Αγιαουάσκα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Παρασκευή αγιαουάσκα στο Περού

Το Αγιαουάσκα ή αγιαχουάσκα (Ayahuasca) είναι νοτιοαμερικανικό (παναμαζονικό)[1] ψυχοδραστικό παρασκεύασμα που χρησιμοποιείται τόσο κοινωνικά όσο και ως τελετουργικό φάρμακο από τους αυτόχθονες πληθυσμούς της λεκάνης του Αμαζονίου.[2][3] Είναι ένα ψυχεδελικό και ενθεογόνο ποτό που συνήθως παρασκευάζεται από την κληματσίδα Banisteriopsis caapi, τον θάμνο Psychotria viridis ή ένα υποκατάστατο, και πιθανώς άλλα συστατικά.[4] Ένα χημικά παρόμοιο παρασκεύασμα, που μερικές φορές ονομάζεται «φαρμαουάσκα», μπορεί να παρασκευαστεί χρησιμοποιώντας Ν, Ν -διμεθυλτρυπταμίνη (DMT) και έναν φαρμακευτικό αναστολέα μονοαμινοξειδάσης (ΜΑΟΙ), όπως η ισοκαρβοξαζίδη.[5][6] Το B. caapi περιέχει πολλά αλκαλοειδή που δρουν ως αναστολείς ΜΑΟ, τα οποία απαιτούνται για να είναι δραστική από το στόμα η DMT.[7] Το αγιαουάσκα παρασκευάζεται σε ένα τσάι που, όταν καταναλώνεται, προκαλεί αλλοιωμένη κατάσταση συνείδησης, που περιλαμβάνει οπτικές ψευδαισθήσεις και αλλοιωμένη αντίληψη της πραγματικότητας.[1]

Το άλλο απαραίτητο συστατικό είναι ένα φυτό που περιέχει το κύριο ψυχοδραστικό, DMT. Αυτός είναι συνήθως ο θάμνος Psychotria viridis,[7] αλλά το Diplopterys cabrerana μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο.[8][9] Άλλα φυτικά συστατικά που χρησιμοποιούνται συχνά ή περιστασιακά στην παραγωγή του αγιαχουάσκα περιλαμβάνουν τα Justicia pectoralis,[10] ένα από τα είδη Brugmansia (ειδικά Brugmansia insignis και Brugmansia versicolor, ή μια υβριδική φυλή) ή είδη Δατούρα,[11] και Nicotiana rustica.[12]

Ονοματολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ayahuasca

Το Ayahuasca (αγιαουάσκα) είναι η ισπανική (παραδοσιακή) ορθογραφία μιας λέξης στις γλώσσες Κέτσουα, οι οποίες ομιλούνται στις πολιτείες των Άνδεων του Ισημερινού, της Βολιβίας, του Περού και της Κολομβίας —οι ομιλητές των γλωσσών Κέτσουα που χρησιμοποιούν τη σύγχρονη ορθογραφία του Αλβαράδο το συλλαβίζουν ayawaska.[13] Αυτή η λέξη αναφέρεται τόσο στην κλιματσίδα Banisteriopsis caapi, όσο και στο αφέψημα που παρασκευάζεται από αυτό. Στις γλώσσες Κέτσουα, aya σημαίνει «πνεύμα, ψυχή» ή «πτώμα, νεκρό σώμα» και waska σημαίνει «σχοινί» ή «ξυλώδη κλήμα».[14] Η λέξη ayahuasca έχει μεταφραστεί ποικιλοτρόπως ως «κλιματσίδα της ψυχής», «κλιματσίδα του νεκρού» και «κλιματσίδα πνεύματος».[15] Αναφέρεται επίσης ως "la purge" (η κάθαρση) λόγω της πεποίθησης ότι θεραπεύει την ψυχή, προσφέροντας ένα βαθύ ταξίδι ενδοσκόπησης που επιτρέπει στον χρήστη να εξετάσει τα συναισθήματα και τους τρόπους σκέψης του.[16][17]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι αποδείξεις χρήσης του αγιαουάσκα χρονολογούνται πριν από 1.000 χρόνια, όπως αποδεικνύεται από μια δέσμη που περιέχει τα υπολείμματα των συστατικών του αγιαουάσκα και διάφορες άλλες διατηρημένες σαμανικές ουσίες σε μια σπηλιά στη νοτιοδυτική Βολιβία, που ανακαλύφθηκε το 2010.[18][19]

Τον 16ο αιώνα, χριστιανοί ιεραπόστολοι από την Ισπανία συνάντησαν για πρώτη φορά ιθαγενείς Νοτιοαμερικανούς της λεκάνης του δυτικού Αμαζονίου που χρησιμοποιούσαν το αγιαουάσκα. Οι πρώτες αναφορές τους το περιέγραφαν ως «έργο του διαβόλου».[20] Τον 20ο αιώνα, το ενεργό χημικό συστατικό του B. caapi ονομάστηκε τηλεπαθίνη, αλλά βρέθηκε ότι ήταν πανομοιότυπο με μια χημική ουσία που είχε ήδη απομονωθεί από το Peganum harmala και έλαβε το όνομα χαρμίνη. Ο μπιτ συγγραφέας Γουίλιαμ Μπάροουζ διάβασε μια εργασία του Ρίτσαρντ Έβανς Σούλτις σχετικά με το θέμα και ενώ ταξίδευε στη Νότια Αμερική στις αρχές της δεκαετίας του 1950 αναζήτησε το αγιαουάσκα με την ελπίδα ότι θα μπορούσε να ανακουφίσει ή να θεραπεύσει τον εθισμό στα οπιούχα. Το αγιαουάσκα έγινε ευρύτερα γνωστό όταν οι αδερφοί ΜακΚίνα δημοσίευσαν την εμπειρία τους στον Αμαζόνιο στις Αληθινές Παραισθήσεις. Ο Ντένις ΜακΚίνα αργότερα σπούδασε φαρμακολογία, βοτανική και χημεία του αγιαουάσκα, που έγινε το αντικείμενο της μεταπτυχιακής του διατριβής.

Ο Ρίτσαρντ Έβανς Σούλτις επέτρεψε στον Κλάουδιο Ναράνχο να κάνει ένα ιδιαίτερο ταξίδι με κανό στον ποταμό Αμαζόνιο για να μελετήσει το αγιαουάσκα με τους Ινδιάνους της Νότιας Αμερικής. Έφερε πίσω δείγματα του ποτού και δημοσίευσε την πρώτη επιστημονική περιγραφή των επιδράσεων των ενεργών αλκαλοειδών του.[21]

Παρασκευή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα τμήματα της κλιματίδας Banisteriopsis caapi μουσκεύονται και βράζονται μόνα τους ή με φύλλα από ένα πλήθος άλλων φυτών, συμπεριλαμβανομένων των Psychotria viridis, Diplopterys cabrerana[22] και Mimosa tenuiflora, μεταξύ άλλων συστατικών, που μπορεί να διαφέρουν πολύ από τον ένα σαμάνο στον άλλο. Το παρασκεύασμα που προκύπτει μπορεί να περιέχει το ισχυρά ψυχεδελικό φάρμακο DMT και αλκαλοειδή που αναστέλλουν την μονοαμινοξειδάση, τα οποία είναι απαραίτητα για να κάνουν τη DMT από το στόμα ενεργή. Η παραδοσιακή παρασκευή του αγιαουάσκα ακολουθεί μια τελετουργική διαδικασία που απαιτεί από τον χρήστη να μαζέψει το κάτω φύλλο του Psychotria viridis κατά την ανατολή του ηλίου και μετά να πει μια προσευχή. Η κλιματίδα πρέπει να «καθαριστεί σχολαστικά με ξύλινες κουτάλες»[23] και να χτυπιέται «με ξύλινες σφύρες μέχρι να γίνει ίνα».[23]

Το ποτό μπορεί επίσης να παρασκευαστούν με φυτά που δεν περιέχουν DMT, και το Psychotria viridis αντικαθίσταται από φυτά όπως η Justicia pectoralis, η Brugmansia ή ο ιερός καπνός, γνωστός και ως mapacho (Nicotiana rustica), ή μερικές φορές δεν αντικαθίσταται. Αυτό το ρόφημα ποικίλλει ριζικά από τη μια παρτίδα στην άλλη, τόσο σε ισχύ όσο και σε ψυχοδραστική δράση, βασισμένο κυρίως στην ικανότητα του σαμάνου ή του παρασκευαστεί, καθώς και σε άλλες προσμίξεις που μερικές φορές προστίθενται και στην πρόθεση της τελετής. Οι φυσικές παραλλαγές στην περιεκτικότητα και τα προφίλ φυτικών αλκαλοειδών επηρεάζουν επίσης την τελική συγκέντρωση αλκαλοειδών στο παρασκεύασμα και η ενέργεια του μαγειρέματος μπορεί επίσης να χρησιμεύσει για την τροποποίηση του προφίλ των αλκαλοειδών.[24][25]

Παραδοσιακή χρήση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αγιαουάσκα που ετοιμάζεται στον Ισημερινό

Οι χρήσεις του αγιαουάσκα στις παραδοσιακές κοινωνίες στη Νότια Αμερική ποικίλλουν πολύ.[3] Ορισμένοι πολιτισμοί το χρησιμοποιούν για σαμανικούς σκοπούς, αλλά σε άλλες περιπτώσεις, καταναλώνεται κοινωνικά μεταξύ φίλων, προκειμένου να μάθουν περισσότερα για το φυσικό περιβάλλον, ακόμη και για να επισκεφτούν φίλους και συγγενείς που βρίσκονται μακριά.[3]

Ωστόσο, οι άνθρωποι που εργάζονται με το αγιαουάσκα σε μη παραδοσιακά πλαίσια συχνά ευθυγραμμίζονται με τις φιλοσοφίες και τις κοσμολογίες που σχετίζονται με τον σαμανισμό, όπως εφαρμόζεται από αυτόχθονες πληθυσμούς όπως οι Ουράρινα του Περουβιανού Αμαζονίου.[26][3] Τα διατροφικά ταμπού συνδέονται συχνά με τη χρήση του αγιαουάσκα,[27] αν και αυτά φαίνεται να είναι συγκεκριμένα για τον πολιτισμό γύρω από το Ικίτος, στο Περού, ένα σημαντικό κέντρο του τουρισμού αγιαουάσκα.[3]

Στο τροπικό δάσος, αυτά τα ταμπού τείνουν προς την κάθαρση του εαυτού κάποιου—αποχή από πικάντικα και πολύ καρυκευμένα τρόφιμα, υπερβολικό λίπος, αλάτι, καφεΐνη, όξινα τρόφιμα (όπως εσπεριδοειδή) και σεξ πριν, μετά ή κατά τη διάρκεια μιας τελετής. Έχει προταθεί μια δίαιτα χαμηλή σε τρόφιμα που περιέχουν τυραμίνη, καθώς η αλληλεπίδραση της τυραμίνης και των ΜΑΟ θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπερτασική κρίση. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι τα αλκαλοειδή του αγιαουάσκα δρουν μόνο στο ΜΑΟ-Α, με αναστρέψιμο τρόπο παρόμοιο με τη μοκλοβεμίδη (ένα αντικαταθλιπτικό που δεν απαιτεί διατροφικούς περιορισμούς).[27]

Επίδραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι άνθρωποι που έχουν καταναλώσει αγιαουάσκα αναφέρουν ότι έχουν μυστικιστικές εμπειρίες και πνευματικές αποκαλύψεις σχετικά με τον σκοπό τους στη γη, την αληθινή φύση του σύμπαντος και βαθιά γνώση του πώς να είναι το καλύτερο άτομο που μπορούν.[28] Αυτό θεωρείται από πολλούς ως μια πνευματική αφύπνιση και αυτό που συχνά περιγράφεται ως μια επιθανάτια εμπειρία ή αναγέννηση.[29]:67–70 Συχνά αναφέρεται ότι τα άτομα αισθάνονται ότι αποκτούν πρόσβαση σε ανώτερες πνευματικές διαστάσεις και έρχονται σε επαφή με διάφορα πνευματικά ή εξωδιάστατα όντα που μπορούν να λειτουργήσουν ως οδηγοί ή θεραπευτές.[30]

Οι εμπειρίες που έχουν οι άνθρωποι ενώ βρίσκονται υπό την επιρροή του αγιαουάσκα επηρεάζονται επίσης πολιτιστικά.[3] Οι Δυτικοί περιγράφουν συνήθως εμπειρίες με ψυχολογικούς όρους όπως ο «θάνατος του εγώ» και κατανοούν τις παραισθήσεις ως απωθημένες αναμνήσεις ή μεταφορές ψυχικών καταστάσεων.[3] Ωστόσο, τουλάχιστον στο Ικίτος του Περού (κέντρο τελετών με αγιαουάσκα), εκείνοι από την περιοχή περιγράφουν τις εμπειρίες περισσότερο ως προς τις ενέργειες στο σώμα και κατανοούν τα οράματα ως αντανακλάσεις του περιβάλλοντός τους - μερικές φορές συμπεριλαμβανομένου του ατόμου που πιστεύουν ότι προκάλεσε την ασθένειά τους—καθώς και τις αλληλεπιδράσεις με τα πνεύματα.[3]

Έμετος μπορεί να ακολουθήσει την κατάποση αγιαούασκα. Αυτό θεωρείται από πολλούς σαμάνους και έμπειρους χρήστες του αγιαουάσκα ως καθαρτικό και ουσιαστικό μέρος της εμπειρίας, που αντιπροσωπεύει την απελευθέρωση αρνητικής ενέργειας και συναισθημάτων που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της ζωής κάποιου.[29]:81–85 Άλλοι αναφέρουν κάθαρση με τη μορφή διάρροιας και εξάψεων.

Η κατάποση του αγιαουάσκα μπορεί επίσης να προκαλέσει σημαντική αλλά προσωρινή συναισθηματική και ψυχολογική δυσφορία. Η υπερβολική χρήση θα μπορούσε πιθανώς να οδηγήσει σε σύνδρομο σεροτονίνης (αν και το σύνδρομο σεροτονίνης δεν έχει προκληθεί ποτέ συγκεκριμένα από το αγιαουάσκα, παρά μόνο σε συνδυασμό με ορισμένα αντικαταθλιπτικά όπως τα SSRIs). Ανάλογα με τη δοσολογία, οι προσωρινές μη ενθεογονικές επιδράσεις του αγιαουάσκα μπορεί να περιλαμβάνουν τρόμο, ναυτία, έμετο, διάρροια, αστάθεια αυτόνομης λειτουργικότητας, υπερθερμία, εφίδρωση, εξασθένηση της κινητικής λειτουργίας, καταστολή, χαλάρωση, ίλιγγο, ζάλη και μυϊκούς σπασμούς που προκαλούνται πρωταρχικά από αλκαλοειδή. Οι μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις δεν είναι γνωστές.[31][32]

Έχουν αναφερθεί μερικοί θάνατοι που συνδέονται με τη συμμετοχή στην κατανάλωση αγιαουάσκα.[33][34][35][36] Μερικοί από τους θανάτους μπορεί να οφείλονται σε μη ελεγμένες προϋπάρχουσες καρδιακές παθήσεις, αλληλεπίδραση με φάρμακα, όπως αντικαταθλιπτικά, ψυχαγωγικά φάρμακα, καφεΐνη (λόγω της αναστολής του CYP1A2 από τα αλκαλοειδή), νικοτίνη (από την κατανάλωση τσαγιού καπνού), ή από ακατάλληλη/ανεύθυνη χρήση λόγω κινδύνων συμπεριφοράς ή πιθανών αλληλεπιδράσεων φαρμάκων.[31][37]

Πιθανά θεραπευτικά αποτελέσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχουν πιθανές αντικαταθλιπτικές και αγχολυτικές δράσεις του αγιαουάσκα.[38][39][40][41][42] Για παράδειγμα, το 2018 αναφέρθηκε ότι μια εφάπαξ δόση αγιαουάσκα μείωσε σημαντικά τα συμπτώματα της ανθεκτικής στη θεραπεία κατάθλιψης σε μια μικρή ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο δοκιμή.[43] Άλλη έρευνα ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο έχει παράσχει στοιχεία ότι το αγιαουάσκα μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της αυτοαντίληψης σε άτομα με διαταραχή κοινωνικού άγχους.[44]

Το αγιαουάσκα έχει επίσης μελετηθεί για τη θεραπεία εθισμών και έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό, με χαμηλότερες βαθμολογίες στον Δείκτη Σοβαρότητας Εξάρτησης να παρατηρούνται στους χρήστες του αγιαουάσκα σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου.[45][46][47][42] Οι χρήστες του αγιαουάσκα φαίνεται επίσης να καταναλώνουν λιγότερο αλκοόλ.[48]

Χημεία και Φαρμακολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μοριακή δομή της χαρμίνης
Μοριακή δομή της χαρμαλίνης
Μοριακή δομή τετραϋδροχαρμίνης

Τα αλκαλοειδή του αγιαουάσκα είναι β-καρβολίνες που αναστέλλουν την ΜΑΟ. Τα τρία πιο μελετημένα αλκαλοειδή του B.caapi είναι η χαρμίνη, η χαρμαλίνη και η τετραϋδροχαρμίνη. Η χαρμίνη και η χαρμαλίνη είναι εκλεκτικοί και αναστρέψιμοι αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης Α (ΜΑΟ-Α), ενώ η τετραϋδροχαρμίνη είναι ασθενής αναστολέας επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SRI).[49]

Αυτή η αναστολή του ΜΑΟ-Α επιτρέπει στο DMT να διαχέεται χωρίς μεταβολισμό στο στομάχι και το λεπτό έντερο και τελικά να διασχίζει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό (το οποίο από μόνος του δεν απαιτεί αναστολή ΜΑΟ-Α) για να ενεργοποιήσει θέσεις υποδοχέα στον εγκέφαλο. Χωρίς την αναστρέψιμη αναστολή της ΜΟΑ ή τη μη εκλεκτική, μη αναστρέψιμη αναστολή της μονοαμινοξειδάσης από φάρμακα όπως η φαινελζίνη και η τρανυλκυπρομίνη, η DMT θα οξειδωθεί (και επομένως θα γινόταν βιολογικά ανενεργή) από τα ένζυμα της μονοαμινοξειδάσης στον πεπτικό σωλήνα.[50]

Μεμονωμένοι πολυμορφισμοί του ενζύμου του κυτοχρώματος P450-2D6 επηρεάζουν την ικανότητα των ατόμων να μεταβολίζουν τη χαρμίνη.[51] Κάποια φυσική ανοχή στη συνήθη χρήση του αγιαουάσκα (περίπου μία φορά την εβδομάδα) μπορεί να αναπτυχθεί μέσω της προς τα πάνω ρύθμισης του σεροτονινεργικού συστήματος.[49][52]

Η ένωση Ν,Ν-διμεθυλτρυπταμίνη (DMT) που βρίσκεται στο αγιαουάσκα έχει αποδειχθεί ότι είναι ανοσορυθμιστική αποτρέποντας τη σοβαρή υποξία και το οξειδωτικό στρες σε in vitro μακροφάγα, νευρώνες του φλοιού και δενδριτικά κύτταρα με σύνδεση με τον υποδοχέα Σίγμα-1.[53] Η in vitro συν-θεραπεία δενδριτικών κυττάρων που προέρχονται από μονοκύτταρα με DMT και 5-MeO-DMT ανέστειλε την παραγωγή των προφλεγμονωδών κυτοκινών IL-1β, IL-6, TNFα και της χημειοκίνης IL-8, ενώ αύξησε την έκκριση του αντι- φλεγμονώδης κυτοκίνη IL-10 με την ενεργοποίηση του υποδοχέα Σίγμα-1.[54]

Νομικό καθεστώς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διεθνώς, το DMT είναι φάρμακο του Προγράμματος Ι σύμφωνα με τη Σύμβαση για τις Ψυχοτρόπες Ουσίες. Το Σχόλιο για τη Σύμβαση για τις Ψυχοτρόπες Ουσίες σημειώνει, ωστόσο, ότι τα φυτά που το περιέχουν δεν υπόκεινται σε διεθνή έλεγχο:[55]

Η καλλιέργεια φυτών από τα οποία λαμβάνονται ψυχοτρόπες ουσίες δεν ελέγχεται από τη Σύμβαση της Βιέννης... Ούτε το στέμμα (φρούτο, κουμπί μεσκάλ) του κάκτου Πεγιότ ούτε οι ρίζες του φυτού Mimosa hostilis ούτε τα ίδια τα μανιτάρια ψιλοκύβης περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα 1, αλλά μόνο οι αντίστοιχες ουσίες τους, η μεσκαλίνη, η DMT και η ψιλοκίνη.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 Goldin, Deana; Salani, Deborah (2021-04). «Ayahuasca: What Healthcare Providers Need to Know» (στα αγγλικά). Journal of Addictions Nursing 32 (2): 167–173. doi:10.1097/JAN.0000000000000405. ISSN 1548-7148. https://journals.lww.com/10.1097/JAN.0000000000000405. 
  2. «Overviews Shamanism – On the Origin of Ayahuasca». Ayahuasca.com. 2008. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2013. 
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Hay, Mark (4 Νοεμβρίου 2020). «The Colonization of the Ayahuasca Experience». JSTOR Daily. JSTOR. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2021. 
  4. MacRae, Edward (23 Μαρτίου 1999). «The Ritual and Religious Use of Ayahuasca in Contemporary Brazil» (PDF). Geneva, Switzerland. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2017. 
  5. Ott, Jonathan (1996). «Pharmahuasca: On Phenethylamines and Potentiation». Newsletter of the Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies 6 (3): 32–34. https://maps.org/news-letters/v06n3/06332ott.html. «In conclusion, I wish to add my own warning to psychonauts and "basement shamans" who experiment with pharmahuasca and anahuasca. It has come to my attention that some swallow capsules of Syrian rue seeds rather than make aqueous infusions, or swallow juice of Phalaris or root bark of Mimosa tenuiflora (Willd.) Poir., all to avoid tasting the bitter medicine. However, making aqueous infusions effects a crude separation, leaving behind non-water-soluble constituents, potentially toxic. [...] I found that Marplan (which 'very markedly attenuated' LSD activity when taken orally 30 mg/day over 2 or 5 weeks), ingested in 3, 10 mg doses on a single day, activated 30 mg DMT taken orally an hour after the third dose. It seems that in this case, Marplan sufficiently inhibited digestive MAO as to allow absorption of the DMT; all before sufficiently high brain serotonin levels could inhibit its effect.». 
  6. «How to Make Ayahuasca (and 1 Reason to Think Twice)». Oyasin (στα Αγγλικά). 19 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2020. [νεκρός σύνδεσμος]
  7. 7,0 7,1 Riba (Jul 2003). «Human Pharmacology of Ayahuasca: Subjective and Cardiovascular Effects, Monoamine Metabolite Excretion, and Pharmacokinetics». The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics 306 (1): 73–85. doi:10.1124/jpet.103.049882. PMID 12660312. https://archive.org/details/sim_journal-of-pharmacology-and-experimental-therapeutics_2003-07_306_1/page/73. 
  8. Moran, Kerry (2 Οκτωβρίου 2017). «Is Ayahuasca Really Disappearing?». Chacruna (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2020. 
  9. Rafael G. dos Santos και άλλοι. (2015). «Study Finds Ayahuasca Administration Associated with Antidepressant Effects». Newsletter of the Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies 25 (3). https://maps.org/news/bulletin/articles/389-bulletin-winter-2015/5929-research-report-study-finds-ayahuasca-administration-associated-with-antidepressant-effects. 
  10. Thoricatha, Wesley (4 Απριλίου 2017). «Breaking Down the Brew: Examining the Plants Commonly Used In Ayahuasca». Psychedelic Times (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Μαΐου 2020. 
  11. Wolff, Tom John (7 Φεβρουαρίου 2020). The Touristic Use of Ayahuasca in Peru: Expectations, Experiences, Meanings and Subjective Effects (στα Αγγλικά). Springer Nature. σελ. 66. ISBN 978-3-658-29373-4. 
  12. Rätsch, Christian (2005), pp. 704-708. The Encyclopedia of Psychoactive Plants: Ethnopharmacology and Its Applications. Rochester, Vermont: Park Street Press, 1998. (ISBN 978-0-89281-978-2)
  13. Sanz-Biset, Jaume; Cañigueral, Salvador (2013-01-09). «Plants as medicinal stressors, the case of depurative practices in Chazuta valley (Peruvian Amazonia)» (στα αγγλικά). Journal of Ethnopharmacology 145 (1): 67–76. doi:10.1016/j.jep.2012.09.053. ISSN 0378-8741. PMID 23123268. 
  14. Teofilo Laime Ajacopa, Diccionario Bilingüe Iskay simipi yuyayk'ancha, La Paz, 2007 (Quechua-Spanish dictionary)
  15. Bois-Mariage, Frédérick (2002). «Ayahuasca : une synthèse interdisciplinaire». Psychotropes 8: 79–113. doi:10.3917/psyt.081.0079. http://www.cairn.info/revue-psychotropes-2002-1-page-79.htm. 
  16. Fotiou, E., & Gearin, A. K. (2019). Purging and the body in the therapeuticuse of ayahuasca.Social Science & Medicine,239, 112532. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2019.112532
  17. Domínguez-Clavé, E., Soler, J., Elices, M., Pascual, J. C., Álvarez, E., de laFuente Revenga, M., Friedlander, P., Feilding, A., & Riba, J. (2016).Ayahuasca: Pharmacology, neuroscience and therapeutic potential.Brain Research Bulletin,126(Pt. 1), 89–101. https://doi.org/10.1016/j.brainresbull.2016.03.002
  18. Erin Blakemore (6 Μαΐου 2019). «Ancient hallucinogens found in 1,000-year-old shamanic pouch». nationalgeographic.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2019. A SMALL POUCH, made from three fox snouts neatly sewn together, may contain the world’s earliest archaeological evidence for the consumption of ayahuasca, a psychoactive plant preparation indigenous to peoples of the Amazon basin that produces potent hallucinations. 
  19. Miller, Melanie J.; Albarracin-Jordan, Juan; Moore, Christine; Capriles, José M. (4 June 2019). «Chemical evidence for the use of multiple psychotropic plants in a 1,000-year-old ritual bundle from South America». Proceedings of the National Academy of Sciences 116 (23): 11207–11212. doi:10.1073/pnas.1902174116. PMID 31061128. 
  20. Reichel-Dolmatoff 1975, p. 48 as cited in Soibelman 1995, p. 14.
  21. Naranjo, Claudio (1974). The Healing Journey. Pantheon Books. σελίδες X. ISBN 978-0-394-48826-4. 
  22. «Ayahuasca Vine Facts | Spirit Vine Ayahuasca Retreats» (στα αγγλικά). Spirit Vine. http://www.spiritvine.net/ayahuasca/. Ανακτήθηκε στις 2017-05-25. 
  23. 23,0 23,1 Levy, Ariel (12 September 2016). «The Drug of Choice for the Age of Kale». The New Yorker. https://www.newyorker.com/magazine/2016/09/12/the-ayahuasca-boom-in-the-u-s. 
  24. Callaway, J. C. (June 2005). «Various Alkaloid Profiles in Decoctions of Banisteriopsis Caapi». Journal of Psychoactive Drugs 37 (2): 151–5. doi:10.1080/02791072.2005.10399796. ISSN 0279-1072. OCLC 7565359. PMID 16149328. http://catbull.com/alamut/Bibliothek/various%20alkaloid%20profiles%20in%20aya%20decoction.pdf. 
  25. Callaway, J. C.; Brito, Glacus S.; Neves, Edison S. (June 2005). «Phytochemical Analyses of Banisteriopsis Caapi and Psychotria Viridis». Journal of Psychoactive Drugs 37 (2): 145–50. doi:10.1080/02791072.2005.10399795. ISSN 0279-1072. OCLC 7565359. PMID 16149327. https://archive.org/details/sim_journal-of-psychoactive-drugs_2005-06_37_2/page/145. 
  26. Dean, Bartholomew (2009). Urarina Society, Cosmology, and History in Peruvian Amazonia. Gainesville: University Press of Florida. ISBN 978-0-8130-3378-5. 
  27. 27,0 27,1 Ott, J. (1994). Ayahuasca Analogues: Pangaean Entheogens. Kennewick, WA: Natural Books. ISBN 978-0-9614234-4-5. 
  28. Gorman, Peter (2010). Ayahuasca in My Blood: 25 Years of Medicine Dreaming. ISBN 978-1-4528-8290-1. 
  29. 29,0 29,1 Campos, Don Jose (2011). The Shaman & Ayahuasca: Journeys to Sacred Realms. 
  30. Metzner, Ralph (1999). Ayahuasca: Human Consciousness and the Spirits of Nature. σελίδες 46–55. 
  31. 31,0 31,1 Gable, Robert S. (2007), «Risk assessment of ritual use of oral dimethyltryptamine (DMT) and harmala alkaloids», Addiction 102 (1): 24–34, doi:10.1111/j.1360-0443.2006.01652.x, PMID 17207120, https://www.iceers.org/docs/science/ayahuasca/ayahuasca-paper-addiction-ja07.pdf, ανακτήθηκε στις December 29, 2016 
  32. Schultz, Mitch (2010). DMT: The Spirit Molecule. 
  33. «A fatal intoxication following the ingestion of 5-methoxy-N,N-dimethyltryptamine in an ayahuasca preparation». J Anal Toxicol 29 (8): 838–41. 2005. doi:10.1093/jat/29.8.838. PMID 16356341. 
  34. Tracy McVeigh (26 April 2014). «British backpacker dies after taking hallucinogenic brew in Colombia». The Observer. https://www.theguardian.com/uk-news/2014/apr/27/british-backpacker-dies-hallucinogenic-drug-colombia. 
  35. «Politie stopt healingsessie na dood Hongaar». De Limburger. 25 April 2019. https://www.limburger.nl/cnt/dmf20190425_00102620/politie-stopt-healingsessie-na-dood-hongaar. 
  36. «American Found Dead After Taking Ayahuasca». Peruvian Times. September 14, 2012. http://www.peruviantimes.com/14/american-found-dead-after-taking-ayahuasca/16785/. 
  37. «Why do people take ayahuasca?». BBC. 29 April 2014. https://www.bbc.co.uk/news/magazine-27203322. 
  38. Sanches, Rafael Faria; de Lima Osório, Flávia; dos Santos, Rafael G.; Macedo, Ligia R.H.; Maia-de-Oliveira, João Paulo; Wichert-Ana, Lauro; de Araujo, Draulio Barros; Riba, Jordi και άλλοι. (2016). «Antidepressant Effects of a Single Dose of Ayahuasca in Patients With Recurrent Depression». Journal of Clinical Psychopharmacology (Ovid Technologies (Wolters Kluwer Health)) 36 (1): 77–81. doi:10.1097/jcp.0000000000000436. ISSN 0271-0749. PMID 26650973. https://repositorio.ufrn.br/jspui/handle/123456789/23354. 
  39. Galvão, Ana C. de Menezes; de Almeida, Raíssa N.; Silva, Erick A. dos Santos; Freire, Fúlvio A. M.; Palhano-Fontes, Fernanda; Onias, Heloisa; Arcoverde, Emerson; Maia-de-Oliveira, João P. και άλλοι. (2018-05-08). «Cortisol Modulation by Ayahuasca in Patients With Treatment Resistant Depression and Healthy Controls». Frontiers in Psychiatry (Frontiers Media SA) 9: 185. doi:10.3389/fpsyt.2018.00185. ISSN 1664-0640. PMID 29867608. 
  40. Nunes, Amanda A.; dos Santos, Rafael G.; Osório, Flávia L.; Sanches, Rafael F.; Crippa, José Alexandre S.; Hallak, Jaime E. C. (2016-05-26). «Effects of Ayahuasca and its Alkaloids on Drug Dependence: A Systematic Literature Review of Quantitative Studies in Animals and Humans». Journal of Psychoactive Drugs (Informa UK Limited) 48 (3): 195–205. doi:10.1080/02791072.2016.1188225. ISSN 0279-1072. PMID 27230395. 
  41. Carbonaro, Theresa M.; Gatch, Michael B. (2016). «Neuropharmacology of N,N-dimethyltryptamine». Brain Research Bulletin (Elsevier BV) 126 (Pt 1): 74–88. doi:10.1016/j.brainresbull.2016.04.016. ISSN 0361-9230. PMID 27126737. 
  42. 42,0 42,1 Frecska, Ede; Bokor, Petra; Winkelman, Michael (2016-03-02). «The Therapeutic Potentials of Ayahuasca: Possible Effects against Various Diseases of Civilization». Frontiers in Pharmacology (Frontiers Media SA) 7: 35. doi:10.3389/fphar.2016.00035. ISSN 1663-9812. PMID 26973523. 
  43. Palhano-Fontes, Fernanda; Barreto, Dayanna; Onias, Heloisa; Andrade, Katia C.; Novaes, Morgana M.; Pessoa, Jessica A.; Mota-Rolim, Sergio A.; Osório, Flávia L. και άλλοι. (15 June 2018). «Rapid antidepressant effects of the psychedelic ayahuasca in treatment-resistant depression: a randomized placebo-controlled trial» (στα αγγλικά). Psychological Medicine 49 (4): 655–663. doi:10.1017/S0033291718001356. PMID 29903051. 
  44. «A single dose of ayahuasca improves self-perception of speech performance in socially anxious people, study finds». PsyPost (στα Αγγλικά). 28 Αυγούστου 2021. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2021. 
  45. Fábregas, Josep Maria; González, Débora; Fondevila, Sabela; Cutchet, Marta; Fernández, Xavier; Barbosa, Paulo César Ribeiro; Alcázar-Córcoles, Miguel Ángel; Barbanoj, Manel J. και άλλοι. (2010). «Assessment of addiction severity among ritual users of ayahuasca». Drug and Alcohol Dependence 111 (3): 257–261. doi:10.1016/j.drugalcdep.2010.03.024. ISSN 0376-8716. PMID 20554400. 
  46. Liester, Mitchell B.; Prickett, James I. (2012). «Hypotheses Regarding the Mechanisms of Ayahuasca in the Treatment of Addictions». Journal of Psychoactive Drugs 44 (3): 200–208. doi:10.1080/02791072.2012.704590. ISSN 0279-1072. PMID 23061319. 
  47. McKenna, Dennis J (2004). «Clinical investigations of the therapeutic potential of ayahuasca: rationale and regulatory challenges». Pharmacology & Therapeutics 102 (2): 111–129. doi:10.1016/j.pharmthera.2004.03.002. ISSN 0163-7258. PMID 15163593. 
  48. Harris, Rachel; Gurel, Lee (2012). «A Study of Ayahuasca Use in North America». Journal of Psychoactive Drugs 44 (3): 209–215. doi:10.1080/02791072.2012.703100. ISSN 0279-1072. PMID 23061320. 
  49. 49,0 49,1 «Pharmacokinetics of Hoasca alkaloids in healthy humans». Journal of Ethnopharmacology 65 (3): 243–256. 1999. doi:10.1016/S0378-8741(98)00168-8. PMID 10404423. 
  50. RIBA, J. Human Pharmacology of Ayahuasca. Doctoral Thesis: Universitat Autònoma de Barcelona, 2003.
  51. Callaway, J. C. (June 2005). «Fast and Slow Metabolizers of Hoasca». Journal of Psychoactive Drugs 37 (2): 157–61. doi:10.1080/02791072.2005.10399797. ISSN 0279-1072. OCLC 7565359. PMID 16149329. https://archive.org/details/sim_journal-of-psychoactive-drugs_2005-06_37_2/page/157. 
  52. «Platelet serotonin uptake sites increased in drinkers of ayahuasca». Psychopharmacology 116 (3): 385–7. November 1994. doi:10.1007/BF02245347. PMID 7892432. https://archive.org/details/sim_psychopharmacology_1994-11_116_3/page/385. 
  53. Szabo, Attila; Kovacs, Attila; Riba, Jordi; Djurovic, Srdjan; Rajnavolgyi, Eva; Frecska, Ede (2016-09-14). «The Endogenous Hallucinogen and Trace Amine N,N-Dimethyltryptamine (DMT) Displays Potent Protective Effects against Hypoxia via Sigma-1 Receptor Activation in Human Primary iPSC-Derived Cortical Neurons and Microglia-Like Immune Cells». Frontiers in Neuroscience 10: 423. doi:10.3389/fnins.2016.00423. ISSN 1662-453X. PMID 27683542. 
  54. Szabo, Attila; Kovacs, Attila; Frecska, Ede; Rajnavolgyi, Eva (2014-08-29). «Psychedelic N,N-dimethyltryptamine and 5-methoxy-N,N-dimethyltryptamine Modulate Innate and Adaptive Inflammatory Responses through the Sigma-1 Receptor of Human Monocyte-Derived Dendritic Cells». PLOS ONE 9 (8): e106533. doi:10.1371/journal.pone.0106533. ISSN 1932-6203. PMID 25171370. Bibcode2014PLoSO...9j6533S. 
  55. DMT – UN report, MAPS, 2001-03-31, http://www.maps.org/pipermail/maps_forum/2001-March/003376.html, ανακτήθηκε στις 2012-01-14