Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 51°31′53″N 20°0′32″E / 51.53139°N 20.00889°E / 51.53139; 20.00889

Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι

Σημαία
Έμβλημα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι
51°31′53″N 20°0′32″E
ΧώραΠολωνία
Διοικητική υπαγωγήΠόβιατ Τομάσουφ (Βοεβοδάτο Λοτζ)
Ίδρυση1363
Έκταση41,3 km²
Υψόμετρο179 μέτρα
Πληθυσμός59.388 (31  Μαρτίου 2021)[1]
Ζώνη ώραςUTC+01:00 (επίσημη ώρα)
UTC+02:00 (θερινή ώρα)
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )
Κάλεσμα σάλπιγγας του Τομάσουφ

Το Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι (πολωνικά: Tomaszów Mazowiecki), γνωστό απλά και ως Τομάσουφ, είναι πόλη στην κεντρική Πολωνία, με 61.960 κατοίκους (2019). Είναι η τέταρτη πιο πυκνοκατοικημένη πόλη στο Βοεβοδάτο Λοτζ και η δεύτερη με δωρεάν δημόσια συγκοινωνία. Στο Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι υπάρχει η πρώτη (και η μοναδική) ετήσια πίστα πατινάζ στην Πολωνία, το Παγοδρόμιο Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι, το οποίο φιλοξένησε το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Πατινάζ Ταχύτητας.[2][3] Το φθινόπωρο, η πόλη φιλοξενεί το διεθνές φεστιβάλ Love Polish Jazz, που διοργανώνεται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Εθνικής Κληρονομιάς της Πολωνίας.[4]

Τοποθεσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Τομάσουφ βρίσκεται στο Βοεβοδάτο Λοτζ (από το 1999) και προηγουμένως ήταν μέρος του Βοεβοδάτου Πιότρκουφ (1975-1998). Το Τομάσουφ καταλαμβάνει έκταση 41,3 χλμ2. Η πόλη βρίσκεται στις όχθες τριών ποταμών, του Πιλίτσα, του Βολμπούρκα και του Τσάρνα Μπιελίνα, και βρίσκεται κοντά στη λίμνη Σουλεγιόφσκι και στην άκρη της περιοχής της ερημιάς Πούστσα Σπάλσκα.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Άποψη της πόλης στις αρχές του 20ού αιώνα.

Το Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι σχηματίστηκε το 1788 στο Στέμμα του Βασιλείου της Πολωνίας από ιδιοκτήτη αυτών των εδαφών, τον Τόμας Οστρόφσκι, με βάση την τοπική παροχή σιδηρομεταλλεύματος. Ο Οστρόφσκι κάλεσε τους πρώτους ανθρακωρύχους και μεταλλουργούς από την Βιομηχανική Περιοχή Παλαιάς Πολωνίας.[5][6] Ο οικισμός περιήλθε στον Πρωσικό Διαμελισμό το 1793 κατά το δεύτερο διαμελισμό της Πολωνίας. Το 1807 ανακτήθηκε από τους Πολωνούς και συμπεριλήφθηκε στο βραχύβιο Δουκάτο της Βαρσοβίας και από το 1815 βρισκόταν στο Ρωσικό Διαμελισμό. Η βιομηχανία μετάλλων επεκτάθηκε γύρω στο 1820. Το Τομάσουφ έλαβε προνόμια πόλης το 1830 κατά τη διάρκεια της πολωνικής Νοεμβριανής Εξέγερσης κατά της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Οι πρώτοι υφαντές ήρθαν στο Τομάσουφ από το Ζγκοζέλετς. Η πρώτη λουθηρανική εκκλησία ιδρύθηκε το 1823.[7] Το 1825, ο Αντόνι Οστρόφσκι μετέφερε από το χωριό Τομπιάσε στο Τομάσουφ μια καθολική ενορία με την εκκλησία του Αγίου Βεντσέσλαου - Δούκα της Βοημίας, που βρισκόταν στην οδό Βιέτσνοστς, στην περιοχή του πρώτου καθολικού νεκροταφείου (σήμερα οδός Σουοβατσκιέγκο).[8][9] Το 1831 ιδρύθηκε το εβραϊκό Κάχαλ.[10]

Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το Τομάσουφ καταλήφθηκε από τη Γερμανία, γεγονός που οδήγησε στη φτώχεια και την πείνα του πληθυσμού.[11] Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι Πολωνοί οργάνωσαν μυστική αντίσταση στην πόλη, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνικής Στρατιωτικής Οργάνωσης.[12] Μετά τον πόλεμο, στις 11 Νοεμβρίου 1918, η Πολωνία ανέκτησε την ανεξαρτησία της και οι Πολωνοί αφόπλισαν τα γερμανικά στρατεύματα, τα οποία στη συνέχεια εγκατέλειψαν την πόλη. Στα μέσα Νοεμβρίου 1918, οργανώθηκε η πρώτη πολωνική στρατιωτική μονάδα της πόλης.[13] Στην Πολωνία του μεσοπολέμου, ο Πολωνικός Στρατός ήταν είχε στρατοπεδεύσει στην πόλη και ανήκε διοικητικά στο Βοεβοδάτο Λοτζ (1919-1939). Μέχρι το 1931 ο εβραϊκός πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε σε 11.310 κατοίκους, ή περίπου το 30% του γενικού πληθυσμού του Τομάσουφ.[10]

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναμνηστική πλάκα για τους ντόπιους εργάτες εργοστασίων συνθετικών ινών που δολοφονήθηκαν από τους Γερμανούς το 1940-1944.

Την 1η Σεπτεμβρίου 1939, την πρώτη ημέρα της γερμανοσοβιετικής εισβολής στην Πολωνία που πυροδότησε το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Γερμανοί έκαναν δύο αεροπορικές επιδρομές στην πόλη, σκοτώνοντας επτά ανθρώπους.[14] Περαιτέρω αεροπορικές επιδρομές πραγματοποιήθηκαν τις επόμενες ημέρες, αναγκάζοντας πολλούς κατοίκους να φύγουν.[14] Οι Γερμανοί βομβάρδισαν σπίτια, εργοστάσια και πυροσβεστικά οχήματα.[14] Στις 6 Σεπτεμβρίου, η Μάχη του Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι διεξήχθη μεταξύ Πολωνίας και Γερμανίας. Στις 7 Σεπτεμβρίου, οι Γερμανοί μπήκαν στην πόλη και η Einsatzgruppe III έφτασε για να διαπράξει διάφορες θηριωδίες εναντίον του πολωνικού λαού.[15] Οι Γερμανοί στη συνέχεια λεηλάτησαν την πόλη, έκαψαν σπίτια και διέπραξαν φόνους μερικών κατοίκων της.[14] Η Μεγάλη Συναγωγή κάηκε ολοσχερώς στις 16 Οκτωβρίου 1939. Οι υπόλοιπες δύο συναγωγές καταστράφηκαν στις 7-14 Νοεμβρίου.[10]

Πριν από την Ημέρα της Ανεξαρτησίας της Πολωνίας (11 Νοεμβρίου), το 1939, η γερμανική αστυνομία πραγματοποίησε μαζικές συλλήψεις περίπου 300 Πολωνών, συμπεριλαμβανομένων ιερέων, δασκάλων, ιατρών, δικαστών, εργατών και ακτιβιστών.[16] Οι περισσότεροι αφέθηκαν ελεύθεροι μετά τις 11 Νοεμβρίου, αλλά μερικοί, συμπεριλαμβανομένου του προπολεμικού δημάρχου, φυλακίστηκαν στο Πιότρκουφ Τριμπουνάλσκι .[16] Περαιτέρω μαζικές συλλήψεις Πολωνών πραγματοποιήθηκαν τον Ιανουάριο, τον Ιούνιο και τον Αύγουστο του 1940.[17] Στις 12-13 Ιουνίου, οι Γερμανοί συνέλαβαν 280 άτομα, ενώ στις 12-13 Αυγούστου συνέλαβαν πολλές γυναίκες.[18] Τα θύματα ανακρίθηκαν στη συνέχεια από τη Γκεστάπο και τα περισσότερα στη συνέχεια απελάθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Ζάξενχαουζεν, Ράβενσμπρικ και Μπούχενβαλντ, ενώ μερικά δολοφονήθηκαν επί τόπου.[19] Ένα γκέτο για τη φυλάκιση 16.500 Πολωνοεβραίων δημιουργήθηκε το Δεκέμβριο του 1940 και σφραγίστηκε από έξω το Δεκέμβριο του 1941. Η πείνα ήταν ανεξέλεγκτη, ακολουθούμενη από την επιδημία του τύφου. Το Δεκέμβριο του 1942, 15.000 Εβραίοι απελάθηκαν με τρένα του Ολοκαυτώματος στο στρατόπεδο εξόντωσης της Τρεμπλίνκα. Περίπου 200 Εβραίοι από το Τομάσουφ είναι γνωστό ότι επέζησαν του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.[10] Οι Γερμανοί πραγματοποίησαν περαιτέρω εκτελέσεις Πολωνών, μεταξύ των οποίων ήταν ο ιερέας Βόιτσεχ Ντιονίζι Μπρίντζα-Νάτσκι[20] και ίδρυσαν και λειτούργησαν μια ναζιστική φυλακή στην πόλη.[21] Το 1944, κατά τη διάρκεια και μετά την Εξέγερση της Βαρσοβίας, οι Γερμανοί απέλασαν χιλιάδες Βαρσοβιανούς από το στρατόπεδο Ντούλαγκ 121 στο Προύσκουφ, όπου αρχικά είχαν φυλακιστεί, στον Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι.[22] Οι Πολωνοί ήταν κυρίως ηλικιωμένοι, άρρωστοι και γυναίκες με παιδιά.[22] 30.000 Πολωνοί που εκδιώχθηκαν από τη Βαρσοβία έμειναν στην πόλη και τους κοντινούς οικισμούς, από την 1η Νοεμβρίου 1944.[22]

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με στοιχεία του 2006, το Τομάσουφ έχει έκταση 41,3 χλμ2. Περίπου το 45 τοις εκατό της γης χρησιμοποιείται για αγροτική χρήση, το 13% είναι δασωμένο και η ίδια η πόλη καλύπτει περίπου το 4,03% της έκτασης.

Στην κοιλάδα του ποταμού Πιλίτσα στο νοτιοανατολικό τμήμα της πόλης, υπάρχει μια μοναδική φυσική υδάτινη πηγή που περιέχει άλατα ασβεστίου, που αποτελεί αντικείμενο προστασίας στο Φυσικό Καταφύγιο Νιεμπιέσκιε Ζρούντουα Źródła στο Πάρκο Τοπίου Σουλέγιουφ. Η προέλευση του ονόματος του αποθεματικού Niebieskie Źródła, που σημαίνει Μπλε Πηγές, προέρχεται από το γεγονός ότι τα κόκκινα κύματα απορροφώνται από το νερό και μόνο το μπλε και το πράσινο αντανακλώνται από τον πυθμένα της πηγής, δίνοντας αυτό το άτυπο χρώμα.[23] Το καταφύγιο βρίσκεται κοντά στο τέλος της οδού Αγίου Αντωνίου (πολωνικά: ulica świętego Antoniego) που ξεκινά στο κέντρο του Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι, κοντά στην κεντρική Πλατεία Κοστσιούσκο.

Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι έχει υγρό ηπειρωτικό κλίμα (Cfb στην κλιματική ταξινόμηση Κέππεν).

Κλιματικά δεδομένα Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Μέση Μέγιστη °C (°F) 0.3 2.1 7.1 13.8 18.7 22.0 24.0 23.7 18.8 12.8 7.3 2.5 12,76
Μέση Μηνιαία °C (°F) −2 −0.9 3.1 9.1 14.2 17.7 19.7 19.3 14.5 9.3 4.7 0.4 9,09
Μέση Ελάχιστη °C (°F) −4.5 −4 −1 3.8 9.0 12.6 15.0 14.5 10.4 6.0 2.2 −1.8 5,18
Υετός mm (ίντσες) 45 41 49 50 73 69 92 64 61 47 45 46 682
Πηγή: https://en.climate-data.org/europe/poland/łodz-voivodeship/tomaszow-mazowiecki-10350/

Διεθνείς σχέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αδελφοποιημένες πόλεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι είναι αδελφοποιημένο με τις:

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ bdl.stat.gov.pl/api/v1/data/localities/by-unit/051011716011-0968300?var-id=1639616&format=jsonapi. Ανακτήθηκε στις 4  Οκτωβρίου 2022.
  2. ↑ «Canadian Long Track Skaters in Poland for Third World Cup of the Season | Speed Skating Canada». www.speedskating.ca. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2021. 
  3. ↑ «Eisschnelllauf in Polen: 500m Männer». www.zdf.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2021. 
  4. ↑ «Love Polish Jazz Festival». lovepolishjazzfestival.pl (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2021. 
  5. ↑ Ostrowski, Antoni (1980). Wspomnienie o życiu Tomasza z Rawitow hr. Ostrowskiego, prezesa seantatu KP. Βαρσοβία: Archiwum Główne Akt Dawnych – Archiwum Ostrowskich z Ujazdu. σελίδες 39–40. ISBN 9788301011888. 
  6. ↑ Seweryn, Tadeusz (1927). Historia powstania i rozwoju miasta Tomaszowa Mazowieckiego 1789–1900. Echo Mazowieckie. σελίδες 7–32. 
  7. ↑ Rudź, Włodzimierz (1980). Wytwórczość górniczo–hutnicza w Tomaszowie Mazowieckim. Βαρσοβία: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. σελ. 77. ISBN 9788301011888. 
  8. ↑ Seweryn, Tadeusz (1995). Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. σελ. 12. ISBN 83-85490-09-4. 
  9. ↑ Redakcja (16 Οκτωβρίου 2013). «Tomaszów wczoraj i dziś: Kościół św. Wacława [STARE ZDJĘCIA]». Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2020. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Fronczkowski M. (2015). «History of Tomaszów Mazowiecki». "Tomaszowscy Żydzi", Towarzystwo Przyjaciół Tomaszowa Mazowieckiego. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2015. 
  11. ↑ Jarno, Witold (2015). «Zarys wojskowych dziejów Tomaszowa Mazowieckiego w latach II Rzeczypospolitej» (στα πολωνικά). Przegląd Nauk Historycznych (2): 147. 
  12. ↑ Jarno, σελ. 148
  13. ↑ Jarno, σελ. 152
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Joanna Dębiec. «Pierwsze dni II wojny światowej w Tomaszowie». Tomaszów Mazowiecki Nasze Miasto (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2021. 
  15. ↑ Βαρντζίνσκα, Μάρια (2009). Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης. σελίδες 56–57. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Βαρντζίνσκα, σελ. 250
  17. ↑ Βαρντζίνσκα, σελ. 251, 266
  18. ↑ Βαρντζίνσκα, σελ. 266
  19. ↑ Βαρντζίνσκα, σελ. 266-267
  20. ↑ «Wojciech Dionizy Bryndza-Nacki» (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2021. 
  21. ↑ «Schweres NS-Gefängnis Tomaszów Mazowiecki 02». Bundesarchiv.de (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2021. 
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 «Transporty z obozu Dulag 121». Muzeum Dulag 121 (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2021. 
  23. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2021. 
  24. ↑ «Офіційний сайт міста Івано-Франківська» (στα Ουκρανικά). mvk.if.ua. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2010. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τομάσουφ_Μαζοβιέτσκι&oldid=9757350"