Βεγγαλικό λεξιλόγιο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Τα Βεγγαλικά (βεγγαλικά: বাংলা, Bangla) είναι γλώσσα Μαγκάντχι, εξελίχθηκε από τις γλώσσες Μαγκάντχι Πρακρίτ και Πάλι. Ο πυρήνας του βεγγαλικού λεξιλογίου κατάγεται ετυμολογικά από τις γλώσσες Μαγκάντχι Πρακρίτ και Πάλι. Ωστόσο, αιώνες μεγάλου δανεισμού και αντιδανεισμού από τα αραβικά, περσικά, τουρκικά, Σανσκριτικά, Αυστροασιατικές γλώσσες και άλλες γλώσσες, έχει οδηγήσει στην υιοθέτηση της ευρύ φάσματος λέξεων με ξένες ρίζες. Έτσι η προέλευση δανεισμένων και αντιδανεισμένων λέξεων στο Βεγγαλικό λεξιλόγιο είναι ευρεία και ποίκιλη, λόγω επαφή με διάφορες γλώσσες για αιώνες.

Προέλευση λέξεων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πηγές των σύγχρονων λογοτεχνικών λέξεων της Βεγγαλικής
  তদ্ভব Tôdbhôbô (μητρικές λέξεις)
  তৎসম Tôtsômô (Αντιδάνεια από τα Σανσκριτικά)
  দেশী Deshi (αυτόχθονα δάνεια) και বিদেশী Bideshi (ξένα δάνεια)

Το τυπικό Βεγγαλικό λεξιλόγιο περιέχει περίπου 75.000 λέξεις, από τις οποίες οι 50.000 (67%) θεωρούνται তৎসম τοτσόμο (λέξεις άμεσα αντιδανεισμένες από τα Σανσκριτικά), 21.100 (28%) είναι তদ্ভব τοντμπομπό (μητρικό Βεγγαλικό λεξιλόγιο με Σανσκριτικές συγγενείς λέξεις), και οι υπόλοιπες είναι δανεισμένες από দেশী ντέσι "αυτόχθονες (αυστροασιατικές)" και বিদেশী μπιντέσι "ξένες" πηγές.

Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά δεν λαμβάνουν υπόψη το γεγονός ότι ένα τεράστιο κομμάτι από αυτές τις λέξεις είναι αρχαϊκές ή σε μεγάλο βαθμό τεχνικές, ελαχιστοποιώντας τη πραγματική τους χρήση. Το παραγωγικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται στα σύγχρονα λογοτεχνικά έργα, στην πραγματικότητα, αποτελείται ως επί το πλείστον το 67% ιθαγενείς λέξεις τοντμπομπό, ενώ τα αντιδάνεια τοτσόμο αποτελούν μόνο το 25% του συνόλου. Τα δάνεια Ντέσι και μπιντέσι μαζί συνθέτουν το υπόλοιπο 8% από το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται στη σύγχρονη Βεγγαλική λογοτεχνία.

Λεξιλογικές διαφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο παρακάτω πίνακας συγκρίνει τις διαφορές των προφορικών και χρησιμοποιούμενων λεξιλογίων στο Μπαγκλαντές και τη Δυτική Βεγγάλη.

λέξη Μπανγκλαντές Δυτική Βεγγάλη
νερό পানি pani জল jôl
αλάτι লবণ lôbôn নুন nun
πρόσκληση দাওয়াত daoat নিমন্ত্রণ nimôntrôn
αέρα বাতাস batash হাওয়া haoa
τσίλι মরিচ môric লঙ্কা lôngka
σπίτι বাসা basha বাড়ি bari

Παραδείγματα δανεισμένων λέξεων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λόγω αιώνες επαφή με τους Ευρωπαίους, Μογγόλους, Άραβες, Πέρσες, και Ανατολικούς Ασιάτες, η βεγγαλική γλώσσα έχει απορροφήσει αμέτρητες λέξεις από ξένες γλώσσες, ενσωματώνοντάς συχνά εντελώς τα δάνεια στο βασικό λεξιλόγιο. Τα πιο κοινά δάνεια από ξένες γλώσσες που προέρχονται από τρία διαφορετικά είδη επικοινωνίας. Μετά από αιώνες επαφή από τη Περσία και τη Μέση Ανατολή, ακολουθούμενη από τις επιδρομές της Μογγολικής αυτοκρατορίας της Ινδίας, πολυάριθμες τουρκικές, αραβικές και περσικές λέξεις έχουν απορροφηθεί και ενσωματωθεί πλήρως στο λεξικό. Αργότερα, Ανατολικοί Ασιάτες ταξιδιώτες και Ευρωπαίοι αποικιοκράτες έφεραν λέξεις από τα πορτογαλικά, τα γαλλικά, τα ολλανδικά, και πιο σημαντικά από τα αγγλικά. Μερικά πολύ κοινά δάνεια παρουσιάζονται παρακάτω.

Αραβικά (আরবি - Αάρμπι)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λέξη Σημασία Αρχική μορφή
আক্কেল akkel σοφία عقل ʿaql
আসল ashôl πραγματικός أصل aṣl "ρίζα"
এলাকা elaka' περιοχή أﻻﻛﺔ ilākah
ওজন ojôn ύψος وزن wazn "κλίμακα"
কবর kôbôr τάφος قبر qabr
খবর khôbôr ειδήσεις خبر xabr
খালি khali άδειο خالي xālī
খেয়াল kheyal' εξέταση خيال xayāl
গরিব gôrib φτωχός غريب gharīb "παράξενος"
জবাব jôbab απάντηση جواب jawāb
জমা jôma συλλέγω جمعة jamʿah
তারিখ tarikh ημερομηνία تاريخ tārīx "ιστορία, ημερομηνία"
দুনিয়া duniya κόσμος دﻧﯿـا dunya
নকল nôkôl ψεύτικος نقل naql
ফকির fôkir φτωχός فقير faqīr
বদল bôdôl ανταλλαγή بدل badl
বাকি baki εναπομείναν باقي bāqī
সাহেব shaheb κύριος صاحب ṣāḥib "φίλος"
হিসাব hishab υπολογισμός حساب ḥisāb
মুরব্বি murôbbi ηλικιωμένος مربي murabbī
কুর্সি kursi κάθισμα كرسي kursī
মসনাদ môsônad αυτοκρατορικός θρόνος مسند masunad
রহম rôhôm έλεος رحم raḥm
রুহু ruhu πνεύμα روح rūḥ

Περσικά (ফার্সি - Φαρσί)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λέξη Σημασία Αρχική μορφή
আয়না ayna καθρέφτης آینه āynah
আরাম aram άνετο آرام ārām
বকশিশ bôkshish συμβολή بخشش baxshish
আস্তে aste σιγά-σιγά, αργά آهسته āhistah "αργά"
কাগজ kagôj χαρτί كاغذ kāghaz
খারাপ kharap κακό خراب xarāb
খোদা khoda καλό خدا xoda
খুব khub σε μεγάλο βαθμό خوب xūb "good"
গরম gôrôm ζεστό گرم garm
চশমা chôshma γυαλιά چشم chashm "μάτι"
চাকর chakôr υπάλληλος, υπηρέτης چاکر chākar
চাদর chadôr κουβέρτα چادر chādur
জান jan αγαπητός جان jān
জায়গা jayga μέρος جايگاه jāegāh
ডেগচি ḍegchi δοχείο ديگچه dēgchah
দম dôm ανάσα دم dam
দেরি deri αργά دير dēr
দোকান dokan μαγαζί, κατάστημα دكان dukān
পর্দা pôrda κουρτίνα پرده pardah
বদ bôd κακό بد bad
বাগান bagan κήπος باغان bāghān
রাস্তা rasta δρόμος, τρόπος راسته rāstah
রোজ roj κάθε μέρα روز rōz "ημέρα"
হিন্দু Hindu Ινδουιστής هندو Hindū
পছন্দ pôchhôndô σαν, εκτιμώ پسند pasand
টেক্কা ṭekka άσος تيكه tika "συμβόλαιο"
আলু alu πατάτα آلو âlu "δαμάσκηνο"
নখ nôkh νύχι ناخن nāxun
খুন khun σκοτώνω خون xūn "αίμα"
আওয়াজ aoaj ήχος آواز āvāz

Τουρκική (তুর্কি - Τούρκι)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λέξη Σημασία Αρχική μορφή
কোরমা korma κόρμα kavurma
দাদা dada παππούς dede
নানী nani μητρική γιαγιά nine
বাবা baba πατέρας baba
বাবুর্চি baburchi μάγειρας, σεφ baburçi
বেগম begôm κυρία begüm
কেচি "Kechi" Ψαλίδι Qãïnchi
লাশ "Lash" Πτώμα Lesh

Αυστροασιατικές γλώσσες (দেশী - Ντέσι)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

কালো kalo μαύρο
কুড়ি kuŗi είκοσι
খুকি khuki κορίτσι
খোকা khoka αγόρι
খোঁচা khõcha σακί
খোঁজ khõj προειδοποίηση
চাল chal
চাউল chaul
δημητριακά ρυζιού
চিংড়ি chingṛi Γαρίδα
চুলা chula φούρνος, ηλεκτρική κουζίνα
ঝিনুক jhinuk κέλυφος
ঝোল jhol σάλτσα
ঠ্যাং ṭhæng πόδι
ঢোল ḍhol ντολ
পেট peṭ κοιλιά
বোবা boba σίγαση
মাঠ maṭh χωράφι, ανοιχτή γη
মুড়ি muṛi ρύζι

Σανσκριτικά (সংস্কৃত - Σονγκσκρίτο)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λέξη Έννοια Αρχική μορφή
চাহিদা chahida ζήτηση चाहिदा chāhidā
স্বাগতম্ shagôtôm καλώς ήρθατε स्वागतम् Svāgatam
নির্বাণ nirban Νιρβάνα निर्वाण Nirvāṇa
যোগ jog Γιόγκα योग yóg
যোগী jogi εξασκητής της Γιόγκα योगिन् yogi
যৌন jouno σεξ, η σεξουαλική πράξη यौन Yauna
আর্য্য arjô Άρια आर्य ārya
আসন ashôn κάθισμα आसन āsana
আশ্রম ashrôm ερμιτάζ ή μονή आश्रम āśrama
অবতার ôbôtar Αβατάρα अवतार avatāra
আয়ুর্বেদ ayurbed Αγιουρβέδα आयुर्वेद āyurveda
বন্ধন bôndhôn δουλεία बन्धन bandhana
বাসমতী bashmôti Ρύζι Μπασμάτι वास vāsa
ভাং bhang Μπανγκ भङ्ग bhangga
খাট khat κούνια खट्वा khatvā
ধুতি dhuti Ντότι धुनोति dhunoti
লুঠ luth Λάφυρο लुण्टा luṇtā
মায়া maya Μάγια माया māyā
স্বামী shami μάστερ स्वामी svāmī
লাখ lakh Λάκκα लाक्षम् lākṣam
লক্ষ্মী lôkkhi Λάκσμι लक्ष्मी laksmi
লক্ষ্মণ lôkkhôṇ Λακσμάνα लक्ष्मण lakṣmaṇa

Ιαπωνικά (জাপানি / নিহোঙ্গো - Τζαπανί / Νιχόνγκο)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λέξη Σημασία Αρχική μορφή
চা cha τσάι cha
মাঙ্গা mangga Μάνγκα マンガ manga
সুনামি sunami Τσουνάμι つなみ tsunami
রিক্সা riksha Ρίκσο 力車 (jin) rikisha

Ολλανδικά (ওলন্দাজ - Ολοντάζ)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λέξη Σημασία Αρχική μορφή
ইস্কাবন iskabôn
ইশকাপন ishkapôn
φτυάρια schoppen
রুইতন ruitôn διαμάντια ruiten (κυριολεκτικά: "ρόμβοι")
হরতন hôrotôn καρδιές harten
চিড়িতন "chireton" σύλλογοι klaveren (κυριολεκτικά: "τριφύλλι")
তুরুপ turup ατού troef
ইস্ক্রুপ iskrup βίδα schroef

Πορτογαλικά (পর্তুগিজ - Πορτογκίζ)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λέξη Σημασία Αρχική μορφή
আলমারি almari ντουλάπα, ντουλάπι armário
ইস্ত্রি istri
ইস্তিরি istiri
σιδερώνω estirar
ইস্পাত ispat χάλυβας espada "σπαθί"
কামিজ kamij πουκάμισο camisa
গামলা gamla καλάθι gamela "ξύλινη γούρνα"
চাবি chabi κλειδί chave
জানালা janala παράθυρο janela
তামাক tamak καπνός tobacco
পেরেক perek νύχι prego
ফিতা fita δαντέλα, κορδέλα fita
বারান্দা baranda βεράντα varanda
বালতি balti κουβάς balde
বেহালা behala βιόλα viola
বোতাম botam κουμπί botão
মেজ mej πίνακας mesa
সাবান saban σαπούνι sabão
কেদারা kedara καρέκλα cadeira
আতা ata κρέμα μήλου ata
আনারস anarôs ανανάς ananás
কাজু kaju κάσιους caju
কপি kôpi λάχανο, κουνουπίδι couve
পাউ pau ψωμί σε φέτες pao "ψωμί"
পেঁপে pẽpe παπάγια papaia
পেয়ারা peyara γκουάβα pera "αχλάδι"
সালাদ salad σαλάτα salada
ক্রুশ krush σταυρός cruz
গির্জা girja εκκλησία igreja
যিশু Jishu Ιησούς Jesu
পাদ্রি padri Καθολικός ιερέας padre
ইংরেজ ingrej Αγγλικά inglês

Γαλλικά (ফরাসি - Φορασί)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λέξη Σημασία Αρχική μορφή
আঁশ ãsh φυτικές ίνες asch
ওলন্দাজ olôndaj Ολλανδικά hollandaise
কার্তুজ kartuj κασέτα cartouche
রেস্তোরাঁ restorã εστιατόριο restaurant
শেমিজ shemij chemise chemise "πουκάμισο"
পাতি pati μικρό petit

Αγγλικά (ইংরেজি - Ινγκρεζί)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λέξη Αρχική μορφή Ελληνική μετάφραση
অফিস ofish office γραφείο
জেল jel jail φυλακή
ডাক্তার ḍaktar doctor γιατρός
পুলিশ pulish police αστυνομία
ব্যাংক bank bank τράπεζα
ভোট bhoṭ vote ψήφος
ইস্কুল iskul
স্কুল skul
school σχολείο
হাস্পাতাল haspatal hospital ξενοδοχείο
কাপ kap cup κύπελλο
গ্লাস glas glass γυαλί
চেয়ার cheyar chair καρέκλα
টেবিল ṭebil table τραπέζι
বাক্স baksô box κουτί
লণ্ঠন lônṭhôn lantern φανάρι
প্লাস্টিক plāsṭika plastic πλαστικό
কলেজ Kalēja collage κολάζ
আস্তাবল astabol stable σταθερή
সাইকেল caikel bicycle ποδήλατο

Αρχαία και Νέα Ελληνικά (গ্রিক - Γκρικ)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λέξη Αρχική μορφή Ελληνική μετάφραση
গরিলা gôrila Γόριλλαι γορίλας
কলম kalam قلم‏‎ (qalam, από τα περσικά και αραβικά), αρχική ρίζα - κάλαμος στυλός