Γκέτο του Φρίστακ
Συντεταγμένες: 49°49′59.999″N 21°37′0.001″E / 49.83333306°N 21.61666694°E
| Γκέτο του Φρίστακ | |
|---|---|
 | |
| Είδος | γκέτο στην κατεχόμενη από τη Ναζιστική Γερμανία Ευρώπη[1][2] |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 49°50′0″N 21°37′0″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Φρίστακ |
| Χώρα | Πολωνία |
| δεδομένα (π) | |
Το Γκέτο του Φρίστακ δημιουργήθηκε στο πολωνικό στετλ του Φρίστακ κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου από τη Ναζιστική Γερμανία και υπήρχε μέχρι τις 18 Αυγούστου 1942, οπότε και εκκαθαρίστηκε.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο πληθυσμός του Φρίστακ ήταν κατά τρία τέταρτα Εβραίοι, με 1.322 άτομα.[3] Οι κύριες μορφές εμπορίου στο Φρίστακ εκείνη την εποχή περιλάμβαναν τη βιοτεχνία και τη γεωργία.[4] Η γερμανική κατοχή της πόλης ξεκίνησε στις 8 Σεπτεμβρίου 1939, όταν Γερμανοί στρατιώτες λήστεψαν σπίτια και καταστήματα Εβραίων και στρατολόγησαν βίαια Εβραίους. Μια εβδομάδα μετά την έναρξη της κατάληψης του Φρίστακ, στη Ρος Ασανά, Γερμανοί στρατιώτες έβαλαν φωτιά σε πολλά ιερά αντικείμενα και δολοφόνησαν Εβραίους πιστούς στη συναγωγή.[3] Μέχρι το Νοέμβριο του 1939, οι Γερμανοί είχαν ενσωματώσει το Φρίστακ στο Γενικό Κυβερνείο, συγχωνεύοντας την πόλη με το Κράις (υπο-περιοχή) Γιάσλο, που βρισκόταν στην Περιφέρεια Κρακοβίας.[4]
Από το 1940 έως το 1943, ο SS-Hauptsturmführer Δρ. Βίλχελμ Ράσβιτς συντόνιζε τις αντιεβραϊκές ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν στο Κράις Γιάσλο. Υπό την εξουσία του Ράσβιτς βρισκόταν ο Συνοριακός Αστυνομικός Σταθμός (Grenzpolizeikommissariat, GPK) που ήταν επικεφαλής μιας μονάδας της Γερμανικής Χωροφυλακής που στάθμευε στο Φρίστακ.[4] Η Γερμανική Χωροφυλακή ήταν επικεφαλής της πολωνικής αστυνομίας. Το 1939, οι Γερμανοί δημιούργησαν μία Γιούντενρατ αποτελούμενη από Εβραίους πρεσβυτέρους, την οποία τοποθέτησαν υπό την περιφερειακή Γιούντενρατ του Κράις Γιάσλο στις 29 Απριλίου 1940. Η Γιούντενρατ του Φρίστακ ήταν επικεφαλής της δικής του μονάδας της εβραϊκής αστυνομίας και κατηγορήθηκε για τη στρατολόγηση Εβραίων μεταξύ 15 και 60 ετών για καταναγκαστική εργασία.[3] Το 1940, η Γιούντενρατ του Φρίστακ ανέλαβε επίσης τη διαχείριση των προσφύγων από το Λοτζ, το Σλάσκ, την Κρακοβία και τα γύρω χωριά.[4] Τέλος, ήταν υπεύθυνη για τη διανομή τροφίμων. Η επιδείνωση των συνθηκών έκανε τη Γιούντενρατ να καλέσει την οργάνωση Εβραϊκής Κοινωνικής Αυτοβοήθειας (ΕΚΑ) να υποστηρίξει τους ανθρώπους του Φρίστακ που ήταν επικίνδυνα κοντά στην πείνα το 1940.[4] Την εποχή αυτή, 283 Εβραίοι έλαβαν υλική βοήθεια ενώ 1.440 έλαβαν οικονομική βοήθεια. Στις 7 Ιουνίου 1941, η ΕΚΑ ίδρυσε ένα παράρτημα στο Φρίστακ για να βοηθήσει όχι μόνο τους Εβραίους του Φρίστακ, αλλά και να επεκτείνει την υποστήριξή τους στις εβραϊκές κοινότητες στη Βισνιόβα και στο Οντζίκον. Τελικά, η ΕΚΑ μπόρεσε να παράσχει βοήθεια μόνο σε 325 από τους 400 Εβραίους του Φρίστακ που είχαν υποβάλει αίτηση.[4]
Παρόλο που υπήρχε ένα στρατόπεδο εργασίας στο Φρίστακ, ο πληθυσμός των 2.000 απελάθηκε κυρίως από τη Βαρσοβία. Αντί να τους κρατήσουν κοντά, οι Γερμανοί έστειλαν τους Εβραίους του Φρίστακ σε τέσσερα στρατόπεδα εργασίας που περιέβαλλαν την πόλη. Στεγασμένοι σε δύο συναγωγές, οι Εβραίοι στο στρατόπεδο του Φρίστακ αναγκάστηκαν να κάνουν οδοποιία, να κατασκευάσουν έναν σιδηρόδρομο από το χωριό Βισνίτσα στη Στενπίνα και να εργαστούν σε λατομεία πέτρας που βρίσκονται κοντά στην Τσεϊσβίνια.[4] Μερικές φορές θα έπρεπε να περπατήσουν έως και 10 χιλιόμετρα μέσα σε μια μέρα για να φτάσουν στον χώρο εργασίας τους.[5] Μια εβραϊκή εσωτερική αστυνομική μονάδα παρακολουθούσε το στρατόπεδο του Φρίστακ, το οποίο λειτουργούσε από τον Ιούλιο του 1941 έως τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, όταν οι κακές συνθήκες διαβίωσης οδήγησαν στο ξέσπασμα του τύφου που προκάλεσε το κλείσιμο. Οι Γερμανοί έστειλαν τους επιζώντες Εβραίους πίσω στην περιοχή της Βαρσοβίας.[4] Πριν οι Γερμανοί ιδρύσουν το Γκέτο του Φρίστακ τον Ιανουάριο του 1942, απαγορεύτηκε στους Εβραίους να φύγουν λόγω φόβου εξάπλωσης ασθενειών.[4] Αυτός ο νόμος παρέμεινε και έγινε αυστηρότερος με τους Γερμανούς να απειλούν με θάνατο ως συνέπεια της αποχώρησης. Το γκέτο συνέχισε να δέχεται πρόσφυγες από τα γύρω χωριά μέχρι που οι Γερμανοί εκκαθάρισαν το γκέτο. Δεδομένου ότι οι Εβραίοι δεν μπορούσαν να φύγουν από το Φρίστακ, η ΕΚΑ δημιούργησε μια κουζίνα τροφίμων, η οποία παρείχε 300 δείπνα την ημέρα, σε μια προσπάθεια να ανακουφίσει μέρος της ζήτησης για φαγητό.[4] Παρά τις προσπάθειές τους πολλοί εξακολουθούσαν να πεινούν. Άλλοι τρόποι με τους οποίους η ΕΚΑ προσπάθησε να βοηθήσει τους Εβραίους του Φρίστακ ήταν η επανίδρυση της πόλης ως κέντρο παραγωγής ρούχων για να αποτραπεί η απέλαση, αλλά δυστυχώς η απέλαση προχώρησε όταν η Kreishauptmann σταμάτησε τα σχέδια της ΕΚΑ για αγροτική εκπαίδευση. Ο πρώτος γύρος απέλασης περιελάμβανε 800 Εβραίους, συμπεριλαμβανομένων ανδρών ηλικίας άνω των 52 ετών και γυναικών με περισσότερα από δύο παιδιά, και ήρθε μετά την εντολή των Εβραίων να συναντηθούν στην αγορά από τη Γιούντερατ του Φρίστακ.[4]
Η μοίρα των πρώτων Εβραίων που απελάθηκαν από το Φρίστακ ήταν αυτή της μαζικής δολοφονίας στο δάσος του Βαζίτσε. Οι Γερμανοί πυροβόλησαν τους 800 ανθρώπους σε τρεις τάφους. Όσοι δεν είχαν σκοτωθεί αμέσως θάφτηκαν ζωντανοί.[6] Το γκέτο εκκαθαρίστηκε στις 18 Αυγούστου του ίδιου έτους, με τους υπόλοιπους Εβραίους να μεταφέρονται στο γκέτο του Γιάσουο.[7] Αυτοί στάλθηκαν λίγες μέρες αργότερα στο στρατόπεδο εξόντωσης Μπέλζεκ.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «The Yad Vashem encyclopedia of the ghettos during the Holocaust» (Αγγλικά) Γιαντ Βασσέμ. Ιερουσαλήμ. 2009. ISBN-13 978-965-308-345-5. ISBN-10 965-308-345-7.
- ↑ Μουσείο Μνήμης του Ολοκαυτώματος των Ηνωμένων Πολιτειών: «Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933-1945» (Αγγλικά) Indiana University Press. 2009.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Technical Problem Form». www.jewishgen.org. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2018.
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 Sliwa, Joanna (2012). Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933-1945. Μπλούμινγκτον: Indiana University Press. σελ. 505. ISBN 0253353289.
- ↑ «Pinkas Hakehillot Polin: Frysztak, Poland». www.jewishgen.org. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2018.
- ↑ «Oral history interview with Rose Feld - Collections Search - United States Holocaust Memorial Museum». collections.ushmm.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2018.
- ↑ William Leibner. «History of Frysztak». JewishGen ShtetLinks. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2011.
Source: Główna Komisja Zbrodni Hitlerowskich w Polsce – Rada Ochrony Pomników Walki i Meczeństwa – "Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945", Βαρσοβία 1979, (μετάφραση από τα πολωνικά).