Χρήστης:Attalides/πρόχειρο

Ιάκωβος Παύλου ; (γνωστός ως Μάστρε-Γιακουμής)
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	Ιάκωβος Παύλου; 1865; Κοντέα, Κύπρος
Θάνατος	1928 (63 ετών) ; Αμμόχωστος (Βαρώσια), Κύπρος
Εθνικότητα	Ελληνοκύπριος
Χώρα πολιτογράφησης	Κύπρος
Θρησκεία	Χριστιανός Ορθόδοξος
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	Οικοδόμος / Ναοδόμος
Οικογένεια
Σύζυγος	Σοφία (Σοφιανού),; Εγκωμη Αμμοχώστου
Τέκνα	Γεωργία (Γιωρκού) Νεοφύτου; Μαρία Χατζηκυριάκου; Πολύμνια Κεπερτή; Θεανώ Ηλιοδώρου; Παύλος Ιακώβου; Ιφιγένεια Αναστασίου; Ιωάννης (Γιάννης) Ιακώβου; Κώστας Παύλου; Θεοδώρα Ματθαίου;
Υπογραφή
	δεδομένα

Ο Μάστρε-Γιακουμής (Ιάκωβος Παύλου), από την Κοντέα, είναι ένας από τους πιο σπουδαίους Πρωτομάστορες στην Κύπρο. Έγινε παγκύπρια γνωστός για την κατασκευή εκκλησιών με τη χρήση πέτρας στα τέλη του 19ου αιώνα και αρχές του 20ού αιώνα (επί Αγγλοκρατίας) και έχτισε μεταξύ άλλων την περίφημη εκκλησία της Παναγίας στη Λύση (1888-1901), εφάμιλλη μεσαιωνικών ναών της Ευρώπης. Πηγή έμπνευσης του Μάστρε-Γιακουμή γι' αυτή την περίτεχνη εκκλησία στάθηκε ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Νικολάου στην Αμμόχωστο. Κατά την πιο πάνω περίοδο είχε μαθητεύσει κοντά στον Χριστόδουλο Μιχαήλ Γρούτα από το Δάλι.

Ο Μάστρε-Γιακουμής διακρινόταν για την επιμέλεια, την ευφυΐα, την επιδεξιότητα και την καλλιτεχνία του.

Βιογραφικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ιάκωβος Παύλου, γνωστός ως Μάστρε-Γιακουμής, γεννήθηκε στη Κοντέα το 1865 και πέθανε στα Βαρώσια το 1928. Ο πατέρας του ονομαζόταν Παύλος και ήταν γεωργοκτηνοτρόφος. Όταν παντρεύτηκε την Σοφία (Σοφιανού) από το χωριό Έγκωμη μετοίκησε στα Βαρώσια. Απέκτησε 9 παιδιά (6 κόρες και 3 γιους): τη Γεωργία (Γιωρκού) που την πάντρεψε με τον πρωτομάστορά του Ιάκωβο (Γιακουμή) Ιακώβου, τη Μαρία Χατζηκυριάκου, την Πολύμνια Κεπερτή, τη Θεανώ Ηλιοδώρου, τον Παύλο Ιακώβου, την Ιφιγένεια Αναστασίου, τον Ιωάννη (Γιάννη) Ιακώβου, τον Κώστα Παύλου και την Θεοδώρα Ματθαίου.

Και οι τρεις γιοι του Μάστρε-Γιακουμή ασχολήθηκαν με παρεμφερή επαγγέλματα. Ο Παύλος με τη διεύθυνση οικογενειακού ξενοδοχείου, ο Γιάννης με τις κατασκευές και αργότερα τη διεύθυνση οικογενειακών ξενοδοχείων και ο Κώστας έγινε αρχιτέκτονας.

Κατασκευαστικές Τεχνικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι κατασκευαστικές τεχνικές για την ανέγερση σημαντικών κτηρίων από ‘’Μαστόρους’’, όπως εκκλησίες και σχολεία, ήταν παραδοσιακές και μεταδίδονταν από γενιά σε γενιά διαμέσου των ιστορικών περιόδων από την Βυζαντινή περίοδο μέχρι και την Τουρκοκρατία.

Ο Πρωτομάστορας και αργότερα ο Αρχιτέκτονας, έκαναν την μελέτη και σχεδίαζαν το κτήριο σε γενικές γραμμές. Ο Πρωτομάστορας ήταν υπεύθυνος για την σωστή χάραξη του κτηρίου στο έδαφος, οι λεπτομέρειες του οποίου γίνονταν επί τόπου από τους διάφορους τεχνίτες και ειδικά από τους σκαλιστές της πέτρας. Οι πεπειραμένοι πελεκητές αναλάμβαναν τον τετραγωνισμό της πέτρας που χρειαζόταν για κάποια μέρη ή το σύνολο της οικοδομής. Οι ειδικοί σκαλιστές της πέτρας αναλάμβαναν το σκάλισμα με σχέδια και ‘’μόλες’’ (template) για τα κλειδιά των ‘’σκηνέττων’’ (πέτρες καμαρωτών παραθύρων), τα ‘’ριπάτια’’ (πλαίσια των πορτών), τις ‘’καμάρες’’ (τόξα), τα κιονόκρανα των κολόνων, τα ‘’κυμάτια’’ (mouldings), και τις διακοσμητικές λεπτομέρειες. Έπαιρναν ‘’μόλες’’ με αντιγραφή από μεσαιωνικά κτήρια, όπως και στην περίπτωση του Καθεδρικού Ναού του Αγίου Νικολάου στην Αμμόχωστο, ή από δική τους επινόηση. Κάποτε ο σκαλιστής ενός σημαντικού στοιχείου της οικοδομής λάξευε το όνομά του πάνω στο έργο του όπως στον μαρμάρινο άμβωνα της εκκλησίας της Θεοτόκου στην Λύση, όπου αναγράφεται η επιγραφή ‘’ΧΕΙΡ ΙΑΚ(ΩΒΟΥ) ΠΑΥΛΟΥ ΕΚ ΚΟΝΤΕΑΣ".

Τα κυριότερα εργαλεία που χρησιμοποιούνταν για την ανέγερση των κτηρίων περιλάμβαναν:

Γωνιά (γνώμων): Ξύλινη ή μεταλλική γωνιά που χρησιμοποιούσαν ως οδηγό για τον τετραγωνισμό των ‘’καντουνιών’’ (γωνιόλιθων) και άλλων πελεκητών πετρών.
Ζυν ή Ζύγι: Το νήμα της στάθμης (plumb line) με το οποίο ο κτίστης καθοδηγείτο για να κτίζει τις στρώσεις των τοίχων χωρίς κλίση.
Ράμμαν: Λεπτό σχοινί που στηρίζεται στα δύο άκρα ενός τοίχου που ήταν ίσα ως προς το ύψος τους και μετρημένα με ακρίβεια. Η κανονική οριζόντια κατεύθυνση του ράμματος ελέγχεται με το ‘’αλφάδι’’ (spirit level).
Μαρτέλλι: Χρησιμοποιείται για χοντρό πελέκημα των πετρών την ώρα του κτίσματος.
Κουσπίν: Εργαλείο που μοιάζει σαν τσεκούρι με δύο κάθετες κόψεις και κοντό ‘’στειλάρι’’ (χειρολαβή). Χρησιμοποιείται από τον σκαλιστή της πέτρας.
Σμιλάρι (σμίλα): Λεπτό, κοφτό εργαλείο για το λάξευμα της λεπτομέρειας σε κυμάτια, κιονόκρανα, διακοσμητικά στοιχεία κ.ά.
Κομπάσος (μεταλλικός διαβήτης): Για το ακριβές μέτρημα σκαλισμάτων σε πέτρα.

Έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1. Εκκλησία Παναγίας - Λύση - (1888-1901) - (Σύμφωνα με αναφορές στις Παραπομπές, ο Χριστόδουλος Μιχαήλ Γρούτας εκτέλεσε το αρχικό σχέδιο και την κατασκευή της εκκλησίας μέχρι το ύψος της πόρτας, με βοηθό τον Μάστρε-Γιακουμή. Μετά την αποχώρηση του, ο Μάστρε-Γιακουμής ολοκλήρωσε το έργο).

2. Εκκλησία Παναγίας Ευαγγελιστρίας - Ιδάλιον - (1909-1945).

3. Εκκλησία Χρυσοσώτηρος - Ακανθού - (1916-1935).

4. Εκκλησία Τιμίου Σταυρού́ - Λεύκαρα - (1909) – (Επέκταση προαύλιου, κυρίας εισόδου και κατασκευή νότιας εισόδου).

5. Οθωμανική Σχολή Αμμοχώστου – (1925).

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βιβλίο «ΚΟΝΤΕΑ ΕΣΤΙ – Ιστορία – Παράδοση και Πολιτισμός της κατεχόμενης ΚΟΝΤΕΑΣ», Προσφυγικό Σωματείο «Η ΚΟΝΤΕΑ».

http://www.mam.com.cy/el-gr/books/περιοχες/19180/

Βιβλίο «Η ΚΩΜΟΠΟΛΗ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ», Σάββας Ξυστούρης.

http://www.mam.com.cy/el-gr/books/περιοχες/6486/

Βιβλίο «Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ», Αρχιμανδρίτης Βαρνάβας Κουσιάππας.

http://www.cypruslibrary.gov.cy/moec/cl/cl.nsf/All/ECB511CB688E4A4FC2258240003D93CE?Opendocument

Βιβλίο «ΑΚΑΝΘΟΥ – ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΣΜΙΓΟΥΝ ΘΡΥΛΟΙ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ», Παντελής Παντελίδης.

http://www.mam.com.cy/el-gr/books/history/8068/

Βιβλίο «Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ ΕΠΙ ΑΓΓΛΟΚΡΑΤΙΑΣ 1878-1960», Κώστας Γεωργίου.

http://www.mam.com.cy/el-gr/books/architecture/18468/

Βιβλίο «ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ», Ιωνάς Ιωάννης Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών.

http://www.mam.com.cy/el-gr/books/folklore/8704/

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]