Άντριου Σχάλι
| Άντριου Σχάλι | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Andrew Schally (Αγγλικά) |
| Γέννηση | 30 Νοεμβρίου 1926[1][2][3] Βίλνιους[4] |
| Θάνατος | 17 Οκτωβρίου 2024 (97 ετών) Μαϊάμι Μπιτς |
| Χώρα πολιτογράφησης | Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (1962–2024)[4] |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Πολωνικά Αγγλικά |
| Σπουδές | Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου ΜακΓκιλ |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ιατρός βιοχημικός ερευνητής |
| Εργοδότης | Πανεπιστήμιο Τουλέιν |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Καζίμιες Σχάλι |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Βραβεύσεις | βραβείο Άλμπερτ Λάσκερ για βασική ιατρική έρευνα (1975)[5][6] βραβείο Νόμπελ Ιατρικής και Φυσιολογίας (1977)[7][8] διεθνές βραβείο Γκάιρντνερ (1974) Αξιωματικός της Λεγεώνας της Τιμής επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Αλκαλά (1996)[9] επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστήμιου Κονπλουτένσε της Μαδρίτης (1985) Επίτιμος καθηγητής του πανεπιστημίου της Κρακοβίας[10] Ταξιάρχης του Τάγματος της Αξίας της Δημοκρατίας της Πολωνίας (2021) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Άντζεϊ Βίκτορ «Άντριου» Σχάλι (Andrzej Viktor "Andrew" Schally, 30 Νοεμβρίου 1926 - 17 Οκτωβρίου 2024) ήταν Αμερικανός, πολωνικής καταγωγής,[11][12][13] ενδοκρινολόγος,[11] ο οποίος ήταν από κοινού παραλήπτης με τον Ροζέ Γκυγιεμέν και τη Ρόζαλιν Γιάλοου, του Βραβείου Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής.[12] Αυτό το βραβείο αναγνώρισε την έρευνά του στην ανακάλυψη ότι ο υποθάλαμος ελέγχει την παραγωγή και την απελευθέρωση ορμονών από την υπόφυση, η οποία ελέγχει τη ρύθμιση άλλων ορμονών στο σώμα.[14] Αργότερα στη ζωή του, ο Σχάλι χρησιμοποίησε τις γνώσεις του για τις ορμόνες του υποθαλάμου για να ερευνήσει πιθανές μεθόδους για τον έλεγχο των γεννήσεων και τη θεραπεία του καρκίνου.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Σχάλι γεννήθηκε στο Βίλνο στην τότε Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία[11][12][13] (μετά το 1945 Βίλνιους, ΕΣΣΔ). Ο πατέρας του ήταν ο Ταξίαρχος Καζίμιες Σχάλι, ο οποίος ήταν επικεφαλής του υπουργικού συμβουλίου του Προέδρου της Πολωνίας Ιγκνάτσι Μοστσίτσκι, και η μητέρα του η Μάρια (το γένος Γουόντσκα).
Τον Σεπτέμβριο του 1939, όταν η Πολωνία δέχτηκε επίθεση από τη Ναζιστική Γερμανία και τη Σοβιετική Ένωση, ο Σχάλι δραπέτευσε με τον Πρόεδρο της Πολωνίας Ιγκνάτσι Μοστσίτσκι, τον Πρωθυπουργό και ολόκληρο το υπουργικό συμβούλιο στην ουδέτερη Ρουμανία, όπου φυλακίστηκαν.
Είχα την τύχη να επιζήσω από το Ολοκαύτωμα ενώ ζούσα στην Εβραϊκή-Πολωνική Κοινότητα στη Ρουμανία. Μιλούσα πολωνικά, ρουμανικά, γίντις, ιταλικά και μερικά γερμανικά και ρωσικά, αλλά τα έχω ξεχάσει σχεδόν τελείως, και τα γαλλικά μου στα οποία συνήθιζα να είμαι άριστος πλέον δεν τα μιλώ καθόλου άπταιστα.[12]
Αμέσως μετά τον πόλεμο, το 1945, ο Σχάλι μετακόμισε μέσω Ιταλίας και Γαλλίας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έλαβε την εκπαίδευσή του στη Σκωτία και την Αγγλία. Το 1952 μετακόμισε στον Καναδά. Έλαβε το διδακτορικό του στην ενδοκρινολογία από το Πανεπιστήμιο ΜακΓκιλ το 1957. Την ίδια χρονιά έφυγε για μια ερευνητική καριέρα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου εργάστηκε κυρίως στο Πανεπιστήμιο Τουλέιν. Ο Σχάλι, τα τελευταία ενεργά του χρόνια διεξήγαγε στην Ενδοκρινολογία στο Ιατρικό Κέντρο Διοίκησης Βετεράνων του Μαϊάμι στο Μαϊάμι της Φλόριντα. Ήταν Καναδός πολίτης όταν έφυγε από τον Καναδά και πολιτογραφήθηκε πολίτης των Ηνωμένων Πολιτειών το 1962. Ήταν συνδεδεμένος με την Ιατρική Σχολή του Μπέιλορ για μερικά χρόνια στο Χιούστον του Τέξας.[12]
Ανέπτυξε μια νέα σφαίρα γνώσης σχετικά με τον έλεγχο του εγκεφάλου στη χημεία του σώματος. Ο Σχάλι εξήγησε στη διάλεξή του για το Νόμπελ το 1977 ότι, μαζί με τους ερευνητές του, ανέτμησαν 250.000 υποθαλάμους χοίρων για να απομονώσουν 5 mg της ορμόνης απελευθέρωσης θυρεοτροπίνης ορμόνης για τον προσδιορισμό της μοριακής δομής της ορμόνης.[15] Το έργο του αφορούσε επίσης τις μεθόδους ελέγχου των γεννήσεων και τις επιπτώσεις των αυξητικών ορμονών στο σώμα. Μαζί με τον Ροζέ Γκυγιεμέν περιέγραψε τη νευροορμόνη ορμόνη απελευθέρωσης γοναδοτροπίνης (εκλυτική ορμόνη των γοναδοτροπινών) που ελέγχει τη θυλακιοτρόπο ορμόνη και την ωχρινοτροπίνη, δύο ορμόνες που αποτελούν αναπόσπαστα μέρη της αναπαραγωγής και της ανάπτυξης.
Ο Σχάλι έλαβε honoris causa πτυχίο ιατρού από το Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο της Κρακοβίας.
Αναγνωρίστηκε ως Μέλος του Ιδρύματος Κοστσιούσκο των επιφανών επιστημόνων πολωνικής καταγωγής.[16]
Ήταν παντρεμένος με τη Μάργκαρετ Ρέιτσελ Ουάιτ (πήραν διαζύγιο) και την Άνα Μαρία ντε Μεντέιρος-Κομάρου.[13]
Απεβίωσε στις 17 Οκτωβρίου 2024, σε ηλικία 97 ετών.[17]
Έρευνα για τον καρκίνο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1981 αποδείχθηκε ότι τα αγωνιστικά ανάλογα της εκλυτικής ορμόνης των γοναδοτροπινών (GnRH) που είχε αναπτύξει ο Σχάλι μεταξύ των ετών 1972-1978 ανέστειλαν την ανάπτυξη του καρκίνου του προστάτη σε αρουραίους. Μαζί με τον Δρ. Τζορτζ Τόλις, ο Σχάλι διεξήγαγε την πρώτη κλινική δοκιμή της GnRH για ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του προστάτη το 1982. Αυτή η μέθοδος είναι πλέον η προτιμώμενη θεραπεία για το προχωρημένο καρκίνωμα του προστάτη. Περίπου το 70% των ασθενών με καρκίνο του προστάτη λαμβάνουν έναν αγωνιστή ως κύρια μέθοδο θεραπείας.[15] Σύμφωνα με τον Σχάλι, η θεραπεία του προκαλεί λιγότερες παρενέργειες από την ακτινοβολία και τη χημειοθεραπεία.[15] Η προηγούμενη μέθοδος θεραπείας, η ορχεκτομή ή η χορήγηση οιστρογόνων, βασίστηκε στην έρευνα του Τσαρλς Μπρέντον Χάγκινς.
Το 2004, μετά τον θάνατο της συζύγου του από καρκίνο του θυρεοειδούς, ο Σχάλι βρήκε παρηγοριά συνεχίζοντας την έρευνά του.[15]
Βραβεία και τιμές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Βραβείο Van Meter της Αμερικανικής Ένωσης Θυρεοειδούς (1969)[18]
- Βραβείο Άλμπερτ Λάσκερ για Βασική Ιατρική Έρευνα (1975)
- Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής (1977)
- Βραβείο Χρυσής Πλάκας της Αμερικανικής Ακαδημίας Επιτευγμάτων (1978)[19]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Andrew-Schally. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 2,0 2,1 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. schally-andrew-victor. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 (Γαλλικά) Base biographique. Bibliothèque interuniversitaire de Santé. 4682.
- ↑ 4,0 4,1 (Αγγλικά) NNDB. 438/000131045.
- ↑ «Albert LaskerBasic Medical Research Award». (Αγγλικά) Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Απριλίου 2015.
- ↑ «Isolation of hypothalamic peptide hormon». (Αγγλικά) Lasker Foundation. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2020.
- ↑ «The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1977». (Αγγλικά) Ίδρυμα Νόμπελ. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2020.
- ↑ «Table showing prize amounts». (Αγγλικά) Ίδρυμα Νόμπελ. Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2020.
- ↑ «ANDREW V. SCHALLY». (Ισπανικά) Πανεπιστήμιο της Αλκαλά.
- ↑ «Doktorzy honoris causa - Uniwersytet Jagielloński». Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2024.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Andrew V. Schally, "Andrew V. Schally", Encyclopædia Britannica.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Andrew Schally: Autobiography
- ↑ 13,0 13,1 13,2 «Andrew V. Schally Biography (1926-)».
- ↑ «Nobel laureate not one to rest on his laurels».
- ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 Schally, Andrew (8 Δεκεμβρίου 1977). «ASPECTS OF HYPOTHALAMIC REGULATION OF THE PITUITARY GLAND WITH MAJOR EMPHASIS ON ITS IMPLICATIONS FOR THE CONTROL OF REPRODUCTIVE PROCESSES» (PDF). The Nobel Prize. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2021.
- ↑ «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2017.
- ↑ «Dr. Andrew Schally, Former Tulane Endocrinologist and Nobel Laureate, dies at 97 | Tulane School of Medicine». medicine.tulane.edu. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2024.
- ↑ «Van Meter Award». American Thyroid Association (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2021.
- ↑ «Golden Plate Awardees of the American Academy of Achievement». www.achievement.org. Αμερικανική Ακαδημία Επιτευγμάτων.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αλεξάντρα Ζιοουκόφσκα-Μποέμ, Korzenie są polskie (Οι ρίζες είναι πολωνικές), Βαρσοβία, 1992, (ISBN 83-7066-406-7).
- Αλεξάντρα Ζιοουκόφσκα-Μποέμ, The Roots Are Polish, Τορόντο, 2004, (ISBN 0-920517-05-6) .
- Νίκολας Ουέιντ, The Nobel Duel, Garden City, Anchor Press/Doubleday, 1981.
