Αρμενική Εκκλησία (Μπακού)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 40°22′17.843″N 49°50′11.278″E / 40.37162306°N 49.83646611°E / 40.37162306; 49.83646611

Αρμενική Εκκλησία (Μπακού)
Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչի Եկեղեցի
Χάρτης
Είδοςεκκλησία
ΑρχιτεκτονικήΑρμενική αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες40°22′18″N 49°50′11″E
ΘρήσκευμαΑρμενική Αποστολική Εκκλησία
Διοικητική υπαγωγήΜπακού
ΧώραΑζερμπαϊτζάν
Έναρξη κατασκευής1887
ΑρχιτέκτοναςKarl Gustav Hippius
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Η Εκκλησία του Αγίου Γρηγορίου του Φωτιστή, που συνήθως αναφέρεται ως Αρμενική Εκκλησία του Μπακού (αρμενικά: Բաքվի հայկական եկեղեցի‎‎, αζερικά: Bakı erməni kilsəsi‎‎), είναι πρώην Αρμενική Αποστολική εκκλησία κοντά στην Πλατεία Σιντριβανιών, στο κέντρο του Μπακού του Αζερμπαϊτζάν. Η κατασκευή της ολοκληρώθηκε το 1869 και ήταν μία από τις δύο αρμενικές εκκλησίες στο Μπακού που επέζησε από τη σοβιετική αντιθρησκευτική εκστρατεία και τη σύγκρουση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και το πογκρόμ και την έξοδο των Αρμενίων του Μπακού το 1990, όταν και λεηλατήθηκε. Είναι πλέον το μοναδικό σωζόμενο αρμενικό μνημείο στο Μπακού.[1]

Πρώιμη ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η εκκλησία χτίστηκε μεταξύ 1863 και 1869 με το σχέδιο του Καρλ Χίπιους, ενός Γερμανού της Βαλτικής αρχιτέκτονα.[2] Ο ακρογωνιαίος λίθος καθαγιάστηκε από τον Βαρταμπέντ Ντάνιελ Σαναζάριαντς, τον επίσκοπο του Σαμάξι, τον Ιούνιο του 1863. Η κατασκευή χρηματοδοτήθηκε από τον Τζαβάντ Μελίκιαντς, έναν Αρμένιο φιλάνθρωπο με έδρα το Μπακού και ιδρυτή του πρώτου εργοστασίου κεριού παραφίνης της πόλης. Ο ναός καθαγιάστηκε στις 4 Μαΐου 1869 από τον αρχιεπίσκοπο Ανδρέα Ανδρεασιάν. Η Αρμενική Φιλανθρωπική Εταιρεία του Μπακού ίδρυσε ένα σχολείο θηλέων το 1866 και μια βιβλιοθήκη το 1870 δίπλα στην εκκλησία.[3]

Το 1903, η απόφαση της ρωσικής κυβέρνησης να κατάσχει τις περιουσίες της Αρμενικής Εκκλησίας αντιμετωπίστηκε σθεναρά από τους Αρμένιους. Η εκκλησία ήταν ο τόπος σύγκρουσης μεταξύ Ρώσων Κοζάκων στρατιωτών και Αρμένιων εθνικιστών ακτιβιστών στις 2 Σεπτεμβρίου 1903. Μια ομάδα ένοπλων ακτιβιστών που συνδέονταν με την Αρμενική Επαναστατική Ομοσπονδία (Dashnaks), με επικεφαλής τον Νικόλ Ντουμάν υπερασπίστηκε την εκκλησία. Η σύγκρουση έγινε βίαιη τη νύχτα και είχε ως αποτέλεσμα 11 νεκρούς και 45 τραυματίες από την αρμενική πλευρά.[4]

Στις 15 Σεπτεμβρίου 1918, η εκκλησία δέχτηκε επίθεση και λεηλατήθηκε από τις οθωμανικές δυνάμεις εισβολής στον απόηχο της Μάχης του Μπακού. Στις 11 Ιουνίου 1919, οθωμανικές-αζερμπαϊτζανικές δυνάμεις πολιόρκησαν την εκκλησία και έκαναν έρευνα. Αφού δεν βρήκαν όπλα μέσα, οι στρατιώτες πυροβόλησαν τους τοίχους της εκκλησίας.[5]

Το 1920, έγινε ο καθεδρικός ναός της Αρμενικής Αποστολικής Επισκοπής των Αζερμπαϊτζάν και Τουρκμενιστάν.[6] Επέζησε μέσα από τις αθεϊστικές πολιτικές του σοβιετικού κράτους της δεκαετίας του 1920 και του 1930, όταν καταστράφηκαν όλες οι αρμενικές εκκλησίες στο Μπακού, εκτός από δύο.[6] Ο ναός άνοιξε ξανά το 1945 και έγινε έδρα της επισκοπής του Αζερμπαϊτζάν.[6] Στη δεκαετία του 1950, η εκκλησία υπέστη αποκατάσταση και μέχρι το 1956 πέντε ιερείς και λειτουργοί υπηρέτησαν στον καθεδρικό ναό. Είχε μια χορωδία,[7] η οποία αποτελούνταν από 25 άτομα το 1970.[8]

Πογκρόμ του 1990 και μετέπειτα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο μεγάλος αρμενικός πληθυσμός του Μπακού, πάνω από 200.000 άνθρωποι, άρχισε να εγκαταλείπει τα σπίτια του μετά το Πογκρόμ του Σουμγκαγίτ το Φεβρουάριο του 1988, κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Έγιναν στόχος σε ένα πογκρόμ τον Ιανουάριο του 1990.[1] Πριν από το πογκρόμ, σοβαρές ζημιές στην εκκλησία προκλήθηκαν από εμπρησμό στις 25 Δεκεμβρίου 1989, αλλά παρέμεινε όρθια.[9] Ο Καθολικός Βαζγκέν Α΄, επικεφαλής της Αρμενικής Εκκλησίας, έγραψε στον Γιούρι Κριστοράντνοφ, τον πρόεδρο του Σοβιετικού Συμβουλίου Θρησκευτικών Υποθέσεων, ότι «εξτρεμιστές Αζέροι εθνικιστές» πυρπόλησαν την εκκλησία, όπου καταστράφηκαν «πολύτιμα εκκλησιαστικά βιβλία, ιεροί πίνακες και όλα τα εκκλησιαστικά ρούχα».[10] Ο Μπιλ Κέλερ περιέγραψε την εκκλησία το Φεβρουάριο του 1990 ως «απανθρακωμένο ερείπιο». Επικαλέστηκε έναν κάτοικο της περιοχής που είπε ότι «οι πυροσβέστες και η αστυνομία παρακολουθούσαν χωρίς να επέμβουν, καθώς βάνδαλοι κατέστρεψαν το κτίριο».[11] Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σημείωσε το 1995 ότι «Οι Αρμένιοι εξαφανίστηκαν από τους δρόμους του Μπακού» και «η Αρμενική Εκκλησία στο Μπακού στέκεται άδεια».[12]

Τωρινή κατάσταση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Αύγουστο του 2001, το υπουργικό συμβούλιο του Αζερμπαϊτζάν χαρακτήρισε την εκκλησία ως ιστορικό και πολιτιστικό μνημείο εθνικής σημασίας.[13]

Στο βιβλίο Μαύρος Κήπος του 2003, ο Τόμας ντε Βάαλ έγραψε ότι η εκκλησία «παραμένει ένα τσακισμένο κέλυφος», «ο σταυρός της αφαιρέθηκε από το καμπαναριό» και ότι «χρησιμοποιήθηκε ως αίθουσα μπιλιάρδου». Σημείωσε ότι παραμένει το μόνο ορατό αρμενικό μνημείο στο Μπακού.[1] Ο Τζέισον Τόμσον έγραψε το 2005 ότι «μεταμορφώθηκε σε αίθουσα μπιλιάρδου και τεϊοποτείο».[14] Σύμφωνα με πηγές του Αζερμπαϊτζάν, η βιβλιοθήκη του, που αποτελείται από 5.000 βιβλία και χειρόγραφα, έχει διατηρηθεί.[15]

Το 2002, η εκκλησία μεταφέρθηκε στην Προεδρική Βιβλιοθήκη,[16] που βρίσκεται κοντά, και τώρα στεγάζει το αρχείο της.[17] Το 2006, ο υπουργός Πολιτισμού του Αζερμπαϊτζάν, Αμπούλφας Γκαράγιεφ, δήλωσε ότι η μετατροπή της εκκλησίας σε βιβλιοθήκη είναι σκόπιμη επειδή δεν υπάρχουν πολλοί Αρμένιοι Χριστιανοί στο Αζερμπαϊτζάν.[18] Ο Εμίλ Σαναμιάν, συνεργάτης του Ινστιτούτου Αρμενικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας, υποστήριξε ότι είναι θεματοφύλακας και όχι βιβλιοθήκη, καθώς δεν υπάρχει δημόσια πρόσβαση. Σύμφωνα με τον Σαμίρ Χουσεϊνόφ, είναι ανοιχτή σε διδακτορικούς φοιτητές και άλλους ερευνητές, κατόπιν αιτήματος.[19][20]

Παρά το επιθετικό κρατικό αντιαρμενικό αίσθημα στο Αζερμπαϊτζάν, οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν παρουσίασαν την εκκλησία ως απόδειξη της ανοχής τους προς τις μειονότητες, ιδιαίτερα τους Αρμένιους.[21] Σε μια συνέντευξη του 2021, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίγιεφ, ισχυρίστηκε ότι η εκκλησία επισκευάστηκε. «Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και αν κάποιος πάει εκεί, θα δει ότι υπάρχουν περίπου 5.000 αρμενικά βιβλία εκεί», είπε στο CNN Türk.[22]

Επισκέψεις από Αρμένιους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Απρίλιο του 2010, ο Καθολικός Καρεκίν Β΄, ο επικεφαλής της Αρμενικής Αποστολικής Εκκλησίας, επισκέφθηκε την εκκλησία και προσευχήθηκε και τραγούδησε μεσαιωνικούς ύμνους εκεί. Εξέφρασε την ελπίδα ότι η εκκλησία θα «ανοίξει ξανά τις πόρτες της στους πιστούς».[23][24] Ήταν η πρώτη φορά από το 1990 που ακούστηκε η προσευχή στην εκκλησία.[25]

Τον Απρίλιο του 2012, η αρμενική αντιπροσωπεία που συμμετείχε σε συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Euronest στο Μπακού επισκέφτηκε την εκκλησία.[26] Στην επίσκεψή τους το Σεπτέμβριο του 2017 οι Αρμένιοι, εκπρόσωποι βρήκαν την εκκλησία και τους χώρους της κλειστά.[27][28]

Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • A Tsarist (pre-1917) period photo of Kolyubakinskaya Square ("Parapet")
    Φωτογραφία της τσαρικής περιόδου (προ του 1917) της πλατείας Κολιουμπακίνσκαγια.
  • Theophany (Epiphany) Feast procession on January 6, 1904, on Kolyubakinskaya Sq. The church is in the background.
    Πομπή των Θεοφανίων στις 6 Ιανουαρίου 1904, στην Πλατεία Κολιουμπακίνσκαγια. Η εκκλησία είναι στο βάθος.
  • The church in 2004
    Η εκκλησία το 2004.
  • The church in 2013
    Η εκκλησία το 2013.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 de Waal 2003, σελ. 103.
  2. ↑ Harutyunyan, Lilit (8 April 2018). «Судьба армянской церкви в Баку, или Зачем азербайджанки посещали Сурб Григор Лусаворич» (στα ru). Yerkramas. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 April 2018. https://web.archive.org/web/20180414011255/http://yerkramas.org/article/134622/sudba-armyanskoj-cerkvi-v-baku--ili-zachem-azerbajdzhanki-poseshhali-surb-grigor-lusavorich. 
  3. ↑ Stepanyan 2009, σελ. 47.
  4. ↑ Stepanyan 2009, σελ. 53.
  5. ↑ Stepanyan 2009.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Stepanyan 2009, σελ. 54.
  7. ↑ Ter-Karapetyan, N. (1956). «Ադրբեջանի թեմն այսօր [The Diocese of Azerbaijan Today»] (στα hy). Etchmiadzin 13 (11–12): 100-103. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-12-11. https://web.archive.org/web/20221211174837/https://arar.sci.am/dlibra/publication/262606/edition/240527/content. 
  8. ↑ «Բաքվի հայոց Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցու երգչախումբը Մայր Աթոռում [The Choir of Baku's Armenian St. Grigor Lusavorich Church at the Mother See»] (στα hy). Etchmiadzin 25 (5): 52–53. 1970. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-12-11. https://web.archive.org/web/20221211181230/https://arar.sci.am/dlibra/publication/265464/edition/243138/content?ref=struct. 
  9. ↑ Stepanyan 2009, σελ. 55.
  10. ↑ «Azeris Said Destroying Armenian Monuments». Daily Report: Soviet Union (Foreign Broadcast Information Service (via Armenpress)): 79–80. 12 January 1990. 
  11. ↑ Keller, Bill (18 February 1990). «Soviet Union; A Once-Docile Azerbaijani City Bridles Under the Kremlin's Grip». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 July 2015. https://web.archive.org/web/20150710185303/http://www.nytimes.com/1990/02/18/world/upheaval-east-soviet-union-once-docile-azerbaijani-city-bridles-under-kremlin-s.html. 
  12. ↑ «Armenia-Azerbaijan». Playing the "Communal Card": Communal Violence and Human Rights. New York: Human Rights Watch. 1995. σελ. 143. 
  13. ↑ «Dünya əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısı» (PDF). gov.az (στα Αζερμπαϊτζανικά). Cabinet of Ministers of the Republic of Azerbaijan. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Ιουλίου 2018. 3272. Müqəddəs Qriqori kilsəsi 1863-cu il N.Rəfibəyli küçəsi, 27 
  14. ↑ Thomson, Jason (2005). In the Shadow of Aliyev: Travels in Azerbaijan. Bennett & Bloom. σελ. 60. ISBN 9781898948728. ...the Armenian church of Gregory the Illuminator, built in the 1860s as the centre of worship for the Armenian Diocese of Baku, but closed and transformed into a billiard hall and tea house after being damaged by arsonists during the violence against Armenians of January 1990. 
  15. ↑ Loshak, Viktor; Gyulieva, Emilia (15 July 2007). «Большой прорыв [Big breath-thru»] (στα ru). Ogoniok (Kommersant). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 November 2015. https://web.archive.org/web/20151117174822/http://kommersant.ru/doc/2299197. «Мы же были поражены и тронуты, когда в бакинской библиотеке, которая расположена сейчас в бывшей армянской церкви, обнаружили хранящимися 5 тысяч томов на армянском языке.». 
  16. ↑ «Армянская церковь в Баку, возможно, станет библиотекой». blagovest-info.ru (στα Ρωσικά). Agency of Religious Information «Blagovest-Info». 19 Απριλίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2017. 
  17. ↑ Musayeva, Günay (5 August 2011). «Erməni̇ Ki̇lsəsi̇ İbadətə Açilacaqmi?» (στα az). Yeni Müsavat. Musavat. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 April 2012. https://web.archive.org/web/20120406120532/http://www.musavat.com/new/%C3%96lk%C9%99/105616-ERM%C6%8FN%C4%B0_K%C4%B0LS%C6%8FS%C4%B0_%C4%B0BAD%C6%8FT%C6%8F_A%C3%87ILACAQMI. 
  18. ↑ «Armenian Church in Baku May Be Converted to Library». Asbarez. (via Armenpress). 20 April 2006. http://asbarez.com/53540/armenian-church-in-baku-may-be-converted-to-library/. 
  19. ↑ Sanamyan, Emil (23 Σεπτεμβρίου 2017). «I think depository is more correct than library». Twitter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουλίου 2021. 
  20. ↑ Huseynov, Samir (23 Σεπτεμβρίου 2017). «yes, you are right, it is open only to Phds and professionals». Twitter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουλίου 2021. 
  21. ↑ Maghakyan, Simon; Pickman, Sarah (February 18, 2019). «A Regime Conceals Its Erasure of Indigenous Armenian Culture». Hyperallergic. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 July 2021. https://web.archive.org/web/20210728104609/https://hyperallergic.com/482353/a-regime-conceals-its-erasure-of-indigenous-armenian-culture/. 
  22. ↑ «The CNN Turk TV channel has interviewed Ilham Aliyev». president.az. Official web-site of the President of the Republic of Azerbaijan. 14 Αυγούστου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Σεπτεμβρίου 2022. 
  23. ↑ «Armenia Church Leader Meets Azerbaijani President». Radio Free Europe/Radio Liberty. 27 April 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 December 2020. https://web.archive.org/web/20201201111140/https://www.rferl.org/a/Armenia_Church_Leader_Meets_Azerbaijani_President/2026231.html. 
  24. ↑ «Catholicos of All Armenians meets Azerbaijan's president, visits Armenian church in Baku». ArmeniaNow. 28 April 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 May 2010. https://web.archive.org/web/20100503005519/https://www.armenianow.com/news/22726/catholicos_meets_aliyev_visits_baku_armenian_church. 
  25. ↑ «After decades Armenian prayer and Armenian church psalm was heard in the Baku St. Grigor Lusavorich Armenian Church». Armenpress. 27 April 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 May 2020. https://web.archive.org/web/20200516223402/https://armenpress.am/eng/news/600686/after-decades-armenian-prayer-and-armenian-church-psalm-was-heard-in-the-baku-st-grigor-lusavorich-armenian.html. 
  26. ↑ «Հայկական պատվիրակությունը Բաքվում այցելել է Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի [Armenian delegation visited Saint Gregory the Illuminator Church in Baku]». hayernaysor.am (στα Αρμενικά). Armenian Ministry of Diaspora (via Armenpress). 5 Απριλίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαρτίου 2017. 
  27. ↑ «Yerevan delegates banned from entering Armenian Church in Baku, territory closed». Armenpress. 23 September 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 May 2020. https://web.archive.org/web/20200516230450/https://armenpress.am/eng/news/906374/yerevan-delegates-banned-from-entering-armenian-church-in-baku-territory-closed.html. 
  28. ↑ «Armenia MPs not permitted to enter Armenian church in Baku». news.am. 23 September 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 November 2019. https://web.archive.org/web/20191103204646/https://news.am/eng/news/411476.html. 

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρμενική_Εκκλησία_(Μπακού)&oldid=10486101"