Κωνσταντίνος Λάσκαρις (λόγιος)
| Κωνσταντίνος Λάσκαρις | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Κωνσταντίνος Λάσκαρης (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 1434[1][2] Κωνσταντινούπολη |
| Θάνατος | 15 Αυγούστου 1501[3] Μεσσίνα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | λατινική γλώσσα μεσαιωνική ελληνική γλώσσα αρχαία ελληνικά[3] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | φιλόλογος ιστορικός |
| Οικογένεια | |
| Οικογένεια | Δυναστεία των Λασκαριδών |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Κωνσταντίνος Λάσκαρις (1434 - 15 Αυγούστου 1501) ήταν Έλληνας λόγιος.
Βιογραφικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Κωνσταντίνος Λάσκαρις γεννήθηκε το 1434 στην Κωνσταντινούπολη και καταγόταν από παλιά βυζαντινή αριστοκρατική οικογένεια. Στην Κωνσταντινούπολη μαθήτευσε κοντά στο διάσημο λόγιο Ιωάννη Αργυρόπουλο. Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους, αλλά μετά ελευθερώθηκε και κατέφυγε μάλλον στην Κρήτη ή στη Ρόδο όπου έζησε μέχρι το 1460. Από το 1460 και για τα επόμενα βρίσκεται στην αυλή του δούκα του Μιλάνου, Φραγκίσκου Σφόρτζα, όπου διορίστηκε δάσκαλος της κόρης του Ιππολύτης, για χάριν της οποίας συνέγραψε και την Επιτομή των οκτώ του λόγου μερών το 1465. Το 1465 πήγε στη Νάπολη για να διδάξει ελληνική γλώσσα και ρητορική, ύστερα από πρόσκληση του βασιλιά Φερδινάνδου του Α’, αλλά παρέμεινε μόνο έναν χρόνο.
Το 1466, σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Σάθα, και ενώ πήγαινε να εγκατασταθεί μόνιμα σε κάποιο ελληνικό νησί, το πλοίο κατέπλευσε στη Μεσσήνη της Σικελίας, και ύστερα από πρόσκληση των κατοίκων της πόλεως παρέμεινε να διδάξει εκεί την ελληνική γλώσσα. Το 1467 διορίστηκε με ειδικό προνόμιο καθηγητής της ελληνικής γραμματείας στο Πανεπιστήμιο της Μεσσήνης[4]. Το 1476 είχε τη χαρά να δει τη Γραμματική του σε έντυπο βιβλίο το οποίο εκδόθηκε στο Μιλάνο -το πρώτο με ελληνικό κείμενο μόνο βιβλίο που τυπώθηκε[α].
Πέθανε το 1501 στη Μεσσήνη κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας πανώλης, δωρίζοντας μάλιστα στην κοινότητα της πόλης την πολύτιμη συλλογή χειρογράφων του. Η συλλογή αυτή φυλάχτηκε στην πόλη μέχρι το 1679 και από εκεί μεταφέρθηκε στην Ισπανία, υποτελή κράτη της οποίας ήταν και η Σικελία με τη Νάπολη. Σήμερα 76 χειρόγραφα αυτής της συλλογής υπάρχουν στην Εθνική βιβλιοθήκη της Μαδρίτης.
Ο Λάσκαρις, εκτός από την Γραμματική του, συνέγραψε διάφορα βιβλία σχετικά με επιμέρους θέματα της Γραμματικής όπως περί τόνων των ονομάτων, ετυμολογία, ορθογραφία, κ.α., μεταφράσεις αρχαίων Ελλήνων όπως του Πλούταρχου, τον Διογένη τον Λαέρτιο καθώς και ανθολογίες συγγραφέων, ιστορικά όπως την βυζαντινή ιστορία από τη περίοδο του Θεοδώρου Λάσκαρη έως το Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, αλλά και θρησκευτικά όπως τον Βίο του Αγίου Δημητρίου και τις Πράξεις των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου[5].
Επιτομή των οκτώ του λόγου μερών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Κωνσταντίνος Λάσκαρις συνέγραψε το έργο του Επιτομή των οκτώ του λόγου μερών και άλλων τινών αναγκαίων συντεθείσα παρά Κωνσταντίνου Λασκάρεως του Βυζαντίου το 1465. Είναι γραμματικό βιβλίο και σκοπός της συγγραφής του ήταν να γνωρίσει την ελληνική γλώσσα η Ιππολύτη, κόρη του δούκα του Μιλάνου, Φραντζέσκο Σφόρτζα, της οποίας ήταν δάσκαλος ο Λάσκαρις εκείνη τη περίοδο. Το βιβλίο είναι το πρώτο έντυπο χρονολογημένο βιβλίο που είναι γραμμένο αποκλειστικά στην ελληνική γλώσσα και τυπώθηκε από Έλληνα, τον Δημήτριο Δαμιλά, ο οποίος μάλιστα με υπόδειγμα τα χειρόγραφα του Λάσκαρι σχεδίασε και στοιχειοθέτησε και τους τυπογραφικούς χαρακτήρες.
Η Επιτομή τυπώθηκε στο Μιλάνο, με την συνδρομή του Paravicino, ο οποίος πιθανότατα ήταν ιδιοκτήτης νόμιμου τυπογραφείου. Η εκτύπωση τέλειωσε στις 30 Ιανουαρίου 1476. Το βιβλίο αποτελείται από 76 φύλλα σε μέγεθος 4ο, δηλαδή 23 εκατοστά, και υπάρχει στην Εθνική βιβλιοθήκη[6]. Το βιβλίο επανεκδόθηκε το 1480 πάλι στο Μιλάνο από τον Buono Accorsi, στα 1489 επανατυπώθηκε στη Βιτσέντζα της Ιταλίας και τον Φεβρουάριο του 1494 από τον Άλδο Μανούτιο στη Βενετία. Μάλιστα, αυτή η έκδοση του Άλδου, είναι η πρώτη χρονολογημένη έκδοση του τυπογραφείου του.
Οι εκδόσεις Κάδμος ανατύπωσαν τον Απρίλη του 2007 το βιβλίο, σε επιμέλεια του Αντώνη Αντωνάκου, πραγματοποιώντας την 90ή έκδοση του βιβλίου.
Υποσημειώσεις και παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Υποσημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ μέχρι τότε είχαν εκδοθεί ελληνικά βιβλία που είχαν στη διπλανή σελίδα τη λατινική μετάφρασή τους
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 119546035. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb13517866g. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 3,0 3,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb13517866g. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Αντώνης Αντωνάκος από το βιβλίο-επανατύπωση του έργου του Λάσκαρι, των εκδόσων Κάδμου, σελ.9
- ↑ Νεοελληνική Φιλολογία, Βιογραφίαι των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων από της καταλύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι της Ελληνικής Εθνεγερσίας 1453-1821
- ↑ Θησαυροί της Εθνικής Βιβλιοθήκης, έκδοση της Εθνικής Βιβλιοθήκης
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Κωνσταντίνος Σάθας (1868). Νεοελληνική Φιλολογία, Βιογραφίαι των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων από της καταλύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι της Ελληνικής Εθνεγερσίας 1453-1821. Αθήνα: Τυπογραφείο Τέκνων Ανδρέου Κορομηλά. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2010.
- Μαρίνος Βρετός (1864). Εθνικόν ημερολόγιον. Εν Αθήναις: Παρά τω Κ. Δραγούμη εκδότη της Πανδώρας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2010.
- Χρήστος Πατινέλης (1989). Το ελληνικό βιβλίο κατά την τουρκοκρατία (1476-1820) : περιλήψεις μαθημάτων. Θεσσαλονίκη: Α.Π.Θ. σελ. 10. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2010.