Τιράσπολ
Συντεταγμένες: 46°51′N 29°38′E / 46.850°N 29.633°E
| Τιράσπολ | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
  Τιράσπολ | |||
| Χώρα | Μολδαβία[1] και Υπερδνειστερία | ||
| Δήμος | Δήμος Τίρασπολ | ||
| Διοικητική υπαγωγή | Υπερδνειστερία, Tiraspolsky Uyezd[2], Tiraspol District, Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μολδαβίας και Μολδαβία | ||
| Ίδρυση | 1792[3] | ||
| Διοίκηση | |||
| • Δήμαρχος | Oleg Dovgopol | ||
| Έκταση | 50 τετραγωνικό χιλιόμετρο | ||
| Υψόμετρο | 26 μέτρα | ||
| Ταχ. κωδ. | MD-3300 | ||
| Ζώνη ώρας | UTC+02:00 UTC+03:00 | ||
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος | ||
 Σχετικά πολυμέσα | |||
Η Τιράσπολ ή Τυράσπολη (ρωσικά και ουκρανικά: Тирасполь) διεθνώς αναγνωρίζεται ως πόλη της Μολδαβίας, αλλά de facto είναι πρωτεύουσα και διοικητικό κέντρο του μη-αναγνωρισμένου κράτους της Υπερδνειστερίας. Βρίσκεται στις ανατολικές όχθες του Δνείστερου. Η σύγχρονη πόλη ιδρύθηκε το 1792 από τον Ρώσο στρατηγό Αλεξάντερ Βασίλιεβιτς Σουβόροφ. Ο πληθυσμός υπολογίζεται σε 133.800 κατοίκους (2014)[4].
Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το τοπωνύμιο αποτελείται από δύο ελληνικές λέξεις: Τύρας, το αρχαίο όνομα του ποταμού Δνείστερου, και πόλις.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρχαιότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Τύρας ήταν αρχαία ελληνική αποικία της Μιλήτου η οποία ιδρύθηκε περίπου το 600 π.Χ. περίπου 10 χιλιόμετρα από τις εκβολές του ποταμού Τύρας (Δνείστερος). Η πόλη δεν ήταν ιδιαίτερα σημαντική και τον 2ο αιώνα π.Χ. κατελήφθη από ντόπιους βασιλείς, οι οποίοι εμφανίζονται στα νομίσματά της. Καταστράφηκε από τους Γέτες περίπου το 50 π.Χ.
Το 56 μ.Χ. οι Ρωμαίοι ανακατασκεύασαν την πόλη και την έκαναν τμήμα της επαρχίας της Κάτω Μοισίας. Διάφορα νομίσματα απεικονίζουν τους Ρωμαίους αυτοκράτορες από τον Δομιτιανό μέχρι τον Αλέξανδρο Σέβηρο. Σύντομα μετά τον δεύτερο, η πόλη καταστράφηκε από τους Γότθους. Η διακυβέρνηση της πόλης γινόταν από πέντε άρχοντες, μία γερουσία, μια συνέλευση του λαού και ένα ληξίαρχο. Οι λίγες εγγραφές αφορούν κυρίως το εμπόριο. Τα αρχαιολογικά στοιχεία παραμένουν διάσπαρτα, καθώς πάνω στην πόλη κατασκευάστηκε το μεσαιωνικό οχυρό Μονόκαστρο ή Άκκερμαν.[5] Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, η περιοχή γύρω από την Τιράσπολ ήταν στα όρια ανάμεσα σε Μολδαβούς και Τατάρους.
Ίδρυση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ρωσική Αυτοκρατορία προέλεσε προς τον Δνείστερο, κατακτώντας εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το 1792, ο Ρωσικός στρατός κατασκεύασε κάποιες οχυρώσεις ώστε να φυλάσσει τα δυτικά σύνορα κοντά στο Μολδαβικό χωριό Σούκλιο. Ο στρατηγός Αλεξάντερ Βασίλιεβιτς Σουβόροφ θεωρείται ο ιδρυτής της σύγχρονης Τιράσπολ. Το άγαλμά του είναι το πιο χαρακτηριστικό αξιοθέατο της πόλης. Η πόλη πήρε το όνομά της από τον Τύρας, το ελληνικό όνομα του ποταμού Δνείστερου. Το 1828, η Ρωσική κυβέρνηση εγκατέστησε ένα τελωνείο στη Τιράσπολ ώστε να περιορίσει το λαθρεμπόριο.
Σοβιετική εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετά τη Ρωσική Επανάσταση, δημιουργήθηκε η Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μολδαβίας στην Ουκρανία το 1924, με πρωτεύουσα τη Μπάλτα. Επίσημες γλώσσες της ήταν τα ρουμανικά, ουκρανικά και ρωσικά. Η πρωτεύουσα μετακινήθηκε το 1929 στο Τιράσπολ, το οποίο παρέμεινε πρωτεύουσα μέχρι το 1940.
Το 1940, μετά από τις μυστικές συνεννοήσεις του συμφώνου Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, η ΕΣΣΔ ανάγκασε τη Ρουμανία να δώσει τη Βεσσαραβία. Συμπεριέλαβε την Τιράσπολ, μέχρι τότε τμήμα της ΣΣΔ της Ουκρανίας στη νεοσύστατη ΣΣΔ της Μολδαβίας. Τις 7 Αυγούστου 1941, μετά την εισβολή του Άξονα στη Σοβιετική Ένωση, η πόλη κατελήφθη από ρουμανικά στρατεύματα και η πόλη παρέμεινε υπό ρουμανική κατοχή. Σχεδόν όλος ο εβραϊκός πληθυσμός της πόλης πέθανε ή δολοφονήθηκε ή στάλθηκε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Η πόλη κατελήφθη ξανά από τον κόκκινο στρατό τις 12 Απριλίου 1944 και έγινε πάλι τμήμα της ΣΣΔ της Μολδαβίας.
Ανεξαρτησία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις 27 Ιανουαρίου 1990, οι πολίτες της Τιράσπολ υπερψήφισαν ένα δημοψήφισμα ανακηρύσοντας την πόλη ανεξάρτητο έδαφος. Η κοντινή πόλη Μπεντέρι επίσης ανακήρυξε την ανεξαρτησία της από την Μολδαβία. Καθώς το ρωσόφωνο κίνημα ανεξαρτησίας απέκτησε ορμή, μερικές τοπικές κυβερνήσεις συσπειρώθηκαν ώστε να αντέξουν την πίεση της Μολδαβικής κυβέρνησης για εθνικοποίηση. Τις 2 Σεπτεμβρίου 1990, η Τιράσπολ ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα της νεοσύστατης Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μολδαβικής Υπερδνειστερίας. Η νέα δημοκρατία δεν αναγνωρίστηκε επίσημα από τις σοβιετικές αρχές. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η περιοχή ανατολικά του Δνείστερου ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος ως Μολδαβική Δημοκρατία της Υπερδνειστερίας (PMR), με τη Τιράσπολ ως πρωτεύουσά της. Το κράτος δεν αναγνωρίστηκε από τη διεθνή κοινότητα.
Δημογραφικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πληθυσμός της πόλης ήταν περίπου 190.000 το 1989 και περίπου 203.000 το 1992. Το 41% ήταν Ρώσοι, το 32% Ουκρανοί και το 18% Μολδαβοί. Ως αποτέλεσμα της πολιτικής και οικονομικής κατάστασης της πόλης μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας, καθώς και την μετανάστευση των Εβραίων, ο πληθυσμός της πόλης μειώθηκε στην απογραφή του 2004 στους 158.069 κατοίκους.
Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Τιράσπολ είναι αγροτικό κέντρο, αλλά διαθέτει και ανεπτυγμένη ελαφριά βιομηχανία, με οινοποιία και αποστακτήρια, εργοστάσια μεταποίησης τροφίμων, υφαντουργίες, ταπητουργίες, υαλοποιία, επιπλοποιία και εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικού εξοπλισμού.[6]
Αθλητισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην πόλη έχουν την έδρα τους η ΦΚ Σερίφ Τιράσπολ και η ΦΚ Τιράσπολ. Η Σερίφ είναι ο πιο επιτυχημένος σύλλογος στη σύγχρονη ιστορία του πρωταθλήματος Μολδαβίας, έχοντας κερδίσει από τη σεζόν 2000-2001 μέχρι το 2014 δεκατρία πρωταθλήματα και εφτά κύπελλα Μολδαβίας. Ένας τρίτος σύλλογος, η ΚΣ Τιλιγκούλ-Τίρας Τιρασπόλ, διαλύθηκε το 2009. Στη πόλη βρίσκεται το στάδιο Σερίφ, με χωρητικότητα 14.300 θεατών.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Σύνταγμα της Μολδαβίας.
- ↑ Aleksandr Murashkintsev: «Тирасполь» (Ρωσικά)
- ↑ Vladimir Nicu: «Localitățile Moldovei în documente și cărți vechi: Îndreptar bibliografic. Volumul 2: M-Z» (Ρουμανικά) Universitas. Κισινάου. 1991. ISBN-10 5-362-00842-0.
- ↑ Госстатслужба ПМР Αρχειοθετήθηκε 2014-07-09 στο Wayback Machine.: Социально-экономическое развитие ПМР за 2013 год (окончательные данные) Αρχειοθετήθηκε 2014-04-19 στο Wayback Machine.
- ↑ Δες E. H. Minns, Scythians and Greeks (Cambridge, 1909); V. V. Latyshev, Inscriptiones Orae Septentrionalis Ponti Euxini, vol. I.
- ↑ «Tiraspol». Encyclopædia Britannica. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2015.
|