Ωμοφαγία (διονυσιακή λατρεία)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μαρμάρινη απεικόνιση μαινάδας που χορεύει. (περ. 120–140 μ.Χ.) Αποδίδεται στον Καλλίμαχο.

Ωμοφαγία (αρχαία ελληνικά ὠμοφαγία από το ὠμός) είναι η κατανάλωση ωμού κρέατος. Ο όρος είναι σημαντικός στο πλαίσιο της διονυσιακής λατρείας.

Η ωμοφαγία αποτελεί βασικό στοιχείο της λατρείας του Διονύσου. Μάλιστα, ένα από τα επίθετα του θεού είναι ωμοφάγος.[1] Η ωμοφαγία μπορεί να ήταν σύμβολο του θριάμβου της άγριας φύσης επί του πολιτισμού και της κατάρριψης των ορίων μεταξύ φύσης και πολιτισμού.[2][3] Θα μπορούσε επίσης να συμβολίζει ότι οι λάτρεις ενστερνίζονταν τα πιο άγρια χαρακτηριστικά του Διόνυσου και τη σχέση του με τη φύση, σε ένα είδος «κοινωνίας» με τον θεό.[4]

Η μυθολογία ενίοτε παρουσιάζει τις μαινάδες, τις ακολούθους του Διονύσου, να τρώνε ωμό κρέας ως μέρος της λατρείας τους. Ωστόσο, ελάχιστα στοιχεία υπάρχουν ότι οι μαινάδες πράγματι κατανάλωναν ωμό κρέας.[2][5][6]

Η διονυσιακή κατανάλωση ωμού κρέατος μπορεί να αποδοθεί πιο σωστά στον ίδιο τον Διόνυσο, παρά στους λάτρεις του. Εξάλλου, ο θεός δεχόταν θυσίες ωμού κρέατος και θεωρούνταν ότι το κατανάλωνε, αλλά οι λάτρεις του δεν συμμετείχαν σε αυτήν την τελετουργία.[7]

Ορφισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα ορφικά μυστήρια προέκυψαν ως μια τελετουργία που επικεντρωνόταν στην κάθαεση[8] και στη μετά θάνατον ζωή. Τα μυστήρια βασίζονταν στις ιστορίες του Διονύσου Ζαγρέα. Ο Ζαγρέας ήταν γιος του Δία και της Περσεφόνης, τον οποίο οι Τιτάνες διέλυσαν μέσω "σπαραγμού". Δηλαδή, αφού κομμάτιασαν τον Ζαγρέα, οι Τιτάνες κατασπάραξαν το σώμα του, εκτός από την καρδιά του.

Το σώμα του στη συνέχεια επανασυναρμολογήθηκε. Αυτό ίσως αντικατοπτρίζεται στην ιστορία του Πενθέα, του οποίου τα μέρη του σώματος συγκεντρώθηκαν αφού η μητέρα του, η θεία του και άλλες μαινάδες τον διέλυσαν εν μέσω διονυσιακής φρενίτιδας, αλλά και την ιστορία του Ακταίωνα, που τον έφαγαν τα ίδια του τα κυνηγόσκυλα. Επειδή τα σκυλιά θρήνησαν βαθιά μετά το θάνατο του Ακταίωνα, δημιουργήθηκε μια εικόνα του για παρηγορηθούν. Και οι τρεις ιστορίες διέπονται από το κοινό μοτίβο της επανασυναρμολόγησης του σώματος μετά από κομμάτιασμα και ωμοφαγία και αυτό το μοτίβο ίσως ήταν σημαντικό στις θρησκευτικές τελετουργίες.[9]

Στον Ορφισμό, οι πιστοί συμμετείχαν σε ένα τελετουργικό που αναπαρήγαγε τον μύθο του Ζαγρέα, χρησιμοποιώντας ως θύμα έναν ταύρο (οι φτωχότεροι λάτρεις χρησιμοποιούσαν κατσίκα).[10] Θεωρούσαν ότι το τελετουργικό θύμιζε τα γεγονότα από τη ζωή του θεού τους.[1] Στο άρθρο του «A New Ritual of the Orphic Mysteries», ο Μάικλ Τίρνεϊ λέει ότι «με τη μυστηριακή αναπαράσταση του θανάτου του θεού, οι λάτρεις του αποκτούσαν μια ελπίδα σωτηρίας».[11] Ο Διόνυσος συνδέθηκε με τον Ζαγρέα και η ιστορία ότι τον κομμάτιασαν και τον έφαγαν οι Τιτάνες ίσχυσε και για αυτόν.[1]

Η ωμοφαγία ήταν το επίκεντρο των διονυσιακών μυστηρίων και συστατικό των ορφικών τελετών.[12] Στις απαρχές του, ο Ορφισμός επηρεάστηκε από τα ελευσίνια μυστήρια[8] υιοθετώντας και ενσωματώνοντας μύθους από άλλες μυθολογίες.[8] Οι πιστοί του Ζαγρέα ενδέχεται να επιδίδονταν σε ωμοφαγία ως ιεροτελεστία μύησης.[13]

Βάκχαι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η τραγωδία Βάκχαι του Ευριπίδη εστιάζει στη λατρεία του Διόνυσου και κάνει νύξεις για την ωμοφαγία και τον σπαραγμό (διαμελισμό) του. Σε αυτό το έργο, η βασίλισσα των Θηβών Αγαύη κομματιάζει τον γιο της Πενθέα, ενώ βρίσκεται υπό την επιρροή του Διόνυσου. Επειδή ο Ευριπίδης απεικονίζει την Αγαύη να εμπλέκεται σε σπαραγμό, πιθανότατα ήθελε να υποθέσει το κοινό ότι επιδόθηκε και σε ωμοφαγία. Επιπλέον, ο πατέρας της Αγαύης, βασιλιάς Κάδμος, συγκρίνει τις πράξεις της κόρης του με τον μύθο του Ακταίωνα, ο οποίος φαγώθηκε από τα ίδια του τα κυνηγόσκυλα. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι υπήρξε και εδώ ωμοφαγία.[14]

Υπάρχει μια άλλη πιθανή περίπτωση ωμοφαγίας στις Βάκχες. Σε ένα σημείο του έργου, οι μαινάδες πηγαίνουν σε μια κοντινή πόλη και παίρνουν τα παιδιά, πιθανόν για να τα φάνε. Στην τέχνη και τον μύθο, αυτό το περιστατικό συνδέεται με την ωμοφαγία. Ωστόσο, ο Ευριπίδης μπορεί να μην σκόπευε να υπάρχει αυτό το νόημα στις Βάκχες.[15]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Henrichs, Albert. "Greek Maenadism from Lympias to Messalina." Harvard Studies in Classical Philology, Vol. 82 (1978): 144.
  2. ↑ 2,0 2,1 Taylor-Perry, Rosemarie. The God Who Comes: Dionysian Mysteries Reclaimed. Algora Publishing, 2003.
  3. ↑ Walcot, Peter. The Journal of Hellenic Studies, Vol. 98 1978: 188.
  4. ↑ Witt, R. E. The Classical Review, Vol. 22, No. 2 1972: 288.
  5. ↑ Henrichs, Albert. "Greek Maenadism from Lympias to Messalina." Harvard Studies in Classical Philology, Vol. 82 (1978): 121-169.
  6. ↑ Kraemer, Ross S. "Ecstasy and Possession: The Attraction of Women to the Cult of Dionysus." The Harvard Theological Review, Vol. 72 60 Jan.-Apr. 1979.
  7. ↑ Henrichs, Albert. "Greek Maenadism from Lympias to Messalina." Harvard Studies in Classical Philology, Vol. 82 (1978): 150-151.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Tierney, Michael. "A New Ritual of the Orphic Mysteries." The Classical Quarterly, Vol. 16, No. 2 April 1922: 77.
  9. ↑ Henrichs, Albert. "Greek Maenadism from Lympias to Messalina." Harvard Studies in Classical Philology, Vol. 82 (1978): 148.
  10. ↑ Tierney, Michael. "A New Ritual of the Orphic Mysteries." The Classical Quarterly, Vol. 16, No. 2 April 1922: 80.
  11. ↑ Tierney, Michael. "A New Ritual of the Orphic Mysteries." The Classical Quarterly, Vol. 16, No. 2 April 1922: 81.
  12. ↑ Tierney, Michael. "A New Ritual of the Orphic Mysteries." The Classical Quarterly, Vol. 16, No. 2 April 1922: 79.
  13. ↑ Henrichs, Albert. "Greek Maenadism from Lympias to Messalina." Harvard Studies in Classical Philology, Vol. 82 (1978): 151.
  14. ↑ Devereux, G. "The Psychotherapy Scene in Euripiedes' Bacchae." The Journal of Hellenic Studies, Vol. 90 1970: 35-48.
  15. ↑ Seaford, Richard. "Review: Bacchae." The Classical Review, New Series, Vol. 36, No. 1 1986: 26.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ωμοφαγία_(διονυσιακή_λατρεία)&oldid=10491596"