Ουίλιαμ Ουάσινγκτον

Ουίλιαμ Ουάσινγκτον
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	William Washington (Αγγλικά)
Γέννηση	28  Φεβρουαρίου 1802 Βιρτζίνια
Θάνατος	11  Αυγούστου 1827 Ναύπλιο
Χώρα πολιτογράφησης	Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής Ελλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά Ελληνικά
Σπουδές	Στρατιωτική Ακαδημία των ΗΠΑ
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αξιωματικός

Ο Ουίλιαμ Τάουνσεντ Ουάσινγκτον (αγγλικά: William Townsend Washington‎‎, 28 Φεβρουαρίου 1802, Βιρτζίνια, ΗΠΑ - 11 Αυγούστου 1827, Ναύπλιο) ήταν Αμερικανός φιλέλληνας που έλαβε μέρος στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Υπήρξε ένθερμος πολέμιος της μεταφοράς του ανοικοδομημένου ακόμη ελληνικού κράτους υπό τον επίσημο έλεγχο της Μεγάλης Βρετανίας.

Ήταν ανιψιός του πρώτου προέδρου των ΗΠΑ Τζορτζ Ουάσινγκτον. Η συγγένεια του με τον Τζ. Ουάσινγκτον αποτέλεσε το πολιτικό κεφάλαιο του Ουίλιαμ Ουάσινγκτον και ενίσχυσε την πολιτική του θέση στα ελληνικά πράγματα.

Βιογραφία

Ο Ουίλιαμ Τάουνσεντ Ουάσινγκτον γεννήθηκε στην Βιρτζίνια των ΗΠΑ. Αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Ακαδημία Γουέστ Πόιντ. Με τον βαθμό του υπολοχαγού υπηρέτησε στο 4ο σύνταγμα πυροβολικού του αμερικανικού στρατού. Για κάποιο διάστημα έμεινε στη Γαλλία, όπου συνδέθηκε φιλικά με τον στρατηγό Ζιλμπέρ ντε Λα Φαγιέτ. Με την επιστροφή του στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο υπουργός Πολέμου Τζον Καλχούν τον διόρισε σε θέση καθηγητή στον αμερικανικό στρατό.

Την άνοιξη του 1821 άρχισε ο Ελληνικός Απελευθερωτικός Πόλεμος για την απελευθέρωση της χώρας από τον Οθωμανικό ζυγό.

Η Ελληνική Επανάσταση και ο Ελληνικός Απελευθερωτικός Πόλεμος έφεραν το φαινόμενο του φιλελληνισμού στην Ευρώπη. Ο Έλληνας ιστορικός Γιάννης Κορδάτος έγραψε: «Στην πραγματικότητα δεν υπήρχαν φιλέλληνες, εκτός από λίγους δημοκράτες στην Ευρώπη» , και ο Γεώργιος Λάιος: «Το φιλελληνικό κίνημα είχε έντονο πολιτικό προσανατολισμό» .

Περίπου 1.000 ξένοι εθελοντές συμμετείχαν άμεσα στον πόλεμο. Ο William St. Clair κατονομάζει στη λίστα του 940 φιλέλληνες, εκ των οποίων οι 16 ήταν Αμερικανοί . Ανάμεσά τους οι πιο διάσημοι ήταν οι Τζωρτζ Τζάρβις και Σάμιουελ Χάου.

ΗΠΑ και Ελληνική Επανάσταση

Η Ιερά Συμμαχία των Ευρωπαϊκών Μοναρχιών αντιμετώπισε εχθρικά την Επανάσταση. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ περιορίστηκε στη συμπάθεια, αλλά αποφάσισε να παραμείνει ουδέτερη.

Η ουδετερότητα των ΗΠΑ δεν εμπόδισε λίγους Αμερικανούς φιλέλληνες να λάβουν μέρος στην Επανάσταση.

Αναχώρηση για την μαχόμενη Ελλάδα

Ο Ουίλιαμ Ουάσινγκτον συμμετείχε αρχικά στις δραστηριότητες των αμερικανικών φιλελληνικών επιτροπών.

Συγκινημένος από το ελληνικό ζήτημα και τον συνεχιζόμενο άνισο αγώνα των Ελλήνων, παραιτήθηκε από τη θέση του στον αμερικανικό στρατό για να πάει στην Ελλάδα και να λάβει άμεσα μέρος στην Επανάσταση. Συνειδητοποίησε ότι το επώνυμό του είχε μεγάλη και ύψιστη σημασία λόγω της σχέσης του με τον πρώτο πρόεδρο των ΗΠΑ. Ο Ουάσινγκτον χρησιμοποίησε αυτό το πολιτικό κεφάλαιο για να προωθήσει τα σχέδιά του για την Ελλάδα. Ο Ουίλιαμ Ουάσινγκτον έφτασε στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 1825 ως απεσταλμένος της Φιλελληνικής Επιτροπής της Βοστώνης. Ο Έντουαρντ Έβερετ, ιδρυτής της επιτροπής, σε συνοδευτική επιστολή προς τον Έλληνα πολιτικό Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, συνέστησε τον Ουάσινγκτον ως νεαρό αξιωματικό αφοσιωμένο στην ελληνική υπόθεση. Κατά την άφιξή του στην Ελλάδα, ο Ουάσινγκτον φόρεσε τη στολή ενός αξιωματικού ουσάρων. Ήταν ο έκτος Αμερικανός φιλέλληνας που ήρθε στην Ελλάδα ως εκπρόσωπος των φιλελληνικών επιτροπών. Είχε προηγηθεί ο Τζωρτζ Τζάρβις (το 1822) και ο αξιωματικός Τζόναθαν Μίλλερ, ο αξιωματικός του ναυτικού Τζον Μάλλεν και ο Ρίτσαρν Ράντοκ και οι τρεις έφτασαν το 1824. Ο πιο διάσημος Αμερικανός φιλέλληνας, ο γιατρός Σάμιουελ Χάου, έφτασε τον Ιανουάριο του 1825. Την περίοδο της δράσης τη Ουάσινγκτον στην Ελλάδα έφτασε και ο Αμερικανός φιλέλληνας Μέρρεττ Μπόουλς, ο οποίος ως καπετάνιος στο ναυτικό των ΗΠΑ υπηρέτησε στο τακτικό σώμα των Ελλήνων ανταρτών υπό τη διοίκηση του Γάλλου συνταγματάρχη Κάρολου Φαβιέρου από το 1825 έως τον Ιούλιο του 1826.

Ο ρόλος του Ο. Ουάσινγκτον στα σχέδια δημιουργίας μισθοφόρου στρατού

Ο Ουάσινγκτον έφτασε στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 1825, και έθεσε ξανά το θέμα της δημιουργίας «Λεγεώνας των Ξένων» για περαιτέρω ενίσχυση των μαχόμενων Ελλήνων. Δεν ονειρευόταν ένα σώμα στελεχωμένο αποκλειστικά από Αμερικανούς εθελοντές. Στη μελέτη του για τους Αμερικανούς φιλέλληνες, ο Θάνος Βαγενάς παραθέτει ένα απόσπασμα από τις ομιλίες του Ο. Ουάσινγκτον: «Προτείνω αυτό το σώμα να στελεχωθεί με αξιωματικούς κάθε πιθανής φυλής—Αμερικανούς, Γάλλους, Ιταλούς, Γερμανούς και Ιρλανδούς, και εάν η ελληνική διοίκηση απαιτεί μια αναλογία μεταξύ των διαφόρων εθνών, αποδέχομαι αυτή τη συμφωνία. Οι στρατιώτες αυτής της λεγεώνας πρόκειται να στρατολογηθούν από την Ιρλανδία, αλλά εάν οι αγγλικές αρχές το αποτρέψουν αυτό, προτείνω την Ελβετία και, τέλος, την Αμερική. Ο Βαγενάς σημειώνει ότι η μεταφορά εθελοντών από την Ιρλανδία ή την Ελβετία ήταν μια ασύγκριτα ευκολότερη απόφαση από ότι από την Αμερική.

Ο Ουάσινγκτον είχε συγκεκριμένες ιδέες για την οργάνωση και τη σύνθεση αυτού του σώματος και, πιθανότατα, επιδίωκε να τεθεί επικεφαλής του, αφού «έφερε ένα βαρύ ιστορικό όνομα». Στο νησί της Ύδρας συναντήθηκε με μέλη της οικογένειας των εφοπλιστών Κουντουριώτη, ιδιαίτερα από τη στιγμή που ο Γεώργιος Κουντουριώτης ήταν Πρόεδρος της Προσωρινής Κυβέρνησης της Ελλάδας την περίοδο αυτή. Μετά από αυτό, πήγε στην κοντινή πόλη του Ναυπλίου, που ήταν τότε η προσωρινή πρωτεύουσα της εξεγερμένης χώρας, για να συναντηθεί με τον Α. Μαυροκορδάτος για τον οποίο είχε συνοδευτική επιστολή.

Τον Ιούλιο του 1825 υπέβαλε στον Μαυροκορδάτο το πλήρες σχέδιό του εγγράφως, μαζί με αναλυτικό υπολογισμό του κόστους συντήρησης και μεταφοράς στρατού στην Ελλάδα. Για τους εθελοντές που θα πολεμούσαν στην Ελλάδα, ζήτησε τα δικαιώματα Έλληνα πολίτη σε περίπτωση που επιθυμούσαν να παραμείνουν στη χώρα μετά την αποφυλάκισή της. Στην επιστολή του προς τον Μαυροκορδάτο ζήτησε επίσημα την έγκριση του σχεδίου του από την ελληνική διοίκηση, ώστε να πάει στο Λονδίνο, το Παρίσι και το Δουβλίνο για να στρατολογήσει αξιωματικούς. Μετά από αυτό θα ηγηθεί της Λεγεώνας και θα πάει μαζί του στην Ελλάδα.

Γεωπολιτική πάλη

Ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, των γεωπολιτικών ανταγωνισμών και του σχεδίου Ουάσινγκτον, η Βρετανία προχώρησε και δημιούργησε συνθήκες υπό τις οποίες, ανεξάρτητα από την έκβαση του πολέμου, η Ελλάδα θα βρισκόταν ουσιαστικά υπό βρετανικό έλεγχο, γεωγραφικά περιορισμένη μόνο από τη χερσόνησο της Πελοποννήσου και με περιορισμένη κυριαρχία παρόμοια με τα παραδουνάβια πριγκιπάτα.

Ταυτόχρονα, τα βρετανικά δάνεια έγιναν τα κύρια όργανα της βρετανικής πολιτικής στο ελληνικό ζήτημα, η παροχή των οποίων ήταν άκρως απαραίτητη για τη συνέχιση του πολέμου, αλλά δέσμευσε οικονομικά και πολιτικά το αναστηλωμένο κράτος για τις επόμενες δεκαετίες.

Μέσω φιλοβρετανών πολιτικών και κυρίως του Ουάσινγκτον ο Α. Μαυροκορδάτος εμφυτεύτηκε με την ιδέα ότι η μόνη σωτηρία της επαναστατημένης χώρας ήταν η μεταφορά του ελέγχου της στη Μεγάλη Βρετανία, με την υπογραφή από τους Έλληνες πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες της λεγόμενης «Πράξης Υποτελείας» στην Μεγάλη Βρετανία.

«Πράξη Υποτελείας» και αναχώρηση του Ο. Ουάσινγκτον

Ο Α. Μαυροκορδάτος με τους συνεργάτες του άρχισε να μαζεύει προϋπογραφές από στρατιωτικούς και πολιτικούς αρχηγούς και κατάφερε να πάρει υπογραφές ακόμη και από τους αντιπάλους του, μεταξύ των οποίων και ο Θ. Κολοκοτρώνης. Μετά από αυτό, και σε συνεννόηση με τον διοικητή της βρετανικής μοίρας στο Αιγαίο, Τζορτζ Χάμιλτον, οργάνωσε κοινή συνεδρίαση της προσωρινής κυβέρνησης και του κοινοβουλίου στις 22 Ιουλίου 1825 για να καθορίσει (σε έγγραφο) «την επιθυμία του έθνους να εμπιστευτεί την ελευθερία και την ανεξαρτησία της στη Βρετανία». Το έγγραφο υπέγραψαν σχεδόν όλοι οι παρευρισκόμενοι, με εξαίρεση τους εκπροσώπους των λεγόμενων. το «Γαλλικό Κόμμα» του Κωλέτη και του Χρηστίδη. Ανάμεσα στις πολυάριθμες διαμαρτυρίες που ακολούθησαν, ο Δ. Φωτιάδης σημειώνει τη διαμαρτυρία του «ανιψιού του Τζορτζ Ουάσινγκτον», ο οποίος έγραψε στην επιστολή του προς την ελληνική κυβέρνηση ότι αποφάσισε να φύγει, αφού μετά την παραχώρηση της ελληνικής κυριαρχίας στην Αγγλία, δεν είχε πλέον νόημα να παραμείνει στην Ελλάδα .

Επιστροφή στην Ελλάδα και θάνατος

Το καλοκαίρι του 1825, ο Ουάσινγκτον εγκατέλειψε τη χώρα σε σταυροδρόμι και σε χάος και προγραμμάτισε την αναχώρησή του στην Αμερική μέσω της Μικράς Ασίας. Κάνοντας κατάχρηση της ασυλίας του ως Αμερικανός πολίτης, φόρεσε προκλητικά μια ελληνική φουστανέλα, η οποία, στις συνθήκες του πολέμου με τους Έλληνες, ήταν ένα είδος πρόκλησης για τους Τούρκους .

Η θέση των ΗΠΑ στο ελληνοβρετανικό ζήτημα τον προσέβαλε τόσο πολύ που, στις 27 Αυγούστου, έγραψε μια καυστική επιστολή στην οποία επέκρινε την πολιτική της χώρας του. Ωστόσο, μόλις πληροφορήθηκε ότι το «βρετανικό ζήτημα» είχε κολλήσει και η Βρετανία άργησε να εδραιώσει τον έλεγχό της στην Ελλάδα, τον Οκτώβριο επέστρεψε στη μάχη με την Ελλάδα και, σύμφωνα με τον Δ. Φωτιάδη, εντάχθηκε στο κανονικό σύνταγμα με τον βαθμό του καπετάνιου .

Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, ο Ο. Ουάσινγκτον συμμετείχε στην άμυνα της πόλης του Μεσολογγίου, την οποία πολιορκούσε ο Ρεσίντ Μεχμέτ Πασάς επικεφαλής του σουλτανικού στρατού. Στην πολιορκημένη πόλη ο Ο. Ουάσινγκτον αρρώστησε βαριά, έφυγε από το Μεσολόγγι και νοσηλεύτηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τον Μάιο του 1827, μετακόμισε στο υπό βρετανικό έλεγχο νησί της Ζακύνθου. Σύμφωνα με φήμες, εκεί ερωτεύτηκε τη Βασιλική Μπότσαρη, κόρη του Μάρκου Μπότσαρη. Ωστόσο, ο αδερφός του, Κώστας Μπότσαρης αρνήθηκε να παντρέψει την ανιψιά του.

Μετά την αποκατάσταση της υγείας του ο Ο. Ουάσινγκτον πέρασε στην Πελοπόννησο, όπου εντάχθηκε στο Σουλιώτικο απόσπασμα του διοικητή Ν. Φωτομάρα. Αναφέρεται ότι πολέμησε γενναία.

Το θανάσιμο τραύμα του στο Ναύπλιο στις 16 Ιουλίου 1827 προκλήθηκε από την ελληνική εμφύλια σύρραξη ως αποτέλεσμα συμπλοκής πυροβολικού μεταξύ των φρουρίων Παλαμηδίου (του οποίου τη φρουρά διοικούσε ο Ν. Φωτομάρας από το 1824) και της Ακροναυπλίας. Μεταφέρθηκε στο βρετανικό θωρηκτό Ασία (αργότερα ναυαρχίδα του βρετανικού στόλου στη Μεσόγειο), όπου και πέθανε, σε ηλικία 25 ετών «υπηρετώντας με πάθος τα ιδανικά στα οποία πίστευε και την Ελλάδα που τόσο αγάπησε». Ο Ουάσινγκτον τάφηκε στο κοντινό νησί της Ύδρας, όπου είχε πατήσει για πρώτη φορά το πόδι του σε ελληνικό έδαφος δύο χρόνια νωρίτερα .

Μνήμη

Το 2021, η Ελλάδα γιόρτασε τα 200 χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης. Σε σχέση με αυτό το γεγονός, ο Δήμος Ύδρας, στο νεκροταφείο του οποίου είναι θαμμένα τα λείψανα του Ουάσινγκτον, αποφάσισε να δώσει σε δύο δρομάκια της Ύδρας τα ονόματα των Αμερικανών φιλελλήνων Ο. Ουάσινγκτον και Τζ. Τζάρβις "προκειμένου να αναβιώσει τους κοινούς ιστορικούς δεσμούς της Ύδρας και των ΗΠΑ". Παράλληλα, ο Τζέφρι Πάιατ, ο οποίος διετέλεσε Πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα την περίοδο 2016-2022, στο πλαίσιο της δραστήριας εργασίας του για τη βελτίωση της εικόνας των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ελλάδας, κατέθεσε στεφάνι στον τάφο του Ο. Ουάσινγκτον μαζί με τους ιεράρχες της Ύδρας.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «William Townshend Washington» (στα Αγγλικά). American Philhellenes Society. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2023.