Ακυβέρνητες πολιτείες
 | |
| Συγγραφέας | Στρατής Τσίρκας |
|---|---|
| Τίτλος | Ακυβέρνητες πολιτείες Cités à la dérive |
| Γλώσσα | Ελληνικά |
| Μορφή | μυθιστόρημα literary trilogy |
| δεδομένα () | |
Ακυβέρνητες πολιτείες είναι ο τίτλος της μυθιστορηματικής τριλογίας του Έλληνα λογοτέχνη Στρατή Τσίρκα, που εκδόθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960 από τις εκδόσεις «Κέδρος» και αποτελείται από τα βιβλία: «Η λέσχη», 1961 - «Αριάγνη», 1962 και «Νυχτερίδα», 1965.
Ο Τσίρκας εμπνεύστηκε τον τίτλο της τριλογίας από το ποίημα του Γιώργου Σεφέρη «Ο Στρατής ο θαλασσινός στη Νεκρά Θάλασσα», και συγκεκριμένα από τον στίχο «Ιερουσαλήμ, ακυβέρνητη πολιτεία/ Ιερουσαλήμ, πολιτεία της προσφυγιάς». [1]
Η τριλογία πραγματεύεται την περίοδο του αντιφασιστικού αγώνα της Ελλάδας στη Μέση Ανατολή, από το 1942 έως το 1944, με αποκορύφωμα την εξέγερση του ελληνικού στρατού τον Απρίλιο του 1944. «...Ο Τσίρκας θεωρούσε ολόκληρη την τριλογία ως μια προσπάθεια δικαίωσης του κινήματος του Απρίλη του 1944, κατά το οποίο ο ελληνικός στρατός στη Μέση Ανατολή ξεσηκώθηκε ενάντια στην προσπάθεια διάλυσης και ολικής υποταγής του από τα μεταξικά στοιχεία και την αγγλική διοίκηση...» [2] και διαδραματίζεται στις τρεις σημαντικότερες πόλεις του αγώνα εναντίον των Γερμανών, δηλ. στην Ιερουσαλήμ («Η λέσχη»), το Κάιρο («Αριάγνη») και την Αλεξάνδρεια («Νυχτερίδα»).
Το 1998 κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις «Κέδρος», «Τα Ημερολόγια της τριλογίας - Ακυβέρνητες πολιτείες», (88σελ.). (ISBN 978-960-04-1435-6) Το βιβλίο περιλαμβάνει τις καταγραφές του Τσίρκα στο ημερολόγιό του κατά την περίοδο της συγγραφής του έργου.
«...Με τις «Ακυβέρνητες πολιτείες», και κυρίως με τη «Νυχτερίδα» ως τελευταίο σκέλος της τριλογίας, ο ελληνικός πεζός λόγος αποκτά ένα κορυφαίο επίτευγμα στη χορεία της πολυπρόσωπης, πολυεπίπεδης, πολυφωνικής, πανοραμικής σύνθεσης, ένα μυθιστόρημα-ποταμό. Αν στη Λέσχη ανήκει ο τίτλος τιμής του καινοτόμου, πειραματικού-εισηγητικού μυθιστορήματος μέσα στο συνεχές της πεζογραφικής παράδοσης, στη Νυχτερίδα ανήκει ο τίτλος της πρώτης σημαντικής πολυσχιδέστατης μυθιστορηματικής σύνθεσης». [3]
Η υπόθεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
«Η λέσχη»: Το πρώτο αυτό βιβλίο διαδραματίζεται τον Ιούνιο του 1942, στην Ιερουσαλήμ.
Τα γερμανικά στρατεύματα έχουν ήδη αρχίσει τη νικηφόρα προέλασή τους στη Μέση Ανατολή, και ο πόλεμος μοιάζει να γέρνει υπέρ του Χίτλερ. Στην παμπάλαια αυτή πολιτεία, συνωστίζονται χιλιάδες άνθρωποι διαφορετικής εθνικότητας, φυλής και ιδιοσυγκρασίας. Ο ήρωας του έργου, ο Μάνος Σιμωνίδης, ένας νεαρός κομμουνιστής, αξιωματικός του ελληνικού στρατού που κυκλοφορεί με το ψευδώνυμο Μάνος Καλογιάννης που είναι σε δυσμένεια από την κομματική του οργάνωση, ζει σε μια φτηνή πανσιόν της πόλης, της γερμανίδας Άννας Φέλντμαν στη γερμανική συνοικία, γεμάτη «ναυάγια της καταιγίδας που σαρώνει τον κόσμο». Ανάμεσα στους πελάτες της πανσιόν είναι και η όμορφη Έμμη Μπόμπρετσμπεργκ, σύζυγος ενός πρώην υπουργού της αυστριακής κυβέρνησης. Ένας δυνατός αλλά αδιέξοδος έρωτας θα αναπτυχθεί ανάμεσά τους.
«Αριάγνη»: Το δεύτερο βιβλίο διαδραματίζεται στο Κάιρο το 1943.
_Squadron_RAF_Hurricane_pilots_Egypt_WWII_IWM_CM_3362.jpg)
Η Αριάγνη μαζί με τον άντρα της και τα παιδιά της, ζούνε σε μια φτωχική συνοικία του Καΐρου, που τη λένε «Λαβύρινθο». Φιλοξενεί τον Μάνο Σιμωνίδη στο σπίτι της εκείνα τα χρόνια - αλλά γυναίκα βαθιά ποτισμένη από ανθρωπισμό - δεν διστάζει να προσφέρει τη βοήθειά της σε όποιον τη ζητήσει. Ο Σιμωνίδης εκείνο τον καιρό αρθρογραφεί στην παράνομη εφημερίδα της αριστεράς, «Ο μαχητής», η οποία αγωνιζόταν για την εκκαθάριση του ελληνικού στρατού από τα πολυπληθή βασιλικά και μεταξικά (άνθρωποι της ιδεολογίας του Ιωάννη Μεταξά) στοιχεία. Ο Τσίρκας καυτηριάζει πολλά κακώς κείμενα της Αριστεράς όχι μόνο του 1940 αλλά και της εποχής του (1960), όπως τον παραγοντισμό, τον φραξιονισμό, η αχαλίνωτη (αν και σεμνοτυφικά κρυμμένη) φιλοδοξία. Σε αυτό το βιβλίο σκιαγραφείται περισσότερο ο ήρωας που έχει το όνομα «Το ανθρωπάκι», στον οποίο συμβολίζονται όλα τα κακά της Αριστεράς. «Το ανθρωπάκι», είναι αυτός που συνωμοτεί, που συκοφαντεί, που συμβιβάζεται με την αγγλική εξουσία προσπαθώντας να ανέλθει στην κομματική ηγεσία. Ωστόσο, ευτυχώς, υπάρχει και ο «Φάνης». Γραμματέας της κομμουνιστικής οργάνωσης της Αιγύπτου, είναι ο τύπος του ακέραιου και αληθινού αριστερού επαναστάτη που πασχίζει για το καλό της Ελλάδας. Τέλος εξιστορείται, σε ένα από τα πιο δυνατά κεφάλαια του βιβλίου, η στην ουσία «πορεία θανάτου» των δύο ελληνικών ταξιαρχιών που είχανε σχηματιστεί και πολεμούσανε στο πλευρό των Συμμάχων, αφού διατάσσονται από την κυβέρνηση του Καΐρου -να βαδίσουν από το Χαλέπι της Συρίας μέχρι τη Ράκκα κατά μήκος του ποταμού Ευφράτη, μέσα σε δέκα μέρες.
«Η νυχτερίδα»: Αλεξάνδρεια, 1943
Ο Τσίρκας σε αυτό το βιβλίο, εστιάζει περισσότερο στην πόλη και τη ζωή των Ελλήνων εκεί, με συχνές αναφορές στο παρελθόν και τους προγόνους του Μάνου Σιμωνίδη που αφού έφυγαν από τη Χίο το 1881 εγκαταστάθηκαν στη συνοικία «Ράμλι» της πόλης. Ο συγγραφέας εξιστορεί τα γεγονότα που συνέβησαν από τον Μάρτιο του 1943 με το ονομαζόμενο «μικρό Κίνημα του Ελληνικού στρατού» μέχρι το «Μεγάλο Κίνημα του στρατού» τον Απρίλιο του 1944. Στο τελευταίο κεφάλαιο της τριλογίας με τίτλο «Επίλογος», σε ένα καφενείο της Θεσσαλονίκης θα ξανασμίξουν τον Ιούνιο του 1954 όσοι απόμειναν ζωντανοί από αυτήν τη καταστροφή.
Μεταφορές του έργου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τηλεόραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ακυβέρνητες πολιτείες: τηλεοπτική σειρά 14 επεισοδίων, που προβλήθηκε από την ΕΡΤ, τον χειμώνα του 1985, σε σενάριο και σκηνοθεσία Ροβήρου Μανθούλη και με πρωταγωνιστή τον Γιώργο Χωραφά. [4]
Θέατρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- «Ακυβέρνητες πολιτείες, Η Λέσχη», 2017: παράσταση του Θεάτρου Τέχνης Κάρολου Κουν - συμπαραγωγή Εθνικού θεάτρου και Θεάτρου Τέχνης σε δραματουργική σύνθεση και σκηνοθεσία της Έφης Θεοδώρου.[5]
- «Ακυβέρνητες πολιτείες, Αριάγνη», 2017 - 2018: το δεύτερο μέρος της συμπαραγωγής του Θεάτρου Τέχνης και του Εθνικού θεάτρου σε διασκευή, σκηνοθεσία και μουσική επιμέλεια Γιάννη Λεοντάρη. [6]
- «Ακυβέρνητες πολιτείες, Η νυχτερίδα», 2018: το τρίτο μέρος της συμπαραγωγής του Θεάτρου Τέχνης και του Εθνικού θεάτρου σε διασκευή, δραματουργική σύνθεση της Έλσας Αδριανού, σκηνοθεσία Άρη Τρουπάκη και μουσική Νίκου Ξυδάκη. [7]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Κριτικές για το έργο στη σελίδα του ΕΚΕΒΙ, την αφιερωμένη στον συγγραφέα [1] Αρχειοθετήθηκε 2016-09-21 στο Wayback Machine.
- Συνέντευξη του Ροβήρου Μανθούλη για την τηλεοπτική μεταφορά του έργου [2]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Roderick Beaton, «Εισαγωγή στη νεότερη ελληνική λογοτεχνία. Ποίηση και Πεζογραφία, 1821-1992» μτφ. Ευαγγελία Ζουργού-Μαριάννα Σπανάκη, εκδ. "Νεφέλη", 1996, σελ 303-305.
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2018.
- ↑ Ελισάβετ Κοτζιά, «Λέσχη ή Νυχτερίδα; Μια κριτική προσέγγιση», περ. Νέα Εστία, 149 (2001) σελ. 944-945
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2018.
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2018.
- ↑ https://www.n-t.gr/el/events/repertory/Ariagni
- ↑ https://www.n-t.gr/el/events/repertory/bat