Τουρκικά φύλα

Χάρτης των τουρκικών γλωσσών

Τουρκική ή τουρανική ονομάζεται μια οικογένεια δεκάδων νομαδικών φύλων με καταγωγή από τη Μογγολία και τη ΝΑ Σιβηρία, τα οποία μετανάστευαν κατά κύματα καθ' όλη τη διάρκεια του μεσαίωνα, κυρίως μεταξύ 6ου και 11ου αιώνα. Μιλούσαν διάφορες διαλέκτους της αρχαίας τουρκικής γλώσσας, οι οποίες στη συνέχεια διαφοροποιήθηκαν δημιουργώντας τις σύγχρονες τουρκικές γλώσσες (ή τουρανικές). Η θρησκεία τους ήταν σαμανιστική με ανώτατο θεό τον Τένγκρι, άρχοντα του γαλάζιου ουρανού. Στην πορεία όμως η πλειοψηφία, ιδιαίτερα όσοι μετακινήθηκαν προς δυσμάς, ασπάσθηκε τον Ισλαμισμό από τους Άραβες και τους Πέρσες (που είχαν εξισλαμιστεί νωρίτερα).

Κατά την περίοδο της μετανάστευσής τους τα τουρκικά φύλα - πολλές φορές σε σύγκρουση μεταξύ τους - απλώθηκαν σε μία τεράστια έκταση από τη Μικρά Ασία και τη Μαύρη Θάλασσα έως τα παράλια του Αρκτικού Ωκεανού, ιδρύοντας τα δικά τους κρατικά μορφώματα (χαγανάτα ή χανάτα) και ελέγχοντας τους εμπορικούς δρόμους ανάμεσα στην Ευρώπη, την Περσία και την Κίνα. Τα περισσότερα υπήρξαν βραχύβια και με το πέρασμα των αιώνων προσαρτήθηκαν από δυνατότερα βασίλεια (Ρωσία, Γεωργία, Κίνα), κάποια όμως επιβίωσαν και έγιναν η μήτρα που γέννησε έξι σημερινά κράτη: Αζερμπαϊτζάν, Καζακστάν, Κιργιζία, Ουζμπεκιστάν, Τουρκία, Τουρκμενιστάν. Επίσης οι Βούλγαροι υπήρξαν τουρκικό φύλο στο παρελθόν, αλλά μετά την εγκατάστασή τους στα Βαλκάνια (τέλη 7ου αι.), παρότι κυριάρχησαν στο κράτος που δημιούργησαν, εκσλαβίσθηκαν σε τέτοιο βαθμό που το μόνο τουρκικό χαρακτηριστικό που κράτησαν είναι το όνομά τους.

Τα τουρκικά φύλα δεν πρέπει να συγχέονται με το σύγχρονο τουρκικό έθνος - το δεύτερο είναι απλά ένας κλάδος των πρώτων.

Πίνακας Τουρκικών φυλών

Έθνος	Χώρα/Περιοχή	Σχετιζόμενες Εθνικές ομάδες	Πληθυσμός	Αναγνωρισμένη εθνική μειονότητα	Γλώσσα (Τούρκικη)	Επίσημη Θρησκεία
Τούρκοι	Τουρκία ΤΔΒΚ	Τουρκοκύπριοι Τούρκοι της Βουλγαρίας Τούρκοι της Δυτικής Θράκης	60 55-60 εκ.	Κοσσυφοπέδιο Βόρεια Μακεδονία Βουλγαρία	Τουρκική	Σουνιτικό Ισλάμ
Αζέροι	Αζερμπαϊτζάν		42 30–35 εκ.	Ιρανικό Αζερμπαϊτζάν (επαρχίες Ανατολικό Αζερμπαϊτζάν, Δυτικό Αζερμπαϊτζάν, Αρνταμπίλ, και Ζαντζάν) Ρωσία (Νταγκεστάν)	Αζερική	Σιιτικό Ισλάμ Αθεϊσμός
Ουζμπέκοι	Ουζμπεκιστάν		32 28.3 εκ.		Ουζμπεκική	Σουνιτικό Ισλάμ Αθεϊσμός
Καζάκοι	Καζακστάν	Νογκάι	15 13.8 εκ.		Καζακική	Σουνιτικό Ισλάμ Αθεϊσμός
Ουιγούροι	Κίνα (Αυτόνομη Περιοχή των Ουιγούρων του Σιντσιάνγκ)		15 9 εκ.	Καζακστάν (αναγνωρισμένη εθνική μειονότητα)	Ουιγούρ (Ανατολική Τούρκι)	Σουνιτικό Ισλάμ (παραδοσιακά) Αθεϊσμός (το δηλώνει η πλειοψηφία των Ουιγούρων λόγω του ιδιότυπου σοσιαλιστικού καθεστώτος της Κίνας)
Τουρκμένιοι	Τουρκμενιστάν	Τουρκομάνοι	03 8 εκ.	Τουρκία (αναγνωρισμένη εθνική μειονότητα) Ιράκ (αναγνωρισμένη εθνική μειονότητα) άλλες χώρες	Τουρκμενική	Σουνιτικό Ισλάμ Αθεϊσμός
Τάταροι	Ρωσία (κυρίως στο Ταταρστάν και σε πολλές περιοχές της)	Τάταροι του Βόλγα Τάταροι Μισάρ Τάταροι της Σιβηρίας Ναγκαϊμπάκοι	07 7 εκ.		Ταταρική	Σουνιτικό Ισλάμ (πλειοψηφία) Αθεϊσμός Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία (ορισμένοι)
Κιργίζιοι	Κιργιστάν		026 4.5 εκ.		Κιργιζική	Σουνιτικό Ισλάμ Αθεϊσμός
Μπασκίρ	Ρωσία ( Μπασκορτοστάν)		009 2 εκ.		Μπασκίρ	Σουνιτικό Ισλάμ (πλειοψηφία) Αθεϊσμός Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία (ορισμένοι)
Τάταροι της Κριμαίας	Κριμαία (διεκδικείται μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας) Ανατολική Ουκρανία	Ουρούμ	009 0.5 με 2 εκ.		Κριμαϊκή Ταταρική	Σουνιτικό Ισλάμ (πλειοψηφία) Αθεϊσμός Ορθόδοξος Χριστιανισμός (ορισμένοι) Ιουδαϊσμός (ορισμένοι)
Κασκάι	νότιο Ιράν ! Ιράν		009 1.7 εκ.		Κασκάι	Σιιτικό Ισλάμ
Τσουβάς	Ρωσία ( Δημοκρατία της Τσουβασίας)		010 1.7 εκ.		Τσουβασική	Ρωσική Ορθοδοξία, Ισλάμ, Σαμανισμός
Καρακαλπάκοι	Ουζμπεκιστάν ( Δημοκρατία του Καρακαλπακστάν)		007 0.6 εκ.		Καρακαλπάκ	Σουνιτικό Ισλάμ
Γιακούτιοι	Ρωσία ( Δημοκρατία των Σαχά ή Γιακουτίας)		007 0.5 εκ.		Σαχά	Ρωσική Ορθοδοξία, Σαμανισμός
Κουμίκοι	Ρωσία ( Δημοκρατία του Νταγκεστάν)		007 0.4 εκ.		Κουμίκ	Σουνιτικό Ισλάμ
Καρατσαΐτες και Μπαλκάροι	Ρωσία ( Καρατσάγεβο-Κιρκασία και Καμπαρντίνο-Μπαλκάρια)		007 0.4 εκ.		Καρατσάι-Μπαλκάρ	Σουνιτικό Ισλάμ
Τουβανοί	Ρωσία ( Δημοκρατία της Τιβά)	Αλτάι	009 0.3 εκ.		Τιβανική	Θιβετιανός Βουδισμός, Σαμανισμός, μικρή Ρωσική Ορθόδοξη μειονότητα, Αθεϊσμός (ορισμένοι)
Γκαγκαούζοι	Μολδαβία ( Γκαγκαουζία)	Γκαγκαβούζοι	009 0.2 εκ.		Γκαγκαουζική	Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Καραΐτες της Κριμαίας και Κριμτσάκοι	Ουκρανία ! Ουκρανία		007 0.2 εκ.		Καραΐμ και Κριμτσάκ	Ιουδαϊσμός
Κασγκάρτσι	Ρωσία ! Ρωσία		Άγνωστο			Σουνιτικό Ισλάμ