Ενότητες του κλασικού θεάτρου
Ενότητες του κλασικού θεάτρου ή Κλασικές ενότητες είναι κανόνες που διέπουν το κλασικό θέατρο, όπως διατυπώθηκαν από τον Έλληνα φιλόσοφο Αριστοτέλη στο έργο του Περί ποιητικής. Ωστόσο, η συζήτηση για τις «τρεις ενότητες» αναζωπυρώθηκε από την Αναγέννηση αρχικά στην Ιταλία και στη συνέχεια από τους Γάλλους κλασικιστές θεατρικούς συγγραφείς και είχαν επιρροή στο ευρωπαϊκό θέατρο για τρεις αιώνες.[1]
Αυτοί οι κανόνες επέβαλλαν στην τραγωδία να έχει ενότητα δράσης, ενότητα τόπου και ενότητα χρόνου έτσι ώστε μια μεμονωμένη δράση να αναπαρίσταται σαν να διαδραματίζεται σε ένα μόνο μέρος και μέσα σε μια ημέρα.[2]
Προέλευση των ενοτήτων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Αριστοτέλης στο έργο του Περί ποιητικής δίνει έμφαση σε δύο ενότητες για την τραγωδία: την ενότητα δράσης, δηλώνοντας ότι «ο μύθος πρέπει να είναι πλήρης και τέλειος», δηλαδή να έχει αρχή, εξέλιξη και τέλος, και την ενότητα χρόνου, καθώς υποστήριξε ότι η δράση του έπους και εκείνη της τραγωδίας διαφέρουν ως προς τη διάρκεια «γιατί η τραγωδία πρέπει να εκτυλιχθεί σε 24 ώρες ή λίγο περισσότερο, ενώ το έπος είναι απεριόριστο στο χρόνο».
Αυτοί οι κανόνες δεν ακολουθήθηκαν αυστηρά στις αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες, ούτε ήταν επιβεβλημένοι στους αρχαίους δραματουργούς.
Οι τρεις ενότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην πραγματικότητα, η επισημοποίηση των τριών ενοτήτων είναι μεταγενέστερη καθώς τα πρώτα θεατρικά είδη που εμφανίστηκαν τον Μεσαίωνα, όπως τα Μυστήρια, τις αγνοούσαν. Χρονολογείται από τον Ουμανισμό του 16ου αιώνα, όταν οι αριστοτελικές ενότητες ερμηνεύτηκαν και συμπληρώθηκαν για να διακρίνουν το «υψηλό» θέατρο - την τραγωδία - από το «χαμηλό» ή λαϊκό θέατρο - την κωμωδία. Ως εκ τούτου, οι τραγωδίες έπρεπε να έχουν:
- ενότητα δράσης - μια τραγωδία πρέπει να έχει μόνο μία κύρια ενιαία δράση, αποκλείοντας δευτερεύουσες πλοκές ή επακόλουθες εξελίξεις της ίδιας ιστορίας.
- ενότητα τόπου - δηλαδή να διαδραματίζεται σε μία μόνο τοποθεσία, εκεί όπου οι χαρακτήρες δρουν ή διηγούνται τα γεγονότα που συνέβησαν. Η υπόλοιπη δράση δεν εμφανίζεται «ζωντανά», αλλά μόνο αναφέρεται στη σκηνή.
- ενότητα χρόνου - η πιο συνηθισμένη ερμηνεία αυτού του κανόνα ήταν ότι η δράση έπρεπε να λάβει χώρα σε μια μέρα από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου.[3]
Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην Ιταλία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1514, ο συγγραφέας και κριτικός Τζαν Τζόρτζιο Τρισίνο (1478 – 1550) εισήγαγε την έννοια των τριών ενοτήτων στην τραγωδία του Σοφονίσβη ισχυριζόμενος ότι ακολουθούσε τον Αριστοτέλη. Ωστόσο, οι κακές μεταφράσεις εκείνη την εποχή είχαν ως αποτέλεσμα κάποιες παρανοήσεις από τον Τρισίνο. Πολλοί Ιταλοί θεατρικοί συγγραφείς μετά τον Τρισίνο τον 16ο αιώνα, έγραψαν επίσης σύμφωνα με τις ενότητες, μεταξύ των οποίων ο Λουντοβίκο Καστελβέτρο (1505 - 1571) ο οποίος στη μετάφραση της Ποιητικής του Αριστοτέλη (1570) κωδικοποίησε τις ενότητες. Αν και άλλαξε τα νοήματα του Αριστοτέλη για να εισάγει τις δικές του απόψεις, η μετάφρασή του είχε επιρροή και προκάλεσε τεράστιο αριθμό επιστημονικών συζητήσεων σε όλη την Ευρώπη.
Στη Γαλλία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στη Γαλλική κλασική τραγωδία του 17ου αιώνα, οι τρεις ενότητες, τηρήθηκαν αυστηρά, προστέθηκαν οι κανόνες της ευπρέπειας και της αληθοφάνειας και το θέμα έγινε πηγή ατελείωτων συζητήσεων. Προέκυψαν διαφωνίες σχετικά με προβλήματα όπως αν μια μέρα σήμαινε 12 ή 24 ώρες και αν ένας μόνο τόπος σήμαινε ένα δωμάτιο ή μια πόλη. Παρά τους τόσο αυστηρούς περιορισμούς, οι μεγάλοι Γάλλοι δραματουργοί του 17ου αιώνα Πιερ Κορνέιγ (Οράτιος, Κίννας, Πολύευκτος κλ.) και Ρακίνας (Βερενίκη, Ιφιγένεια, Φαίδρα κλ.), περιορίζοντας τους ήρωές τους σε ένα μόνο σκηνικό και σε ένα σύντομο διάστημα ωρών, παρήγαγαν μια μοναδική μορφή τραγωδίας που αντλεί δύναμή της από τη λιτότητα. Το κύρος των τριών ενοτήτων συνέχισε να κυριαρχεί στο γαλλικό δράμα μέχρι τη ρομαντική εποχή, όταν οι ενότητες τόπου και χρόνου, όχι όμως και η ενότητα δράσης, καταργήθηκαν με τις ρομαντικές τραγωδίες του Βίκτορα Ουγκώ Κρόμγουελ (1827) και Ερνάνης (1830) και το θέμα μετατράπηκε σε σφοδρή λογοτεχνική σύγκρουση.[4]
Στην Αγγλία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αντίθετα, οι τρεις ενότητες είχαν πολύ μικρότερο αντίκτυπο στην Αγγλία της Αναγέννησης. Στην Υπεράσπιση της ποίησης (1595), ο Φίλιπ Σίντνεϊ τις υποστηρίζει και λυπάται που τα αγγλικά έργα τις αγνοούν. Ο Μπεν Τζόνσον και ο Τζον Ντράιντεν είναι από τους πιο διάσημους Άγγλους συγγραφείς που σε μερικά έργα του τήρησαν τις τρεις ενότητες. Αντίθετα, ο Κρίστοφερ Μάρλοου, ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ, με μικρές εξαιρέσεις, και οι σύγχρονοί τους θεατρικοί συγγραφείς συχνά περιλάμβαναν δύο ή περισσότερες πλοκές σε ένα έργο, ανάμεικτα κωμωδία και τραγωδία και ελεύθερα άλλαζαν σκηνικά.[5]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ . «britannica.com/art/unities».
- ↑ . «internetshakespeare.uvic.ca/Library/classicaldrama/unities».
- ↑ . «staffnew.uny.ac.id/The+Three++Unities+-+Drama.pdf» (PDF).
- ↑ . «medium.com/lantern-theater-company-searchlight/the-evolution-and-rules-of-classical-french-drama».
- ↑ . «sutori.com/en/story/the-three-unities-of-classical-drama».