Συζήτηση:Το Πείραμα Μπούλκες

Το κείμενο με υπογραμμισμένα τα σημεία που έχει γίνει αντιγραφή

Το Πείραμα Μπούλκες είναι βιβλίο του Σέρβου σύγχρονου ιστορικού Μίλαν Ρίστοβιτς που κυκλοφόρησε και σε ελληνική μετάφραση το 2006. Όπως υποδηλώνει και ο τίτλος του βιβλίου στο «ελληνικό κολχόζ» έγιναν τα πρώτα πειράματα επιβολής της ορθόδοξης και σκληρής γραμμής που ο Νίκος Ζαχαριάδης σκόπευε να εφαρμόσει στο ελληνικό κομμουνιστικό κόμμα. Ο Σέρβος μελετητής, αντλώντας στοιχεία από τις στρατιωτικές υπηρεσίες της πρώην Γιουγκοσλαβίας ref>Αυτόθι, σ. 5</ref καταγράφει επίσης πόσοι αξιωματικοί εκπαιδεύτηκαν στο Μπούλκες (σημερινό Μάγκλιτς),{cref|α}{cref|β} πως γίνονταν η εκπαίδευση και πως επέστρεφαν μετά στην Ελλάδα και έφταναν στις εμπόλεμες περιοχές με τη βοήθεια των μυστικών υπηρεσιών του Τίτο, αλλά και όσα διαδραματίστηκαν στους κόλπους της εκεί «ελληνικής κοινότητας» που έφτασε να αριθμεί έως και τέσσερις χιλιάδες ψυχές.

Γενικά

Τα φοβερά «πηγάδια του Μπούλκες», όπου η μυστική πολιτοφυλακή εξαφάνιζε τους αμφισβητίες ή τους υπόπτους ήταν κοινό μυστικό στους χιλιάδες κομμουνιστές που κατέφυγαν μετά την ήττα στις χώρες του ανατολικού μπλοκ. Πολλοί ήξεραν αλλά ελάχιστοι τολμούσαν να μιλήσουν ανοιχτά για όσα έγιναν στη μικροσκοπική αυτή ελληνική «λαϊκή δημοκρατία» που δημιουργήθηκε με τη βοήθεια του Τίτο προκειμένου να εγκατασταθούν εκεί οι κυνηγημένοι Έλληνες σύντροφοί του για να τους διώξει ο ίδιος κακήν κακώς όταν, στη σύγκρουση με τον Στάλιν, ο Νίκος Ζαχαριάδης συντάχθηκε με το(σ.σ. «πατερούλη των λαών» στο πρωτότυπο) δεύτερο.

Καθεστώς αυτονομίας

Κατ΄αρχήν κρίθηκε ότι αυτό το χωριό είχε όλες τις προϋποθέσεις να γίνει το πρώτο «ελληνικό κολχόζ». Ήταν έρημο γιατί οι γιουγκοσλαβικές αρχές αμέσως μετά την υποχώρηση των ναζιστικών στρατευμάτων έδιωξαν ως συνεργάτες όλους τους κατοίκους τους που ήταν Γερμανοί και όπως παρατηρεί ο Αχιλλέας Παπαϊωάννου «βρήκαμε έτοιμα νοικοκυριά»(σ.σ.«Βρήκαμε έτοιμα νοικοκυριά, από τα μέλη της γερμανικής κοινότητας που είχαν εκδιωχθεί», είπε στην «Κ», στο πρωτότυπο). Το Μπούλκες βρισκόταν μακριά από την εμπόλεμη περιοχή οπότε δεν προκαλούσε υποψίες και προβλήματα. Ο Τίτο παραχώρησε ένα είδος αυτονομίας στους Έλληνες του Μπούλκες που καλλιεργούσαν την εύφορη γη, έτρεφαν κοπάδια, είχαν τους δικούς τους δημοτικούς άρχοντες, νοσοκομείο, θέατρα, σχολεία, εξέδιδαν εφημερίδες, όπως τη «Φωνή του Μπούλκες», τύπωσαν το δικό τους νόμισμα και συγκρότησαν τους δικούς τους μηχανισμούς ασφάλειας για λόγους, πάντως, που δεν είχαν να κάνουν με την κοινώς παραδεχόμενη έννομη δημόσια τάξη. Την εποχή εκείνη κυκλοφορούσε ως ανέκδοτο στο Βελιγράδι, ότι το Μπούλκες ήταν η 6η δημοκρατία της τότε Γιουγκοσλαβίας, όπως αναφέρει ο Ρίστοβιτς.

Οι πρώτες αφίξεις

Οι πρώτοι Έλληνες έφτασαν στο Μπούλκες το Μάιο του 1945. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία τις αποστολές συγκροτούσαν πρώην μαχητές του ΕΛΑΣ, στελέχη και μέλη του ΕΑΜ που είτε παρέδωσαν τα όπλα μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας είτε αρνήθηκαν να συμβιβαστούν περιμένοντας τον δεύτερο γύρο. Αναγκάστηκαν οι περισσότεροι να φύγουν για να γλιτώσουν από τις συμμορίες που λυμαίνονταν την ελληνική ύπαιθρο επιδιδόμενες σε δολοφονίες στελεχών του αριστερού αντιστασιακού κινήματος.

Στρατιωτική Ακαδημία του ΔΣΕ

Από τα αρχεία των στρατιωτικών υπηρεσιών της πρώην Γιουγκοσλαβίας, που επικαλείται σ΄ αυτό το βιβλίο, προκύπτει ότι μέσα στο 1946 εκπαιδεύτηκαν σε αυτή την ακαδημία υπό συνθήκες άκρας μυστικότητας 112 αξιωματικοί και για το διάστημα 1946 - 1947 ο αριθμός ξεπέρασε τους 600. Τα στοιχεία αυτά έχουν τη δική τους ιδιαίτερη σημασία μια και η τότε ηγεσία του ΚΚΕ αρνείτο ότι στο Μπούλκες λειτουργούσε κέντρο εκπαίδευσης κομμουνιστών αξιωματικών, ενώ και μια επιτροπή του ΟΗΕ που επισκέφθηκε το χωριό έπειτα από καταγγελίες της νόμιμης κυβέρνησης των Αθηνών, δεν βρήκε τίποτα.

Το πείραμα Μπούλκες

Η υπό τον Ζαχαριάδη ηγεσία επεδίωξε τον απόλυτο έλεγχο και την πλήρη υποταγή. Ο ίδιος ο ηγέτης του ΚΚΕ επισκέφθηκε το Μπούλκες τουλάχιστον τρεις φορές, ενώ πιο συχνά μετέβαινε εκεί και καθοδηγούσε κομματικά τους Έλληνες ο Ιωαννίδης, μέλος του Πολιτικού Γραφείου που δραστηριοποιούνταν στο Βελιγράδι. Ο κομματικός καθοδηγητής και πρόεδρος της κοινότητας Μιχάλης Πεχτατσίδης [ανιψιός της γυναίκας του Ιωαννίδη, Δόμνας] εφάρμοσε σιδηρά πειθαρχία. Όσοι δεν υποτάσσονταν, κατέληγαν στο Δούναβη ή στα πηγάδια, όπως έλεγαν τις χαράδρες. Μια ομάδα ανταρτών με τον καπετάν Μαύρο{cref|γ} που δεν ανέχονταν την τρομοκρατία επιχείρησαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα, αλλά τους συνέλαβε η γιουγκοσλαβική αστυνομία στα σύνορα και τους έφερε πίσω. Ο Πεχτατσίδης ήταν ένα πρόσωπο μισητό στο Μπούλκες, ο μέγας ιεροεξεταστής της ΟΠΛΑ που οργάνωσε και εκτέλεσε με τη φοβέρα της μυστικής του αστυνομίας [(YTO) Υπηρεσία Τάξεως Ομάδας] τις επιχειρήσεις κομματικής εκκαθάρισης, αλλά στο τέλος έπεσε θύμα και ο ίδιος. Ο Πεχτατσίδης εξαφανίστηκε μυστηριωδώς το 1949, όταν συντάχθηκε με τον Τίτο και αποσκίρτησε από τον Ζαχαριάδη, προφανώς ή θα κατέληξε σε κάποιο πηγάδι ή στο βυθό του Δούναβη αναφέρει ο Σέρβος ιστορικός, ενώ ο Αχιλλέα Παπαϊωάννου μαρτυρεί ότι τον εξόντωσαν στο Μπούλκες άνθρωποι του Ζαχαριάδη.{cref|δ} Το ίδιο υποστηρίζει και ο Θωμάς Δρίτσιος.<refΘωμάς Δρίτσιος, Γιατί με σκοτώνεις σύντροφε;</ref

Κάθοδος στην Ελλάδα

Στα τέλη του 1946, σύμφωνα με τον Ρίστοβιτς, η μυστική αστυνομία του Τίτο UTBA οργάνωσε τη μετάβαση στην Ελλάδα από το Μπούλκες μιας ομάδας αξιωματικών. Υπεύθυνος της όλης επιχείρησης ήταν ο συνταγματάρχης Μπιλιάνοβιτς που σχεδίασε και υλοποίησε τη μεταφορά και τη κάθοδο στην Ελλάδα. Η διέλευση των συνόρων γίνονταν από τρία σημεία, τη Γευγελή, Δοϊράνη και Μοναστήρι (Μπίτολα) σε ομάδες των είκοσι πέντε ατόμων που περνούσαν από δύσβατα μονοπάτια μέρα παρά μέρα.

Η διάσπαση και το τέλος

Οι έριδες δεν άργησαν να φανούν και στην αρχή εκδηλώθηκαν άγριες διαμάχες με τους σλαβόφωνους που πρώτος ο ΔΣΕ στα πλαίσια της εξισορρόπησης των βουλγαρικών και γιουγκοσλαβικών συμφερόντων τους αποκάλεσε Σλαβομακεδόνες.ref>Σπυρίδων Σφέτας (Α.Π.Θ.), Η διαμόρφωση της σλαβομακεδονικής ταυτότητας. Μια επώδυνη διαδικασία. </ref Η γιουγκοσλαβική αστυνομία τους περισσότερος έστελνε πίσω στα ορεινά συγκροτήματα του Βιτσίου και του Γράμμου και μερικούς στις τότε γιουγκοσλαβικές πόλεις Σομπόρ και Γκάκοβο. Τον Ιούνιο του 1948 μετά τη ρήξη Τίτο-Στάλιν άρχισαν να συσσωρεύονται πυκνά σύννεφα. Οι Έλληνες τότε χωρίστηκαν σε Ζαχαριαδικούς και Τιτοϊκούς με τους περισσότερους να συντάσσονται με τον ηγέτη του Κόμματος που επέλεξε το Στάλιν. Η αστυνομία του πανίσχυρου υπουργού των εσωτερικών Αλεξάντερ Ράνκοβιτς δεν συγχώρεσε την αποκαθήλωση των φωτογραφιών του Τίτο από τα σχολεία και άλλες πράξεις κατευθυνόμενης αποδοκιμασίας και σιγά σιγά άρχισαν οι πιέσεις για αποχώρηση. Στη αρχή έφυγαν οι πιστοί στον Ζαχαριάδη και αργότερα, μετά τη συντριβή στο Γράμμο και το Βίτσι στις 30 Αυγούστου του 1949 οι Γιουγκοσλάβοι έδιωξαν και τη συντριπτική πλειοψηφία των υπολοίπων.

Σημειώσεις

{cnote|α|Το όνομα Μάγκλιτς δεν λέει τίποτα σήμερα στους Σέρβους ούτε στους πρώην Γιουγκοσλάβους. Για τους Έλληνες όμως σημαίνει πολλά, αφού κρύβει μια από τις πλέον σκοτεινές πτυχές του δράματος του εμφυλίου πολέμου.}

{cnote|β|Το Μάγκλιτς που βρίσκεται στα σύνορα της σημερινής Σερβίας με την Ουγγαρία, στην ημιαυτόνομη περιοχή της Βοϊβοντίνας είναι ένα κλασικό σλαβικό χωριό χτισμένο στην καμπή του Δούναβη σε απόσταση 18 περίπου χιλιομέτρων από το Νόβισαντ με χίλιους περίπου κατοίκους που εξασφαλίζουν τα προς το ζην από τη γεωργία και την κτηνοτροφία.}

^ γ: Σύμφωνα με τον Αχιλλέα Παπαϊωάννου, αξιωματικού του ΕΛΑΣ και ταξίαρχου του ΔΣΕ, η ομάδα Πεχτατσίδη υποπτεύονταν και παρακολουθούσε τους καπετανίους του ΕΛΑΣ. Ήταν υπό στενή επιτήρηση της μυστικής αστυνομίας ο Σκοτίδας, ο Γεώργιος Γιαννούλης, ο Σμόλικας κ.α.

{cnote|δ|Ο Αχιλλέας Παπαϊωάννου σε συνέτευξή του στην εφημ. Καθημερινή στις 27.2.2005, αφηγείται ότι: « Μετά από χρόνια [την δεκαετία του 1980 που επανέκαμψε στην Ελλάδα] ένας σύντροφος από τα Γιάννενα με το όνομα Σεραφείμ, πιστός του Ζαχαριάδη, του εξομολογήθηκε ότι τον σκότωσε ο ίδιος και τον έριξαν σε κάποιο πηγάδι του Μπούλκες».}

Κύριε Dgolitsis, αν το φόρουμ αντιγράφει κατά λέξη (όπως λέτε) τη συνέντευξη του Αχιλλέα Παπαϊωάννου στην εφημ. Καθημερινή στις 27.2.2005 (σημειώνεται στο φόρουμ «Η δουλεια για το Μπουλκες ειναι του Σταυρου Τζιμα απο την " Καθημερινη"»), το κείμενο σας στο λήμμα ποιόν αντιγράφει; --Divineale (συζήτηση) 10:25, 10 Μαΐου 2015 (UTC)