να αερίσουν το κτίριο.[84][85] Σε αντίθεση με ανιχνευτές καπνού, οι ανιχνευτές μονοξειδίου του άνθρακα δεν πρέπει να τοποθετούνται κοντά στο επίπεδο οροφής.[86] Η Επιτροπή Ασφάλειας Καταναλωτικών Προϊόντων Ηνωμένων Πολιτειών έχει δηλώσει "οι ανιχνευτές μονοξειδίου του άνθρακα είναι τόσο σημαντικοί για την ασφάλεια στο σπίτι, όπως είναι οι ανιχνευτές καπνού," και προτείνει κάθε σπίτι έχει τουλάχιστον έναν ανιχνευτή μονοξειδίου του άνθρακα, και κατά προτίμηση ένα σε κάθε επίπεδο του κτηρίου.[87] Αυτές οι συσκευές, οι οποίες είναι σχετικά φθηνές [85] και ευρέως διαθέσιμες, είτε λειτουργούν με μπαταρία ή τροφοδοτούνται με ρεύμα, με ή χωρίς εφεδρική μπαταρία.[88] Επίσης, συνίστανται σε αυτοδύτες για τον εντοπισμό μόλυνσης του μονοξειδίου του άνθρακα σε αέρα αναπνοής πριν από την κατάδυση, καθώς οι επιπτώσεις του μονοξειδίου του άνθρακα στο σώμα αυξάνονται υπό πίεση. Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι άοσμο και άγευστο, έτσι δεν μπορεί να ανιχνευθεί από τη μυρωδιά.[89] Οι δύτες θα πρέπει να χρησιμοποιούν εξειδικευμένους αναλυτές CO χειρός που έχουν σχεδιαστεί ειδικά για τη δοκιμή σε φιάλες κατάδυσης πριν από την κατάδυση.

Τυποποίηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η χρήση των ανιχνευτών μονοξειδίου του άνθρακα έχει τυποποιηθεί σε πολλούς τομείς. Στις ΗΠΑ, NFPA 720-2009,[90], οι κατευθυντήριες γραμμές ανίχνευσης μονοξειδίου του άνθρακα που δημοσιεύθηκαν από την Εθνική Ένωση Προστασίας πυρκαγιάς, τονίζουν την τοποθέτηση των ανιχνευτών μονοξειδίου του άνθρακα / συναγερμών σε κάθε επίπεδο της κατοικίας, συμπεριλαμβανομένου και του υπογείου, εκτός από εξωτερικές περιοχές ύπνου. Σε νέα σπίτια, ανιχνευτές με ρεύμα πρέπει να έχουν εφεδρική μπαταρία και να διασυνδέονται να διασφαλίσουν την έγκαιρη προειδοποίηση των επιβατών σε όλα τα επίπεδα.[90] Το NFPA 720-2009 είναι το πρώτο εθνικό πρότυπο για το μονοξείδιο του άνθρακα και την αντιμετώπιση των συσκευών σε μη οικιστικά κτίρια. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές, οι οποίες πλέον αφορούν στα σχολεία, κέντρα υγείας, γηροκομεία και άλλα μη οικιστικά κτίρια, περιλαμβάνουν τρία βασικά σημεία:[90]

1. Μια εφεδρική παροχή ηλεκτρικού ρεύματος (εφεδρική μπαταρία) πρέπει να ενεργοποιεί όλες οι συσκευές κοινοποίησης μονοξειδίου του άνθρακα για τουλάχιστον 12 ώρες,
2. Ανιχνευτές πρέπει να είναι στην οροφή στο ίδιο δωμάτιο με τις μόνιμα εγκατεστημένες συσκευές που καίνε καύσιμο, και
3. Ανιχνευτές πρέπει να τοποθετούνται σε κάθε κατοικήσιμο επίπεδο και σε κάθε ζώνη HVAC του κτιρίου.

Προτεινόμενες οδηγίες από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) για την ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη 2000

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ακόλουθες ενδεικτικές τιμές (τιμές στρογγυλοποιούνται ppm) και χρονικές περιόδοι σταθμισμένου μέσου όρου έκθεσης έχουν καθοριστεί με τέτοιο τρόπο ώστε η καρβοξυαιμοσφαιρίνης (COHb) σε επίπεδο του 2,5% δεν είναι υπέρβαση, ακόμη και όταν ένα κανονικό θέμα ασχολείται με το φως ή μέτρια άσκηση:

  • 100 mg/m3 (87 ppm) για 15 λεπτά
  • 60 mg/m3 (52 ppm) για 30 λεπτά
  • 30 mg/m3 (26 ppm) για 1 ώρα
  • 10 mg/m3 (9 ppm) για 8 ώρες

Προτεινόμενες ΠΟΥ ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές για την ποιότητα του εσωτερικού αέρα 2010

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • 7 mg/m3 (6 ppm) για 24 ώρες (ώστε να μην υπερβαίνει το 2% COHb για χρόνια έκθεση)

Θεραπεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αρχική θεραπεία για δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα είναι να αφαιρέσετε αμέσως το άτομο από την έκθεση χωρίς να τίθετε σε κίνδυνο περαιτέρω ανθρώπους. Για εκείνους που είναι αναίσθητοι μπορεί να απαιτείται CPR επί τόπου.[26] Η χορήγηση οξυγόνου μέσω μάσκας non-Rebreather συντομεύει την ημίσεια ζωή του μονοξειδίου του άνθρακα σε 80 λεπτά από 320 λεπτά σε κανονικό αέρα.[19] Το οξυγόνο επιταχύνει την διάσπαση του μονοξειδίου του άνθρακα από την ανθρακυλαιμοσφαιρίνη, έτσι γυρίζοντας πίσω σε αιμοσφαιρίνη.[5][91] Λόγω των πιθανών σοβαρών επιπτώσεων στο έμβρυο, οι έγκυες γυναίκες τίθενται υπό θεραπεία με οξυγόνο για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους από ό,τι μη έγκυες.[92]

Υπερβαρικό οξυγόνο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπερβαρικό οξυγόνο χρησιμοποιείται επίσης για τη θεραπεία της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα, καθώς αυτό μπορεί να επιταχύνει την διάσπαση του CO από την καρβοξυαιμοσφαιρίνη [5][93] και του κυτοχρώματος οξειδάσης, σε μεγαλύτερο βαθμό από το κανονικό οξυγόνο. Υπερβαρικό οξυγόνο σε τρεις φορές ατμοσφαιρική πίεση μειώνει την ημίσεια ζωή του μονοξειδίου του άνθρακα σε 23 (~ 80/3 λεπτά) λεπτά, σε σύγκριση με 80 λεπτά για την τακτική οξυγόνο.[5] Μπορεί επίσης να ενισχύσει τη μεταφορά του οξυγόνου στους ιστούς με πλάσμα, μερικώς παρακάμπτοντας τη κανονική μεταφορά μέσω της αιμοσφαιρίνης.[91] Ωστόσο, είναι αμφισβητούμενο αν το υπερβαρικό οξυγόνο προσφέρει πραγματικά επιπλέον πλεονεκτήματα σε σχέση με κανονική ροή οξυγόνου υψηλής, όσον αφορά την αύξηση της επιβίωσης ή τη βελτίωση των αποτελεσμάτων μακροπρόθεσμα.[2][94][95][96][97][98] Έχουν υπάρξει τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές στις οποίες οι δύο θεραπευτικές επιλογές έχουν σχέση.[99][100][101][102][103][104] Από τις 6 που πραγματοποιήθηκαν, τέσσερις βρήκαν ότι το υπερβαρικό οξυγόνο έχει βελτιωμένη έκβαση και δύο δεν βρήκαν κανένα όφελος για υπερβαρικό οξυγόνο.[2] Μερικές από αυτές τις μελέτες έχουν επικριθεί για προφανείς αδυναμίες στην εφαρμογή τους.[105][106][107] Μια ανασκόπηση όλης της βιβλιογραφίας σχετικά με τη θεραπεία στη δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο ρόλος του υπερβαρικού οξυγόνου είναι ασαφής και τα διαθέσιμα στοιχεία ούτε επιβεβαιώνουν αλλά ούτε και αρνούνται κάποιο ιατρικό σημαντικό όφελος. Οι συγγραφείς πρότειναν μία μεγάλη, καλά σχεδιασμένη, εξωτερικά ελεγμένη, πολυκεντρική μελέτη που συγκρίνει το κανονικό οξυγόνο με το υπερβαρικό οξυγόνο.[2]

Άλλα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περαιτέρω θεραπεία για άλλες επιπλοκές, όπως η κατάληψη, υπόταση, καρδιακές ανωμαλίες, πνευμονικό οίδημα, και οξέωση μπορεί να απαιτούνται. Η αυξημένη δραστηριότητα των μυών και των κατασχέσεων θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με δαντρολένη ή διαζεπάμη. Διαζεπάμη θα πρέπει να χορηγείται μόνο με την κατάλληλη υποστήριξη του αναπνευστικού συστήματος.[26] Υπόταση απαιτεί θεραπεία με ενδοφλέβια υγρά. Αγγειοσυσπαστικά μπορεί να απαιτηθούν για τη θεραπεία του εμφραγματικής κατάθλιψης.[108] Οι καρδιακές αρρυθμίες αντιμετωπίζονται με στάνταρ προχωρημένα καρδιακά πρωτόκολλα υποστήριξης της ζωής.[15] Αν είναι σοβαρές, η μεταβολική οξέωση θεραπεύεται με όξινο ανθρακικό νάτριο. Η θεραπεία με το όξινο ανθρακικό νάτριο είναι αμφιλεγόμενη, γιατί η οξέωση μπορεί να αυξήσει τη διαθεσιμότητα οξυγόνου στους ιστούς. [108] Θεραπεία της οξέωσης μπορεί να χρειάζεται μόνο να αποτελείται από θεραπεία με οξυγόνο.[109] Treatment of acidosis may only need to consist of oxygen therapy.[15][78] Η καθυστερημένη ανάπτυξη των νευροψυχιατρικών βλαβών είναι μία από τις πιο σοβαρές επιπλοκές της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα. Εγκεφαλική βλάβη επιβεβαιώνεται μετά από μαγνητική τομογραφία ή CAT.[14][110][111] Η εκτεταμένη παρακολούθηση και υποστηρικτική θεραπεία συχνά απαιτείται για την καθυστερημένη νευρολογική βλάβη.[19] Τα αποτελέσματα είναι συχνά δύσκολο να προβλέψουν παρακάτω δηλητηρίαση,[112] ιδίως για τα άτομα που έχουν συμπτώματα καρδιακής ανακοπής, κώμα, μεταβολική οξέωση, ή έχουν υψηλά επίπεδα ανθρακυλαιμοσφαιρίνης.[78] Μια μελέτη ανέφερε ότι περίπου το 30% των ατόμων με σοβαρή δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα, θα έχει μοιραία κατάληξη.[52] Ακόμα έχει αναφερθεί ότι η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα επακόλουθης νευροψυχιατρικής καθυστέρησης (DNS) μετά από δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα (CO).[113]

Επιδημιολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πραγματικός αριθμός των περιστατικών δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα είναι άγνωστος, δεδομένου ότι πολλές μη-θανατηφόρες εκθέσεις περνούν απαρατήρητες.[14][52][114] Από τα διαθέσιμα στοιχεία, η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα είναι η πιο κοινή αιτία του τραυματισμού και θανάτου λόγω δηλητηρίασης σε όλο τον κόσμο. η δηλητηρίαση είναι συνήθως πιο συχνή κατά τους χειμερινούς μήνες.[77][115][116][117] Αυτή η σκέψη υπάρχει λόγω αυξημένης οικιακής χρήσης των κλιβάνων αερίου, αέριο ή κηροζίνη θέρμανσης χώρου, σόμπες κουζίνα και κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών, που αν είναι ελαττωματικά ή / και χρησιμοποιούνται χωρίς επαρκή εξαερισμό, μπορεί να προκαλέσουν υπερβολικό μονοξείδιο του άνθρακα.[77][118] Μονοξείδιο του άνθρακα ανίχνευση και δηλητηρίαση αυξάνεται επίσης κατά τη διάρκεια διακοπών ρεύματος.[119][120][121]

Έχει υπολογιστεί ότι περισσότερα από 40.000 άτομα ανά έτος ζητούν ιατρική βοήθεια για δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα στην Ηνωμένες Πολιτείες.[122] Σε πολλές βιομηχανικές χώρες το μονοξείδιο του άνθρακα είναι η αιτία για περισσότερες από 50% των θανατηφόρων δηλητηριάσεων.[3] Στις Ηνωμένες Πολιτείες, περίπου 200 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα που συνδέονται με τον εξοπλισμό θέρμανσης καυσίμων.[87] Δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα οδηγεί στους περίπου 5613 θανάτους από εισπνοή καπνού κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες.[123] Οι εκθέσεις CDC, " Κάθε χρόνο, περισσότεροι από 500 Αμερικανοί πεθαίνουν από ακούσια δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα, καθώς και περισσότεροι από 2.000 αυτοκτονούν οι ίδιοι σκόπιμα από δηλητηρίαση ». "[124] Για την 10-ετή περίοδο 1979 - 1988, 56.133 θάνατοι από δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα συνέβησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, με 25.889 από αυτούς να είναι αυτοκτονίες, αφήνοντας 30.244 ακούσιους θανάτους.[123] Μια έκθεση από τη Νέα Ζηλανδία έδειξε ότι 206 άτομα έχασαν τη ζωή τους από δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα στα χρόνια του 2001 και 2002. Συνολικά δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα ήταν υπεύθυνη για το 43,9% των θανάτων από δηλητηρίαση σε αυτή τη χώρα.[125] Στη Νότια Κορέα, 1.950 άνθρωποι είχαν δηλητηριαστεί από μονοξείδιο του άνθρακα με 254 θανάτους από το 2001 μέχρι και το 2003.[126] Μια έκθεση από την Ιερουσαλήμ έδειξε ότι 3,53 ανά 100.000 άτομα δηλητηριάστηκαν ετησίως από το 2001 έως το 2006. .[127] Στο Hubei, Κίνα, 218 θάνατοι από δηλητηρίαση αναφέρθηκαν σε μια περίοδο 10 ετών με 16,5% να είναι από την έκθεση σε μονοξειδίο του άνθρακα.[128]

Αυτοκτονία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πριν από το 1960 οι περισσότερες εγχώριες προμήθειες φυσικού αερίου στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν αερίων άνθρακα (εναλλακτικά γνωστή ως πόλη του φυσικού αερίου), η οποία σε άκαυστη μορφή του περιέχει υψηλά επίπεδα του μονοξειδίου του άνθρακα. Δηλητηρίαση μονοξειδίου του άνθρακα από την εισπνοή σκόπιμα αερίου άνθρακα ήταν μια κοινή μέθοδος αυτοκτονίας, που αντιπροσώπευε σχεδόν το ήμισυ του συνόλου των αυτοκτονιών στο Ηνωμένο Βασίλειο στα τέλη της δεκαετίας του 1950.[129] Μετά από τη βρετανική κυβέρνηση που έθεσε σταδιακά το φυσικό αέριο υπέρ του αερίου άνθρακα στη δεκαετία του 1960, το ποσοστό αυτοκτονιών στη Βρετανία μειώθηκε σχεδόν κατά ένα τρίτο και δεν έχει αυξηθεί από τότε.[129] Η χρήση του αερίου άνθρακα ως μεθόδου αυτοκτονίας έχει μειωθεί καθώς τα περισσότερα εγχώρια αποθέματα φυσικού αερίου σε όλο τον κόσμο είναι πλέον το φυσικό αέριο, το οποίο στερείται μονοξείδιο του άνθρακα.[130][131] Μέχρι την εφεύρεση των καταλυτικών μετατροπέων, η αυτοκτονία έχει διαπραχθεί από την εισπνοή των καυσαερίων του κινητήρα του αυτοκινήτου που τρέχει, ιδιαίτερα σε κλειστό χώρο, όπως ένα γκαράζ.[132][133] Πριν από το 1975, τα αυτοκίνητα με κινητήρα καυσαερίων περιείχαν 4-10% μονοξείδιο του άνθρακα, αλλά τα νεότερα έχουν καταλυτικούς μετατροπείς που εξαλείφουν πάνω από το 99% του παραγόμενου μονοξειδίου του άνθρακα.[134] Ωστόσο, ακόμη και τα αυτοκίνητα με καταλύτες μπορούν να παράγουν σημαντικές ποσότητες μονοξειδίου του άνθρακα, εάν ένα αυτοκίνητο στο ρελαντί παραμένει σε κλειστό χώρο, όπως ένα κλειστό γκαράζ.[135]

Καθώς η δηλητηρίαση μονοξειδίου του άνθρακα μέσω καυσαερίων από τα αυτοκίνητα έχει γίνει λιγότερο μια επιλογή αυτοκτονίας, έχει υπάρξει μια αύξηση σε νέες μεθόδους της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα, όπως η καύση άνθρακα,[136] ή τα ορυκτά καύσιμα, ή με το συνδυασμό με μυρμηκικό οξύ και θειικό οξύ, σε ένα περιορισμένο χώρο.[137][138][139] Τέτοια περιστατικά έχουν συμβεί ως επί το πλείστον σε σχέση με την ομάδα συμφώνων αυτοκτονίας σε ασιατικές χώρες, όπως η Ιαπωνία, η Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ,[140][141][142][143], αλλά αρχίζουν να εμφανίζονται και στις δυτικές χώρες,[144][145][146], όπως η αυτοκτονία μολύβδου το 2007 στη Βοστώνη του τραγουδιστή Brad Delp.[147]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0105.html.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Buckley NA, Isbister GK, Stokes B, Juurlink DN (2005). «Hyperbaric oxygen for carbon monoxide poisoning: a systematic review and critical analysis of the evidence». Toxicological Reviews 24 (2): 75–92. doi:10.2165/00139709-200524020-00002. PMID 16180928. https://archive.org/details/sim_toxicological-reviews_2005_24_2/page/75. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Omaye ST (Νοέμβριος 2002). «Metabolic modulation of carbon monoxide toxicity». Toxicology 180 (2): 139–50. doi:10.1016/S0300-483X(02)00387-6. PMID 12324190. 
  4. ↑ Albert Donnay (31 Οκτωβρίου 2004). «A True Tale Of A Truly Haunted House». Ghostvillage.com. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2008. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Raub JA; Mathieu-Nolf M; Hampson NB; Thom SR (Απρίλιος 2000). «Carbon monoxide poisoning-a public health perspective». Toxicology 145 (1): 1–14. doi:10.1016/S0300-483X(99)00217-6. PMID 10771127. 
  6. ↑ «OSHA Fact Sheet: Carbon Monoxide» (PDF). United States National Institute for Occupational Safety and Health. Ανακτήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 2009. 
  7. ↑ «Carbon monoxide. - 1917.24». United States Department of Labor: Occupational Safety and Health Administration. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2010. 
  8. ↑ Henry CR; Satran D; Lindgren B; Adkinson C; Nicholson CI; Henry TD (Ιανουάριος 2006). «Myocardial Injury and Long-term Mortality Following Moderate to Severe Carbon Monoxide Poisoning». JAMA 295 (4): 398–402. doi:10.1001/jama.295.4.398. PMID 16434630. http://jama.ama-assn.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=16434630. [νεκρός σύνδεσμος]
  9. ↑ «Carbon Monoxide». American Lung Association. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 2009. 
  10. ↑ Lipman GS (2006). «Carbon monoxide toxicity at high altitude». Wilderness & Environmental Medicine 17 (2): 144–145. doi:10.1580/1080-6032(2006)17[144:CMTAHA]2.0.CO;2. PMID 16805152. 
  11. ↑ Mr J. Raub. (1999). Environmental Health Criteria 213 (Carbon Monoxide). Geneva: International Programme on Chemical Safety, World Health Organization. ISBN 92-4-157213-2. 
  12. ↑ Goldstein M (Δεκέμβριος 2008). «Carbon monoxide poisoning». Journal of Emergency Nursing: JEN: Official Publication of the Emergency Department Nurses Association 34 (6): 538–542. doi:10.1016/j.jen.2007.11.014. PMID 19022078. 
  13. ↑ Struttmann T, Scheerer A, Prince TS, Goldstein LA (Νοέμβριος 1998). «Unintentional carbon monoxide poisoning from an unlikely source». The Journal of the American Board of Family Practice 11 (6): 481–484. PMID 9876005. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 Hardy KR, Thom SR (1994). «Pathophysiology and treatment of carbon monoxide poisoning». Journal of Toxicology. Clinical Toxicology 32 (6): 613–629. doi:10.3109/15563659409017973. PMID 7966524. 
  15. ↑ 15,00 15,01 15,02 15,03 15,04 15,05 15,06 15,07 15,08 15,09 15,10 15,11 15,12 15,13 Nelson, LH· Flomenbaum N· Goldfrank LR· Hoffman RL· Howland MD· Neal AL (2002). «Carbon Monoxide». Goldfrank's toxicologic emergencies (7η έκδοση). New York: McGraw-Hill. σελίδες 1689–1704. ISBN 0-07-136001-8. 
  16. ↑ Hampson NB; Hampson LA (Μάρτιος 2002). «Characteristics of headache associated with acute carbon monoxide poisoning». Headache 42 (3): 220–223. doi:10.1046/j.1526-4610.2002.02055.x. PMID 11903546. https://archive.org/details/sim_headache_2002-03_42_3/page/220. 
  17. ↑ 17,0 17,1 Choi IS (Ιούνιος 2001). «Carbon monoxide poisoning: systemic manifestations and complications». Journal of Korean Medical Science 16 (3): 253–261. PMID 11410684. PMC 3054741. http://jkms.org/DOIx.php?id=10.3346/jkms.2001.16.3.253. 
  18. ↑ Tritapepe L; Macchiarelli G; Rocco M; Scopinaro F; Schillaci O; Martuscelli E; Motta PM (Απρίλιος 1998). «Functional and ultrastructural evidence of myocardial stunning after acute carbon monoxide poisoning». Critical Care Medicine 26 (4): 797–801. doi:10.1097/00003246-199804000-00034. PMID 9559621. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 Weaver LK (Μάρτιος 2009). «Clinical practice. Carbon monoxide poisoning». The New England Journal of Medicine 360 (12): 1217–1225. doi:10.1056/NEJMcp0808891. PMID 19297574. http://content.nejm.org/cgi/pmidlookup?view=short&pmid=19297574&promo=ONFLNS19. 
  20. ↑ Marius-Nunez AL (Φεβρουάριος 1990). «Myocardial infarction with normal coronary arteries after acute exposure to carbon monoxide». Chest 97 (2): 491–4. doi:10.1378/chest.97.2.491. PMID 2298080. 
  21. ↑ Gandini C; Castoldi AF; Candura SM; Locatelli C; Butera R; Priori S; Manzo L (2001). «Carbon monoxide cardiotoxicity». Journal of Toxicology. Clinical Toxicology 39 (1): 35–44. doi:10.1081/CLT-100102878. PMID 11327225. 
  22. ↑ Sokal JA (Δεκέμβριος 1985). «The effect of exposure duration on the blood level of glucose, pyruvate and lactate in acute carbon monoxide intoxication in man». Journal of Applied Toxicology: JAT 5 (6): 395–7. doi:10.1002/jat.2550050611. PMID 4078220. 
  23. ↑ Choi IS (Ιούλιος 1983). «Delayed neurologic sequelae in carbon monoxide intoxication». Archives of Neurology 40 (7): 433–435. PMID 6860181. http://archneur.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=582033. 
  24. ↑ Roohi F; Kula RW; Mehta N (Ιούλιος 2001). «Twenty-nine years after carbon monoxide intoxication». Clinical Neurology and Neurosurgery 103 (2): 92–95. doi:10.1016/S0303-8467(01)00119-6. PMID 11516551. 
  25. ↑ Myers RA; Snyder SK; Emhoff TA (Δεκέμβριος 1985). «Subacute sequelae of carbon monoxide poisoning». Annals of Emergency Medicine 14 (12): 1163–1167. doi:10.1016/S0196-0644(85)81022-2. PMID 4061987. 
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 26,5 26,6 Bateman DN (Οκτώβριος 2003). «Carbon Monoxide». Medicine 31 (10): 233. doi:10.1383/medc.31.10.41.27810. 
  27. ↑ Simini B (Οκτώβριος 1998). «Cherry-red discolouration in carbon monoxide poisoning». Lancet 352 (9134): 1154. doi:10.1016/S0140-6736(05)79807-X. PMID 9798630. 
  28. ↑ Brooks DE; Lin E; Ahktar J (Φεβρουάριος 2002). «What is cherry red, and who cares?». The Journal of Emergency Medicine 22 (2): 213–214. doi:10.1016/S0736-4679(01)00469-3. PMID 11858933. https://archive.org/details/sim_journal-of-emergency-medicine_2002-02_22_2/page/213. 
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 Fawcett TA; Moon RE; Fracica PJ; Mebane GY; Theil DR; Piantadosi CA (Ιανουάριος 1992). «Warehouse workers' headache. Carbon monoxide poisoning from propane-fueled forklifts». Journal of Occupational Medicine 34 (1): 12–15. PMID 1552375. 
  30. ↑ Ryan CM (1990). «Memory disturbances following chronic, low-level carbon monoxide exposure». Archives of Clinical Neuropsychology: the Official Journal of the National Academy of Neuropsychologists 5 (1): 59–67. doi:10.1016/0887-6177(90)90007-C. PMID 14589544. 
  31. ↑ Davutoglu, V (Νοέμβριος 2009). «Chronic carbon monoxide exposure is associated with the increases in carotid intima-media thickness and C-reactive protein level». Tohoku J Exp Med 219 (3): 201–6. 
  32. ↑ Shephard, Roy (1983). Carbon Monoxide The Silent Killer. Springfield Illinois: Charles C Thomas. σελίδες 93–96. 
  33. ↑ Allred EN; Bleecker ER; Chaitman BR; Dahms TE; Gottlieb SO; Hackney JD; Pagano M; Selvester RH και άλλοι. (Νοέμβριος 1989). «Short-term effects of carbon monoxide exposure on the exercise performance of subjects with coronary artery disease». The New England Journal of Medicine 321 (21): 1426–1432. doi:10.1056/NEJM198911233212102. PMID 2682242. 
  34. ↑ Carbon Monoxide. Committee on Medical and Biological Effects of Environmental Pollutants. Washington, D.C.: National Academy of Sciences. 1977. σελ. 29. ISBN 0-309-02631-8. 
  35. ↑ 35,0 35,1 Green W. «An Introduction to Indoor Air Quality: Carbon Monoxide (CO)». United States Environmental Protection Agency. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2008. 
  36. ↑ Singer, Siegfried Fred. The Changing Global Environment. Dordrecht: D. Reidel Publishing Company. σελ. 90. 
  37. ↑ 37,0 37,1 Gosink T (28 Ιανουαρίου 1983). «What Do Carbon Monoxide Levels Mean?». Alaska Science Forum. Geophysical Institute, University of Alaska Fairbanks. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2008. 
  38. ↑ Marc B; Bouchez-Buvry A; Wepierre JL; Boniol L; Vaquero P; Garnier M (Ιούνιος 2001). «Carbon-monoxide poisoning in young drug addicts due to indoor use of a gasoline-powered generator». Journal of Clinical Forensic Medicine 8 (2): 54–56. doi:10.1054/jcfm.2001.0474. PMID 16083675. 
  39. ↑ Johnson C; Moran J; Paine S; Anderson H; Breysse P (Οκτώβριος 1975). «Abatement of toxic levels of carbon monoxide in Seattle ice-skating rinks». American Journal of Public Health 65 (10): 1087–1090. doi:10.2105/AJPH.65.10.1087. PMID 1163706. PMC 1776025. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-public-health_1975-10_65_10/page/1087. 
  40. ↑ «NIOSH Carbon Monoxide Hazards from Small Gasoline Powered Engines». United States National Institute for Occupational Safety and Health. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2007. 
  41. ↑ Fife CE, Smith LA, Maus EA, McCarthy JJ, Koehler MZ, Hawkins T, Hampson NB (Ιούνιος 2009). «Dying to play video games: carbon monoxide poisoning from electrical generators used after hurricane Ike». Pediatrics 123 (6): e1035–8. doi:10.1542/peds.2008-3273. PMID 19482736. 
  42. ↑ Emmerich, SJ (Ιούλιος 2011). Measured CO Concentrations at NIST IAQ Test House from Operation of Portable Electric Generators in Attached Garage – Interim Report (Report). United States National Institute of Standards and Technology. http://www.nist.gov/manuscript-publication-search.cfm?pub_id=907771. Ανακτήθηκε στις 2012-04-18. 
  43. ↑ Austin CC; Ecobichon DJ; Dussault G; Tirado C (Δεκέμβριος 1997). «Carbon monoxide and water vapor contamination of compressed breathing air for firefighters and divers». Journal of Toxicology and Environmental Health 52 (5): 403–423. doi:10.1080/00984109708984073. PMID 9388533. 
  44. ↑ Hampson NB; Norkool DM (Ιανουάριος 1992). «Carbon monoxide poisoning in children riding in the back of pickup trucks». JAMA 267 (4): 538–540. doi:10.1001/jama.267.4.538. PMID 1370334. 
  45. ↑ «Carbon monoxide poisonings associated with snow-obstructed vehicle exhaust systems—Philadelphia and New York City, January 1996». MMWR: Morbidity and Mortality Weekly Report 45 (1): 1–3. Ιανουάριος 1996. PMID 8531914. http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00039929.htm. 
  46. ↑ «Houseboat-associated carbon monoxide poisonings on Lake Powell—Arizona and Utah, 2000». MMWR: Morbidity and Mortality Weekly Report 49 (49): 1105–1108. Δεκέμβριος 2000. PMID 11917924. 
  47. ↑ «NIOSH Carbon Monoxide Dangers in Boating». United States National Institute for Occupational Safety and Health. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2007. 
  48. ↑ Samule Totten· Paul Bartrop· Eric Markusen (2007). Dictionary of Genocide. Greenwood. σελίδες 129, 156. 
  49. ↑ van Veen, MP; Fortezza F; Spaans E; Mensinga TT (2002). «Non-professional paint stripping, model prediction and experimental validation of indoor dichloromethane levels». Indoor Air 12 (2): 92–7. 
  50. ↑ Kubic VL; Anders MW (Μάρτιος 1975). «Metabolism of dihalomethanes to carbon monoxide. II. In vitro studies». Drug metabolism and disposition 3 (2): 104–112. PMID 236156. 
  51. ↑ Dueñas A; Felipe S; Ruiz-Mambrilla M; Martín-Escudero JC; García-Calvo C (Ιανουάριος 2000). «CO poisoning caused by inhalation of CH3Cl contained in personal defense spray». The American Journal of Emergency Medicine 18 (1): 120–121. doi:10.1016/S0735-6757(00)90070-6. PMID 10674554. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-emergency-medicine_2000-01_18_1/page/120. 
  52. ↑ 52,0 52,1 52,2 52,3 Varon J; Marik PE; Fromm RE Jr; Gueler A (1999). «Carbon monoxide poisoning: a review for clinicians». The Journal of Emergency Medicine 17 (1): 87–93. doi:10.1016/S0736-4679(98)00128-0. PMID 9950394. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-emergency-medicine_1999-01_17_1/page/87. 
  53. ↑ Dart, RC (2004). Medical toxicology. Philadelphia: Williams & Wilkins. σελίδες 1169. ISBN 0-7817-2845-2. 
  54. ↑ 54,0 54,1 54,2 Gorman D; Drewry A; Huang YL; Sames C (Μάιος 2003). «The clinical toxicology of carbon monoxide». Toxicology 187 (1): 25–38. doi:10.1016/S0300-483X(03)00005-2. PMID 12679050. 
  55. ↑ Dunn, Robert B.· Kudrath, W.· Passo S.S.· Wilson, L.B. (2011). «7-3». USMLE Step 1 Lecture Notes: Physiology. σελίδες 167–168. 
  56. ↑ Townsend CL, Maynard RL (Οκτώβριος 2002). «Effects on health of prolonged exposure to low concentrations of carbon monoxide». Occupational and Environmental Medicine 59 (10): 708–711. doi:10.1136/oem.59.10.708. PMID 12356933. 
  57. ↑ Haldane J (1895). «The action of carbonic oxide on man». The Journal of Physiology 18 (5-6): 430–462. PMID 16992272. PMC 1514663. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-08. https://web.archive.org/web/20110708152937/http://jp.physoc.org/content/18/5-6/430.full.pdf. Ανακτήθηκε στις 2012-11-24. 
  58. ↑ Gorman DF; Runciman WB (Νοέμβριος 1991). «Carbon monoxide poisoning». Anaesthesia and Intensive Care 19 (4): 506–11. PMID 1750629. https://archive.org/details/sim_anaesthesia-and-intensive-care_1991-11_19_4/page/506. 
  59. ↑ Alonso JR; Cardellach F; Lopez S; Casademont J; Miro O (Σεπτέμβριος 2003). «Carbon monoxide specifically inhibits cytochrome c oxidase of human mitochondrial respiratory chain». Pharmacology & Toxicology 93 (3): 142–146. doi:10.1034/j.1600-0773.2003.930306.x. PMID 12969439. 
  60. ↑ 60,0 60,1 Blumenthal I (Ιούνιος 2001). «Carbon monoxide poisoning». Journal of the Royal Society of Medicine 94 (6): 270–272. PMID 11387414. PMC 1281520. http://www.jrsm.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=11387414. [νεκρός σύνδεσμος]
  61. ↑ Fan HC; Wang AC; Lo CP; Chang KP; Chen SJ (Ιούλιος 2009). «Damage of cerebellar white matter due to carbon monoxide poisoning: a case report». The American Journal of Emergency Medicine 27 (6): 757.e5–e7. doi:10.1016/j.ajem.2008.10.021. PMID 19751650. 
  62. ↑ Prockop LD; Chichkova RI (Νοέμβριος 2007). «Carbon monoxide intoxication: an updated review». Journal of the Neurological Sciences 262 (1-2): 122–130. doi:10.1016/j.jns.2007.06.037. PMID 17720201. 
  63. ↑ Fukuhara M; Abe I; Matsumura K; Kaseda S; Yamashita Y; Shida K; Kawashima H; Fujishima M (Απρίλιος 1996). «Circadian variations of blood pressure in patients with sequelae of carbon monoxide poisoning». American Journal of Hypertension 9 (4 Part 1): 300–305. doi:10.1016/0895-7061(95)00342-8. PMID 8722431. 
  64. ↑ Greingor JL; Tosi JM; Ruhlmann S; Aussedat M (Σεπτέμβριος 2001). «Acute carbon monoxide intoxication during pregnancy. One case report and review of the literature». Emergency Medicine Journal: EMJ 18 (5): 399–401. doi:10.1136/emj.18.5.399. PMID 11559621. PMC 1725677. http://emj.bmj.com/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=11559621. 
  65. ↑ Farrow JR; Davis GJ; Roy TM; McCloud LC; Nichols GR (Νοέμβριος 1990). «Fetal death due to nonlethal maternal carbon monoxide poisoning». Journal of Forensic Sciences 35 (6): 1448–1452. PMID 2262778. https://archive.org/details/sim_journal-of-forensic-sciences_1990-11_35_6/page/1448. 
  66. ↑ Bennetto L; Powter L; Scolding NJ (Απρίλιος 2008). «Accidental carbon monoxide poisoning presenting without a history of exposure: A case report». Journal of Medical Case Reports 2 (1): 118. doi:10.1186/1752-1947-2-118. PMID 18430228. 
  67. ↑ Ford MD· Delaney KA· Ling LJ· Erickson T, επιμ. (2001). Clinical toxicology. WB Saunders Company. σελ. 1046. ISBN 0-7216-5485-1. 
  68. ↑ Keleş A; Demircan A; Kurtoğlu G (Ιούνιος 2008). «Carbon monoxide poisoning: how many patients do we miss?». European Journal of Emergency Medicine 15 (3): 154–157. doi:10.1097/MEJ.0b013e3282efd519. PMID 18460956. 
  69. ↑ Rodkey FL, Hill TA, Pitts LL, Robertson RF (Αύγουστος 1979). «Spectrophotometric measurement of carboxyhemoglobin and methemoglobin in blood». Clinical Chemistry 25 (8): 1388–1393. PMID 455674. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-12-16. https://web.archive.org/web/20191216133704/http://www.clinchem.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=455674. Ανακτήθηκε στις 2009-07-17. 
  70. ↑ Rees PJ, Chilvers C, Clark TJ (Ιανουάριος 1980). «Evaluation of methods used to estimate inhaled dose of carbon monoxide». Thorax 35 (1): 47–51. doi:10.1136/thx.35.1.47. PMID 7361284. PMC 471219. http://thorax.bmj.com/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=7361284. 
  71. ↑ Coulange M; Barthelemy A; Hug F; Thierry AL; De Haro L (Μάρτιος 2008). «Reliability of new pulse CO-oximeter in victims of carbon monoxide poisoning». Undersea & Hyperbaric Medicine 35 (2): 107–111. PMID 18500075. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-06-25. https://web.archive.org/web/20110625021038/http://archive.rubicon-foundation.org/8084. Ανακτήθηκε στις 2012-11-25. 
  72. ↑ Maisel, William; Roger J. Lewis (2010). «Noninvasive Measurement of Carboxyhemoglobin: How Accurate is Accurate Enough?». Annals of Emergency Medicine (Boston, MA) 56 (4): 389–391. https://archive.org/details/sim_annals-of-emergency-medicine_2010-10_56_4/page/389. 
  73. ↑ Vegfors M; Lennmarken C (Μάιος 1991). «Carboxyhaemoglobinaemia and pulse oximetry». British Journal of Anaesthesia 66 (5): 625–626. doi:10.1093/bja/66.5.625. PMID 2031826. https://archive.org/details/sim_british-journal-of-anaesthesia_1991-05_66_5/page/625. 
  74. ↑ Barker SJ; Tremper KK (Μάιος 1987). «The effect of carbon monoxide inhalation on pulse oximetry and transcutaneous PO2». Anesthesiology 66 (5): 677–679. doi:10.1097/00000542-198705000-00014. PMID 3578881. https://archive.org/details/sim_anesthesiology_1987-05_66_5/page/677. 
  75. ↑ Jarvis, M. (1986). «Low cost carbon monoxide monitors in smoking assessment». Thorax: 886–887. 
  76. ↑ Wald, Nicholas (1981). «Carbon monoxide in breath in relation to smoking and carboxyhaemoglobin levels». Thorax: 366–369. 
  77. ↑ 77,0 77,1 77,2 77,3 Kao LW; Nañagas KA (Μάρτιος 2006). «Toxicity associated with carbon monoxide». Clinics in Laboratory Medicine 26 (1): 99–125. doi:10.1016/j.cll.2006.01.005. PMID 16567227. https://archive.org/details/sim_clinics-in-laboratory-medicine_2006-03_26_1/page/99. 
  78. ↑ 78,0 78,1 78,2 78,3 Shochat, Guy N (17 Φεβρουαρίου 2009). «Toxicity, Carbon Monoxide». emedicine. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2009. 
  79. ↑ Ilano AL; Raffin TA (Ιανουάριος 1990). «Management of carbon monoxide poisoning». Chest 97 (1): 165–9. doi:10.1378/chest.97.1.165. PMID 2403894. http://www.chestjournal.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=2403894. [νεκρός σύνδεσμος]
  80. ↑ Sato K, Tamaki K, Hattori H, et al. Determination of total hemoglobin in forensic blood samples with special reference to carboxyhemoglobin analysis. For. Sci. Int. 48: 89-96, 1990.
  81. ↑ R. Baselt, Disposition of Toxic Drugs and Chemicals in Man, 8th edition, Biomedical Publications, Foster City, CA, 2008, pp. 237-241.
  82. ↑ Ernst A; Zibrak JD (Νοέμβριος 1998). «Carbon monoxide poisoning». The New England Journal of Medicine 339 (22): 1603–1608. doi:10.1056/NEJM199811263392206. PMID 9828249. http://content.nejm.org/cgi/pmidlookup?view=short&pmid=9828249&promo=ONFLNS19. 
  83. ↑ Official Website. UK Gas Safe Register: Being Gas Safe. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-02. https://web.archive.org/web/20130502012946/http://gassaferegister.co.uk/advice/being_gas_safe.aspx. Ανακτήθηκε στις 2012-11-25. 
  84. ↑ Yoon SS; Macdonald SC; Parrish RG (Μάρτιος 1998). «Deaths from unintentional carbon monoxide poisoning and potential for prevention with carbon monoxide detectors». JAMA 279 (9): 685–687. doi:10.1001/jama.279.9.685. PMID 9496987. http://jama.ama-assn.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=9496987. [νεκρός σύνδεσμος]
  85. ↑ 85,0 85,1 Krenzelok EP; Roth R; Full R (Σεπτέμβριος 1996). «Carbon monoxide ... the silent killer with an audible solution». The American Journal of Emergency Medicine 14 (5): 484–486. doi:10.1016/S0735-6757(96)90159-X. PMID 8765117. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-emergency-medicine_1996-09_14_5/page/484. 
  86. ↑ CO Alert. «Placement of Carbon Monoxide Detectors Important». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2009. 
  87. ↑ 87,0 87,1 «Carbon Monoxide Detectors Can Save Lives: CPSC Document #5010». US Consumer Product Safety Commission. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Απριλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2009. 
  88. ↑ Lipinski, Edward R (14 Φεβρουαρίου 1999). «Keeping Watch on Carbon Monoxide». New York Times. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2009. 
  89. ↑ Αρχειοθετημένο αντίγραφο. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-10-23. https://web.archive.org/web/20131023062954/http://dspace.rubicon-foundation.org/xmlui/bitstream/handle/123456789/7964/DHM_V38N3_breathing_gas.pdf?sequence=1. Ανακτήθηκε στις 2012-11-25. 
  90. ↑ 90,0 90,1 90,2 NFPA 720: Standard for the Installation of Carbon Monoxide (CO) Detection and Warning Equipment. Quincy, MA: National Fire Protection Agency. 2009. 
  91. ↑ 91,0 91,1 Olson KR (1984). «Carbon monoxide poisoning: mechanisms, presentation, and controversies in management». The Journal of Emergency Medicine 1 (3): 233–243. doi:10.1016/0736-4679(84)90078-7. PMID 6491241. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-emergency-medicine_1984-05_2_3/page/233. 
  92. ↑ Margulies JL (Νοέμβριος 1986). «Acute carbon monoxide poisoning during pregnancy». The American Journal of Emergency Medicine 4 (6): 516–519. doi:10.1016/S0735-6757(86)80008-0. PMID 3778597. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-emergency-medicine_1986-11_4_6/page/516. 
  93. ↑ Brown DB; Mueller GL; Golich FC (Νοέμβριος 1992). «Hyperbaric oxygen treatment for carbon monoxide poisoning in pregnancy: a case report». Aviation, Space, and Environmental Medicine 63 (11): 1011–1014. PMID 1445151. 
  94. ↑ Juurlink DN; Buckley NA; Stanbrook MB; Isbister GK; Bennett M; McGuigan MA (Ιανουάριος 2005). David N Juurlink, επιμ. «Hyperbaric oxygen for carbon monoxide poisoning». Cochrane Database of Systematic Reviews (1): CD002041. doi:10.1002/14651858.CD002041.pub2. PMID 15674890. 
  95. ↑ Henry JA (2005). «Hyperbaric therapy for carbon monoxide poisoning: to treat or not to treat, that is the question». Toxicological Reviews 24 (3): 149–150. doi:10.2165/00139709-200524030-00002. PMID 16390211. https://archive.org/details/sim_toxicological-reviews_2005_24_3/page/149. 
  96. ↑ Olson KR (2005). «Hyperbaric oxygen or normobaric oxygen?». Toxicological Reviews 24 (3): 151. doi:10.2165/00139709-200524030-00003. PMID 16390212. https://archive.org/details/sim_toxicological-reviews_2005_24_3/page/151. 
  97. ↑ Seger D (2005). «The myth». Toxicological Reviews 24 (3): 155–156. doi:10.2165/00139709-200524030-00005. PMID 16390214. https://archive.org/details/sim_toxicological-reviews_2005_24_3/page/155. 
  98. ↑ Thom SR (2005). «Hyperbaric oxygen therapy for carbon monoxide poisoning: Is it time to end the debates?». Toxicological Reviews 24 (3): 157–158. doi:10.2165/00139709-200524030-00006. PMID 16390215. https://archive.org/details/sim_toxicological-reviews_2005_24_3/page/n16. 
  99. ↑ Scheinkestel CD; Bailey M; Myles PS; Jones K; Cooper DJ; Millar IL; Tuxen DV (Μάρτιος 1999). «Hyperbaric or normobaric oxygen for acute carbon monoxide poisoning: a randomized controlled clinical trial». The Medical Journal of Australia 170 (5): 203–210. PMID 10092916. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-09-05. https://web.archive.org/web/20080905012917/https://www.mja.com.au/public/issues/mar1/scheink/scheink.html. Ανακτήθηκε στις 2012-11-25. 
  100. ↑ Thom SR; Taber RL; Mendiguren II; Clark JM; Hardy KR; Fisher AB (Απρίλιος 1995). «Delayed neuropsychologic sequelae after carbon monoxide poisoning: prevention by treatment with hyperbaric oxygen». Annals of Emergency Medicine 25 (4): 474–480. doi:10.1016/S0196-0644(95)70261-X. PMID 7710151. https://archive.org/details/sim_annals-of-emergency-medicine_1995-04_25_4/page/474. 
  101. ↑ Raphael JC; Elkharrat D; Jars-Guincestre MC; Chastang C; Chasles V; Vercken JB; Gajdos P (Αύγουστος 1989). «Trial of normobaric and hyperbaric oxygen for acute carbon monoxide intoxication». Lancet 2 (8660): 414–419. doi:10.1016/S0140-6736(89)90592-8. PMID 2569600. https://archive.org/details/sim_the-lancet_1989-08-19_2_8660/page/n13. 
  102. ↑ Ducasse JL; Celsis P; Marc-Vergnes JP (Μάρτιος 1995). «Non-comatose patients with acute carbon monoxide poisoning: hyperbaric or normobaric oxygenation?». Undersea & Hyperbaric Medicine 22 (1): 9–15. PMID 7742714. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-08-11. https://web.archive.org/web/20110811174818/http://archive.rubicon-foundation.org/2193. Ανακτήθηκε στις 2012-11-25. 
  103. ↑ Mathieu D; Mathieu-Nolf M; Durak C; Wattel F; Tempe JP; Bouachour G; Sainty JM. (1996). «Randomized prospective study comparing the effect of HBO vs 12 hours NBO in non-comatose CO-poisoned patients: results of the preliminary analysis». Undersea & Hyperbaric Medicine 23: 7. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-02. https://web.archive.org/web/20110702235523/http://archive.rubicon-foundation.org/447. Ανακτήθηκε στις 2012-11-25. 
  104. ↑ Weaver LK; Hopkins RO; Chan KJ; Churchill S; Elliott CG; Clemmer TP; Orme JF Jr; Thomas FO και άλλοι. (Οκτώβριος 2002). «Hyperbaric oxygen for acute carbon monoxide poisoning». The New England Journal of Medicine 347 (14): 1057–1067. doi:10.1056/NEJMoa013121. PMID 12362006. 
  105. ↑ Gorman DF. (Ιούνιος 1999). «Hyperbaric or normobaric oxygen for acute carbon monoxide poisoning: a randomised controlled clinical trial. Unfortunate methodological flaws». The Medical Journal of Australia 170 (11): 563. PMID 10397050. https://archive.org/details/sim_medical-journal-of-australia_1999-06-07_170_11/page/n63. 
  106. ↑ Scheinkestel CD; Jones K; Myles PS; Cooper DJ; Millar IL; Tuxen DV (Απρίλιος 2004). «Where to now with carbon monoxide poisoning?». Emergency Medicine Australasia: EMA 16 (2): 151–154. doi:10.1111/j.1742-6723.2004.00567.x. PMID 15239731. 
  107. ↑ Isbister GK; McGettigan P; Harris I. (Φεβρουάριος 2003). «Hyperbaric oxygen for acute carbon monoxide poisoning». The New England Journal of Medicine 348 (6): 557–560. doi:10.1056/NEJM200302063480615. PMID 12572577. 
  108. ↑ Tomaszewski C (Ιανουάριος 1999). «Carbon monoxide poisoning. Early awareness and intervention can save lives». Postgraduate Medicine 105 (1): 39–40, 43–48, 50. doi:10.3810/pgm.1999.01.496. PMID 9924492. https://archive.org/details/sim_postgraduate-medicine_1999-01_105_1/page/39. 
  109. ↑ Peirce EC (1986). «Treating acidemia in carbon monoxide poisoning may be dangerous». Journal of Hyperbaric Medicine 1 (2): 87–97. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-03. https://web.archive.org/web/20110703000244/http://archive.rubicon-foundation.org/4304. Ανακτήθηκε στις 2012-11-25. 
  110. ↑ Devine SA; Kirkley SM; Palumbo CL; White RF (Οκτώβριος 2002). «MRI and neuropsychological correlates of carbon monoxide exposure: a case report». Environmental Health Perspectives 110 (10): 1051–1055. doi:10.1289/ehp.021101051. PMID 12361932. PMC 1241033. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-07-07. https://archive.today/20120707154535/http://ehpnet1.niehs.nih.gov/members/2002/110p1051-1055devine/devine-full.html. Ανακτήθηκε στις 2012-11-25. 
  111. ↑ O'Donnell P; Buxton PJ; Pitkin A; Jarvis LJ (Απρίλιος 2000). «The magnetic resonance imaging appearances of the brain in acute carbon monoxide poisoning». Clinical Radiology 55 (4): 273–280. doi:10.1053/crad.1999.0369. PMID 10767186. https://archive.org/details/sim_clinical-radiology_2000-04_55_4/page/273. 
  112. ↑ Seger D; Welch L (Αύγουστος 1994). «Carbon monoxide controversies: neuropsychologic testing, mechanism of toxicity, and hyperbaric oxygen». Annals of Emergency Medicine 24 (2): 242–248. doi:10.1016/S0196-0644(94)70136-9. PMID 8037390. https://archive.org/details/sim_annals-of-emergency-medicine_1994-08_24_2/page/242. 
  113. ↑ Chiang, CL; Tseng, MC (2011-09-27). «Safe use of electroconvulsive therapy in a highly suicidal survivor of carbon monoxide poisoning.». Gen Hosp Psychiatry. 
  114. ↑ Thom SR (Οκτώβριος 2002). «Hyperbaric-oxygen therapy for acute carbon monoxide poisoning». The New England Journal of Medicine 347 (14): 1105–1106. doi:10.1056/NEJMe020103. PMID 12362013. 
  115. ↑ Ernst A; Zibrak JD (Νοέμβριος 1998). «Carbon monoxide poisoning». The New England Journal of Medicine 339 (22): 1603–8. doi:10.1056/NEJM199811263392206. PMID 9828249. 
  116. ↑ «Deaths from motor-vehicle-related unintentional carbon monoxide poisoning—Colorado, 1996, New Mexico, 1980-1995, and United States, 1979-1992». MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report 45 (47): 1029–32. Νοέμβριος 1996. PMID 8965803. http://www.cdc.gov/mmwR/preview/mmwrhtml/00044617.htm. 
  117. ↑ Partrick M; Fiesseler F; Shih R; Riggs R; Hung Ο (2009). «Monthly variations in the diagnosis of carbon monoxide exposures in the emergency department». Undersea & Hyperbaric Medicine: Journal of the Undersea and Hyperbaric Medical Society, Inc 36 (3): 161–7. PMID 19860138. 
  118. ↑ Heckerling PS (Μάιος 1987). «Occult carbon monoxide poisoning: a cause of winter headache». The American Journal of Emergency Medicine 5 (3): 201–4. doi:10.1016/0735-6757(87)90320-2. PMID 3580051. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-emergency-medicine_1987-05_5_3/page/201. 
  119. ↑ «Department of Public Health Warns of Dangers of Carbon Monoxide Poisoning During Power Outages». Tower Generator. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2011. 
  120. ↑ «Avoiding Carbon Monoxide poisoning during a power outage». CDC. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2011. 
  121. ↑ Klein, Kelly; Herzogg, Perri; Smolinkski, Susan; White, Suzanne (2007). «Demand for poison control center services "surged" during the 2003 blackout.». Clinical Toxicology 45 (3): 248–254. https://archive.org/details/sim_clinical-toxicology_2007_45_3/page/248. 
  122. ↑ Hampson NB (Σεπτέμβριος 1998). «Emergency department visits for carbon monoxide poisoning in the Pacific Northwest». The Journal of Emergency Medicine 16 (5): 695–698. doi:10.1016/S0736-4679(98)00080-8. PMID 9752939. 
  123. ↑ 123,0 123,1 Cobb N; Etzel RA (1991-08-07). «Unintentional carbon monoxide-related deaths in the United States, 1979 through 1988». JAMA 266 (5): 659–663. doi:10.1001/jama.266.5.659. PMID 1712865. http://jama.ama-assn.org/cgi/content/abstract/266/5/659. 
  124. ↑ «Carbon Monoxide poisoning fact sheet» (pdf). Centers for Disease Control and Prevention. Ιούλιος 2006. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2008. 
  125. ↑ McDowell R; Fowles J; Phillips D (Νοέμβριος 2005). «Deaths from poisoning in New Zealand: 2001-2002» (Free full text). The New Zealand Medical Journal 118 (1225): U1725. PMID 16286939. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-14. https://archive.today/20110714220921/http://www.nzmj.com/journal/118-1225/1725/. Ανακτήθηκε στις 2012-11-25. 
  126. ↑ Song KJ; Shin SD; Cone DC (Σεπτέμβριος 2009). «Socioeconomic status and severity-based incidence of poisoning: a nationwide cohort study». Clinical toxicology (Philadelphia, Pa.) 47 (8): 818–826. doi:10.1080/15563650903158870. PMID 19640232. 
  127. ↑ Salameh S; Amitai Y; Antopolsky M; Rott D; Stalnicowicz R (Φεβρουάριος 2009). «Carbon monoxide poisoning in Jerusalem: epidemiology and risk factors». Clinical Toxicology (Philadelphia, Pa.) 47 (2): 137–41. doi:10.1080/15563650801986711. PMID 18720104. 
  128. ↑ Liu Q; Zhou L; Zheng N; Zhuo L; Liu Y; Liu L (Δεκέμβριος 2009). «Poisoning deaths in China: type and prevalence detected at the Tongji Forensic Medical Center in Hubei». Forensic Science International 193 (1-3): 88–94. doi:10.1016/j.forsciint.2009.09.013. PMID 19854011. https://archive.org/details/sim_forensic-science-international_2009-12-15_193_1-3/page/n93. 
  129. ↑ 129,0 129,1 Anderson, Scott (6 Ιουλίου 2008). «The Urge to End It All». New York Times. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2009. 
  130. ↑ Wirth I; Strauch H (Μάρτιος–Απρίλιος 2007). «Suicides in East Berlin from 1980 to 1989». Archiv für Kriminologie 219 (3-4): 73–88. PMID 17539588. 
  131. ↑ Thomsen AH; Gregersen M (2007-05-21). «Carbon monoxide deaths caused by town gas in Denmark 1995-99». Ugeskrift for laeger 169 (21): 2020–2024. PMID 17553384. 
  132. ↑ Skopek MA; Perkins R (Δεκέμβριος 1998). «Deliberate exposure to motor vehicle exhaust gas: the psychosocial profile of attempted suicide». The Australian and New Zealand Journal of Psychiatry 32 (6): 830–838. doi:10.3109/00048679809073873. PMID 10084348. 
  133. ↑ Oström M; Thorson J; Eriksson A (Φεβρουάριος 1996). «Carbon monoxide suicide from car exhausts». Social Science & Medicine 42 (3): 447–451. doi:10.1016/0277-9536(95)00104-2. PMID 8658238. https://archive.org/details/sim_social-science-medicine_1996-02_42_3/page/447. 
  134. ↑ Vossberg B; Skolnick J (Φεβρουάριος 1999). «The role of catalytic converters in automobile carbon monoxide poisoning: a case report» (Free full text). Chest 115 (2): 580–581. doi:10.1378/chest.115.2.580. PMID 10027464. http://www.chestjournal.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=10027464. [νεκρός σύνδεσμος]
  135. ↑ Hampson NB (Αύγουστος 1999). «Intentional carbon monoxide poisoning». Chest 116 (2): 586–587. doi:10.1378/chest.116.2.586. PMID 10453903. http://www.chestjournal.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=10453903. [νεκρός σύνδεσμος]
  136. ↑ Oehme, C; Penning, R (2011-06-16). «Intentional Carbon monoxide poisoning by burning charcoal». MMW Fortschr Med 153 (24): 48–9. PMID 21717712. 
  137. ↑ Yang CC; Ger J; Li CF (Απρίλιος 2008). «Formic acid: a rare but deadly source of carbon monoxide poisoning». Clinical Toxicology 46 (4): 287–9. doi:10.1080/15563650701378746. PMID 18363119. 
  138. ↑ Chung WS; Leung CM (Ιούνιος 2001). «Carbon monoxide poisoning as a new method of suicide in Hong Kong» (Free full text). Psychiatric Services (Washington, D.C.) 52 (6): 836–837. doi:10.1176/appi.ps.52.6.836. PMID 11376237. http://ps.psychiatryonline.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=11376237. 
  139. ↑ Prahlow JA; Doyle BW (Ιούνιος 2005). «A suicide using a homemade carbon monoxide "death machine".». Am J Forensic Med Pathol 26 (2): 80–177. PMID 15894855. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15894855. 
  140. ↑ Naito A (Οκτώβριος 2007). «Internet suicide in Japan: implications for child and adolescent mental health». Clinical Child Psychology and Psychiatry 12 (4): 583–597. doi:10.1177/1359104507080990. PMID 18095539. http://ccp.sagepub.com/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=18095539. [νεκρός σύνδεσμος]
  141. ↑ Leung CM; Chung WS; So EP (Μάιος 2002). «Burning charcoal: an indigenous method of committing suicide in Hong Kong». The Journal of Clinical Psychiatry 63 (5): 447–450. doi:10.4088/JCP.v63n0512. PMID 12019670. 
  142. ↑ Lee DT; Chan KP; Yip PS (Μάρτιος 2005). «Charcoal burning is also popular for suicide pacts made on the internet». BMJ 330 (7491): 602. doi:10.1136/bmj.330.7491.602-b. PMID 15761009. 
  143. ↑ Pan YJ; Liao SC; Lee MB (Απρίλιος 2009). «Suicide by charcoal burning in Taiwan, 1995-2006». Journal of Affective Disorders 120 (1-3): 254–7. doi:10.1016/j.jad.2009.04.003. PMID 19410296. 
  144. ↑ Brooks-Lim EW; Sadler DW (Οκτώβριος 2009). «Suicide by burning barbecue charcoal: three case reports». Medicine, Science, and the Law 49 (4): 301–6. doi:10.1258/rsmmsl.49.4.301. PMID 20025107. 
  145. ↑ Patel F (Αύγουστος 2008). «Carbon copy deaths: carbon monoxide gas chamber». Journal of Forensic and Legal Medicine 15 (6): 398–401. doi:10.1016/j.jflm.2008.01.004. PMID 18586213. 
  146. ↑ Hunt IM; While D; Windfuhr K; Swinson N; Shaw J; Appleby L; Kapur N (Μάιος 2009). «Suicide pacts in the mentally ill: a national clinical survey». Psychiatry Research 167 (1-2): 131–8. doi:10.1016/j.psychres.2008.05.004. PMID 19342106. 
  147. ↑ «Police Report On Delp's Death Reveals His Final Message». WMUR. 14 Μαρτίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2007. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Δηλητηρίαση_από_μονοξείδιο_του_άνθρακα&oldid=10870034"