Κορομηλιά (φυτό)
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η κορομηλιά (επιστ. ονομ.: Prunus cerasifera – Προύμνη η κερασοφόρος) είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό το οποίο ανήκει στο γένος Προύμνη (Prunus), στην οικογένεια των Ροδοειδών (Rosaceae). Η καταγωγή της είναι από τις Μεσογειακές περιοχές, όπου τις καλλιεργούσαν εδώ και 2000 χρόνια. Σήμερα βρίσκεται και καλλιεργείται σε πολλές περιοχές της Ευρώπης και της Ασίας.
Είναι γνωστή και με την ονομασία τζανεριά (κυρίως στην Κρήτη, από το τουρκ. can eriği), τζαρνικιά. Στην Κάρπαθο το δέντρο ονομάζεται ρικά (η) (Κάτω Κάρπαθος) και ρικέα (η) (Έλυμπος) και ο καρπός ρίκι (το). Οι καρποί στην Κω λέγονται τσάλα (τα).
Μορφολογία-περιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Είναι φυλλοβόλο δέντρο που φτάνει σε ύψος τα 12 μέτρα. Τα κλαδιά της όταν είναι τρυφερά, είναι τριχωτά. Έχει οδοντωτά φύλλα και μεγάλα άνθη, που εκπτύσσονται ανά δύο ή περισσότερα, πιο μπροστά από τα φύλλα. Τα άνθη της είναι λευκά, σχηματίζουν ταξιανθίες και μοιάζουν με αυτά της βερικοκιάς και της αμυγδαλιάς. Έχουν πέντε σέπαλα και ισάριθμα πέταλα, ενώ οι στήμονες φτάνουν τους 30. Το μεσοκάρπιο είναι σαρκώδες και χυμώδες.
Καρπός, καλλιέργεια & τύποι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο καρπός της κορομηλιάς, το κορόμηλο, είναι δρύπη, σχεδόν σφαιρική, με λείο εξωκάρπιο. Υπάρχουν αρκετές ποικιλίες κορόμηλων. Έχει χρώμα κόκκινο, κιτρινωπό, ιώδες ή πράσινο, ανάλογα με την ποικιλία. Η γεύση του κορόμηλου είναι γλυκιά και αρωματική και διαφέρει ελάχιστα από ποικιλία σε ποικιλία.
Η μπουρνέλα είναι μεγαλύτερος σε μέγεθος καρπός και θεωρείται ο πιο εύγευστος. Γίνεται και λικέρ στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που είναι γνωστό με την ονομασία σλίβοβιτς (σλιβοβίτσα ή σλεμποβίτσα στα Σερβικά).
Τα πράσινα κορόμηλα έχουν αρωματική νόστιμη γλυκόξινη γεύση, ενώ τα κίτρινα είναι τα μικρότερα του είδους και τα πιο γλυκά.
Τα κορόμηλα τρώγονται νωπά ως φρούτο, γίνονται μαρμελάδες και ζελέδες. Είναι πλούσια σε βιταμίνη C και περιέχουν ακόμα βιταμίνη Α και νικοτινικό οξύ.
Η Σερβία είναι πρώτη παγκοσμίως σε παραγωγή κορόμηλων με 450,000 τόνους ετησίως. Ακολουθούν η Ιαπωνία, η Κίνα , η Πολωνία και η Ιταλία.
Ο πολλαπλασιασμός της κορομηλιάς γίνεται με εμβολιασμό, κυρίως της αμυγδαλιάς, αλλά και με σπορά. Είναι ανθεκτική στο ψύχος, ακόμα και στους ανοιξιάτικους παγετούς. Εάν κοπούν οι παραφυάδες τότε ευνοείται η γρήγορη ανάπτυξη του φυτού αλλά εξασθενίζει κιόλας και είναι επικίνδυνο να ξεραθεί.
Οι ρίζες της είναι επιπόλαιες και έτσι μπορεί να φυτευτεί και σε ρηχά εδάφη, ακόμα και σε γλάστρες. Ο κορμός της βγάζει όταν τραυματιστεί μία κολλώδη ουσία σαν ρετσίνι, χρώματος κίτρινου ή πορτοκαλιού το οποίο προσελκύει πολλά έντομα.
Δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητικό φυτό και γενικά είναι σκληραγωγημένο έτσι γίνεται και υποκείμενο εμβολιασμού για μεγάλη ποικιλία οπωροφόρων δέντρων. Προτιμά τη μοναξιά και όχι τις συστοιχίες δέντρων. Αποδίδει καρπούς πολύ νωρίς, μόλις από τον τρίτο χρόνο της ζωής της.
Η κορομηλιά είναι είδος φυτού του γένους προύνος, το οποίο περιλαμβάνει πολλά οπωροφόρα δέντρα. Αυτά, σύμφωνα με τη συστηματική κατάταξη, αποτελούν ιδιαίτερα γένη. Χαρακτηρίστηκε από τον Λινναίο αρχικά ως ξεχωριστό είδος, νεότερες όμως απόψεις τη θέλουν υποείδος του είδους Προύμνη η οικιακή (Prunus domestica), που είναι η δαμασκηνιά και ονομάζεται Προύμνη η οικιακή, υποείδος εμβόλιμος. Ευδοκιμεί σε διάφορα κλίματα και σε ορεινά ή πεδινά εδάφη.
Το υποείδος πραουστιά (κυπριακά μαραπελλιά, καρπός μαραπέλλα, επιστ. ονομ.: Prunus domestica subsp. syriaca, πιστεύεται ότι προήλθε από διασταύρωση δαμασκηνιάς και κορομηλιάς και ότι κατάγεται από τη Μικρά Ασία.
Ασθένειες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η κορομηλιά προσβάλλεται από τις ίδιες ασθένειες με την αμυγδαλιά και την κερασιά . Επιπρόσθετα, εχθροί της είναι τα υμενόπτερα έντομα Οπλοκάμπη η μικρά (Hoplocampa minuta) και Οπλοκάμπη η κίτρινη (Hoplocampa flava) και μύκητες του γένους εξώασκος (Exoascus).
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το δέντρο ήταν γνωστό από τα αρχαία χρόνια. Αναφέρεται μάλιστα από το Θεόφραστο ως σποδιά ή προύμνη. Σήμερα είναι γνωστό με τα ονόματα κορομηλιά, ερικιά ή ρικιά και τζανεριά.
Ποικιλίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- κίτρινα κορόμηλα
- πορτοκαλί κορόμηλα
- κόκκινα κορόμηλα
- μαύρα κορόμηλα
Ταξινόμηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Οικογένεια: Ροδοειδή (Rosaceae)
- Υποοικογένεια: Αμυγδαλοειδή (Amygdaloideae)
- Γένος: Προύμνη (Prunus)
- Υπογένος: Προύμνη υπογ. Προύμνη (Prunus subgn. Prunus)
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Φυτολογία, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος 10, Εκδοτική Αθηνών, σελ. 152-153.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κορόμηλο - ο καρπός της κορομηλιάς
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Λεξιλογικός ορισμός του κορομηλιά στο Βικιλεξικό
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Prunus cerasifera στο Wikimedia Commons
