Πινακάτες Μαγνησίας

Πινακάτες Μαγνησίας
Πινακάτες Πινακάτες
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Θεσσαλίας
Δήμος	Νοτίου Πηλίου
Γεωγραφία
Νομός	Μαγνησίας
Υψόμετρο	607 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος	195
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	37010

Οι Πινακάτες είναι κοινότητα του Δήμου Νοτίου Πηλίου στον πρώην Νομού Μαγνησίας.

Το χωριό βρίσκεται χτισμένο στις πλαγιές του Πηλίου με θέα τον Παγασητικό, περίπου 25 χλμ. ανατολικά από τον Βόλο και 5 χλμ. ανατολικά από τον Άγιο Γεώργιο Νηλείας.

Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, ο πληθυσμός των Πινακατών ανέρχεται σε 312 κατοίκους, εκ των οποίων οι 182 διαμένουν στον ομώνυμο οικισμό. Οι υπόλοιποι 130 διαμένουν στον οικισμό του Αγίου Αθανασίου.

Κατά μία εκδοχή, η ονομασία Πινακάτες προέρχεται από κάποιον από τους πρώτους κατοίκους του χωριού ο οποίος ονομάζονταν πινακάς, δηλαδή κατασκευαστής πήλινων ή ξύλινων πιάτων που στην πηλιορείτικη διάλεκτο αποκαλούνταν «πινάκια». Η κατάληξη -άτες θεωρείται πως είναι τοπωνυμικός σχηματισμός της αρβανίτικης γλώσσας.

Η πρώτη αναφορά στις Πινακάτες γίνεται στην Γεωγραφία Νεωτερική περί της Ελλάδος του Δανιήλ Φιλιππίδη και του Γρηγορίου Κωνσταντά (Βιέννη, 1791). Εκεί σημειώνεται πως το χωριό είχε τότε περίπου 100 σπίτια, γεγονός που σημαίνει πως το χωριό ιδρύθηκε πολύ πιο πριν.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι Πινακάτες, όπως και η γειτονική Βυζίτσα ήταν συνοικίες («μαχαλάδες») που υπάγονταν στον Άγιο Γεώργιο Νηλείας. Οι Πινακιώτες πλήρωναν τους φόρους τους στον Άγιο Γεώργιο Νηλείας, και οι προεστοί του Άγιου Γεωργίου ήταν αρμόδιοι για την εκδίκαση διαφόρων υποθέσεων. Η υπαγωγή των Πινακατών και της Βυζίτσας στον Άγιο Γεώργιο Νηλείας έληξε το 1774 με παρέμβαση του βυζιώτη Νικόλαου Γαλανάκι σε αξιωματούχους της Υψηλής Πύλης.

Στα 1860, το χωριό είχε 160 οικογένειες και 800 κατοίκους. Ωστόσο, παρά την πληθυσμιακή του ανάπτυξη στο χωριό δεν λειτουργούσε σχολείο μέχρι την απελευθέρωση της Θεσσαλίας. Στις αρχές του 20ού αιώνα στο χωριό λειτουργούσε σχολείο με 56 μαθητές.

Οι κύριες ασχολίες των Πινακιωτών ήταν η κτηνοτροφία, και αργότερα η καλλιέργεια ελαιών, η αμπελουργία και η οινοποιία, η καλλιέργεια «συκαμινιών» (μουριές) και η παραγωγή μεταξιού, κλπ. Προπολεμικά, η καλλιέργεια της ελιάς είχε δώσει μεγάλη οικονομική άνθηση στις Πινακάτες. Ο πινακιώτης έμπορος Ιωάννης Γ. Σαραφόπουλος, ο οποίος είχε πλουτίσει στην Αίγυπτο, ίδρυσε το 1900 το πρώτο ατμοκίνητο ελαιοτριβείο και σαπωνοποιείο στην περιοχή του Πηλίου. Το συγκεκριμένο εργοστάσιο απασχολούσε περίπου 300 εργάτες και ήταν εγκατεστημένο στα Καλά Νερά, που τότε ήταν το επίνειο των Πινακατών.

Οι Πινακάτες αποτέλεσαν ξεχωριστή κοινότητα μέχρι το 2001, οπότε και μετατράπηκαν σε δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Μηλεών, και το 2011 σε κοινότητα του Δήμου Νοτίου Πηλίου. Με την μείωση του πληθυσμού, στο χωριό δεν λειτουργεί πλέον δημοτικό σχολείο. Η τοπική εκκλησία του Αγίου Δημητρίου εορτάζει στις 20 Αυγούστου, ενώ η άλλη τοπική εκκλησία του Αγίου Αθανασίου εορτάζει στις 2 Μαΐου.

Βιβλιογραφία

• Βαγγέλης Σκουβαράς, «Πινακιώτικα», στο βιβλίο Από το λειμώνα της παράδοσης: Πηλιορείτικα Β΄, Εκδ. Οίκος «Αστήρ», Αθήνα 1983, σσ. 207–213. Επίσης στο περιοδικό Βίγλα (έκδοση του Δημοτικού Μουσείου γλύπτη Νικόλα, Άγιος Γεώργιος Νηλείας Μαγνησίας), τεύχος 19, Ιούνιος 2005, σσ. 32–36.