Μετάβαση στο περιεχόμενο

Πεγιότ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Πεγιότ
Πεγιότ στο φυσικό του περιβάλλον
Πεγιότ στο φυσικό του περιβάλλον
Κατάσταση διατήρησης
Συστηματική ταξινόμηση
Σύστημα: κατά Cronquist
Βασίλειο: Φυτά (Plantae)
Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta)
Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida)
Υφομοταξία: Καρυοφυλλίδες (Caryophyllidae)
Τάξη: Καρυοφυλλώδη (Caryophyllales)
Οικογένεια: Κακτίδες (Cactaceae)
Γένος: Λοφοφόρα (Lophophora)
Διώνυμο
Lophophora williamsii
(Lem.) J.M.Coult.
Συνώνυμα

Echinocactus williamsii Lemaire ex Salm-Dyck
Lophophora lewinii (K. Schumann) Rusby
Lophophora echinata Croizat
Lophophora fricii Habermann
L. williamsii var. fricii (Habermann) Grym
L. diffusa subsp. fricii (Habermann) Halda
Lophophora jourdaniana Haberman

Το πεγιότ ή Lophophora williamsii (ισπανικά: Peyote, νάουατλ: Peyōtl «κουκούλι κάμπιας»)[2][3][4] είναι είδος κάκτου της οικογένειας των κακτιδών, το οποίο δεν φέρει αγκάθια και περιέχει το ψυχοτρόπο αλκαλοειδές μεσκαλίνη.[5] Το πεγιότ είναι ιθαγενές του Μεξικού και του νοτιοδυτικού Τέξας. Απαντάται στην έρημο της Τσιουάουα, στο Μεξικό, και στις πολιτείες Ναγιαρίτ, Κοαουίλα, Νουέβο Λεόν, Ταμαουλίπας και Σαν Λουίς Ποτοσί). Ανθίζει από τον Μάρτιο μέχρι τον Μάιο, και μερικές φορές μέχρι τον Σεπτέμβριο. Τα άνθη του είναι ροζ χρώματος και οι ανθήρες τους προσανατολίζονται με βάση απτικά ερεθίσματα από τους επικονιαστές.

Γνωστό για τις παραισθησιογόνες ιδιότητες του όταν καταποθεί, το πεγιότ χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες για τελετουργικούς και φαρμακευτικούς σκοπούς από τους Ιθαγενείς Αμερικάνους.

Περιγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Συστάδα από πεγιότ
Ανθισμένο πεγιότ

Όπως και τα υπόλοιπα είδη του γένους λοφοφόρα, το πεγιότ αναπτύσσεται χαμηλά στο έδαφος και σχηματίζει συστάδες με πολυάριθμους μίσχους οι οποίοι συχνά εφάπτονται μεταξύ τους. Οι μίσχοι είναι πράσινου χρώματος με αποχρώσεις του του μπλε, του κίτρινου και του κόκκινου να εμφανίζονται περιστασιακά. Έχουν το σχήμα πεπλατυσμένης σφαίρας με ρηχό βαθούλωμα στην κορυφή τους. Το πεγιότ φτάνει τα 2 με 7 cm σε ύψος και 4 με 12 cm σε διάμετρο. Οι μίσχοι διαθέτουν κάθετες αυλακώσεις που φτάνουν από την κορυφή του φυτού έως το έδαφος καθώς και λεία εξογκώματα σφαιρικού σχήματος. Ειδικοί σχηματισμοί, χαρακτηριστικοί των κάκτων, που ονομάζονται «αρεολες» (areoles) εμφανίζονται στις εγκοπές στο πλάι του φυτού. Από τις αρεόλες προβάλλουν τούφες από μαλακά, κιτρινωπά ή υπόλευκα τριχίδια. Δεν διαθέτει αγκάθια. Τα άνθη του είναι ροζ ή λευκά έως ελαφρώς κιτρινωπά. Ανοίγουν κατά την διάρκεια της μέρας, έχουν μήκος 1 με 2,4 cm και διάμετρο 1 με 2,2 cm.

Ο κάκτος ανθίζει σποραδικά και στην συνέχεια παράγει έναν μικρό ροζ φαγώσιμο καρπό. Οι σαρκώδεις καρποί έχουν μακρόστενο κυλινδρικό σχήμα και φτάνουν σε μήκος τα 1,5 με 2 cm. Περιέχουν μαύρους σπόρους, σε σχήμα αχλαδιού και μέγεθος 1 με 1,5 mm. Οι σπόροι απαιτούν θερμές και υγρές συνθήκες για να βλαστήσουν. Το πεγιότ διαθέτει μεγάλο εύρος από αλκαλοειδή, παράγωγα της φαιναιθυλαμίνης. Το αλκαλοειδές με την μεγαλύτερη συγκέντρωση είναι η μεσκαλίνη, η οποία βρίσκεται σε περιεκτικότητα 0,4%[6] στο φρέσκο πεγιότ και 3-6%[6] στο αποξηραμένο.

Νεαρό φυτό, ηλικίας 1 1⁄2 μηνών

Το πεγιότ αναπτύσσεται με εξαιρετικά αργό ρυθμό στην φύση. Σε ελεγχόμενο περιβάλλον μπορεί να ωριμάσει σημαντικά γρηγορότερα, συνήθως απαιτεί γύρω στα τρία έτη για να φτάσει από σπορόφυτο σε ηλικία ανθοφορίας. Μπορεί να επιτευχθεί ακόμα ταχύτερη ανάπτυξη με τον εμβολιασμό μοσχεύματος πεγιότ πάνω στο μίσχο κάποιου συγγενικού είδους κάκτου, όπως ο Echinopsis pachanoi. Το μεγαλύτερο μέρος του φυτού αποτελείται από το ριζικό σύστημα και βρίσκεται κάτω από το έδαφος. Για την συγκομιδή του φυτού κόβεται το επιφανειακό μέρος, ακριβώς πάνω από την ρίζα. Όταν η τομή πραγματοποιηθεί σωστά τότε σχηματίζεται μια κρούστα πάνω από την ρίζα και αυτή δεν σαπίζει. Σε περίπτωση που η τομή δεν είναι καθαρή και η ρίζα τραυματιστεί τότε ολόκληρο το φυτό πεθαίνει. Σε περιοχές που το πεγιότ αναπτύσσεται φυσικά αυτό απειλείται από την υπερσυγκομιδή. Αφού συλλεχθεί, το φυτό κόβεται σε φέτες, τα λεγάμενα «κουμπιά», και αποξηραίνεται. Η μεσκαλίνη του φυτού απελευθερώνεται με την μάσηση των κουμπιών ή με το βράσιμο τους σε νερό, ώστε να παρασκευαστεί ένα παραισθησιογόνο ρόφημα. Το πεγιότ είναι εξαιρετικά πικρό και τα περισσότερα άτομα που το καταναλώνουν παθαίνουν ναυτία προτού εμφανιστούν οι πρώτες παραισθήσεις. Η μεσκαλίνη χρειάζεται 2 με 3 ώρες για να απορροφηθεί από τον οργανισμό και να δράσει.

Κατανομή και ενδιαίτημα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατανομή του αγρίου πεγιότ

Το πεγιότ είναι ιθαγενές στο νότιο τμήμα της Βορείου Αμερικής, με το μεγαλύτερο μέρος της κατανομής του να βρίσκεται στο Μεξικό. Στις Ηνωμένες Πολιτείες αναπτύσσεται στο Νότιο Τέξας. Στο Μεξικό βρίσκεται στις πολιτείες Τσιουάουα, Κοαουίλα, Νουέβο Λεόν, Ταμαουλίπας, Σακατέκας και Σαν Λουίς Ποτοσί).[7][8][9] Σε περιοχές με ήπιο κλίμα, όπως η πολιτεία Ταμαουλίπας, αναπτύσσεται σε υψόμετρο 100 με 1,500 μέτρων ενώ στην έρημο της Τσιουάουα φτάνει μέχρι και σε υψόμετρο 1,900 μέτρων. Φύεται συχνά κοντά σε θάμνους και προτιμά τα ασβεστολιθικά εδάφη.[10]

Χρήσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ψυχαγωγικές και φαρμακευτικές χρήσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αποξηραμένες φέτες πεγιότ

Όταν η μεσκαλίνη χρησιμοποιείται για τις ψυχοτροπικές της ιδιότητες, λαμβάνονται δόσεις 200 με 400 mg. Αυτή η ποσότητα αντιστοιχεί προσεγγιστικά σε 10 με 20 g αποξηραμένου πεγιότ. Ωστόσο η συγκέντρωση της μεσκαλίνης διαφέρει από φυτό σε φυτό, γεγονός που καθιστά τον ακριβή υπολογισμό της κάθε δόσης δύσκολο. Μόνο με την απομόνωση της ψυχοτρόπου ουσίας από τον κάκτο μπορεί να υπολογισθεί με ακρίβεια η ποσότητα της μεσκαλίνης που καταναλώνεται. Η επίδραση της ουσίας διαρκεί 10 με 12 ώρες.[11] Άτομα που έχουν καταναλώσει πεγιότ αναφέρουν ότι βίωσαν έντονες οπτικές και ακουστικές παραισθήσεις.[12][13]

Μερικές ιθαγενείς αμερικανικές φυλές πιστεύουν ότι το φυτό εκτός από παραισθησιογόνα δράση έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιούν το πεγιότ για να θεραπεύσουν παθήσεις όπως πονόδοντος, πόνος κατά την κύηση, πυρετός, πόνος στο στήθος, δερματικές ασθένειες, ρευματισμοί, διαβήτης, κρυολόγημα και τύφλωση.[14]

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2005, ερευνητές χρησιμοποίησαν ραδιοχρονολόγηση άνθρακα-14 και ανάλυση αλκαλοειδών για να μελετήσουν δύο δείγματα αποξηραμένου πεγιότ, που βρέθηκαν σε μία αρχαιολογική ανασκαφή σε ένα σπήλαιο κοντά στις όχθες του ποταμού Ρίο Γκράντε, στο Τέξας. Τα δείγματα χρονολογήθηκαν ανάμεσα στο 3780 και το 3660 π.Χ., γεγονός που υποδεικνύει ότι οι ιθαγενείς Αμερικάνοι χρησιμοποιούν το πεγιότ εδώ και πεντέμισι χιλιετίες.[15] Δείγματα που βρέθηκαν σε ταφικό μνημείο στην κεντρική Κοαουίλα, στο Μεξικό, παρομοίως αναλύθηκαν και χρονολογήθηκαν ανάμεσα στο 810 και 1070 μ.Χ..[16] Από την αρχαιότητα έως σήμερα, το πεγιότ χρησιμοποιείται από ιθαγενείς λαούς του Μεξικού, όπως οι Χουιτσολ,[17] και από ιθαγενείς φυλές που ζουν στις πολιτείες Τέξας και Οκλαχόμα των Ηνωμένων Πολιτειών. Φυλές που παραδοσιακά συλλέγουν το πεγιότ και το χρησιμοποιούν για θρησκευτικούς σκοπούς είναι οι Τονκάβα, Μεσκαλέρο και Απάτσι.[18] Αυτοί οι λαοί μετέδωσαν την γνώση για το πεγιότ και τις ιδιότητες του σε φυλές που ζούσαν σε βορειότερες πεδιάδες, όπως οι Κομάντσι και οι Κιόβα.

Τα τέλη του 19ου αιώνα, ύστερα από συνεχείς διωγμούς και σφαγές από τους ευρωπαϊκής καταγωγής αποίκους, οι Ιθαγενείς Αμερικάνοι δημιούργησαν νέα θρησκευτικά κινήματα, όπως ο «χορός των φαντασμάτων». Σκοπός τους ήταν η επαναφορά του παλαιού τρόπου ζωής των ιθαγενών, η αρμονική συμβίωση με την φύση και η απομάκρυνση από τις συνήθειες των λευκών, όπως το αλκοόλ, τις οποίες θεωρούσαν ανήθικες. Το πεγιότ έπαιζε κεντρικό ρόλο σε αυτές τις νέες θρησκείες, το αποκαλούσαν «το ιερό φάρμακο» και πίστευαν ότι όταν χρησιμοποιούσαν μπορούσαν να έρθουν σε επαφή με τους θεούς και να καταπολεμήσουν πνευματικές, σωματικές και κοινωνικές παθογένειες.[19] Οι αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών επιχείρησαν να απαγορεύσουν την χρήση του ανάμεσα στους ιθαγενείς, ωστόσο χρησιμοποιείται σε τελετές μέχρι και σήμερα.

Πεγιότ σε έρημο του Μεξικού

Το διάστημα 1890 έως 1930, η χρήση του πεγιότ από τους ιθαγενείς καταγράφηκε εκτεταμένα από Αμερικανούς και Ευρωπαίους εθνογράφους. Κατά την διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου, στρατιώτες της Συνμοσπονδίας, με έδρα το Τέξας, συνήθιζαν να εμβαπτίζουν πεγιότ σε νερό και να μεθούν με το εκχύλισμα όταν τους τελείωνε το αλκοόλ.[20]

  • Τέχνη των ιθαγενών Χουτσόλ, η οποία έχει εμπνευστεί από τις οπτικές παραισθήσεις που προκαλεί η κατανάλωση πεγιότ

Παρενέργειες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2007 δεν εντόπισε συσχέτιση ανάμεσα στην χρόνια κατανάλωση πεγιότ και σε ψυχικές παθήσεις. Ωστόσο αυτή η μελέτη χρησιμοποίησε ως δειγματοληπτικό πλαίσιο ιθαγενείς Αμερικάνους που χρησιμοποιούσαν το πεγιότ για τελετουργικούς σκοπούς και τα αποτελέσματα της μπορεί να μην εφαρμόζονται σε άτομα που καταχρώνται το φυτό για άλλους λόγους. [21] Τετραετής μελέτη ευρείας κλίμακας πάνω σε ιθαγενείς Ναβάχο, οι οποίοι κατανάλωναν συχνά πεγιότ εντόπισε μόνο μια περίπτωση που η μεσκαλίνη συνδέθηκε με ψυχωτικά επεισόδια σε ένα προηγουμένως υγιές άτομο. Ψύχωση παρατηρήθηκε συχνά σε άτομα που κατανάλωναν πεγιότ ενώ έπασχαν από ψυχικές ασθένειες ή ήταν εθισμένα σε άλλες ναρκωτικές ουσίες.[22] Μεταγενέστερη έρευνα διαπίστωσε ότι εκείνοι με προϋπάρχοντα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι πιο πιθανό να έχουν αρνητικές αντιδράσεις στο πεγιότ.[23] Η κατανάλωση πεγιότ δεν φαίνεται να συνδέεται με επιμένουσα διαταραχή ψευδαισθησιογόνου αντίληψης, δηλαδή την παροδική υποτροπή των διαταραχών στην αντίληψη ύστερα από κατανάλωση ναρκωτικών.[24] Το πεγιότ δεν προκαλεί σωματική εξάρτηση, αλλά σε ορισμένους χρόνιους χρήστες μπορεί να προκληθεί ψυχολογική εξάρτηση.[25]

Το πεγιότ είναι ισχυρό εμετογόνο, το 1999 ένας ιθαγενής Αμερικάνος πέθανε από οισοφαγική αιμορραγία που προκλήθηκε από εμετό ύστερα από κατανάλωση πεγιότ.[26] Ο κάκτος είναι επίσης γνωστό ότι διαταράσσει τον ομαλό καρδιακό ρυθμό, την πίεση του αίματος, την αναπνοή και ότι προκαλεί διαστολή της κόρης του οφθαλμού. [27] Γενετική έρευνα στους ιθαγενείς Χουιτσόλ του κεντρικού Μεξικού, οι οποίοι καταναλώνουν το πεγιότ εδώ και 1.500 έτη, δεν βρήκε στοιχεία χρωμοσωμικής βλάβης, ούτε σε άντρες ούτε σε γυναίκες.[28]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Martin Terry (Sul Rose State Univ., Alpine (19 Νοεμβρίου 2009). «IUCN Red List of Threatened Species: Lophophora williamsii». IUCN Red List of Threatened Species. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2021. 
  2. ↑ Other sources, apparently incorrectly, translate the Nahuatl word as "divine messenger". Anderson, Edward F. (2001). The Cactus Family. Pentland, Oregon: Timber Press. ISBN 978-0-88192-498-5.  p. 396.
  3. ↑ «Peyote». The American Heritage Dictionary of the English Language. Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company. 2020. https://www.ahdictionary.com/word/search.html?q=peyote&submit.x=0&submit.y=0. 
  4. ↑ Andrews, J. Richard (2003). Workbook for Introduction to Classical Nahuatl, Revised Edition. University of Oklahoma Press. ISBN 978-0-8061-3453-6.  p. 246. See peyotl in Wiktionary.
  5. ↑ Salak, Kira. «Lost Souls of the Peyote Trail (published in National Geographic Adventure)». Kira Salak. Kira Salak, KiraSalak.com. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2013. 
  6. ↑ 6,0 6,1 «Lophophora». Visionary Cactus Guide. Erowid.org. 8 Μαρτίου 2008. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2013. 
  7. ↑ Martin, Terry (July 2008). «Stalking the wild Lophophora Part 1: Chihuahua and Coahuila». Cactus and Succulent Journal (Cactus and Succulent Society of America) 80 (4): 181–186. doi:10.2985/0007-9367(2008)80[181:STWL]2.0.CO;2. ISSN 0007-9367. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-10-06. https://web.archive.org/web/20141006132110/http://www.lophophora.info/Stalking%20the%20wild%20Lophophora_english-part%201.pdf. Ανακτήθηκε στις 2013-09-12. 
  8. ↑ Martin, Terry (September 2008). «Stalking the wild Lophophora Part 2: Zacatecas, San Luis potosí, Nuevo León, and Tamaulipas». Cactus and Succulent Journal (Cactus and Succulent Society of America) 80 (5): 222–228. doi:10.2985/0007-9367(2008)80[222:STWL]2.0.CO;2. ISSN 0007-9367. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-10-06. https://web.archive.org/web/20141006073201/http://www.lophophora.info/Stalking%20the%20wild%20Lophophora_english-part%202.pdf. Ανακτήθηκε στις 2013-09-12. 
  9. ↑ Martin, Terry (November 2008). «Stalking the wild Lophophora Part 3: San Luis Potosí (central), Querétaro, and Mexico City». Cactus and Succulent Journal (Cactus and Succulent Society of America) 80 (6): 310–317. doi:10.2985/0007-9367-80.6.310. ISSN 0007-9367. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-10-06. https://web.archive.org/web/20141006084708/http://www.lophophora.info/Stalking%20the%20wild%20Lophophora_english-part%203.pdf. Ανακτήθηκε στις 2013-09-12. 
  10. ↑ Zimmerman, Allan D.; Parfitt, Bruce D. (2006). «Lophophora williamsii». Στο: Flora of North America Editorial Committee, eds. 1993+. Flora of North America. 4. New York & Oxford: Oxford University Press. σελ. 242. 
  11. ↑ «Erowid Online Books : "PIHKAL" - The Chemical Story». www.erowid.org. Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2021. 
  12. ↑ Orsolini, L; Papanti, G. D; De Berardis, D; Guirguis, A; Corkery, J. M; Schifano, F (2017). «The "Endless Trip" among the NPS Users: Psychopathology and Psychopharmacology in the Hallucinogen-Persisting Perception Disorder. A Systematic Review». Frontiers in Psychiatry 8: 240. doi:10.3389/fpsyt.2017.00240. PMID 29209235. 
  13. ↑ Halberstadt, A. L (2014). «Recent Advances in the Neuropsychopharmacology of Serotonergic Hallucinogens». Behavioural Brain Research 277: 99–120. doi:10.1016/j.bbr.2014.07.016. PMID 25036425. 
  14. ↑ Schultes, Richard Evans (1938). «The appeal of peyote (Lophophora williamsii) as a medicine». American Anthropologist 40 (4): 698–715. doi:10.1525/aa.1938.40.4.02a00100. 
  15. ↑ «Prehistoric peyote use: alkaloid analysis and radiocarbon dating of archaeological specimens of Lophophora from Texas». J Ethnopharmacol 101 (1–3): 238–42. October 2005. doi:10.1016/j.jep.2005.04.022. PMID 15990261. 
  16. ↑ «Peyote Alkaloids: Identification in a Prehistoric Specimen of Lophophora from Coahuila, Mexico». Science 199 (4336): 1437–1438. March 1978. doi:10.1126/science.199.4336.1437. PMID 17796678. Bibcode: 1978Sci...199.1437B. 
  17. ↑ Lumholtz, Carl, Unknown Mexico, New York: Scribners, 1902
  18. ↑ Opler, Morris Edward (2008) [1938]. «The use of Peyote by the Carrizo and Lipan Apache tribes». American Ethnography Quasimonthly. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2009. 
  19. ↑ «The people who take drugs to see God». BBC news. 21 August 2016. https://www.bbc.co.uk/news/magazine-37101268. 
  20. ↑ Lumholtz, Carl, Unknown Mexico, New York: Scribners (1902), p.358
  21. ↑ Halpern JH, Sherwood AR, Hudson JI, Yurgelun-Todd D, Pope HG Jr. "Psychological and cognitive effects of long-term peyote use among Native Americans." Biol Psychiatry. 2005;58(8):624–631.
  22. ↑ Bergman RL (1971). "Navajo peyote use: its apparent safety," Amer J Psychiat 128(6):695–699[51–55].
  23. ↑ Inaba, D.S. & Cohen, W.E. (2004). Uppers, Downers, All Arounders. (pp. 229–230, 232). Oregon: CNS Publications, Inc.
  24. ↑ Halpern, J. H. (1996). "The use of hallucinogens in the treatment of addiction." Addiction Research, 4(2);177–189.
  25. ↑ Hyman, S. E. & Malenka, R. C. (2001). "Addiction and the brain: The neurobiology of compulsion and its persistence." Neuroscience. 2;696
  26. ↑ K B Nolte and R E Zumwalt. "Fatal peyote ingestion associated with Mallory-Weiss lacerations." West J Med. 1999 Jun; 170(6): 328.
  27. ↑ Nole and Zumwalt 1999 [απαιτείται πλήρης παραπομπή]
  28. ↑ Dorrance; Janiger; and Teplitz (1975), "Effect of peyote on human chromosomes: Cytogenic study of the Huichol Indians of northern Mexico." JAMA 234:299–302.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πεγιότ&oldid=10357406"