Σερβικά ονόματα

Αυτό το λήμμα περιλαμβάνει τον ονοματολογικό πολιτισμό των προσωπικών ονομάτων των Σέρβων και της σερβικής γλώσσας. Τα σερβικά ονόματα αποδίδονται στη "Δυτική σειρά ονομάτων" όπου το επώνυμο τοποθετείται μετά το όνομα. Η "Ανατολική σειρά ονόματος" χρησιμοποιείται όταν πολλαπλά ονόματα εμφανίζονται σε μια ταξινομημένη λίστα, ιδιαίτερα στις επίσημες σημειώσεις και τα νομικά έγγραφα όταν το τελευταίο όνομα είναι κεφαλαίο (π. χ. ΜΙΛΟΒΑΝΟΒΙΤΣ Γιάνκο).

Ονόματα

Όπως στα περισσότερα Ευρωπαϊκά έθνη, το παιδί αποκτά το όνομα που επιλέγεται από τους γονείς ή επιλέγεται από νονούς. Το όνομά έρχεται πρώτο και το επώνυμο τελευταίο, π. χ. "Ζέλικο Πόποβιτς", όπου το "Ζέλικο" είναι το πρώτο όνομα και το "Πόποβιτς" είναι οικογενειακό όνομα.

Τα σερβικά ονόματα προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από Σλαβικές ρίζες: π.χ. Σλόμπονταν, Μίροσλαβ, Βλαδίμηρος, Ζόραν, Λιούμπομιρ, Βέσνα, Ραντμίλα, Ντράγκαν, Μιλάν, Γκόραν, Ράντομιρ, Βούκασιν, Μιομίρ, Μπρανιμίρ, Μπουντιμίρ και άλλα.

Κάποια μπορεί να είναι μη-Σλαβικές αλλά επιλέχθηκαν για να αντικατοπτρίζουν τη Χριστιανική πίστη. Τα ονόματα αυτού του είδους μπορεί να προέρχονται συχνά από τα εβραϊκά για Βιβλικούς λόγους. Τα χριστιανικά ονόματα περιλαμβάνουν: π. χ. Νικόλα, Ιβάν, Γιόβαν, Μαρίγια, Άνα, Μιχαήλο. Από τα ελληνικά προέρχονται πολλά μη-σλαβικά ονόματα: π.χ. Αλεξάνταρ, Αντρέι, Τεοντόρα, Γιελένα, Σοφίγια, Καταρίνα, Νίκολα, Τζόρτζε, Στέφαν, Πέταρ, Βασίλιγιε, Τόντορ. Τα ονόματα λατινικής προέλευσης περιλαμβάνουν τα: π.χ. Μάρκο, Αντζέλκα, Αντόνιε, Πάβλε, Σρτζαν, Μαρίνα, Νατάλιγια, Κορνέλιγιε. Τα ονόματα της γερμανικής που εισήλθαν μέσω της ρωσικής, περιλαμβάνουν τα εξής: π.χ. Ιγκόρ, Όλιβερ, Όλγα.

Στη σερβική παράδοση, τα αποτροπαϊκά ονόματα (zaštitne ime, "προστατευτικά ονόματα") περιλαμβάνουν τα Βουκ (και τα πολλά παράγωγα), Νέναντ, Πρόνταν, Σρεντόγιε, Στάνισα και άλλα.

Επώνυμα

Τα περισσότερα σερβικά επίθετα έχουν το επίθημα -ιτς (-ић) ([itɕ]).

Το επίθημα -ιτς είναι Σλαβικό υποκοριστικό, αρχικά χρησιμοποιούμενο για τη δημιουργία πατρωνύμων. Έτσι, το επώνυμο Πέτροβιτς σημαίνει το μικρό γιο του Πέταρ (το Πέτριτς σημαίνει το μικρό γιο της Πέτρας).

Τα περισσότερα σερβικά επώνυμα είναι πατρικά (πατέρας), μητρικά (μητέρα), επαγγελματικά, ή προερχόμενα από προσωπικά γνωρίσματα.

Άλλα κοινά επιθήματα επιθέτων είναι τα -οφ, -εφ, -ιν και -σκι (επίσης γράφεται και με τη μορφή τσκι) το οποίο είναι το Σλαβικό κτητικό επίθημα. Έτσι ο γιος του Νίκολα γίνεται Νίκολιν, ο γιος του Πέταρ γίνεται Πέτροφ και ο γιος του Γιόβαν γίνεται Γιοβάνοφ. Αυτά συνδυάζονται συχνά με τη κατάληξη -όβιτς. Άλλες μορφές (λιγότερο δημοφιλείς) είναι οι -άλι/όλι/έλι, -ίγια, -ίτσα και -αρ/ατς/αν.

Όταν παντρεύεται, η γυναίκα πιο συχνά υιοθετεί το επώνυμο του συζύγου, αν και μπορεί να κρατήσει το δικό της ή να βάλει και τα δύο.

Υπολογίζεται ότι περίπου τα δύο τρίτα του συνόλου των σερβικών επιθέτων καταλήγουν σε -ιτς. Τα δέκα πιο συνηθισμένα επίθετα στη Σερβία είναι τα Γιοβάνοβιτς, Πέτροβιτς, Νίκολιτς, Μάρκοβιτς, Τζόρτζεβιτς, Στογιάνοβιτς, Ίλιτς, Στάνκοβιτς, Πάβλοβιτς και Μιλόσεβιτς.

Εκτός των σερβικών χωρών οι καταλήξεις είναι αρκετά παρόμοιες με τη Σερβία. Στην Ουγγαρία, οι Σέρβοι έχουν τις καταλήξεις -ιτς και -ίτι, στη Βόρεια Μακεδονία έχουν την κατάληξη -ιτς και στη Ρουμανία έχουν το -ίτσι.

Ιστορία

Τα ονόματα των Σέρβων ηγεμόνων από τον Μούτιμιρ ήταν Σλαβικά διθεματικά ονόματα, σύμφωνα με την Παλιά Σλαβική παράδοση μέχρι τον 9ο αιώνα. Ο εκχριστιανισμός άρχισε να δίνει χριστιανικά ονόματα στους Σλάβους.

Ο Δημήτριος Χωματηνός (Αρχιεπίσκοπος Αχρίδας από το 1216 έως το 1236) καταχώρισε τον ονοματικό πολιτισμό των Νότιων Σλάβων στα Βυζαντινά εδάφη. Τον 11ο και 12ο αιώνα τα οικογενειακά ονόματα έγιναν πιο συχνά και σταθερά στο Βυζάντιο, όπως προσαρμόστηκε από την πλειοψηφία των ανθρώπων στη Βυζαντινή Μακεδονία, Ήπειρο και άλλες περιοχές (επίσης υπήρχαν σε γυναίκες, μερικές φορές ακόμα και σε μοναχούς), όχι μόνο σε αριστοκράτες. Οι Νότιοι Σλάβοι ωστόσο διατήρησαν την παράδοση δίνοντας μόνο όνομα, μερικές φορές με ένα πατρώνυμο. Υπάρχουν μόνο 2 περιπτώσεις με οικογενειακά ονόματα που χρησιμοποιούνταν από Νότιους Σλάβους, τα Βογδανόπουλος και Σερβόπουλος (-όπουλος, καταγόμενο από την Πελοπόννησο τον 10ο αιώνα)

Σε παλαιότερη σύμβαση ονομασίας, η οποία ήταν κοινή στη Σερβία μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα το όνομα ενός ατόμου θα αποτελούταν από τρία διακριτά μέρη: το πρόσωπο που έδωσε το όνομα, το επώνυμο που προέρχεται από το όνομα του πατέρα, και το όνομα της οικογένειας, όπως για παράδειγμα στο γλωσσικό μεταρρυθμιστή Βουκ Στεφάνοβιτς Κάρατζιτς.

Πηγές

Βιβλία

• Grković, Milica (1977). Rečnik ličnih imena kod Srba. Belgrade: Vuk Karadžić. 
• Jovičević, Radojica (1985). Lična imena u staroslovenskom jeziku. Filološki fakultet Beogradskog Univerziteta. 
• Stojanović, Katarina (2007). Srpska imena: narodna i hrišćanska. Gramatik. ISBN 978-86-84421-51-9. 
• Janjatović, Đorđe (1993). Презимена Срба у Босни. Sombor: Prosveta-Trgovina. 
• Milićević, Risto (2005). Hercegovačka prezimena. Belgrade. 
• Vuković, Gordana· Nedeljkov, Ljiljana (1983). Речник презимена шајкашке (XVIII и XIX vek). Novi Sad: Филозофски факултет. 
• Mihajlović, Velimir (2002). Српски презименик. Novi Sad: Аурора. 
• Šimunović, Petar (1985). Naša prezimena. Zagreb: Matica hrvatska. 

Περιοδικά

• Vukanović, Tatomir (1940). «Lična imena kod Srba». Гласник Етнографског музеја у Београду (Етнографски музеј у Београду) 15: 56–75. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-04. https://web.archive.org/web/20160304092029/http://etnografskimuzej.rs/wp-content/uploads/2014/01/Glasnik-Etnografskog-muzeja-u-Beogradu-knjiga-15-godina-19401.pdf. Ανακτήθηκε στις 2019-04-09. 
• Zujić, Krunoslav (1995). «Prezimena i porodični nadimci u Imotskoj krajini». Imotski zbornik 3. 

Άλλα

• Republic of Serbia (2012). Најчешћа имена и презимена у Србији. Republic of Serbia. http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/Popis2011/Najcesca%20imena%20i%20pezimena.pdf. 
• «Српска презимена у Далмацији». Poreklo. 5 Απριλίου 2012. 
• «Порекло презимена Срба у Поткозарју». Poreklo. 3 Ιουλίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2019.