Μετάβαση στο περιεχόμενο

Τζέιμς Ντιν

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τζέιμς Ντιν
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		James Dean (Αγγλικά)
ΨευδώνυμοΤζίμι Ντιν (Jimmy Dean)
ΓέννησηΤζέιμς Βύρων Ντιν
(James Byron Dean)
8 Φεβρουαρίου 1931
Μάριον, Ιντιάνα, ΗΠΑ
Θάνατος30 Σεπτεμβρίου 1955 (24 ετών)
Χολάμ, Καλιφόρνια, Αμερική
Αιτία θανάτουαυτοκινητικό δυστύχημα
Τόπος ταφήςPark Cemetery[1]
ΚατοικίαCholame
Fairmount
Νέα Υόρκη
Marion
Σάντα Μόνικα
Χώρα πολιτογράφησηςΑμερικανική
ΣπουδέςΣχολή θεάτρου κινηματογράφου και τηλεόρασης του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες, Κολλέγιο Santa Monica, Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Λος Άντζελες και Fairmount Public School
ΙδιότηταΗθοποιός
Εν ενεργεία1950 - 1955
ΓονείςWinton Dean[2] και Mildred Marie Wilson[2]
ΒραβεύσειςΧρυσή Σφαίρα (1956)
Ιστοσελίδαhttps://jamesdean.com/
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Τζέιμς Μπάιρον Ντιν (αγγλικά: James Byron Dean‎‎), (8 Φεβρουαρίου 1931 - 30 Σεπτεμβρίου 1955) ήταν Αμερικανός ηθοποιός. Θεωρείται ένα πολιτιστικό είδωλο της εφηβικής επανάστασης και της κοινωνικής αποξένωσης, όπως εκφράζεται και στον τίτλο της πιο διάσημης ταινίας του, Επαναστάτης χωρίς αιτία (1955), στην οποία πρωταγωνιστεί ως o προβληματισμένος έφηβος, Τζιμ Σταρκ. Οι άλλοι δύο ρόλοι που εκτόξευσαν και καθόρισαν την καριέρα ήταν αυτός του μοναχικού Καλ Τρασκ, στην ταινία Ανατολικά της Εδέμ (1955), και αυτός του Jett Rink, στην ταινία Ο Γίγας (1956). Η διαχρονική δόξα, φήμη και δημοτικότητά του οφείλονται μόνο σε αυτές τις τρεις ταινίες.

Ο πρόωρος τραγικός θάνατός του πάνω στην ακμή της επιτυχίας του, έπειτα από αυτοκινητιστικό δυστύχημα, εδραίωσε την θρυλική του υπόσταση. Ήταν ο πρώτος ηθοποιός στην ιστορία του θεσμού που έλαβε μεταθανάτια υποψηφιότητα για Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου, και παραμένει ο μοναδικός ηθοποιός που έχει δύο μεταθανάτιες υποψηφιότητες.[3] Το 1999, το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον κατέταξε ως τον 17ο καλύτερο αστέρα του κινηματογράφου στο Χόλιγουντ, στη λίστα AFI 100 Χρόνια... 100 Αστέρια.[4]

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην ταινία Ανατολικά της Εδέμ (1955)

Γεννήθηκε στο Φέρμοντ της Ιντιάνα το 1931 και ήταν ο μοναχογιός των Γουίντον Ντιν και Μίλντρεντ Ουίλσον. Μετά τον θάνατο της μητέρας του το 1940, ο πατέρας του τον έστειλε να ζήσει μαζί με τη θεία και το θείο του, Ορτένσε και Μάρκους Ουίλσον, στη φάρμα τους.

Το 1949 αποφοίτησε από το λύκειο και εγγράφηκε στο Κολλέγιο Σάντα Μόνικα, με ειδίκευση στη νομική. Πήρε μεταγραφή για το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες (UCLA)[5], και άλλαξε τη κατεύθυνση του για το θέατρο, που είχε ως αποτέλεσμα την αποξένωση από τον πατέρα του.

Το 1950 ακολούθησε τη συμ­βουλή του δασκάλου του στο θεατρικό εργαστήρι στο οποίο συμμετείχε και μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, με σκοπό να ασχο­ληθεί πλέον επαγγελματικά με την υποκριτική. Έκανε το τηλεοπτικό του ντεμπούτο την ίδια χρονιά σε μία διαφήμιση της Pepsi.

Με τη Νάταλι Γουντ στην ταινία Επαναστάτης χωρίς αιτία (1955)

Πέρα από τα πρώτα χρόνια στην υποκριτική τέχνη σε παραστάσεις του Μπρόντγουέϊ και τηλεοπτικά επεισόδια, ο Τζέιμς Ντιν πρόλαβε να πρωταγωνιστήσει σε τρεις κινηματογραφικές παραγωγές που έγιναν ιδιαιτέρως δημοφιλείς: Ανατολικά της Εδέμ (East of Eden, 1955), Επαναστάτης χωρίς αιτία (Rebel without a cause, 1955) και Ο Γίγας (The Giant, 1956). Οι δύο τελευταίες ταινίες του δημοσιεύτηκαν μετά θάνατον.

Βρήκε τραγικό θάνατο οδηγώντας το αυτοκίνητό του (Porsche 550 Spyder), κοντά στο Χολάμ της Καλιφόρνια, στις 30 Σεπτεμβρίου του 1955. Σύμφωνα με πηγές της αστυνομίας της Καλιφόρνια που έχουν δημοσιευτεί, ένας φοιτητής πανεπιστημίου ήταν ο υπεύθυνος για το θανατηφόρο τροχαίο καθώς μπήκε στο αντίθετο ρεύμα και συγκρούστηκε με το αυτοκίνητο του γνωστού ηθοποιού. Ο Ρολφ Γούδεριχ, συνοδηγός του Ντιν, και ο φοιτητής τραυματίστηκαν σοβαρά αλλά επέζησαν.

Ο Τζέιμς Ντιν πέθανε σε ηλικία μόλις 24 ετών, έχοντας ελάχιστη αλλά ιδιαιτέρως σημαντική παρουσία στο χώρο της υποκριτικής και του κινηματογράφου. Επιπλέον, κατάφερε να δημιουργήσει ένα θρύλο γύρω από το όνομα του και να παραμένει μέχρι και σήμερα μια από τις σπουδαιότερες και πιο αινιγματικές μορφές της αμερικανικής κουλτούρας. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον έχει κατατάξει 18ο στη λίστα με τους 25 μεγαλύτερους σταρ όλων των εποχών.[6]

Βιογραφικές ταινίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 1976 εώς το 2015, έχουν δημοσιευθεί 14 βιογραφικές ταινίες με κύριο θέμα την ζωή του Τζέιμς Ντιν:

  • Τζέιμς Ντιν (1976), επίσης γνωστή ως Τζέιμς Ντιν: Το Πορτρέτο ενός Φίλου (James Dean: Portrait of a Friend) με τον Στέφεν ΜακΧέιτι στον ρόλο του Τζέιμς Ντιν[7]
  • Τζέιμς Ντιν: Ο Πρώτος Αμερικανός Έφηβος (James Dean: The First American Teenager), μια τηλεοπτική βιογραφία που περιλαμβάνει συνεντεύξεις με τους Σαλ Μινέο, Νάταλι Γουντ και Νίκολας Ρέι[8]
  • Πάντα Τζέιμς Ντιν (Forever James Dean)[9]
  • Τζέιμς Ντιν: Η Τελική Ημέρα (James Dean: The Final Day), περιλαμβάνει συνεντεύξεις με τους Ουίλλιαμ Μπαστ, Λιζ Σέρινταν και Μάιλα Νέρμι. Η αμφιφυλοφιλία του Ντιν συζητείται ανοιχτά. Προβλήθηκε στις ΗΠΑ, στο κανάλι A&E, το 1991[10]
  • Τζέιμς Ντιν: Αγώνας με το Πεπρωμένο (1997) (James Dean: Race with Destiny) με σκηνοθεσία Μάρντι Ρούσταμ, με πρωταγωνιστή τον Κάσπερ βαν Ντιν ως Τζέιμς Ντιν[11]
  • Τζέιμς Ντιν (Βιογραφικό τηλεοπτικό φιλμ) (2001) (James Dean) με τον Τζέιμς Φράνκο ως Τζέιμς Ντιν[12]
  • Τζέιμς Ντιν: Εκτός Ορίων (2002) (James Dean: Outside the Lines), το αμερικανικό τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει συνεντεύξεις με τους Ροντ Στάιγκερ, Ουίλλιαμ Μπαστ και Μάρτιν Λέντο[13]
  • Ζώντας με Φήμη: Τζέιμς Ντιν (Living Famously: James Dean), η Αυστραλιανή τηλεοπτική βιογραφία περιλαμβάνει συνεντεύξεις με τους Μάρτιν Λέντο, Μπέτσι Πάλμερ, Ουίλλιαμ Μπαστ και Μπομπ Χινκλ (2003 - 2006).[14]
  • Τζέιμς Ντιν - Μικρός Πρίγκηπας, Μικρός Μπάσταρδος ή αλλιώς Τζέιμς Ντιν (2005) (James Dean – Kleiner Prinz, Little Bastard aka James Dean), Γερμανική τηλεοπτική βιογραφία, περιλαμβάνει συνεντεύξεις με τον Ουίλλιαμ Μπαστ, τον Μάρκους Ουίνσλοου Τζρ. και τον Ρόμπερτ Χέλλερ[15]
  • Τζέιμς Ντιν: Αναμνήσεις Αισθήσεων (2005) (James Dean: Sense Memories), τηλεοπτική βιογραφία της Αμερικανικής εκπομπής American Masters[16]
  • Τζλειμς Ντιν - Με Φουλ Γκάζια στην Ζωή (2005) (James Dean – Mit Vollgas durchs Leben), η Αυστριακή τηλεοπτική βιογραφία περιλαμβάνει συνεντεύξεις με τον Ρολφ Γούδεριχ και τον Ουίλλιαμ Μπαστ[17]
  • Δύο Φιλικά Φαντάσματα (μικρού μήκους) (2011) (Two Friendly Ghosts)[18]
  • Joshua Tree, 1951: Ένα πορτρέτο του James Dean (2013) (Joshua Tree, 1951: A Portrait of James Dean), με τον Τζέιμς Πρέστον ως Τζέιμς Ντιν[19]
  • Ζωή (2015) (Life), σκηνοθεσία του Άντον Κόρμπιτζν, με πρωταγωνιστή τον Ντέιν Ντίχαν ως Ντιν.[20]

Φιλμογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έτος Τίτλος Ρόλος Σκηνοθέτης Σημειώσεις
1951 Fixed Bayonets! Ντόγκυ Σάμιουελ Φούλερ Uncredited
1952 Sailor Beware Προπονητής Μποξ Χαλ Γουόλκερ Uncredited
1952 Deadline – U.S.A Εργαζόμενος στο γραφείο της εφημερίδας Ρίτσαρντ Μπρουκς Uncredited
1952 Has Anybody Seen My Gal? Νεαρός στο Soda Fountain Ντάγκλας Σερκ Uncredited
1953 Trouble Along the Way Θεατής στον αγώνα ποδοσφαίρου Μάικλ Κερτίζ Uncredited
1955 Ανατολικά της Εδέμ Καλ Τρασκ Ελία Καζάν Χρυσή Σφαίρα Ειδικού Επιτεύγματος για Καλύτερο Δραματικό Ηθοποιό

Βραβείο Jussi για Καλύτερο Ξένο Ηθοποιό

Υποψηφιότητα – Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου

Υποψηφιότητα – Βραβείο BAFTA για Καλύτερο Ξένο Ηθοποιό

1955 Επαναστάτης χωρίς αιτία Τζιμ Σταρκ Νίκολας Ρέι Υποψηφιότητα – Βραβείο BAFTA για Καλύτερο Ξένο Ηθοποιό

Δημοσίευση μετά θάνατον

1956 Ο γίγας Τζετ Ρινκ Τζορτζ Στίβενς Υποψηφιότητα – Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου

Γυρίστηκε το 1955: Δημοσιεύτηκε μετά θάνατον. Τελευταίος ρόλος.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 (Αγγλικά) Find A Grave. www.findagrave.com/memorial/267. Ανακτήθηκε στις 17  Απριλίου 2023.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
  3. ↑ David S. Kidder· Noah D. Oppenheim (14 Οκτωβρίου 2008). The Intellectual Devotional Modern Culture: Revive Your Mind, Complete Your Education, and Converse Confidently with the Culturati. Rodale. σελ. 228. ISBN 978-1-60529-793-4. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2013. Dean was the first to receive a posthumous Academy Award nomination for acting and is the only actor to have received two such posthumous nominations. 
  4. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 16 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2019. 
  5. ↑ «Notable Actors | UCLA School of Theater, Film and Television». 9 Αυγούστου 2023. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 9 Αυγούστου 2023. 
  6. ↑ «AFI's 100 Years...100 Stars». American Film Institute. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2006. 
  7. ↑ James Dean, http://www.imdb.com/title/tt0074708/, ανακτήθηκε στις 2020-03-13 
  8. ↑ James Dean: The First American Teenager, http://www.imdb.com/title/tt0072990/, ανακτήθηκε στις 2020-03-13 
  9. ↑ Forever James Dean, http://www.imdb.com/title/tt0268312/, ανακτήθηκε στις 2020-03-13 
  10. ↑ James Dean, http://www.imdb.com/title/tt1722870/, ανακτήθηκε στις 2020-03-13 
  11. ↑ James Dean: Race with Destiny, http://www.imdb.com/title/tt0126973/, ανακτήθηκε στις 2020-03-13 
  12. ↑ James Dean, http://www.imdb.com/title/tt0240628/, ανακτήθηκε στις 2020-03-13 
  13. ↑ "Biography" James Dean: Outside the Lines (TV Episode 2002) - IMDb, http://www.imdb.com/title/tt0394388/fullcredits, ανακτήθηκε στις 2020-03-13 
  14. ↑ James Dean, http://www.imdb.com/title/tt1023222/, ανακτήθηκε στις 2020-03-13 
  15. ↑ James Dean - Kleiner Prinz, little Bastard, http://www.imdb.com/title/tt0479485/, ανακτήθηκε στις 2020-03-13 
  16. ↑ James Dean: Sense Memories, http://www.imdb.com/title/tt0776283/, ανακτήθηκε στις 2020-03-13 
  17. ↑ James Dean - Mit Vollgas durchs Leben, http://www.imdb.com/title/tt1029230/, ανακτήθηκε στις 2020-03-13 
  18. ↑ Two Friendly Ghosts, http://www.imdb.com/title/tt1743980/, ανακτήθηκε στις 2020-03-13 
  19. ↑ Joshua Tree, 1951: A Portrait of James Dean, http://www.imdb.com/title/tt1705113/, ανακτήθηκε στις 2020-03-13 
  20. ↑ Life, http://www.imdb.com/title/tt2948840/, ανακτήθηκε στις 2020-03-13 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τζέιμς_Ντιν&oldid=10942920"